Στις περσινές μας αναρτήσεις σας γνωρίσαμε τα μουσεία, τα μνημεία και τους αρχαιολογικούς χώρους της Π.Ε. Κοζάνης. Σας ενημερώσαμε για τα ευρήματα των μακροχρόνιων ανασκαφικών ερευνών μας σε όλο το νομό και για τα πορίσματα των σχετικών επιστημονικών μελετών μας, ενώ δεν διστάσαμε να σας μυήσουμε στις σύγχρονες θεωρητικές αναζητήσεις της Αρχαιολογικής Επιστήμης. Σας γνωρίσαμε επίσης τη θρησκευτική τέχνη της περιοχής, όπως αυτή αποτυπώνεται στους βυζαντινούς και μεταβυζαντινούς ναούς της. Τις αναρτήσεις μας αυτές, θα μπορείτε σύντομα να τις βρείτε και στην ιστοσελίδα του Αρχαιολογικού Μουσείου Αιανής ( www.mouseioaianis.gr
).
Για φέτος, σκεφθήκαμε να σας παρουσιάσουμε, αρχικά τουλάχιστον, την αρχαιολογική έρευνα που πραγματοποιείται στην Π.Ε. Κοζάνης, από την Εφορεία, στο πλαίσιο των «Μεγάλων Δημοσίων Έργων».
dir="auto" style="animation-name: none !important; background-color: white; color: #050505; font-family: "Segoe UI Historic", "Segoe UI", Helvetica, Arial, sans-serif; transition-property: none !important; white-space: pre-wrap;">Θα μιλήσουμε δηλαδή για τα ευρήματα και τα πορίσματα των μεγάλων σωστικών ανασκαφών που διενεργούνται στην περιοχή από το 1995 και εξής, για 26 δηλαδή συνεχή έτη, τα οποία παρά το γεγονός ότι ανακοινώνονται και δημοσιεύονται κατ’ έτος σε επιστημονικά αρχαιολογικά περιοδικά ή άλλες εκδόσεις, είναι δύσκολα προσβάσιμα στο ευρύ κοινό. Ελπίζουμε και θα καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια, να κρατήσουμε και φέτος αμείωτο το ενδιαφέρον σας. Χάριν όμως της ανάγκης πιο σύντομων αναρτήσεων, οι πρώτες σχετικές πληροφορίες θα δοθούν την επόμενη Παρασκευή.
Να έχετε ένα χαρούμενο Σαββατοκύριακο και μια δημιουργική δεύτερη εβδομάδα του νέου έτους!
Α. Χ.-Μ.
class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ (ΜΕΡΟΣ Β΄2)
Η ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΜΕΓΑΛΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ (ΜΔΕ), ή:
Από τις στοχευμένες αρχαιολογικές αναζητήσεις των Συστηματικών Ανασκαφών στο ρυθμό των Μεγάλων Σωστικών Ανασκαφών, ή:
Από Φοιτητής Αρχαιολογίας σε Αρχαιολόγο της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, ή:
Από την φιλόδοξη αναζήτηση του σημαντικού αρχαιολογικού ευρήματος στις εκπλήξεις της πραγματικής ιστορίας ενός τόπου, ή: …
Ένα είναι βέβαιο: τα διάσπαρτα αυτά και συχνά ταπεινά κομμάτια ιστορίας που φέρνει στο φως η σωστική αρχαιολογική έρευνα, μοιάζουν με κομμάτια ενός παζλ με πολλά και μεγάλα κενά που δύσκολα μπορεί να συνθέσει κανείς, ακόμα κι αν αφιερώσει, με «ιεραποστολικό ζήλο», όλη του τη ζωή.
ΤΑ ΣΩΣΤΙΚΑ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΕΡΓΑ, όπως φανερώνουν και οι λέξεις, έχουν ως πρωταρχικό στόχο την διάσωση, μέσω του εντοπισμού, της καταγραφής και της ανασκαφής, όλων των στοιχείων του πολιτισμού που προηγήθηκε της σύγχρονης ζωής και ανάπτυξης. Είναι συνυφασμένα με το έργο πολλών αρχαιολόγων της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, ιδιαίτερα στο νομό Κοζάνης, ενώ η μελέτη και η ερμηνεία των δεδομένων απαιτεί συνεργασία πολλών εξειδικευμένων επιστημόνων και πολύ – πολύ χρόνο.
ΣΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΣΥΜΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ οδικές αρτηρίες, λιγνιτωρυχεία, υδροηλεκτρικά έργα και γενικά έργα κοινής ωφελείας με φορέα υλοποίησης το δημόσιο, αλλά και ιδιωτικά έργα μεγάλου προϋπολογισμού. Στις περιπτώσεις αυτές το κόστος της αρχαιολογικής έρευνας βαρύνει τον προϋπολογισμό του έργου. Από την άλλη πλευρά, η Αρχαιολογική Υπηρεσία αναλαμβάνει τη διεκπεραίωση μιας εκτεταμένης συνήθως σωστικής αρχαιολογικής έρευνας, προσαρμοσμένης στις ιδιαίτερες τεχνικές προδιαγραφές του έργου, με προκαθορισμένα και πιεστικά χρονοδιαγράμματα, που επιβάλλουν συνήθως την απασχόληση αυξημένου αριθμού εργαζομένων, που έφτασαν στην Κοζάνη και τα 700 άτομα, με τη χρονοβόρα διαδικασία και τους περιορισμούς του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου, και αναμφίβολα με την ενδεικνυόμενη ανασκαφική μεθοδολογία.
ΤΟ 1995 ΣΗΜΑΤΟΔΟΤΕΙ για την Π.Ε. ΚΟΖΑΝΗΣ και την αρχαιολογική έρευνα της περιοχής το πέρασμα σε μια νέα εποχή: των μεγάλων σωστικών ανασκαφών στο πλαίσιο Μεγάλων Δημοσίων Έργων. Η σύγχρονη αυτή αναπτυξιακή δραστηριότητα, που είναι ακόμα σε εξέλιξη, κατέστησε το νομό μια από τις πλέον ερευνημένες περιοχές της Ελλάδας, αλλάζοντας ριζικά την ιστορία του τόπου, την τοπική κοινωνία και την Αρχαιολογική Υπηρεσία, δεδομένης της μεγάλης κλίμακας των παρεμβάσεων και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών που εξ αυτού προσλαμβάνει η αρχαιολογική έρευνα.
Παράλληλα, δόθηκε η δυνατότητα να ανασκαφούν ή να ερευνηθούν επιφανειακά, σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, ολόκληροι οικισμοί αλλά και πολλά μικροπεριβάλλοντα. Τα στοιχεία που ήρθαν και συνεχίζουν να έρχονται στο φως, προώθησαν την αρχαιολογική έρευνα και ιδιαίτερα την προϊστορική, του ελλαδικού και ευρύτερου βαλκανικού χώρου, αποκαλύπτοντας τις ιδιαίτερες πτυχές ενός πανάρχαιου και διαχρονικού πολιτισμού, αναγόμενου στην 7η π.Χ. χιλιετία (6.500 π.Χ. περίπου – 8.500 χρόνια πριν από την εποχή μας).
ΣΕ ΓΕΝΙΚΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ, η αρχαιολογική έρευνα τη δεκαετία 1995-2005 υπαγορεύτηκε κυρίως από την κατασκευή της Εγνατίας οδού και των κάθετων οδικών αξόνων της. Αντίθετα, η περίοδος από το 2005 μέχρι σήμερα χαρακτηρίζεται κυρίως από τη δραστηριότητα της ΔΕΗ, με υπερδιπλασιασμό του αριθμού των ανασκαφών. Η κοιλάδα της Κίτρινης Λίμνης, όπου αναπτύσσονται τα λιγνιτωρυχεία, η κοιλάδα του μέσου ρου του Αλιάκμονα, με δύο συνεχόμενα Υδροηλεκτρικά Έργα και δύο μικρά λιγνιτωρυχεία, της ΛΑΡΚΟ και της ΜΕΤΕ, καθώς και η βόρεια και δυτική Εορδαία, με βασικό έργο τον Αγωγό Φυσικού Αερίου - TAP, αποτέλεσαν ή συνεχίζουν να αποτελούν το επίκεντρο της αρχαιολογικής έρευνας. Σ’ αυτά ήρθαν να προστεθούν από το 2018 και οι ανασκαφές των έργων ΑΠΕ (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας: Αιολικά και Φωτοβολταϊκά Πάρκα).
Στο πλαίσιο αυτό, η τοπική Αρχαιολογική Υπηρεσία μεταβλήθηκε σε ρυθμιστή της τοπικής και όχι μόνο ανεργίας, οι ανασκαφικοί χώροι σε τεράστια εργοτάξια, ενώ το μόνιμο προσωπικό ειδικεύτηκε σταδιακά στην οργάνωση και διεκπεραίωση των μεγάλων αυτών σωστικών ανασκαφών.
ΣΤΙΣ ΑΝΑΣΚΑΦΕΣ ΤΗΣ ΚΟΖΑΝΗΣ εκπαιδεύτηκαν πολλοί νεότεροι αρχαιολόγοι, σχεδιαστές, συντηρητές και εργάτες ανασκαφής, σε όλα στα στάδια της τεκμηρίωσης του υλικού. Αναδείχθηκαν και μελετώνται σήμερα σημαντικά ζητήματα, όπως η μορφολογία και κοινωνική δομή των οικισμών, οι ιδεολογικές αντιλήψεις των κατοίκων, η μορφογένεση επιχώσεων, η κεραμική, ο εργαλειακός εξοπλισμός, η οικονομία, το παλαιοπεριβάλλον, η ανθρωπολογία, η παλαιογενετική και άλλα.
ΟΛΑ ΤΑ ΠΑΡΑΠΑΝΩ διαμορφώνουν ένα σύνθετο κοινωνικό και πολιτιστικό τοπίο, στο οποίο η Αρχαιολογική Υπηρεσία καλείται να λειτουργήσει, αναγόμενη σε κεντρικό πολιτισμικό και κοινωνικό φορέα του τόπου, προσδίδοντας στις σωστικές ανασκαφές των Μεγάλων Δημοσίων Έργων τα χαρακτηριστικά ενός ιδιαίτερου τύπου ανασκαφών. Ρυθμοί εργασίας, ανασκαφικοί στόχοι, επιλογές, μεθοδολογία, συμπεριφορές, ακόμα και τα επιστημονικά ερωτήματα, όλα καθορίζονται και προσαρμόζονται στις ανάγκες των έργων, με τη χαρά της ανασκαφής να συνθλίβεται συχνά υπό το βάρος της ανάπτυξης. Η έρευνα χωροθετείται και προωθείται εκεί που κατασκευάζονται τα αναπτυξιακά έργα, φωτίζοντας και παράλληλα θαμπώνοντας κάπως, λόγω της ανισοκατανομής των δεδομένων, την ιστορική βαρύτητα, το ρόλο και τη σημασία κάθε τόπου στο ιστορικό και πολιτισμικό γίγνεσθαι.
ΣΗΜ.: Η αρχαιολογική έρευνα στο πλαίσιο των Μεγάλων Δημοσίων Έργων αποτέλεσε το θέμα Συνεδρίου που διοργάνωσε η Διεύθυνση Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισμού το 2017, με τίτλο «Αρχαιολογικές Έρευνες και Μεγάλα Δημόσια Έργα». Τα Πρακτικά του Συνεδρίου είναι υπό δημοσίευση. Στον εν λόγω τόμο θα βρείτε και τα δεδομένα της Π.Ε. Κοζάνης.
Α. Χ.-Μ.
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ (ΜΕΡΟΣ Β΄ 3)
Η ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΜΕΓΑΛΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ
Δρόμοι που ανοίγουν δρόμους στην έρευνα και την ιστορία: ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ (1)
Η κατασκευή της Εγνατίας Οδού αποτελεί αδιαμφισβήτητα τομή στην σύγχρονη ιστορία της Δυτικής Μακεδονίας αλλά και ολόκληρου του βορειοελλαδικού χώρου. Έβγαλε περιοχές από την χωρική και πολιτιστική απομόνωση, μείωσε στο ελάχιστο τις αποστάσεις, διευκόλυνε τις τοπικές, περιφερειακές και διεθνείς μετακινήσεις, κυρίως όμως διευκόλυνε τη ζωή μας.
Τι κρύβεται κάτω από αυτό το «θαύμα», λίγα μέτρα κάτω από την άσφαλτο; Πέραν των άλλων, μια περίοδος έντονης αρχαιολογικής δραστηριότητας, που διήρκεσε από το 1995 έως το 2001, με εκατοντάδες εργαζόμενους να ανασκάπτουν πυρετωδώς και να αποκαλύπτουν άγνωστες πτυχές της ιστορίας του τόπου και μοναδικά ευρήματα.
Η ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ, ήταν το πρώτο μεγάλο δημόσιο έργο στην Π.Ε. Κοζάνης. Σηματοδότησε σχεδόν σοκαριστικά την αλλαγή εποχής, θέτοντας με επιτυχία σε δοκιμασία τις δυνατότητες και τις αντοχές των αρμόδιων τότε Εφορειών (ΙΖ΄ ΕΠΚΑ μέχρι το 2014 και ακολούθως η Λ΄ ΕΠΚΑ, και αντίστοιχα η 11η και 17η ΕΒΑ).
Επί της Εγνατίας οδού πραγματοποιήθηκαν έξι μεγάλες σωστικές ανασκαφές. Σήμερα θα σας παρουσιάσουμε την πρώτη από αυτές.
Στο δυτικότερο άκρο της Εγνατίας, στη θέση ΠΟΡΤΑ ΞΗΡΟΛΙΜΝΗΣ, πάνω στο φυσικό πέρασμα, κατά το 1998-1999 ερευνήθηκαν οικισμοί και ταφές της αρχαιότερης και νεότερης νεολιθικής περιόδου (6500-6000 π.Χ. και 5500-4500 π.Χ. περίπου, αντίστοιχα), καθώς και της ύστερης εποχής χαλκού (1600-1100 π.Χ.). Επίσης, ελληνιστικό ιερό του Απόλλωνα και ταφές ρωμαϊκής εποχής.
Με τον πρώιμο νεολιθικό οικισμό συνδέεται εκτεταμένο στρώμα καταστροφής με ψημένο πηλό. Πρόκειται για τα κατάλοιπα κτισμάτων με λίθινη κρηπίδα ή όχι, ανωδομή από πηλό και πήλινα δάπεδα. Πολλά ευρήματα κάτω από το στρώμα καταστροφής υποδηλώνουν βίαιη καταστροφή από φωτιά και εγκατάλειψη του οικισμού για τουλάχιστον 500 χρόνια.
Η θέση ξανακατοικήθηκε κατά τη νεότερη νεολιθική περίοδο, γύρω στο 5500 π.Χ. περίπου, ενώ η ζωή συνεχίστηκε, πιθανότατα με πολλά κενά, έως και την πρώιμη εποχή του χαλκού (3η π.Χ. χιλιετία). Από την περίοδο αυτή τα οικιστικά κατάλοιπα είναι λιγοστά. Σημαντικότερο εύρημα αποτελούν οι 14 ταφές ενηλίκων και παιδιών, που είχαν ενταφιαστεί σε συνεσταλμένη ή ύπτια στάση.
Σε μεταγενέστερη περίοδο, πιθανόν στην ύστερη εποχή χαλκού (1600-1100 π.Χ.) εντάσσονται τρεις ταφές εντός λίθινου περιβόλου.
Στα ανατολικά του προϊστορικού οικισμού, όπου εντοπίζονται κατάλοιπα ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων, με σαφείς ενδείξεις ιερού Απόλλωνα, αποκαλύφθηκαν τμήματα κτηρίων και πλήθος νομισμάτων. Επίσης λίθινος περίβολος με μία ταφή, ακτέριστη, με συνεσταλμένα πόδια, μία ακόμη με μικρότερο περίβολο και μία εκτός.
Σε άλλον ανασκαφικό τομέα εντοπίστηκε νεκροταφείο ρωμαϊκών χρόνων (3ος αι. μ.Χ.). Ανασκάφηκαν 16 λακκοειδείς τάφοι, με κτερίσματα.
Ο προϊστορικός οικισμός βρίσκεται σήμερα κάτω από την Εγνατία οδό, ενώ το ιερό του Απόλλωνα εκτός αυτής.
Βιβλιογραφία:
Γ. Καραμήτρου-Μεντεσίδη, Ξηρολίμνη Κοζάνης 1998, ΑΕΜΘ 12, 1998, 465-480.
Γ. Καραμήτρου-Μεντεσίδη 1999, Νομός Κοζάνης1999: Ανασκαφές εν οδοίς και παροδίως, ΑΕΜΘ 13, 337-368.
Γ. Καραμήτρου-Μεντεσίδη 2000, Νομός Κοζάνης 2000. Ανασκαφές εν οδοίς και παροδίως, ΑΕΜΘ 14, 607-640.
Α. Παπαθανασίου, P. M. Richards 2009, Ανθρωπολογικά κατάλοιπα από τις πρώιμες θέσεις Μαυροπηγής, Ξηρολίμνης και Ποντοκώμης της Αρχαιότερης Νεολιθικής στη Δυτική Μακεδονία, Το Αρχαιολογικό Έργο στην Άνω Μακεδονία 1, 257-274
Α. Χ.-Μ.
phg
Αρετή Χονδρογιάννη
Με πολύ μεράκι αλλά και υπομονή συνεχίζουμε την προσπάθεια μας .Αθόρυβα …σιγά σιγά με πολύ υπομονή αλλά και διάθεση προχωράμε
Στόχος μας παραμένει να αρθρογραφούν οι πολίτες σε αθρα με θέματα πολιτισμού που επιλέξουν
Το όνομα και επώνυμο αλλά η ευπρέπεια των άρθρων είναι απαραίτητα .Η διεύθυνση μας για επιστολές Άρθρα είναι zantedanias@gmail.com
Όπως έχουμε από την αρχή της προσπάθεια μας αναφέρει θα αναρτώνται μετά από έγκριση μας
Σας ευχαριστούμε από καρδιας
Τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους ο οποίος φέρει και την ευθύνη των γραφομένων και δε συμπίπτουν κατ’ ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας
https://www.youtube.com/channel/UC0wk2ge3sheyTkgpAkeBang
Δημοσίευση σχολίου
Αφήστε το σχόλιό σας ή κάνετε την αρχή σε μία συζήτηση
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.