Οδοιπορικό στα Απέναντι 34 Αϊβαλί-Τένεδος-Πέργαμος 34

«Η Άσσος, το σημερινό Behramkale, αποτελεί σήμερα έναν από τους πιο δημοφιλείς αρχαιολογικούς χώρους της Μικράς Ασίας και μια από τις πιο μελετημένες αρχαίες ελληνικές πόλεις της Τρωάδας».* Το ύψωμα των 234 μ., σύμφωνα με τον Στράβωνα, στην εποχή του φιλοξενούσε την Άσσο, πολύ σημαντική, όπως γράφει. «Πόλεις δ’ εισίν αξιόλογοι, Άσσος τε και Αδραμύττιον» (1.66). Σύμφωνα τώρα με τον Μηθυμναίο ιστορικό Μυρσίλο (τέλη 4ου-αρχές του 3ου π.Χ. αι.), η Άσσος ήταν αποικία των Μηθυμναίων, η μόνη που ίδρυσαν στη Μικρά Ασία τον 7ο π.Χ. αι. Το ανέφερε στα «Λεσβιακά» του (σώζονται αποσπάσματα): «Φησί δε Μυρσίλος Μηθυμναίων ώκισμα είναι, την Άσσον, Ελλάνικος τε και Αιολίδα φησίν» Στρ.1.5.

Αυτός ο Μυρσίλος είναι ο ίδιος που ανέφερε για το «Ηρώο» του Ήρωα Λεπέτυμνου στην κορυφή του βουνού, αυτό που το 1997 εντοπίσαμε σαν Ιερό κορυφής στην 2η κορυφή, τον Αϊ-Λια (και δημοσιεύσαμε στο «Εμπρός» και στην «Αρχαιολογία»). «Μυρσίλος δε ο Λέσβιος εν τω όρει φύσιν Λεπετύμνω, ιερόν Απόλλωνος είναι (Σμινθέος) και ηρώον Λεπετύμνου, εφ’ ω καθάπερ εν τω Κράνωνι, δύο μόνον είναι κόρακας, όντων ουκ ολίγων εν τοις πλησίον τόποις».

Εκεί λοιπόν στον λαξευμένο βράχο του Ιερού, η φωτιά θα έστελνε το σήμα απέναντι, στην ακρόπολη της Άσσου, στο Ιερό της Αθηνάς, που πρώιμα, τον 6ο π.Χ. αι., είχε στήσει η μητρόπολη Μάθυμνα. Από αυτή την πρώιμη Άσσο, όπως θα δούμε, σώζονται θεμέλια κτισμάτων δίπλα στο ιερό της Αθηνάς αλλά και τμήματα του αρχαϊκού, πολυγωνικού (με λέσβια δόμηση θα ’λεγα εγώ) τείχους. Αυτά τα μοναδικά τμήματα σώζονται εσωτερικά του μεταγενέστερου τείχους, δίπλα στον σύγχρονο δρόμο, προς το λιμάνι. Το χωριουδάκι βρίσκεται μέσα στα τείχη της αρχαίας πόλης, στη ΒΔ πλαγιά του υψώματος. Έτσι ο κεντρικός του δρόμος οδηγεί ψηλά στην ακρόπολη, όπου με εισιτήριο μπαίνεις στον αρχαιολογικό χώρο (Assos Orenyeri) και δίπλα στον δρόμο προς το λιμάνι βρίσκεται (χωρίς εισιτήριο) η είσοδος στην κυρία πόλη και στη δυτική νεκρόπολη, που εκτείνονται στη νότια και ανατολική πλαγιά του υψώματος.

Αυτή λοιπόν η πόλη περιβαλλόταν, όπως θα δούμε, από τείχος 3 χιλ., το οποίο κατέβαινε έως το σημερινό λιμάνι. Περιέβαλλε την ακρόπολη με το ιερό της Αθηνάς που είχε ξεχωριστή οχύρωση. «Εστί δε η Άσσος ερυμνή και ευτειχής από θαλάττης και του λιμένος ορθίαν και μακράν ανάβασιν έχουσα, ωστ’ επ’ αυτής οικείως ειρήσθαι δοκεί, το του Στρατονίκου του κιθαριστού Ασσον ως κεν θάσσον ολέθρου πείραθ’ίκηαι»(1.57), μας γράφει πάλι ο Στράβωνας, που εντυπωσιάστηκε από την πόλη! Το ίδιο και εμείς, που θα προσπαθήσουμε να γράψουμε γι’ αυτήν.

* «Αρχαιολογικός Άτλας. Παράλια της Μικράς Ασίας». Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού-«Explorer» 2005