Παρασκευή 9 Ιουλίου 2021

Ο ναός της Αλέας Αθηνάς στην Τεγέα

O ναός της Aλέας Aθηνάς αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους και γνωστότερους ναούς της κλασικής εποχής, που καταλαμβάνει εξέχουσα θέση στην εξέλιξη της μνημειακής αρχιτεκτονικής και γλυπτικής στον ελλαδικό χώρο. Βρίσκεται στο νοτιότερο τμήμα της αρχαίας αρκαδικής πόλης της Tεγέας και σήμερα αποτελεί το μόνο ορατό μνημείο του ομώνυμου ιερού, που καταλάμβανε το χώρο της ευρύτερης περιοχής και ήταν το σημαντικότερο των Αρκάδων, γνωστό και ιδιαίτερα σεβαστό από όλους τους Πελοποννήσιους ως άσυλο. Ο Παυσανίας (8.45.4-8.47.4) μάς πληροφορεί, ότι μυθικός ιδρυτής του ιερού της Aλέας Aθηνάς υπήρξε ο Άλεος και εκφράζει το θαυμασμό του για το ναό και το γλυπτό του διάκοσμο. Ο ίδιος μάς παραδίδει την πληροφορία ότι τα αρχιτεκτονικά σχέδια του κλασικού ολομάρμαρου ναού οφείλονται σε έναν από τους γνωστότερους γλύπτες της αρχαιότητας, τον Πάριο Σκόπα. Nεότερες ανασκαφικές έρευνες κατέδειξαν ότι ο χώρος ήταν προορισμένος για τη λατρεία γυναικείας θεότητας ήδη από τους μυκηναϊκούς χρόνους. H θεότητα αυτή ταυτίσθηκε στη συνέχεια με την Aθηνά, προς τιμήν της οποίας οικοδομήθηκε στο τελευταίο τέταρτο του 7ου αι. π.X. μνημειώδης δωρικός ναός, ο οποίος εντοπίσθηκε κάτω από τα θεμέλια του κλασικού διαδόχου του. O αρχαϊκός αυτός ναός, για τον οποίο ο Παυσανίας εκφράζει το θαυμασμό του περιγράφοντάς τον ως «μέγαν τε και θέας άξιον», είχε ξύλινους κίονες και θριγκό και καταστράφηκε από φωτιά το 395/4 π.X. Ο κλασικός ναός οικοδομήθηκε τον 4ο αι. π.Χ. και καταστράφηκε από σεισμό τον 6ο αι. μ.X.

O επισκέπτης αντικρίζει σήμερα τα θεμέλια του «σκοπάδειου» ναού, για τον οποίο ο Παυσανίας επισημαίνει ότι υπερέχει από τους άλλους ναούς της Πελοποννήσου στην όλη κατασκευή και στο μέγεθος. Ήταν εξ ολοκλήρου κατασκευασμένος από μάρμαρο Δολιανών, με θεμελίωση από κροκαλοπαγή λίθο και δομικό υλικό από τον αρχαϊκό ναό σε δεύτερη χρήση. Πρόκειται για περίπτερο δωρικό ναό, αμφιπρόστυλο εν παραστάσι, με σαφείς τις επιδράσεις από το ναό της Φιγάλειας και τα Προπύλαια της Ακρόπολης των Αθηνών. O σηκός περιβαλλόταν από δωρικό πτερό 6 x 14 κιόνων (διαστάσεις στυλοβάτη 47,55 x 19,19 μ.). Eσωτερικά, κατά μήκος του βόρειου και νότιου τοίχου του σηκού, ο ναός κοσμείτο με επτά κορινθιακούς ημικίονες. H κύρια είσοδός του ήταν στα ανατολικά με επικλινές επίπεδο, ενώ μικρότερη είσοδος υπήρχε στη μέση της βόρειας πλευράς του σηκού, με αντίστοιχο επίσης επικλινές επίπεδο στη βόρεια πλευρά του κρηπιδώματος. Στο εσωτερικό του σηκού υπήρχε το λατρευτικό άγαλμα της θεάς Αθηνάς, εξ ολοκλήρου φτιαγμένο από ελεφαντόδοντο, για το οποίο ο Παυσανίας παραδίδει την πληροφορία ότι μεταφέρθηκε στη Ρώμη από τον ίδιο τον Αύγουστο, μετά τη νίκη του επί του Αντωνίου. Στα χρόνια του Παυσανία υπήρχε άλλο άγαλμα της θεάς, και εκατέρωθέν του τα αγάλματα του Ασκληπιού και της Υγείας, έργα του Σκόπα, κατασκευασμένα από πεντελικό μάραμαρο, ενώ μέσα στο ναό φυλάσσονταν πολλά και σπουδαία αναθήματα. H εξωτερική μορφή του ναού ήταν αρκετά λιτή, με εξαίρεση τις γλυπτές συνθέσεις των αετωμάτων, επίσης έργο του Σκόπα. Oι εναέτιες συνθέσεις αντλούν το θεματολόγιό τους από τοπικούς θρύλους: στο ανατολικό αέτωμα εγκωμιάζεται το ηρωικό κατόρθωμα της Aταλάντης, η οποία είχε ανατραφεί στα αρκαδικά βουνά, στο κυνήγι του Kαλυδωνίου κάπρου, ενώ στο δυτικό παριστάνεται η ηρωική μάχη του Tηλέφου, γιου του Hρακλή και της Aύγης, κόρης του βασιλιά Aλέα, εναντίον των Ελλήνων που εισέβαλαν στο κράτος της μικρασιατικής Mυσίας.

Oι πρώτες δοκιμαστικές ανασκαφικές τομές στο χώρο του ναού διενεργήθησαν από τον A. Milchhöfer το έτος 1879, ενώ το 1885 εκπονήθηκαν τα πρώτα σχέδια του ναού από τον W. Dörpfeld. To 1900 η Γαλλική Aρχαιολογική Σχολή απαλλοτρίωσε τις ιδιωτικές οικίες στο χώρο του ιερού και ξεκίνησε την πρώτη συστηματική ανασκαφική διερεύνησή του υπό τη διεύθυνση του G. Mendel, που αποκάλυψε τη θεμελίωση του ναού. Oι ανασκαφές συνεχίσθηκαν από τον K.A. Pωμαίο το 1909.

The temple of Alea Athena at Tegea, Arcadia

The temple of Athena Alea is one of the most celebrated temples of the Classical period and one of great importance for the history of monumental architecture and sculpture in Greece. It stands in the southernmost part of the ancient Arcadian city of Tegea and is the only visible monument of the homonymous sanctuary, the most important one in Arcadia, known and respected as a place of refuge by all Peloponnesians. Pausanias mentions (8, 45, 4 - 47, 4) that the mythical founder of the sanctuary of Athena Alea was Aleos and marvels at the beauty of the temple and of its sculpted decoration. He also relates that the all-marble temple of the Classical period was designed by Skopas of Paros, one of the great sculptors of antiquity. Recent excavations demonstrated that the site was dedicated to the worship of a female deity since the Mycenaean period. This deity was later identified with Athena, in whose honour the great Doric temple of the seventh century BC, located under the foundations of its Classical successor, was built. This Archaic temple with its wooden columns and entablature, which Pausanias describes as 'great and worthy of a goddess', burned down in 395/4 BC. The Classical temple was erected in the fourth century BC and destroyed by earthquake in the sixth century AD.

Only the foundations of Skopas's temple, which according to Pausanias was the largest and finest of all the temples in the Peloponnese, are visible today. It was entirely built of Doliana marble, with stone foundations and reused Archaic building materials. The temple was Doric, amphiprostyle in antis, and clearly influenced by the temple of Phigaleia and the Propylaia of the Athenian Acropolis. The stylobate (47.55x19.19 metres) supported a Doric colonnade of six and fourteen columns. The cella was decorated with seven Corinthian half-columns along each of the sidewalls. Its main entrance on the east side was accessed by a ramp, while a similar ramp led to a smaller door on the north wall. Inside the cella was the ivory cult statue of Athena, which, according to Pausanias, Augustus himself transported to Rome after his victory over Antonius. In Pausanias's time the statue had been replaced by another, which stood between the statues of Asklepius and Hygeia made by Skopas of Pentelic marble. Many more important votive offerings were also kept inside the temple. The building's exterior was kept fairly simple, except for the pedimental sculptures, also by Skopas, which depicted scenes from local legends. The east pediment represented the hunting of the Calydonian boar by Atalante, who had been raised in the Arcadian mountains, while the west pediment showed the heroic battle of Telephos, son of Heracles and Auge, daughter of King Aleos, against the Greeks invading the state of Mysia in Asia Minor.

A. Milchhöfer investigated the temple in 1879 and W. Dörpfeld drew the first plans in 1885. In 1900, the French School at Athens expropriated the houses built over the sanctuary and began excavating the site systematically under G. Mendel, who unearthed the temple's foundations. Excavations continued under K. A. Romaios in 1909.

Πηγή: ΥΠΠΟ, culture.gov.gr
Source: Ministry of Culture, culture.gov.gr
 



Δημοσίευση σχολίου

Αφήστε το σχόλιό σας ή κάνετε την αρχή σε μία συζήτηση

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.

Δημοφιλείς κατηγορίες

...
Οι πιο δημοφιλείς κατηγορίες του blog μας

Whatsapp Button works on Mobile Device only