ΦΟΡΕΣΙΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ

ΦΟΡΕΣΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΑΪΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

ΚΑΣΤΕΛΛΟΡΙΖΟ

ΘΕΣΣΑΛΙΑ, ΚΑΡΑΓΚΟΥΝΑ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ, ΗΠΕΙΡΟΣ

ΝΑΟΥΣΑ, ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

Γιδά Ρουμλουκίου - Μακεδονία

ΑΡΓΥΡΟΚΑΣΤΡΟ, ΗΠΕΙΡΟΣ

ΜΕΤΣΟΒΟ, ΗΠΕΙΡΟΣ

ΣΟΥΛΙ

Καπουτζήδα (σημερινή Πυλαία) - Μακεδονία

Σίλη Ικονίου

**********************************************

ΣΦΑΚΙΑ ΚΡΗΤΗΣ

ΡΟΔΟΣ

Υδατογραφία άγνωστου περιηγητή που εικονογραφεί τη γυναικεία ενδυμασία της Χίου τον όψιμο 18ο ή τον πρώιμο 19ο αι.

Νυφικό πουκάμισο της Aστυπάλαιας, με πυκνό μονόχρωμο ανάγλυφο κέντημα. 19ος αι. Δωρεά Aλεξάνδρας Xωρέμη (EE 883)
Μεταβυζαντινή και Νεοελληνική Τέχνη ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ.

Πολύπτυχο φουστάνι με κεντητές παραστάσεις στον ποδόγυρο, όπου εναλλάσσονται δικέφαλοι αετοί, ανθοδοχεία, φανταστικά πουλιά, γοργόνες και φυτικά κοσμήματα. Σπάνιο κατάλοιπο ενός ενδυματολογικού τύπου με αναγεννησιακές καταβολές, που απαντά σε νησιά του Αιγαίου κατά την περίοδο της φραγκοκρατίας. Από την Κρήτη, 17ος αι. Δωρεά του βασιλιά Γεωργίου Β΄ (EE 872)Μουσείο Μπενάκη

Επενδύτης "φουστανέλας", βαρύτιμος τύπος μονοκόμματου ανδρικού επενδύτη της οθωνικής εποχής (1833-1862). Φοριόταν από τους εύπορους αστούς και τους αξιωματούχους της αυλής σε συνδυασμό με μακριά φουστανέλα. Διακοσμείται με τερζήδικο κέντημα σε κόκκινο βελούδο. Μέσα 19ου αι. Ύψ. 1,19 μ. (EE 1640) Μουσείο Μπενάκη

"Πιρπιρί", γυναικείος χειριδωτός επενδύτης, με τερζήδικο κέντημα από χρυσά κορδόνια σε μάλλινη τσόχα. Ανάμεσα στα φυτικά θέματα της διακόσμησης προβάλλουν δικέφαλοι αετοί που επιστέφονται με κορώνα. Από τα Ιωάννινα, 19ος αι. Ύψ. 1,23 μ. (EE 1637)
Μεταβυζαντινή και Νεοελληνική Τέχνη
Μουσείο Μπενάκη

Βελούδινο κοντογούνι με χρυσοκέντητο άνθινο διάκοσμο, πουλιά και ένα δικέφαλο αετό. H νεοελληνική χρυσοκεντητική, συνεχίζοντας τη βυζαντινή παράδοση, εξελίσσεται κατά το 18ο αι. σε τέχνη κατεξοχήν ανδρική. Στην κοσμική της χρήση απαντά κυρίως σε επίσημες ενδυμασίες των οικονομικά πιο εύρωστων στρωμάτων. Από την Kέρκυρα, 19ος αι. Ύψ. 0,42 μ. (EE 1385) Μουσείο Μπενάκη.

ΚΑΡΑΓΚΟΥΝΕΣ

Πλισεδωτό ένδυμα της Σκοπέλου, με πολύχρωμα άνθινα θέματα. 19ος αι. (ΕΕ 1529)

Μουσείο Μπενάκη

Χωρική από τα περίχωρα των Τρικάλων, Χριστιανή Πρεβεζάνα και Βλάχα (Αρωμάνα) από τα Γιάννενα με παραδοσιακές φορεσιές. Φωτογραφία του Pascal Sebah του
1873.
του Νίκου Δ.Καράμπελα
προέδρου του κοινωφελούς Ιδρύματος "Ακτία Νικόπολις"

Το 1873 η Οθωμανική αυλή ανέθεσε στον καλλιτέχνη Osman Hamdi Bey (1842-1910) να οργανώσει το Οθωμανικό περίπτερο στη διεθνή έκθεση της Βιέννης. Ο Osman Hamdi Bey ήδη συνεργαζόταν με το φημισμένο φωτογράφο της Κωνσταντινούπολης Pascal Sebah (1823-1886). Ο πρώτος έστηνε μοντέλα που φορούσαν παραδοσιακές φορεσιές από διάφορα μέρη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και ο δεύτερος τα φωτογράφιζε. Οι φωτογραφίες εχρησιμοποιούντο αργότερα από τον Hamdi Bey για να δημιουργεί τις περιζήτητες ελαιογραφίες του, τις οποίες και πωλούσε.

Για τη διεθνή έκθεση της Βιέννης του 1873 ο Sebah ανέλαβε να δημιουργήσει ένα πολυτελές φωτογραφικό άλμπουμ με μεγάλες φωτογραφίες μοντέλων με παραδοσιακές φορεσιές. Για το άλμπουμ, με τίτλο Les Costumes Populaire de la Turquie, οι Βιεννέζοι διοργανωτές απένειμαν στον Sebah χρυσό μετάλλιο. Ο Σουλτάνος Abdulaziz του απένειμε επίσης μετάλλιο για το αποτέλεσμα της υπέροχης δουλειάς του. Το υλικό του φωτογραφικού άλμπουμ του Sebah τυπώθηκε σε ένα τόμο 319 + vii σελίδων, διαστάσεων 29 x 37 cm, με κείμενα του Osman Hamdi Bey και της Marie de Launay που περιείχε 74 αναπαραγωγές των φωτογραφιών.

Μεταξύ των συνθέσεων που έστησε ο Osman Hamdi Bey και φωτογράφισε ο Pascal Sebah είναι και μία με φορεσιές χωρικής από τα περίχωρα των Τρικάλων, Χριστιανής Πρεβεζάνας και Βλάχας (Αρωμάνας) από τα Γιάννενα. Πιο συγκεκριμένα στη φωτογραφία Νο. 20, αντικριστά της σελίδας 78 του βιβλίου, απεικονίζονται από δεξιά προς αριστερά (αραβικός τρόπος):
1. Βλάχα (Αρωμάνα) της περιοχής των Ιωαννίνων
2. Χριστιανή Πρεβεζάνα
3. Χωρική από τα περίχωρα των Τρικάλων
Αυτή είναι η μοναδική έως σήμερα γνωστή φωτογραφία εποχής, που απεικονίζει πρεβεζάνικη φορεσιά του 19ου αιώνα.
Φωτογραφία: Ίδρυμα "Ακτία Νικόπολις", Πρέβεζα

Κούρδη από το Jusgat, Πρεβεζάνα και Χιώτισσα. Χαρακτικό του Carl Häberlin από το βιβλίο των Braun & Schneider του 1874.
Φωτογραφία: Ίδρυμα "Ακτία Νικόπολις", Πρέβεζα

Παραδοσιακές στολές στο Παγκύπριο γυμνάσιο-Μουσείο

Μέρος της συλλογής κειμηλίων και παραδοσιακών φορεσιών του Χρήστου Κατσαμπάνη, στην Πύλο, στο παλιό νεοκλασικό αρχοντικό Τσικλητήρα.

Πριν 120 χρόνια στη Σκιάθο, άντρες και γυναίκες, φορούσαν τη Σκιαθίτικη ενδυμασία.
Οι άντρες φορούσαν βράκες και μακρύ φέσι με μακριά φούντα. Η ενδυμασία τους ήταν όμοια με την ενδυμασία των Υδραίων. Λίγα όμως χρόνια μετά την Επανάσταση του 1821, άρχισαν οι άνδρες να αντικαθιστούν τις βράκες τους με παντελόνια και σακάκια. Σε πολύ λίγο χρονικό διάστημα η αντικατάσταση της ανδρικής σκιαθίτικης ενδυμασίας γενικεύτηκε και έχουν περάσει περίπου εβδομήντα χρόνια από τότε που πέθανε και ο τελευταίος Σκιαθίτης βρακάς. Για αυτό το λόγο σήμερα δε μπορεί ούτε καν να περιγραφεί η σκιαθίτικη ανδρική ενδυμασία, ούτε να γίνει πλέον κανένας λόγος για αυτήν.
Οι γυναίκες όμως, ίσως γιατί ήταν λίγο περισσότερο συντηρητικές από τους άντρες, ίσως επειδή τα φορέματά τους ήταν ωραιότερα και πολυτιμότερα από τα ανδρικά, ίσως και επειδή τα παλαιότερα χρόνια έλειπαν οι μοδίστρες, διατήρησαν τη σκιαθίτικη ενδυμασία, σε μερικές περιπτώσεις μέχρι σήμερα. Βέβαια, αυτές οι οποίες φορούν τώρα πια σκιαθίτικη φορεσιά είναι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες.
Ακόμα και αυτές δεν ασχολούνται σήμερα με το να φτιάξουν τις φορεσιές, αλλά χρησιμοποιούν τις ήδη έτοιμες.
Τα μέρη της σκιαθίτικης γυναικείας φορεσιάς είναι:
1. Υποκάμισο: το σπουδαιότερο και απαραίτητο μέρος της γυναικείας φορεσιάς. Είναι μακρύ, φτάνει κάτω από τα γόνατα και το χαρακτηριστικό του είναι τα φαρδιά μανίκια.

2. Φανέλα: είναι σταυρωτή εμπρός και κουμπώνει με δύο μικρά κουμπιά, ραμένα στο λαιμό της φανέλας. Συνήθως είναι μάλλινες ή βαμβακερές και έχουν λευκό χρώμα. Μόνο οι ηλικιωμένες και όσες έχουν πένθος φορούσαν μαύρες φανέλες.

3. Κάλτσες: πλέκονταν από βαμβακερό ή μάλλινο νήμα και έφταναν μέχρι το γόνατο. Οι μάλλινες κάλτσες ονομάζονταν τσουράπια. Ήταν πάντα λευκές, εκτός από αυτές που φορούσαν οι πολύ ηλικιωμένες γυναίκες ή όσες είχαν πένθος, που ήταν μαύρου χρώματος.

http://dimosditikismanis.blogspot.gr/2011/01/blog-post_16.html

Ενδυμασίες Χίου

Jean B. Van Moor (1671-1737) (απόδ.), Ελληνίδα αστή από το Φανάρι της Κωνσταντινούπολης, ελαιογραφία. 18ος αι. (ΓΕ 9039)
Συλλογή Ζωγραφικής, Σχεδίων και Χαρακτικών, ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ

«Γέρος», αποκριάτικη μεταμφίεση, Σκύρος Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης

Πλούσια κι αρχόντισσα η Καστοριανή κυρά, το δείχνει και το χαίρεται, το στέλνει μήνυμα με τη φορεσιά της. Στο κεφάλι τσόχινο βυσσινί φέσι. Δεμένο με πλεξίδα από την κόμη της ίδιας της κοπέλας! Στολισμένο με χρυσή φούντα και φλουριά.
Κυριαρχεί στο μάτι το μακρύ φαρδύ φόρεμα, η στόφα, από δαμάσκο ή μεταξωτό ύφασμα! Τελειώνει με πολλές σειρές από χρυσό σιρίτι! Κάτω απ' αυτό φορά το μπαμπουκλί, ένα είδος φουρό, για να φουσκώνει και να γίνεται πιο «περήφανο» το φόρεμα! Στο στήθος μαύρο κοντέσι (κοντογίλεκο), κεντημένο με χρυσή κλωστή, με ποικίλα σχέδια και σιρίτια (τετραμάδες). Στην πλάτη συνήθως έφερε, χρυσοκεντημένο επίσης, το δικέφαλο αετό! Από μέσα, ανοιχτόχρωμη πουκαμίσα, που καταλήγει σε χειροποίητη δαντέλα, στις άκρες των μανικιών και της λαιμόκοψης. Στη μέση ασημένια (ή/και χρυσή!) ζώνη, ηπειρώτικης τεχνοτροπίας.(κείμενο Γιώργος Λεκάκης)

Ενδυμασία από την Ίο
Σπάνια γιορτινή φορεσιά του 18ου αι. Αρ. κατ. 567
Εθνικό ιστορικό μουσείο.

Επίσημη ενδυμασία Εποχής Γεωργίου Α΄
Ανήκε στην Ευφροσύνη Σκούφου- Κορομηλά. Καθιερώθηκε από τη βασίλισσα Όλγα για τις Κυρίες της Αυλής, και αποτελεί συνδυασμό στοιχείων της παραδοσιακής φορεσιάς της Αττικής και σύγχρονων ευρωπαϊκών ενδυμάτων. Αρ. κατ. 10247 Εθνικό ιστορικό μουσείο

Ενδυμασία από τον Αλμυρό του Βόλου
Γιορτινή φορεσιά από τη Μαγνησία

Παραδοσιακή Ανδρική Ενδυμασία
Εθνικό ιστορικό μουσείο.
Ανήκε στον Γενναίο Θ. Κολοκοτρώνη, αγωνιστή του 1821, υπασπιστή του βασιλέως Όθωνος και πρωθυπουργού.

Ενδυμασία της Μαρίας Δηλιγιάννη

Ενδυμασία τύπου "Αμαλίας". Αποτελείται από ολομέταξο χρυσοκέντητο πουκάμισο, το μεταξωτό φουστάνι με τη διπλή φούστα και το μαύρο βελούδινο κοντογούνι με πλούσιο χρυσοκέντημα. Το κεφάλι στολίζει κόκκινο φέσι με τη μπλέ μεταξωτή φούντα.
Εθνικό Ιστορικό Μουσείο

Ενδυμασία από την Αθήνα
Αρχοντική γυναικεία φορεσιά του 18ου αι. Ανήκε στην οικογένεια Μπενιζέλου. Αρ. κατ. 6479
ΕΘΝΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ

Ενδυμασία από την Καππαδοκία
Γιορτινή φορεσιά του 19ου αι.. Αρ. κατ. 6575 εθνικό ιστορικό μουσείο

Ενδυμασία από το Αργυρόκαστρο
Σπάνια νυφική και γιορτινή φορεσιά, 18ου αι. Αρ. κατ. 1052 Εθνικό ιστορικό μουσείο

Υδατογραφία άγνωστου περιηγητή, που εικονογραφεί την ενδυμασία μιας Ελληνίδας αστής του όψιμου 18ου και του πρώιμου 19ου αι. Tέτοιες καταγραφές διευκολύνουν τη μελέτη της ελληνικής φορεσιάς, καθώς τα σωζόμενα αυθεντικά παραδείγματα είναι πολύ μεταγενέστερα. 0,14 x 0,21 μ. Δωρεά Δαμιανού Kυριαζή (ΓΕ 23133)
Συλλογή Ζωγραφικής, Σχεδίων και Χαρακτικών Μουσείου Μπενάκη

Charles F. de Brockdorff (1775-1850): Ανδρική ενδυμασία με φουστανέλα. Tέτοιες καταγραφές διευκολύνουν τη μελέτη της ελληνικής φορεσιάς, καθώς τα σωζόμενα αυθεντικά παραδείγματα είναι πολύ μεταγενέστερα. Υδατογραφία, 0,13 x 0,21 μ. Δωρεά Δαμιανού Kυριαζή (ΓΕ 22964)
Συλλογή Ζωγραφικής, Σχεδίων και Χαρακτικών
ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ

ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ - Νυφική γιορτινή φορεσιά
Περιγραφή: Νυφική γιορτινή φορεσιά που αποτελείται:
· Από το μεταξωτό ριγέ πουκάμισο
· Τη βράκα με τα βελουδένια ποδανάρια
· Το καβάδι
· Το ζωνάρι
· Τη γούνα(βελούδινος χρυσοκέντητος επενδύτης στολισμένος ολόγυρα με γούνα)
· Καπέλο με σκληρό περίγυρο κεντημένο
· Μεγάλο μεταξωτό μαντήλι με κρόσσια

Γυναικεία φορεσιά Λέρου και ανδρική φορεσιά Σύμης.

Ανδρική ενδυμασία Σκύρου, γνωστή ως «τσοπάνικη», 19ος - 20ός αι. Α.Μ. 5281 Μουσείο Λαϊκής Τέχνης

Γυναικεία ενδυμασία από Ικόνιο Μικράς Ασίας

Σκυριανός

Ενδυμασία χωρικής της Μακεδονίας. NICOLAS SPERLING (Russia 1881-1940)

Κρητικός, NICOLAS SPERLING (Russia 1881-1940)

Μακεδόνισσα, NICOLAS SPERLING

΄Ανδρας με Φουστανέλα, 1870 μ.Χ

Μελετητές αναφέρουν σχετικά με την φουστανέλα πως προέρχεται από μια σειρά αρχαίων ελληνικών ενδυμάτων, που έκαναν την εμφάνισή τους εκείνη την εποχή, όπως ο χιτώνας.[5][6] Σε βυζαντινά όστρακα και αγγεία (κεραμική), πολεμιστές εμφανίζονται να φέρουν όπλα, φορώντας την βαριά πολύπτυχη φουστανέλα [7] Ο Τσαρούχης θεωρούσε πως η καταγωγή της ήταν η Ινδία. Το λευκό ένδυμα των μαχαραγιάδων είναι κατασκευασμένο από βαμβακερή μουσελίνα και έχει φούστα από πολλά ισοσκελή τρίγωνα, προσαρμοσμένη σε μακρυμάνικο σταυρωτό μπούστο, που δένει στο πλάι. Οι φούστες που συντίθενται από ισοσκελή τρίγωνα είναι πολύ διαδεδομένες στην επαρχία Ράτζασταν στη Βορρειοδυτική Ινδία, σε άνδρες και γυναίκες και ονομάζονται ΄΄ghari΄΄. Στο παλάτι του Μαχαραγιά του Μπενάρες σώζεται σε ελεφαντόδοτο παράσταση με τελετουργική πομπή στις αρχές του 20ου αιώνα. Στην παράσταση δεσπόζουν οι σπαχήδες, που δίνουν την εντύπωση ότι φορούν στολή με φουστανέλα, παρόμοια με των Ελλήνων του 1821. Ένας τέτοιος συσχετισμός είναι δύσκολο να γίνει δεκτός, επειδή η βασικότερη μεταξύ τους διαφορά είναι η κοπή των τριγώνων. Στην Ελλάδα έχουμε ορθογώνια ανισοσκελή τρίγωνα που ενώνονται λοξό με ίσο (η υποτείνουσα του ενός τριγώνου με την κάθετη πλευρά του άλλου), για να μην ξεχειλώνει ο ποδόγυρος.[8] Αρχαιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι η φουστανέλα ήταν σε κοινή χρήση στην Ελλάδα ήδη από τον 12ο αιώνα.[4]

Κατά τον Αντώνιο Κεραμόπουλο, η φουστανέλα κατάγεται από το ρωμαΐκό στρατιωτικό ένδυμα: το συγκεκριμένο ένδυμα φοριόταν από τους εκάστοτε μισθοφόρους των Ρωμαίων στον χώρο της Ηπείρου.[9] Από ενδυματολογική άποψη, αν αφαιρεθούν τα πολύ νεώτερα επίρραφα χρυσοκεντήματα από εξαρτήματα όπως τα γιλέκα και οι περικνημίδες, μένει ένα μεσαιωνικό ευρωπαϊκό ένδυμα. Στο αρχαιολογικό μουσείο της Επιδαύρου εκτίθεται ακέφαλο άγαλμα ρωμαίου αξιωματούχου, όπου φαίνεται καθαρά ότι φοράει μία φούστα πάνω από κοντό χιτώνα. πηγή: ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ