Προϊστορικοί Πολιτισμοί , Κυκλαδικός , Μινωικός , Μυκηναϊκός

 Γράφει ο Μάνος Κιλημάντζος

Προϊστορικοί πολιτισμοί , Κυκλαδικός , Μινωικός , Μυκηναϊκός.

Για να κατανοήσουμε την συνέχεια των Ελληνικών φύλων, είναι ανάγκη να παραθέσουμε την Γενεαλογία  όπως οι Έλληνες θεωρούσαν ως ρίζες τους.

Αρχικά λοιπόν έχουμε τον ΟΥΡΑΝΟ και την ΓΑΙΑ , απο τους οποίους γεννήθηκαν οι ΤΙΤΑΝΕΣ και απο αυτούς ο ΙΑΠΕΤΟΣ και η ΚΛΥΜΕΝΗ, παιδιά των οποίων ήσαν οι  ΑΤΛΑΝΤΑΣ,  ΜΕΝΟΙΤΙΟΣ,  ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ  και  ΕΠΙΜΗΘΕΥΣ.

Απο τον ΠΡΟΜΗΘΕΑ έχουμε τον ΔΕΥΚΑΛΙΩΝΑ και την ΠΥΡΡΑ απο τους οποίους έχουμε ως απογόνους τον ΑΜΦΙΚΤΥΩΝΑ, την  ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΙΑ, τον  ΕΛΛΗΝΑ (και την ΟΡΣΗΙΔΑ).

Φτάσαμε λοιπόν στον Έλληνα!

Απο τον ΕΛΛΗΝΑ έχουμε ως απογόνους τον ΔΩΡΟ, τον ΑΙΟΛΟ και τον ΞΟΥΘΟ.

Αυτοί μας χάρισαν τα γνωστά σε εμάς Ελληνικά φύλα. Τους Δωριείς (απο τον Δώρο), τους Αιολείς (απο τον Αίολο) και τους Ίωνες και τους Αχαιούς (απο τον Ξούθο).

Έχοντες λοιπόν τα παραπάνω υπ όψιν βηματίζουμε στην πιο γνωστή σε εμάς Ιστορία, αν και ακόμη πολλά χρειάζονται να ανακαλυφθούν και να πιστοποιηθούν απο την επιστήμη.

 

Κυκλαδικός Πολιτισμός

Περί το 3.000 π.χ. εντοπίζεται στην περιοχή του Αιγαίου ο Κυκλαδικός πολιτισμός  [Πελασγοί]. Την ακμή του πολιτισμού αυτού μαρτυρούν πλήθος ευρήματα [ειδώλια , κοσμήματα ,κεραμικά κλπ].

Ακμάζοντες οικισμοί έχουν ανασκαφεί σε πλήθος νησιών του Αιγαίου.

Εδικά τα νησιά των σημερινών Κυκλάδων (που ήταν οι κορυφές των βουνών της προκατακλυσμιαίας Αιγιϊδος) παρουσιάζουν έναν ακμάζοντα πολιτισμό, ο οποίος μάλιστα δεν περιορίζεται στα όρια των Κυκλάδων αλλά επεκτείνεται και στα υπόλοιπα νησιά του Αιγαίου Πελάγους (π.χ. Λήμνος)

Συνδέονται απο πολλούς με τους λεγόμενους “Λαούς της θάλασσας” με δεδομένη την επαφή τους και την εξάπλωσή τους σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο, και την συνεργασία , το εμπόριο, αλλά και τις συγκρούσεις τους με αυτούς.

Την περίοδο της ακμής του Κυκλαδικού Πολιτισμού, το Αγαίο πέλαγος πρέπει να ήταν μία εξαιρετικά πυκνοκατοικημένη περιοχή, με κάθε νησί αυτόνομο και με πυκνή ναυσιπλοϊα!

Η περίοδος αυτή μας έδωσε εξαιρετικά ειδώλια η τεχνοτροπία των οποίων χαρακτηρίζει και όλη την συγκεκριμένη εποχή!

 

Η Μινωϊκή Κρήτη

Ο Κυκλαδικός πολιτισμός περνά σε δεύτερη μοίρα όταν το κέντρο εξουσίας και πολιτισμού μετατοπίζεται στην Κρήτη με την δημιουργία του Μινωικού πολιτισμού. Από το 2100 εως το 1900 η Μινωική Κρήτη  αναπτύσσεται ραγδαία.

Μεγάλα ανάκτορα κτίζονται και η Κρήτη κυριαρχεί οι μόνο στο Αιγαίο αλλά και πολύ μακρύτερα [Αίγυπτο , Μέση Ανατολή , Σικελία , στήλες Ηρακλέους, ακόμη αναφέρονται  παρουσίες των Κρητών μέχρι και το σημερινό Αφγανιστάν].

Η Μινωική εποχή διακρίνεται στην πρωτο Μινωική , την Μέση Μινωική [οπότε και η μεγάλη ακμή των Μινωϊτών] και την υστερο Μινωική εποχή που ακολούθησε την έκρηξη του ηφαιστείου  της Θήρας.

Οι Κρήτες έχουν κυριαρχήσει πλέον παντού. Η δύναμίς τους και η επιρροή τους είναι τόσο μεγάλη που μη έχοντας κανέναν ανταγωνιστή έκτιζαν τα ανάκτορά τους χωρίς προστατευτικά τείχη [ορισμένοι ονομάζουν την εποχή αυτή Pax Minoica].

Τα ανάκτορα και τα λοιπά κτίσματα είναι πολύπλοκα , πολυτελέστατα , πλούσια διακοσμημένα , με πλήρη και εκτεταμένα αποχετευτικά δίκτυα, ακόμη και με εγκατάσταση υποδαπέδιας θέρμανσης. Τα ίδια ανάκτορα έχουν ανακαλυφθεί και στην Πύλο.

Το διοικητικό σύστημα ήταν ενιαίο υπό τον Μίνωα [Μίνως  είναι τίτλος του βασιλέως και όχι όνομα όπως λανθασμένα πιστεύεται].

Το σύστημα πάντως της Κρήτης ήταν μητριαρχικό [οι γυναίκες είχαν σπουδαιότατο ρόλο στην κοινωνική και υπηρετούσαν σχεδόν αποκλειστικά την θρησκευτική ζωή και επηρεάζοντας σε μεγάλο βαθμό την διοίκηση και την πορεία του κράτους]

Οι Μινωίτες λάτρευαν την Μεγάλη Μητέρα Θεά συνδεδεμένη με την γονιμότητα  γής και ανθρώπων , αλλά και με την Σελήνη [κέρατα του ταύρου που συμβολίζουν την ημισέληνο], την θεά των φιδιών [φίδι= σύνδεση με την γη].

Η λατρεία ετελείτο στις κορυφές των βουνών [ιερά κορυφής].

Τεράστια ανάκτορα έχουν βρεθεί στην Κνωσσό , την Φαιστό , τις Αρχάνες , τα Μάλλια , καθώς και την Ζάκρο όπου ήταν και ο ναύσταθμος του Μινωϊκού στόλου.

Η Κρήτη εθεωρείτο από τους Έλληνες ως κοιτίδα του πολιτισμού , ιερή γη και γενέτειρα του Διός και οι Κρήτες μάλιστα εθεωρούντο από τους λοιπούς Έλληνες , ως ΄΄αρχαίοι Έλληνες΄΄ .

Η έκρηξις του ηφαιστείου της Θήρας [προηγούμενα ονόματατης Θήρας:  Στρογγύλη η Καλλίστη] το 1640 π.χ. σηματοδότησε την αρχή της παρακμής του Μινωικού πολιτισμού. Στην Θήρα ήκμαζε σημαντικότατη Μινωική πόλις στην θέση Ακρωτήρι τα ερείπια της οποίας ανακαλύφθηκαν από έναν εκ των κορυφαίων Ελλήνων αρχαιολόγων τον καθ. Μαρινάτο. (Τοιχογραφίες του Ακρωτηρίου εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών).  Οι κάτοικοι του Ακρωτηρίου αντελήφθησαν εγκαίρως την ηφαιστειακή δράση και εγκατέλειψαν την πόλη τους παίρνοντας και την κινητή περιουσία τους [εξ ου και δεν ευρέθησαν ανθρώπινα λείψανα στην ανασκαφή], χωρίς προφανώς θα μπορέσουν να σωθούν , αφού δεν υπάρχει κανένα ίχνος αναφοράς για την τύχη τους.

Η έκρηξη  θεωρείται ίσως η μεγαλύτερη γνωστή ηφαιστειακή έκρηξη [η καλδέρα της Θήρας είναι η μεγαλύτερη καλδέρα του κόσμου] στην Γη. Τεράστια παλιρροϊκά κύματα δημιουργήθηκαν και κτυπούσαν τουλάχιστον επί 48ωρο την Κρήτη και τα άλλα Μινωικά νησιωτικά κέντρα καταστρέφοντας πόλεις , καλλιέργειες  , τον στόλο κλπ.

Επί ένα έτος η ηφαιστειακή τέφρα εμπόδιζε το φως  του ηλίου , και κάλυπτε τις πόλεις  και τις καλλιέργειες  [όπως αποκαλύπτουν ευρήματα σε στρώματα πάγου στους πόλους] προξενώντας τεράστιες καταστροφές. Αυτές οι καταστροφές προεκάλεσαν  σταδιακή  κατάπτωση της δύναμης των Μινωιτών , μεγάλο κύμα μεταναστεύσεων και τελικά δημιούργησαν κενό δύναμης στην περιοχή το οποίο κενό εκμεταλλεύτηκαν οι Μυκηναΐοι για να διαδεχθούν τους Μινωίτες στην ηγεμονία [υστερο Μινωική περίοδος]. Έκτοτε η Μινωική Κρήτη αποτελεί τμήμα της Μυκηναϊκής επικράτειας. Τα ανακαλυφθέντα ανάκτορα της Κνωσσού που τόσο θαυμάζουμε σήμερα είναι ανάκτορα της υστερο Μινωικής εποχής, δηλαδή της εποχής της παρακμής και έχουν κτισθεί επάνω σε ερείπια παλαιοτέρων και κατά πολύ πλουσιότερων προγενέστερων ανακτόρων.

Σε αυτήν την περίοδο ανακαλύπτουμε τις γραμμικές γραφές  [γραμμική Α στην Κρήτη , γραμμική Β στην Κρήτη , Θήρα , Μυκήνες , Πύλο. Γεγονός που αποδεικνύει ότι οι γραμμικές Α και Β ήταν παράλληλες γραφές].

Μυκήνες

Μπαίνουμε πλέον στην εποχή του Μυκηναϊκού πολιτισμού. Κέντρο αυτού του πολιτισμού είναι το ανάκτορο το οποίο παίζει ρόλο σε όλες τις δραστηριότητες.

Σε αντίθεση με τα Μινωικά ανάκτορα , τα Μυκηναϊκά ανάκτορα είναι βαριά οχυρωμένα και δεν έχουν την πολυτέλεια και την χλιδή των Μινωικών αλλά είναι πιο λιτά και βαριά.

Το διοικητικό σύστημα των Μυκηναίων είναι συγκεντρωτικό υπό τον ηγεμόνα ο οποίος θεωρείται 1ος μεταξύ ίσων άλλων ηγεμόνων [παρόμοιο σύστημα με την φεουδαρχία του Μεσαίωνα].  Οι εμφύλιες συγκρούσεις μεταξύ των πόλεων ήταν συχνότατες [ το μαρτυρούν οι βαριά  οχυρωμένες πόλεις] σε αντίθεση με την Μινωική Κρήτη.

Οι Μυκηναίοι όταν έπαιρναν μία περιοχή την  χώριζαν.

Ένα τμήμα [τομή=τμήμα=τέμενος] αφιερωνόταν στον προστάτη θεό όπου χτιζόταν ο ναός [εξ ου και η λέξη τέμενος , δηλαδή το τμήμα γης το αφιερωμένο στον θεό, συνδέθηκε με τον ναό]. Άλλο τμήμα έπαιρνε ο ηγεμόνας όπου έχτιζε το ανάκτορό του (Μέγαρον). Συνήθως το Τέμενος και το Μέγαρον, βρίσκονται στο ψηλώτερο και κεντρικό σημείο των Μυκηναϊκών κάστρων. Άλλα τμήματα έπαιρναν οι στρατηγοί και γύρω από αυτά κτιζόταν η πόλη.

Το μαντείο των Δελφών  θεωρείται ότι δημιουργήθηκε από Κρήτες ταξιδιώτες στους οποίους ο Απόλλων εμφανίσθηκε με την μορφή δελφινιού, εξ ου και το δελφίνι ήταν ιερό ζώο για τους Κρήτες και όποιος το σκότωνε δικαζόταν για φόνο.

Επίσης τα αρχαία αποξηραντικά έργα στην Κωπαίδα αποδίδονται στους Μινύες [Ορχομενός]  τον 14ο π.χ. αιώνα οι οποίοι θεωρούνται Μινωικής καταγωγής.

Ακόμη και στην Αθήνα υπήρχε Μινωική αποικία, όπως δείχνουν ευρήματα στην Ακρόπολη, αλλά και ο μύθος του Θησέως που αποτίναξε την κυριαρχία των Μινωιτών από την πόλη (Μύθος Μινώταυρου).

Επιστήμονες θεωρούν όπως ήδη έχουμε αναφέρει , τους Κυκλαδίτες και τους Μινωίτες ως προέλληνες , ενώ τους Μυκηναίους ως πρωτοέλληνες [εποχή χαλκού].

Εντούτοις η παντελής έλλειψη ευρημάτων καταστροφών στους πολλούς νεολιθικούς οικισμούς της Ελλαδικής περιοχής , μαρτυρεί την αδιάλειπτη συνέχεια στην κατοίκηση του χώρου, άρα μπορούμε με άνεση να χαρακτηρίσουμε όλους τους προαναφερθέντες  ως ΠρωτοΕλληνες.

Το θέμα επίσης της λεγόμενης ΄΄καθόδου των Δωριέων΄΄ από κάποιες βόρειες χώρες [υπονοώντας τους Δωριείς σαν μη Έλληνες] καταρρίπτεται οχι μόνο από την συνεχή και αδιατάρακτη κατοίκηση του Ελλαδικού χώρου , αλλά και από το γεγονός ότι η δύναμις των Μυκηναίων είχε επεκταθεί μέχρι τον Ιστρο ποταμό [Δούναβη] αλλά και μέχρι βαθειά στην Μ.Ασία , σε όλη την Μεσόγειο , ακόμη και στις Βρετανικές νήσους [Κασσιτερίδες νήσοι, όνομα που τους εδόθη από τον Κασσίτερο που οι Μυκηναίοι προμηθεύοντο].

Ο Μυκηναϊκός πολιτισμός εξασθένησε από την εμφύλια σύρραξη των Μυκηναίων [Αχαιών] με τους Τρώες (κοινής καταγωγής , κοινά ήθη, ίδιοι θεοί κλπ). Ο πόλεμος είχε ως αποτέλεσμα λειψανδρία, δημιουργία σφετεριστών όσο οι νέοι ανελάμβαναν μεγαλύτερο ρόλο στην κοινωνική ζωή (Μνηστήρες Πηνελόπης στην Ιθάκη , φόνος Αγαμέμνωνος απο τον Αίγισθο στις Μυκήνες κλπ), προβλήματα στην γεωργία και στην πολιτιστική δραστηριότητα.

Για τους λόγους αυτούς τα Μυκηναϊκά βασίλεια έχασαν την ισχύ τους πολύ γρήγορα μετα την πτώσης της Τροίας και ο Ελλαδικός χώρος περιέπεσε σε μία μεγάλη περίοδο παρακμής. Είναι ο Μεσαίωνας της αρχαιότητος. Οι λεγόμενοι “Σκοτεινοί Χρόνοι”, απο περίπου το 1200 π.Χ μέχρι το 700 π.Χ.

Για το ΣΑΛΑΜΙΝΙΩΝ ΒΗΜΑ

Μάνος Κιλημάντζος