Ανασκαφή της καθημερινής ζωής σε ένα ελληνικό σπίτι στην αρχαία Ποσειδωνία στην Μεγάλη Ελλάδα

Η Ποσειδωνία ήταν αρχαία ελληνική αποικία της Κάτω Ιταλίας, την  Μεγάλη Ελλάδα, στην περιοχή της Καμπανίας. Βρισκόταν 85 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Νάπολης στην σημερινή επαρχία του Σαλέρνο, κοντά στις ακτές της Τυρρηνικής θάλασσας. Το λατινικό όνομα της πόλης ήταν Πέστουμ. 

Είναι Χαρακτηρισμένο ως μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς: 1998

Το Paestum...  Η Ποσειδωνία είναι γνωστή για τους τρεις εξαιρετικά διατηρημένους ελληνικούς ναούς που έχουν συναρπάσει γενιές αρχιτεκτόνων, καλλιτεχνών, μελετητών και ταξιδιωτών.
Ωστόσο, οι ναοί κάποτε βρισκόταν στη μέση μιας ακμάζουσας πόλης. Σήμερα, αρχαιολόγοι του Αρχαιολογικού Πάρκου Paestum ανασκάπτουν σε περιοχή κοντά στο ναό του Ποσειδώνα.


Ωστόσο, η αντίθεση μεταξύ του υπέροχου δωρικού ναού και της περιοχής ανασκαφής δύσκολα θα μπορούσε να είναι πιο έντονη: οι αρχαιολόγοι σκάβουν σε πηγάδι  που χρονολογείται από τον 5ο αιώνα π.Χ. Το πηγάδι αργότερα χρησιμοποιήθηκε ως χωματερή- αποθέτης , μέχρι να εγκαταλειφθεί οριστικά τον τρίτο αιώνα π.Χ.

"Τα απορρίμματα που εναποτίθενται στο πηγάδι-αποθέτη είναι ένα χρυσωρυχείο για εμάς τους αρχαιολόγους" - εξηγεί ο υπεύθυνος της  ανασκαφής Γαβριήλ Ζουττριέγκελ - μας δίνει μια ματιά στην καθημερινή ζωή της τότε εποχής στη σκιά των μεγάλων δωρικών ναών της Ποσειδωνίας.
Μέχρι στιγμής, το πηγάδι που ανήκε σε ελληνικό σπίτι του 5ου αιώνα π.Χ., έφερε κεραμικά ευρήματα, οστά ζώων και ανθρακούχο ξύλο - υλικά που μπορεί να αποδειχθούν σημαντικά για την ανακατασκευή των καθημερινών συνηθειών και της διατροφής στο αρχαίο Paestum την ελληνική πόλη  Ποσειδωνία.

• Οι επισκέπτες του αρχαιολογικού χώρου  έρχονται με  ημερήσιες εκδρομές στις ανασκαφές. Το Αρχαιολογικό Πάρκο έχει επίσης ανοίξει πρόσφατα τις αποθήκες για τους επισκέπτες.
• Κάθε απόγευμα,  βοηθοί μουσείων συνοδεύουν τους επισκέπτες στις αποθήκες όπου μπορούν να ρίξουν μια ματιά "πίσω από τα παρασκήνια".

Με βάση τις τοιχογραφίες, τα κεραμικά ευρήματα, τα οστά και τις σημειώσεις πεδίων από τις ανασκαφές, η περιήγηση δίνει μια εικόνα για τα πράγματα που συμβαίνουν πριν τελικά αποκαλυφθεί ένα αντικείμενο και τοποθετηθεί σε μια κομψή βιτρίνα σε μία από τις αίθουσες των μουσείων.

Ο διευθυντής του χώρου, ο Γερμανός Gabriel Zuchtriegel, διορίστηκε πριν από τρία χρόνια στο πλαίσιο μιας ευρύτερης μεταρρύθμισης του Ιταλικού Υπουργείου Πολιτισμού.

Ενώ αρχικά πολλοί ήταν σκεπτικοί λόγω της νεαρής ηλικίας του αλλά και του μη-ιταλικού υπόβαθρου, σήμερα άλλα μουσεία στην Ιταλία αντιγράφουν μερικές από τις δραστηριότητες που πραγματοποιήθηκαν στο Paestum την Ποσειδωνία δηλαδή .  Πηγή: Parco Archeologico Paestum

Ευρήματα «δείχνουν» τον «ιδιοκτήτη» στον «Τάφο του Δύτη »στην Ποσειδωνία στην Μ.Ελλάδα

Η ταυτότητα  και πιο συγκεκριμένα, το ποιόν του άνδρα που ήταν θαμμένος στον λεγόμενο «τάφο του Δύτη " στην  Ποσειδωνία έχει τελικά αποκαλυφθεί  και είναι σχεδόν σίγουρο ότι πρόκειται για  έναν σημαντικό και πλούσιο κάτοικο της αρχαίας ελληνικής πόλης της Ποσειδωνίας (Paestum) στην νότια Ιταλία, στην Μεγάλη Ελλάδα .



Ο «Τάφος του Δύτη» περιέχει πέντε διακοσμημένες με ζωγραφική  πλάκες - δύο για τα μεγάλα παράλληλα  πλευρικά τοιχία  του τάφου, δύο για τις μικρότερες επιφάνειες πάνω και κάτω και τέλος
την πλάκα κάλυψης που φέρει τη ζωγραφική απόδοση του δύτη από το οποίο ο τάφος πήρε το όνομά του - θεωρείται από πολλούς  μελετητές να είναι το καλύτερο επιζών παράδειγμα της ελληνικής τοιχογραφίας του πέμπτου αιώνα π.Χ. στην περιοχή.

 Σχηματικό διάγραμμα που δείχνει τις θέσεις των τοιχογραφιών στον «Τάφο του Δύτη»

Το γεγονός ότι ο τάφος βρέθηκε σε κάποια απόσταση από την πόλη δείχνει ότι ο «ένοικος» της ήταν μια προσωπικότητα μέλος της ελίτ της κοινότητας, πολύ πιθανόν δε να ανήκε σε αδελφότητα  των χθόνιων λατρειών, όπου θάφτηκε σε μια μυστική τελετή. Η ζωγραφική της κατάδυσης του δύτη  στη θάλασσα πιστεύεται ότι είναι στην πραγματικότητα μια συμβολική αναπαράσταση της στιγμής του θανάτου, όταν η ψυχή βουτάει από τη ζωή στη θάλασσα της αιωνιότητας.

Η πρόσφατα ανακαλυφθείσα πλάκα από τον «Τάφο των Ανθεμίων»

Μια μαρμάρινη πλάκα που καλύπτει έναν άλλο τάφο της ίδιας περιόδου του  «Τάφου του Δύτη», επίσης διακοσμημένη με ανθέμια, ανακαλύφθηκε πρόσφατα σε αποθηκευτικό χώρο του Αρχαιολογικού Πάρκου στο Μουσείο Paestum από τον διευθυντή του Gabriel Zuchtriegel.

Οι ζωγραφισμένες πλάκες από τον «Τάφο του Ανθεμίων» στο Αρχαιολογικό Πάρκο στο  Μουσείο του Paestum-Ποσειδωνία

Το  παρόμοιο ύφος και την τεχνική στους δύο τάφους, δείχνει ότι  χτίστηκε μεταξύ 500 και 480 π.Χ. - την ίδια περίοδο κατά την οποία ανεγέρθηκε ο ναός της Αθηνάς στην Ποσειδωνία - υποδεικνύει την ύπαρξη τοπικού εργαστηρίου που ειδικεύεται στην ταφική ζωγραφική κατά τον έκτο και στις αρχές του πέμπτου αιώνα π.Χ.

Οι ζωγραφισμένες πλάκες από τον «Τάφο του Δύτη» στο Αρχαιολογικό Πάρκο στο  Μουσείο του Paestum-Ποσειδωνία

Οι μαρμάρινες πλάκες από το «Τάφος με Ανθεμίων» είναι τώρα σε έκθεση  στο Αρχαιολογικό Πάρκο της πόλεως Paestum -Αρχαιολογικό Μουσείο Ποσειδωνίας- μαζί με τις πέντε ζωγραφισμένες πλάκες από τον «Τάφο του Δύτη ».

Η Ποσειδωνία στην Μεγάλη Ελλάδα.

Ποσειδωνιάταις τοις εν τω Τυρρηνικώ κόλπω το μεν εξ αρχής  Έλλησιν ούσιν εκβαρβαρώσθαι Τυρρηνοίς ή Pωμαίοις γεγονόσι  και τήν τε φωνήν μεταβεβληκέναι, τά τε πολλά των επιτηδευμάτων,  άγειν δε μιάν τινα αυτούς των εορτών των Ελλήνων  έτι και νυν, εν η συνιόντες αναμιμνήσκονται των αρχαίων  ονομάτων τε και νομίμων, απολοφυράμενοι προς αλλήλους  και δακρύσαντες απέρχονται.    AΘΗΝAΙΟΣ 1

Η Ιστορία της πόλεως 

Τελευταία χρονολογικά σημαντική πόλη των Αχαιών στην Κάτω Ιταλία, η Ποσειδωνία αποτελεί ταυτόχρονα και την πιο γνωστή. Με εξαίρεση τις Καμπανικές πόλεις, η Ποσειδωνία είναι το βορειότερο ελληνικό σημείο, εγκατεστημένο εν μέσω αυτοχθόνων Λευκανών και Καμπανών. Βρίσκεται στο νότιο άκρο του κόλπου του Σαλέρνο, περί τα 50 στάδια από τις εκβολές του ποταμού Σίλαρι, που αποτέλεσε το απώτατο άκρο της επικράτειάς της. Ιδρυτές της πόλης ήταν Αχαιοί από την Σύβαρι, ενώ στην ίδρυσή της συμμετείχαν και Δωριείς από την Τροιζήνα, που κατόπιν εκδιώχθηκαν. Η χρονολογία της ίδρυσής της θα πρέπει να τοποθετηθεί γύρω στο 600 π.Χ., εποχή κατά την οποία η Σύβαρις ήλεγχε το εμπόριο από Ανατολάς προς την βόρεια τυρρηνική θάλασσα.Η πόλη ιδρύθηκε λοιπόν τον 7ο αιώνα π.Χ. κατά την διάρκεια του δεύτερου ελληνικού αποικισμού, και μητρόπολή της ήταν η πόλη Σύβαρη. Για την πρώτη περίοδο της Ποσειδωνίας, τα μόνα στοιχεία που είναι γνωστά προέρχονται κυρίως από τα λιγοστά αρχαιολογικά ευρήματα.
Τα ευρήματα δείχνουν πως η πόλη είχε γρήγορα επεκταθεί διαθέτοντας δρόμους, ναούς και όλα τα χαρακτηριστικά μιας αναπτυγμένης πόλης.
Από τα χαρακτηριστικά της πόλης φαίνεται πως είχε και διατηρούσε εμπορικές σχέσεις με την πόληΜεταπόντιο κατά την διάρκεια του 5ου και 6ου αιώνα π.Χ.
Μέχρι εκείνη την περίοδο δεν υπάρχουν αναφορές για την πόλη. Κατά την διάρκεια του 5ου αιώνα π.Χ. η Ποσειδωνία καταλαμβάνεται από το Ιταλικό (Πελασγικό)  φύλο των Λουκανών.
Από τα αρχαιολογικά ευρήματα αυτής της περιόδου φαίνεται πως στην πόλη συνυπήρχαν και ελληνικά και ιταλικά πολιτισμικά στοιχεία.

 Η ελληνική γλώσσα όμως σταδιακά εγκαταλείφθηκε όπως αναφέρει ο Αθήναιος1.
 Το γεγονός αυτό περιγράφει ο ποιητής Κωνσταντίνος Καβάφης στο ποίημα του «Ποσειδωνιάται»...
 Η πόλη έγινε τελικά Ρωμαϊκή το 273 π.Χ. μετά το τέλος των πολέμων του Πύρρου στην Ιταλία, που διεξήχθησαν στο πρώτο τέταρτο του 3ου αιώνα π.Χ.

Franco Corliano Encardia Άντρα μου πάει

Έχει γνωρίσει και στο παρελθόν η χώρα μας μεγάλα κύματα μεταναστευτικής φυγής … Το φαινόμενο, βέβαια, δεν είναι νέο.
Ένα χαρακτηριστικό τραγούδι, που μιλάει για τη μετανάστευση και το κλάμα της γυναίκας, που αποχωρίζεται το ταίρι της, είναι το «Άντρα μου πάει». Γράφτηκε από τον Franco Corliano από το χωριό Calimera του Σαλέντο, στα Γκρικάνικα, δηλαδή την διάλεκτο των Ελλήνων στην Απουλία και στην Καλαβρία ...

Οι στίχοι του τραγουδιού

Τέλω να μπισκεφτώ να μη πενσέφσω να κλάφσω τσαι να γελάσω τέλω αρτεβράι. Μα μάλι’ αράτζια έβο ε’ να κανταλίσω στο φέγγο ε’ να φωνάσω ο άντρα μου πάει. άντρα μου πάει Άντρα μου πάει. Τσ’ ε οι αντρώποι στε μας πάνε στε ταράσσουνε ντ’ άρτει καλοί ους τωρούμε του σ’ ένα χρόνου. ’Ετο ε ζωή μα ε του, ε ζωή Κριστέ μου;Μα πα τσαι στη Γκερμάνια κλαίοντα μα πόνο. Κλαίοντα μα πόνο Κλαίοντα μα πόνο. Τάτα γιατί εν να πάει, πέ μα γιατί; Γιατί έτο έν’ ναι ζωή μαρά παιδία ο τεκούντη πολεμά τσ’ ιδρώνει Να λιπαριάσει ου σινιούρου μου τη φατία. Μου τη φατία Μου τη φατία. Στέκω τη μπάντα τσαι στέκω εντώ σόνο. Στέω πουμμα σαν τσαι στε, πένσεω στο τρένο. Πένσεω στο σκοτεινό και στη μινιέρα που πολεμώντα ετσεί πεθαίνει ο γένο. Πεθαίνει ο γένο Πεθαίνει ο γένο.

Μετάφραση -Απόδοση


Θέλω να μεθύσω για να μη σκέφτομαι να κλάψω και να γελάσω θέλω τούτο το βράδυ με πολλή οργή να τραγουδήσω στο φεγγάρι να φωνάξω: ο άντρας μου πάει ο άντρας μου πάει, ο άντρας μου πάει Οι άντρες μας πάνε, φεύγουν αν πάνε όλα καλά, θα ιδωθούμε σ’ ένα χρόνο Αυτή είναι η ζωή μας, Χριστέ μου πάνε στη Γερμανία με κλάμα και πόνο με κλάμα και πόνο, με κλάμα και πόνο Μπαμπά γιατί πρέπει να πας; Πες μου γιατί; Γιατί έτσι είναι η ζωή, καημένα παιδάκια ο φτωχός δουλεύει και ιδρώνει για να παχύνει τα αφεντικά με τη δουλειά του με τη δουλειά του, με τη δουλειά του Ακούω την μπάντα, ακούω τη μουσική είμαι εδώ μαζί σας μα σκέφτομαι και το τρένο σκέφτομαι το σκοτεινό ορυχείο όπου δουλεύοντας εκεί πεθαίνει ο κόσμος πεθαίνει ο κόσμος, πεθαίνει ο κόσμος...