ΔΙΟΝΥΣΗ ΡΩΜΑ: [Η ΟΠΕΡΑ ΣΤΟ ΑΡΓΟΣΤΟΛΙ ΕΠΙ ΑΓΓΛΩΝ & Ο ΠΑΠΠΟΥΣ ΤΟΥ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ ΑΛΕΞΗ ΣΟΛΩΜΟΥ]

 «Οι Κεφαλονίτες είχανε κιόλας δοκιμάσει τη γλύκα της «Λυρικής Σκηνής» κι’ αυτό από τον 18ο κιόλας αιώνα! […] Έτσι στο ιστορικό αρχοντικό των Μεταξά, με τις πελώριες αίθουσες υποδοχής, ένας στενός αριστοκρατικός κύκλος συγκεντρωνότανε και παρακολουθούσε Ιταλικές κωμωδίες και Όπερες. Δυστυχώς δεν έχουμε συγκεκριμένες πληροφορίες ούτε για τα έργα, ούτε για τούς εκτελεστές. Ένα το σίγουρο: στο ιστορικό αρχοντικό τού Κόντε Τσέζαρε, που τώρα κατοικούσε ο γιος του Κόντε Τάσης, η «θεατρική ζωή» έδινε κι’ έπαιρνε με όλα τα «συμπαρομαρτούντα» της. Γι’ αυτό και ο Σκωτσέζος πουριτανός στρατιωτικός τοποτηρητής Κάρολος Νάπιερ, που τόσα κοινής ωφελείας έργα έκανε στην Κεφαλονιά «χάλασε το εις του Κόντε Τάση θέατρον δια την κακοήθειαν». Η επέμβαση όμως του Σκοτσέζου ηθικολόγου τοποτηρητή δεν ήταν και η μόνη αντίδραση που προκάλεσε ή αρχοντική καλλιτεχνική συντροφιά.

Γείτονας τού Κόντε Τάση ήταν ένας άλλος Αργοστολιώτης άρχοντας, ο Αλέξανδρος Σολομός. Νομικός, δικαστής στην Ελλάδα επί Καποδίστρια, ποιητής και φιλόμουσος γενικά. Ο Σολομός είχε παντρευτεί μίαν αρχόντισσα από τη Βλαχία. Ο Λορεντζάτος γράφει πως αυτή είναι που τον έσπρωξε να σπάσει το «Θεατρικό Μονοπώλιο» τού Κόντε Τάση και να χτίσει το πρώτο πραγματικό θέατρο στο Αργοστόλι. Η καλύτερα πληροφορημένη από όλους εγγονή του, Μαρία Σολομού, στην πολύτιμη ανακοίνωσή της δεν μας λέει τίποτε σχετικό με την « ηθική συμμετοχή» της γιαγιάς της, στην (όπως την αποκαλεί) « άτυχη εκείνη επιχείρηση ». Γνωρίζοντας, από πρώτο χέρι τα έθιμα και τη νοοτροπία της επτανησιακής κοινωνίας, όταν ακόμα κοντοστεκότανε στα πόδια της, δεν το βρίσκω απίθανο πίσω από την παράδοξη απόφαση τού Σολομού να βρίσκονται και κίνητρα κοινωνικής αντιζηλίας.

Όπως και να έχει το πράγμα, ο «Φιλόμουσος» Αργοστολιώτης... γκρέμισε ένα καλό πρωί το σπίτι του και έχτισε στο οικόπεδο το πρώτο θέατρο τού νησιού. Από την εγγονή του μαθαίνουμε ότι στο κτίριο αυτό κράτησε ο ίδιος το δεύτερο πάτωμα για να κατοικήσει με τη φαμελιά του: «Είχε μάλιστα την Ιδέα ν’ αφήσει μια τρύπα στο πάτωμα για ν’ ακούει πιο καλά τις Άριες, όταν βαριότανε να ντυθεί και να κατέβει κάτω» ( Είμαι βέβαιος ότι δισέγγονός Αλέξης Σολομός θ’ αγανάκτησε μ’ αυτή την εκδοχή και θα εξήγησε, στην Κυρία θεία του, ότι η τρύπα στο πάτωμα δεν είναι ένδειξη νωχέλειας και τεμπελιάς αλλ’ αντίθετα ένας πρόδρομος της Τηλεοράσεως χάρις στην οποία σήμερα κάθε θεατρώνης και σκηνοθέτης μπορεί να παρακολουθήσει από μακριά αν η παράστασή του « λασκάρισε » ή όχι !).

Ο πρωτότυπος όμως αυτός θεατρώνης δεν αρκέστηκε στο χτίσιμο τού Θεάτρου. Έκανε και κάτι παραπάνω. Σβήνοντας κάθε ελπίδα ανταγωνισμού που θα μπορούσε να φυτρώσει στα μυαλά τού ερασιτεχνικού κόσμου, ανάθεσε σε ειδικό Ιμπρεσάριο να του κουβαλήσει επαγγελματικό μελοδραματικό θίασο από την Ιταλία. Η Μαρία Σολομού μας γνωρίζει και τ’ όνομα του άξιου αυτού κοινού θεράποντα της Θάλειας και της Μελπομένης : Gaetano Morali πού, όπως προκύπτει από κάποιο γράμμα του, ανάλαβε τη θέση τού Impressario di Teatro del Alessandro Salomone appena terminate στα 1838. (Αυτή ή τελευταία φράση λύνει και τις διαφωνίες για τη σωστή χρονολογία της έναρξης λειτουργίας τού Θεάτρου Σολομού, για την οποία ως τώρα οι πληροφορίες ήταν αντιφατικές).

Το θέατρο Σ. είχε αίθουσα που χωρούσε κάπου 100 θεατές, δυο σειρές θεωρεία και γαλαρία για όρθιους. Παναπεί θέση για κάπου 500 άτομα. Η κατασκευή του κόστισε (πάντα κατά την έγκυρη πληροφορία της εγγονής ) τρεις χιλιάδες κολονάτα. Η λειτουργία του για ολόκληρη περίοδο (τέλος Σεπτεμβρίου έως και το Καρναβάλι) αφαιρούσε από την τσέπη του μουσόληπτου νομικού μας 1000-1500 τάλιρα. Τόσο ο ξένος θίασος όσο και η Ορχήστρα συμπληρωνότανε από ντόπιους ερασιτέχνες ηθοποιούς και μουσικούς της Αγγλικής Μπάντας. (Σημ : Ο Πουριτανός Νάπιερ είχε φύγει από την Κεφαλονιά στα 1830 ! ).

Σύμφωνα με τις πληροφορίες, που αναφέρουνε όλοι όσοι καταπιαστήκανε με το θέατρο αυτό, οι όπερες που πρωτοανεβήκανε ήταν οι Chiara di Rosenberg, ο Barbiere, ο Furioso, η Gazza Ladra και η Sonnambula. (Παντού τα πάντα !). Το Θέατρο λειτούργησε ως τα 1849. Ύστερα από μια δεκαετία « εντατικής καλλιτεχνικής ζωής », ο καημένος ο Αλέξανδρος Σολομός έκλεισε τις Πύλες του καλλιτεχνικού Ναού που είχε χτίσει και μίσεψε από το νησί, καταχρεωμένος, άλλα ('οπως μας βεβαιώνει ή εγγονή) πάντοτε γελαστός!

Η αλήθεια είναι ότι τα πρώτα ένα δυο χρόνια η «Επιχώρια Κυβέρνησις» ύστερα από διαταγή του λόρδου Μεγάλου Αρμοστή, έδινε μια συνεισφορά από 500 κολονάτα για την ετήσια θεατρική περίοδο. Μάλιστα δημιουργήθηκε μεγάλος καυγάς ανάμεσα στους Κεφαλονίτες και τούς Ζακυνθινούς για την επιχορήγηση αυτή. Αρχικά ο Νούγκεντ, προτού να φύγει απ' τα Ιόνια νησιά (1835), είχε βγάλει 1000 κολονάτα για τον, υπό κατασκευή τότε, ζακυνθινό «’Απόλλωνα» (1836). Οι Κεφαλονίτες διαμαρτυρηθήκανε τότε και ζητήσανε ίση μεταχείριση. Ο διάδοχος του Νούγκεντ, ο Ντούγκλας, λιγότερο ίσως φιλόμουσος από τον προκάτοχό του ή έστω πιο τσιγκούνης, αντί να προικίσει μ’ ακόμα χίλια κολονάτα το Κεφαλλονίτικο Θέατρο, μοίρασε ακριβοδίκαια τα 1000 ζακυνθινά στους αντιμαχόμενους θεατρώνες. Η χειρονομία του εκείνη δεν αύξησε βέβαια τη συμπάθεια ανάμεσα στα δυο γειτονικά νησιά!

Με τον καιρό όμως κι’ αυτή η μικρή επιχορήγηση « ξεχάστηκε » κι επειδή κι ο Signor Morali δεν τροφοδοτούσε φαίνεται τον νομομαθή θεατρικό μας Μαικήνα με καλούς θιάσους, η πελατεία άρχισε να «μαδάει». Ο συνδυασμός από τα δυο αντίξοα αυτά φαινόμενα ανάγκασε τον Σολομό να παραιτηθεί από το Μαικηνάτο, αφού φυσικά καταχρέωσε τα χτήματά του και εξάντλησε όσες άλλες οικονομικές δυνατότητες είχε. Για να πούμε όμως και του στραβού το δίκιο, ή Αγγλική αστοργία δεν χρωστιότανε τόσο σε καμιά αντιθεατρική έφεση, όσο στην... αντιπολιτευτική στάση του Σολομού και της φαμελιάς του απέναντι στην Προστασία. Τέτοιος ήτανε ο ριζοσπαστικός παλμός που δονούσε την οικογένεια, και προπαντός την Μητέρα του Αλέξανδρου (το γένος Λειβαδά) ώστε, νιώθοντας πως πλησιάζει το τέλος της ζωής της, έδωσε στα παιδιά της μια στερνή ιερή εντολή. ΄Ετσι όταν έγινε ή Ένωση, ο άλλος της γυλιός, ο Μαρίνος Σολομός, χάραξε πάνω στη μαρμαρένια πλάκα του τάφου της την πολύτιμη πληροφορία : «Μάνα ! Οι Άγγλοι φύγαν από την Κεφαλλονιά!».

Όσα όμως και αν χρωστούσε, ο γελαστός Μαικήνας μας, τελειώνοντας την «άτυχη εκείνη επιχείρηση», ήτανε πολύ λιγότερα από κείνα που του όφειλε ή θεατρική ζωή της πατρίδας του. Πραγματικά: κατά τη δεκαετία πού λειτουργούσε το «Θέατρο του Σολομού» αναπτύχθηκε στην Κεφαλονιά μια έντονη μουσική κίνηση. Τόσο, που, λίγο πριν κλείσει τις πόρτες του, βλέπουμε την «Φιλαρμονική» του Αργοστολιού, που ιδρύθηκε αρχικά με 'Αγγλο ’Αρχιμουσικό, στα 1836, και που όταν έπρεπε: να «λάμψει» δανειζότανε εκτελεστές από την Αγγλική Στρατιωτική Μπάντα, ν’ ανασυσταίνεται με ντόπιες αποκλειστικά δυνάμεις.

Ο νέος Μαέστρος της είναι τώρα πια Κεφαλονίτης, Ο μικρός στα χρόνια Νικ. Τζαννής Μεταξάς, που διακρίθηκε: και σαν συνθέτης : ’Εκτός από τον πασίγνωστο Ριζοσπαστικό Ύμνο («Κι’ αν δεν κόπτει το σπαθί μου ») έγραψε κι’ άλλα πολλά, και, φυσικά... τον απαραίτητό του «Μάρκο Μπότσαρη». Μελόδραμα (τι άλλο ; ) με λιμπρέτο του ζακυνθινού Λαγουϊδάρα».

ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΡΩΜΑΣ(1906-1981) ΤΟ ΕΠΤΑΝΗΣΙΑΚΟ ΘΕΑΤΡΟ, Περιοδικό Νέα Εστία, 1964

.

[Η Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, & η Περιφέρεια Αττική, παρουσιάζουν την όπερα του:

ΝΙΚΟΛΑΟΥ-ΤΖΑΝΗ ΜΕΤΑΞΑ: «ΜΑΡΚΟΣ ΜΠΟΤΣΑΡΗΣ»

Βεάκειο Θέατρο Πειραιά, 7 και 8 Οκτωβρίου 2021

Μελόδραμα του 1854, που έως τώρα εθεωρείτο χαμένο, σε παγκόσμια πρώτη πλήρη σκηνική παρουσίαση.

ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: ΙΣΙΔΩΡΟΣ ΣΙΔΕΡΗΣ

ΜΟΥΣΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: ΝΙΚΟΣ ΜΑΛΙΑΡΑΣ

&

Η Μικτή Χορωδία του Τμήματος Μουσικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Η αφίσα είναι βασισμένη σε έργο του εικαστικού Μηνά Μαυρικάκη

ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗ με δελτία εισόδου.

Κρατήσεις δελτίων www. viva.gr .]

.

Ο ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΕΤΑΞΑΣ(1825-1907): Μουσουργός της επτανησιακής μουσικής σχολής και καθηγητής του Διονύσιου Λαυράγκα. Γόνος της αριστοκρατικής οικογένειας Μεταξά του Αργοστολίου. Ταξίδεψε στη Νάπολη της Ιταλίας, όπου σπούδασε μουσική στο ωδείο San Pietro a Majela. Στη γενέτειρά του επέστρεψε το 1846, όπου εργάστηκε ως μουσικοδιδάσκαλος και διευθυντής ορχήστρας για τους περιοδεύοντες ιταλικούς θιάσους που επισκέπτονταν το Θέατρο Κέφαλος. Μαθητής του υπήρξε ο Διονύσιος Λαυράγκας. Δίδασκε πιάνο, τραγούδι και θεωρητικά, σχεδόν ανιδιοτελώς. Μεγάλο μέρος από το συνθετικό του έργο έχει χαθεί.

.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Ο ΝΙΚΟΛΑΟΣ-ΤΖΑΝΗΣ ΜΕΤΑΞΑΣ

https://www.youtube.com/channel/UC0wk2ge3sheyTkgpAkeBang

tapantareinews tv

Ενημέρωση και ψυχαγωγία. Επικοινωνία στο dsgroupmedia@gmail.com.