Τα Αρρηφόρια

 

Τα Αρρηφόρια
H θεά Αθηνά Πολιάς και οι μικρές ιέρειες της, οι Αρρηφόρες (αυτές που φέρουν τα άρρητα)

Όταν το σκότος καλύψει την Αττική, στη μ έ σ α-ν ύ κ τ α κατά την διαίρεση των προγόνων (γύρω στις 2:00 το πρωϊ) της τρίτης ισταμένου του Σκιροφοριώνος τότε θα πρέπει να τελεστούν τα Αρρηφόρια.

Αρρηφόρες είναι οι μικρές παρθένοι της Αθηνάς Πολιάδος που φέρουν τα άρρητα, τέσσερις στο σύνολο, οι δύο μικρές ιέρειες της θεάς που θα τελέσουν την μυστική τελετή και που η ηλικία τους κυμαίνεται κατά κανόνα από επτά έως έντεκα ετών και άλλες δύο που εκπαιδεύονται για να τις αντικαταστήσουν στο τέλος του τετραετούς κύκλου του έτους.

Αυτά τα κορίτσια προέρχονται από αριστοκρατικές οικογένειες. Αφού επιλεγούν να υπηρετήσουν την θεά Αθηνά Πολιάδα, φεύγουν από την οικία τους και ζουν κοντά στην θεά. Οι νέες οικίες τους βρίσκονται πάνω στην Ακρόπολη σε ένα διαλεχτό μέρος, στο Ερέχθειο.

Στην αρχέγονη αρχαιότητα οι Αθηναίοι πρόγονοι κατοικούσαν στο άκρο της πόλεως δηλαδή την πόλη στα υψηλά, την ακρόπολη. Το Ερέχθειο ήταν σε αυτή την εποχή μια κατοικημένη περιοχή, στα αρχαϊκά κλασικά χρόνια όμως το κατοικούν μόνο οι φρουροί της ακροπόλεως και οι ιέρειες την νύχτα.

Το Αρρηφόριον ήρθε στο φως πρόσφατα. Οι μικρές ιέρειες διέμεναν σε μια μικρή τετράγωνη αίθουσα με μια κιονοστοιχία με τέσσερις κίονες, ενώ μπροστά υπάρχει μια ορθογώνια αυλή.
Το Αρρηφόριον το 2006 κρίθηκε ότι πρέπει να ξανά-καταχωθεί, όπως και έγινε, με την δικαιολογία ότι ο πωρόλιθος του κτηρίου διαβρωνόταν από τις βροχές.

Η θεά Αθηνά Πολιάς απαιτεί τα κορίτσια να είναι επτά ετών, διότι χρειάζονται δύο έτη εκπαίδευση προτού αναλάβουν τα καθήκοντά τους. Το κάθε κορίτσι πρέπει να ολοκληρώσει τα δύο τελευταία χρόνια της υπηρεσίας του μέχρι τα έντεκα, σε περίπτωση που έχει πρόωρη ανάπτυξη.

Αν σε μια μικρή ιέρεια αρχίσει νωρίς η εμμηνόρροια τότε αντικαθίσταται καθώς οι Αρρηφόροι της θεάς δεν πρέπει να είναι μόνο παρθένοι αλλά και άκαρπες.

Έτσι τα κορίτσια πρέπει να βρίσκονται σε προεφηβική ηλικία. Αυτός είναι και ο λόγος που υπάρχουν άλλες δύο εκπαιδευόμενες. Αν μια μικρή ιέρεια δεν μπορεί να υπηρετήσει τότε η εκπαιδευόμενη θα πάρει την θέση της.

Οι μικρές Αρρηφόροι επιλέγονται από τον Άρχοντα βασιλέα, τον ανώτατο δικαστή του βασιλέως ο οποίος ασκεί μεγάλη επιρροή στα θρησκευτικά ζητήματα, στις δίκες και σε άλλες εκφάνσεις της δημόσιας ζωής.

Είναι μεγάλη τιμή να έχεις μια Αρρηφόρο στην οικογένεια σου.
― Παναρίσταν Μαντίου Μαραθωνίου ὁ πατὴρ καὶ ἡ μήτηρ Θεοδότη Δωσιθέου ἐγ Μυρινούττης θυγάτηρ καὶ οἱ ἀδελφοὶ Κλεομένης καὶ ….ἐρρηφορήσασαν Ἀθηνᾶι Πολιάδι καὶ Πανδρόσωι ἀνέθηκαν. [IG II² 3488]

«Η Παναρίστη κόρη του Μαντίου από τον Μαραθώνα, μαζί με τον πατέρα, την μητέρα της , την Θεοδότη, κόρη του Δωσίθεου από τον Μυρρινούντα και τους αδελφούς της, τον Κλεομένη και τον …. αφιέρωσαν [αυτό το ανάθημα] όταν ήταν αρρηφόρος της Αθηνάς Πολιάδος»

Το κλειστό κανούν περιέχει τα άρρητα ιερά. Για τα μυστήρια των Αρρηφόρων , την ιερή τελετή τους κανένας δεν μιλά στην Αθήνα, όλοι όμως γνωρίζουν την τελετή.

Κάθε τέσσερα χρόνια , στο Δ΄ έτος της Ολυμπιάδος, μέσα στο σκοτάδι της μέσης νυκτός και όταν αρχίσει την κάθοδο του ο αστερισμός της Παρθένου, στις δύο η ώρα περίπου, οι νεαρές ιέρειες ξυπνούν φορούν τα λευκά χιτώνια που έχουν υφάνει μόνες τους και πηγαίνουν σιωπηλά προς τον βωμό της θεάς, όπου εκεί τις περιμένουν δύο κλειστά καννά που μόνο η θεά Αθηνά γνωρίζει τι περιέχουν.

Οι μικρές ιέρειες παίρνουν τα κλειστά καλάθια και συνεχίζουν τη διαδρομή τους. Τα κλειστά καλάθια είναι βαριά αλλά τα κορίτσια στηρίζουν το φορτίο στα κεφάλια τους. Περπατούν αμίλητες μέσα στο σκοτάδι προς την βόρεια πλευρά της ακροπόλεως και εκεί εξαφανίζονται, φαίνεται ότι ανοίγει η γη και τις καταπίνει. Πράγματι αυτό γίνεται.

Οι μικρές ιέρειες μπαίνουν σε μια υπόγεια σήραγγα και κατεβαίνουν τα φθαρμένα πέτρινα σκαλοπάτια. Τα σκαλοπάτια είναι σκαλισμένα στον βράχο από την εποχή που δεν θυμάται κανείς.
Κατεβαίνουν διά μέσου ενός φυσικού σπηλαίου που βρισκόταν σε χρήση για χιλιάδες χρόνια.

Οι πρώτοι κάτοικοι της ακροπόλεως κατέβαιναν από εδώ για να μεταφέρουν νερό από μια ΕρεχθηΙδα θάλασσα , δηλαδή ένα πηγάδι φυσικό με νερό πόσιμο. Το πηγάδι βρίσκεται κοντά στην έξοδο του σπηλαίου, εκεί που καταλήγει η σήραγγα στο Ιερό της εν κήποις Αφροδίτης.

Στο τέλος της σήραγγας δύο άλλα κλειστά καλάθια περιμένουν τις μικρές Αρρηφόρους. Τα κορίτσια αφήνουν τα πρώτα και παίρνουν τα καινούργια . Ακολουθεί το δύσκολο και επικίνδυνο ταξίδι της επιστροφής μέσα στην σκοτεινή σήραγγα μέχρι να ανέβουν και πάλι στον βωμό της Αθηνάς Πολιάδος.
Εκεί θα αφήσουν τα καινούργια καλάθια και η ιέρεια της Αθηνάς Πολιάδος θα ολοκληρώσει την άρρητη τελετή.

Την επομένη ημέρα, το πρωϊ της τρίτης του Σκιρροφοριώνος, θα αφιερωθούν στην θεά οι άρτοι Ανάστατοι από τις μητέρες των Αρρηφόρων και θα τελεστούν θυσίες στην Κουροτρόφο, την Αθηνά Πολιάδα, την Άγλαυρο, την Πάνδροσο, τον Δία Πολιέα και τον Ποσειδώνα

ΠΗΓΗ 

Ορέστης Πυλαρινός