Μια βιογραφία (1824-1905) Γεώργιος Σταματέλος

Γεννήθηκε στα Ψαρά το 1824 και ήταν γιος του Αγγελή Σταματέλου που είχε διακριθεί στους ναυτικούς Αγώνες του 1821. Ο Σταματέλος αρχικά εισήλθε στη σχολή Ευελπίδων που είχε έδρα την Αίγινα και ακολούθως μετεκπαιδεύτηκε στο Γαλλικό Ναυτικό. Εκεί απέκτησε σημαντική πείρα καθώς συμμετείχε στον βομβαρδισμό του Μογαδόρ (1844) υπό τον Γάλλο πρίγκιπα Ζοανβιλ.

Επέστρεψε στην Ελλάδα όπου και κατατάχθηκε στο Ελληνικό Ναυτικό με τον βαθμό ανθυποπλοίαρχου και ήταν από τους πρωταγωνιστές του επεισοδίου με την "Ένωση".

Το επεισόδιο με την "Ενωση"

Στα τέλη του 1868 η Κρητική Επανάσταση έπνεε τα λοίσθια, αλλά η "Ένωσις", ένα ταχύτατο ταχύπλοο εμπορικό σκάφος, συνέχιζε ακατάβλητη τα ταξίδια της ανεφοδιασμού των επαναστατών, σπάζοντας τον αποκλεισμό του νησιού και ταπεινώνοντας συνεχώς τον Οθωμανικό στόλο. Ο Σουλτάνος και η Οθωμανική Πύλη θεώρησαν ζήτημα τιμής την σύλληψη του Ελληνικού πλοίου. Κάλεσαν στην Κωνσταντινούπολη τον ικανό Βρετανό ναυτικό Χόβαρτ Πασά, τον προβίβασαν σε αντιναύαρχο και του ανέθεσαν πάση θυσία και υπό οποιοδήποτε κόστος να συλλάβει ή να βυθίσει την "Ένωση". Για τον σκοπό αυτό του έδωσαν την ναυαρχίδα του Οθωμανικού Στόλου "Χουδαβενδικιάρ", φρεγάτα με 50 κανόνια καθώς και κάποια άλλα βοηθητικά πλοία. Ο Χόρβαρτ αντελήφθη ορθά πως δεν είχε ελπίδα να συλλάβει την "Ενωση" περιπολώντας στην Κρήτη. Έτσι απέσπασε από τον αποκλεισμό μια μοίρα πλοίων (ανάμεσα τους και το "Ιτζεδδίν") και περίμενε μυστικά έξω από την Σύρο την επιστροφή του Ελληνικού πλοίου από την αποστολή του.

Στις 2 Δεκεμβρίου η "Ένωσις" έπλεε προς την Σύρο όταν ο πλοίαρχος της, Σουρμελής, εντόπισε το "Ιτζεδδίν" και την Τουρκική ναυαρχίδα να πλέουν ολοταχώς προς το μέρος του. Ο Σουρμελής ανέκρουσε πρύμνη καταφέρνοντας να ξεφύγει με επιδέξιους ναυτικούς χειρισμούς και ξεκίνησε μια απηνής καταδίωξη. Όταν το "Ιτζεδδίν" που ήταν πιο γρήγορο πλησίασε και ετοιμάστηκε να πλήξει την "Ένωση", μια τυχερή βολή από το Ελληνικό πλοίο προκάλεσε ζημιές στον αριστερό τροχό του τουρκικού πλοίου που έχασε ταχύτητα. Ο Χόβαρτ όμως με την ναυαρχίδα είχε πλευρίσει το ελληνικό ταχύπλοο και ήταν έτοιμος να το βυθίσει. Το "Ιτζεδδίν" κανονιοβόλησε αλλά ο Σουρμελής με έναν γρήγορο ελιγμό του πλοίου απέφυγε τα πυρά, ενώ εύστοχες βολές από το πλήρωμα και το μικρό κανόνι της "Ενώσεως" επέφεραν σύγχυση στο πλήρωμα της τουρκικής ναυαρχίδας. Μια σφαίρα λίγο έλειψε να σκοτώσει τον ίδιο τον Χόβαρτ.

Η "Ένωσις" εκμεταλλεύτηκε την στιγμιαία σύγχυση των Τούρκων και εισήλθε θριαμβευτικά στο λιμάνι της Σύρου. Ο Χόβαρτ σε έξαλλη κατάσταση μπήκε με την τουρκική ναυαρχίδα στο λιμάνι απαιτώντας από τις Ελληνικές αρχές την παράδοση του "πειρατικού πλοίου" απειλώντας ότι θα βύθιζε την "Ένωση" ακόμη και εντός του λιμανιού.   Τότε έγινε επέμβαση από τους προξένους των Μεγάλων Δυνάμεων στο νησί, που ζήτησαν από τον Χόβαρτ να αποχωρίσει. Ο Γάλλος πλοίαρχος του "Βαλλ" που ελλιμενιζόταν στην Σύρο, προειδοποίησε τον Χόβαρτ να μην πειράξει την "Ένωση", γιατί αλλιώς θα επενέβαινε και ο ίδιος. Η Ελληνική Κυβέρνηση έστειλε τον ατμοδρόμωνα "Ελλάς" υπό τον πλωτάρχη Σταματέλο με την διαταγή να πλήξει τον Χόβαρτ αν τολμούσε να επιτεθεί στην "Ένωση". Στην κρίσιμη αυτή συγκυρία ο Σταματέλος επέδειξε ευστάθεια και διπλωματικές ικανότητες, ήρθε σε επαφή με τους πρόξενους των Μεγάλων Δυνάμεων που βρίσκονταν στη Σύρο πετυχαίνοντας να άρει τον αποκλεισμό του πλοίου. Ο Χόβαρτ βγήκε από το λιμάνι μετά από παραινέσεις των ξένων προξένων επειδή ο ντόπιος πληθυσμός είχε εξαγριωθεί από το θέαμα της τουρκικής ναυαρχίδας,  αλλά περιπολούσε στην είσοδο του λιμανιού ενισχυμένος από 7 πολεμικά πλοία της Τουρκίας. 

Η αρχηγεία του στόλου Ανατολικού Αιγαίου στον πόλεμο του 1897 και η δίκη Σαχτούρη

Το 1890 ο Σταματέλος προήχθη σε υποναύαρχο, το 1892 διορίστηκε αρχηγός της μοίρας θωρηκτών. Μετά από αίτηση του τέθηκε σε διαθεσιμότητα, αλλά επανήλθε στη δράση κατά τον πόλεμο του 1897, μετά τα συνεχή ατυχήματα του Ελληνικού στόλου και την περίφημη δίκη Σαχτούρη. Ο Σαχτούρης είχε οριστεί διοικητής του στόλου της Ανατολικής Μοίρας (Αιγαίου) κατά τον πόλεμο του 1897 και κατηγορήθηκε έντονα για την υποτιθέμενη απόλυτη απραξία του στόλου που κρατούσε καθηλωμένο κοντά στις Σποράδες. Τις κατηγορίες ενορχήστρωνε η Εθνική Εταιρεία επικαλούμενη δημόσιες δηλώσεις, καταγγελίες, που είχε κάνει ο σημαιοφόρος Ι. Κόκορης. Τελικά από την ανάκριση του Ναυτοδικείου που ακολούθησε αποδείχθηκε ότι όλες οι σε βάρος του Σαχτούρη καταγγελίες ήταν αβάσιμες που είχαν στηριχτεί σε τυχαία περιστατικά. Συγκεκριμένα η φαινομενική αδράνεια του στόλου οφείλονταν στο γεγονός ότι οι Μεγάλες Δυνάμεις είχαν απειλήσει με αποκλεισμό τον Σαρωνικό Κόλπο. Προ αυτού του κινδύνου ο Σαχτούρης διέταξε την μεθόρμιση όλου του στόλου των πλοίων γραμμής κοντά στις Σποράδες για άμεση εμπλοκή αν χρειαστεί στη περίπτωση εμφάνισής τουρκικού στόλου. Ο λόγος όμως αυτός δεν είχε δημοσιοποιηθεί. Κατόπιν αυτών το Ναυτοδικείο, προκειμένου ν΄ αναθεωρήσει προηγούμενη απόφασή του, έκρινε ομόφωνα όχι μόνο αθώο τον Κωνσταντίνο Σαχτούρη αλλά και την άμεση προαγωγή του. 

Η κυβέρνηση σε μια πολύ κρίσιμη συγκυρία ανέθεσε την διοίκηση της μοίρας Ανατολικού Αιγαίου στον Σταματέλο, αναγνωρίζοντας τις ικανότητες και την τόλμη του. Όταν ο Σταματέλος ανέλαβε την αρχηγεία το στόλου, ήδη ο Ελληνικός στρατός βρισκόταν σε αποσύνθεση και υποχώρηση εκτός των τμημάτων υπό τον Σμολένσκι που κινούνταν με κατεύθυνση προς το Βόλο συντεταγμένα και είχαν ήδη καταφέρει να αντιτάξουν σθεναρή αντίσταση στη μάχη του Βελεστίνου. Η ανάληψη της διοίκησης της μοίρας του στόλου από τον Σταματέλο σηματοδοτήθηκε όταν ύψωσε το σήμα του στη ναυαρχίδα "Ψαρά". Ακολούθως, οδήγησε τον Ελληνικό στόλο στο λιμάνι του Βόλου όπου διέσωσε όλο το πολεμικό υλικό του υποχωρούντος Ελληνικού στρατού και κατάφερε με συνεχείς κανονιοβολισμούς να καθυστερήσει την κατάληψη του Βόλου από τον Τουρκικό στρατό. Ακολούθως, κάλυψε αποτελεσματικά την υποχώρηση της ταξιαρχίας Σμολένσκι προς τον Αλμυρό με επιτυχείς κανονιοβολισμούς προς τους επελαύνοντες Τούρκους. Η ταξιαρχία κατάφερε να υποχωρήσει με απόλυτη τάξη μέσω μιας δύσβατης περιοχής προς την Άγια Μαρίνα, ενώ ο Σταματέλος αποκόμισε στα πλοία του όλο το πυροβολικό της ταξιαρχίας και όλο το πολεμικό της υλικό που μπορούσε δύσκολα να μετακινηθεί.

Επίλογος

Αμέσως μετά το τέλος του πολέμου αποστρατεύτηκε οριστικά με τον βαθμό του υποναύαρχου. Πέθανε το 1905 στο Φάληρο και την περιουσία του που αποτελούσαν δύο οικίες και το χρηματικό ποσό των 250.000 τότε δραχμών κατέλειπε στον εθνικό στόλο.

Πηγές 

https://www.wikiwand.com/Σαχτούρης

https://www.istorikathemata.com/2010/09/1866-1869.html

https://www.istorikathemata.com/2010/06/1866-1869.html

https://www.pemptousia.gr/2017/01/i-simvoli-tou-polemikou-naftikou-ston-polemo-tou-1897/

Επίμετρον : Η σύνθεση του Ελληνικού στόλου το 1897

H σύνθεση του Ελληνικού στόλου κατά τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 είχε ως ακολούθως:

Θωρηκτά: 3, τα Β.Π. Θ/Κ "ΣΠΕΤΣΑΙ", "ΥΔΡΑ" και "ΨΑΡΑ"
Τορπιλοβόλα: 17, τα με αριθμό 1 έως και 17
Κανονιοφόροι: 4, τα με γράμματα Α, Β, Γ και Δ
Ατμομυοδρόμωνες: 4, τα ΑΛΦΕΙΟΣ, ΑΧΕΛΩΟΣ, ΕΥΡΩΤΑΣ και ΠΗΝΕΙΟΣ
Θωρακοβάρις: 1, το ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
Θωρακοδρόμων: 1 το ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΟΛΓΑ
Ατμοβάριδες: 2, τα ΑΚΤΙΟΝ και ΑΜΒΡΑΚΙΑ
Οπλιταγωγά: 4, τα ΘΡΑΚΗ, ΙΩΝΙΑ, ΜΥΚΑΛΗ και ΣΦΑΚΤΗΡΙΑ
Εύδρομο: 1, το ΝΑΥΑΡΧΟΣ ΜΙΑΟΥΛΗΣ
Ναρκοθέτιδες: 3, τα ΑΙΓΙΑΛΕΙΑ, ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ και ΝΑΥΠΛΙΑ
Τορπιλοφόρο: 1, το ΝΑΥΑΡΧΟΣ ΚΑΝΑΡΗΣ
Ατμοημιολίες: 3 τα ΑΗΔΩΝ, ΚΙΣΣΑ και ΚΙΧΛΗ και τέλος
Ατμοτελωνίδες: 5, τα παράκτια περιπολικά ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ, ΚΕΡΚΥΡΑ, ΠΑΤΡΑΙ, ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑ και ΕΡΜΟΥΠΟΛΙΣ

Την εποχή του Ελληνοτουρκικού πολέμου το ελληνικό πολεμικό ναυτικό επάνδρωναν περίπου 3.000 ναύτες και 200 Αξιωματικοί. Ο ελληνικός στόλος ήταν τότε χωρισμένος σε δύο μοίρες, την Ανατολική Μοίρα (Αν.Μ) υπό τον Πλοίαρχο K. Σαχτούρη και την Δυτική Μοίρα (Δ.Μ.) υπό τον Πλοίαρχο Δ. Κριεζή.

Οι δύο ατμοβάριδες (τροχήλατα) "ΜΠΟΥΜΠΟΥΛΙΝΑ" και "ΑΜΦΙΤΡΙΤΗ" που είχε αγοράσει εσπευσμένα η ελληνική κυβέρνηση το 1867, η μεν πρώτη δεν έφθασε ποτέ στην Ελλάδα μετά την έκρηξη που σημειώθηκε στο λέβητα και στη συνέχεια βυθίστηκε (17 Νοεμβρίου 1867) στο Λίβερπουλ, ενώ η δεύτερη από το 1892 μέχρι το 1906 ήταν παροπλισμένη και αποτελούσε μόνιμο ναυτώνα στο Ναύσταθμο Σαλαμίνας.

πηγη istorikathemata

Επισκεφτείτε την ιστοσελίδα μας http://www.tapantareinews.gr, για περισσότερη ενημέρωση. ⭐Εγγραφείτε - SUBSCRIBE: http://bit.ly/2lX5gsJ Website —►http://bit.ly/2lXX2k7 SOCIAL - Follow us...: Facebook...► http://bit.ly/2kjlkot