Σάββατο 16 Σεπτεμβρίου 2017

Προστατεύοντας τη μνήμη, δημιουργώντας ανάπτυξη: η αειφορία της αρχαιολογίας


Η μνήμη - ατομική, συλλογική, ιστορική- απαραίτητη για την αντίληψη του εαυτού και την συγκρότηση της ομάδας, είναι το θεμέλιο της ταυτότητας των προσώπων, των λαών και  της ανθρωπότητας στο σύνολό της. Η μνήμη είναι πολύτιμη και τα μνημεία, οι αστείρευτες «ζωντανές» πηγές της, θησαυροί ανεκτίμητοι που ανεξάρτητα από τις ομάδες, φυλές ή έθνη που τα δημιούργησαν ανήκουν αξιωματικά σε όλη την ανθρωπότητα και μάλιστα όχι μόνον στους παρόντες, αλλά κυρίως  στις γενιές του μέλλοντος. 
Τα έθνη και τα κράτη που έχουν το προνόμιο μιας μεγάλης πολιτιστικής κληρονομιάς έχουν την υποχρέωση της προστασίας των μνημείων καιτης διάδοσης της γνώσης που αυτά εμπεριέχουν. Η πολιτιστική κληρονομιά γενικότερα και ειδικότερα τα ίδια τα μνημεία πρέπει να αποδίδονται στο κοινό κατανοητά και προσιτά, κατά το δυνατόν λειτουργικά, πηγές γνώσης, καταφύγια ουσιαστικής «αναψυχής», τόποι αυτογνωσίας, αλλά και μοχλοί αειφόρου ανάπτυξης.
Αυτή η διαδικασία, όπως και η κάθε προσπάθεια ανάπτυξης του σύγχρονου πολιτισμού, μπορεί η ίδια να αποδειχθεί μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και καθόλου ευκαταφρόνητη οικονομική δραστηριότητα.Από το 2000 μέχρι το 2016, στο πλαίσιο των μεγάλων συγχρηματοδοτούμενων από την ΕΕ προγραμμάτων, διατέθηκαν περίπου 1,9  δισεκατομμύρια Ευρώ  για να συντηρηθούν και να αναδειχθούν αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία, να δημιουργηθούν νέα και να εκσυγχρονισθούν υπάρχοντα Μουσεία, να οργανωθούν εκπαιδευτικά προγράμματα, να υποστηριχθούν πολιτιστικοί θεσμοί, αλλά και να πραγματοποιηθούν σωστικές ανασκαφές στο πλαίσιο της εκτέλεσης των μεγάλων δημόσιων έργων σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια. 
Για όλα αυτά απαιτούνται προμήθειες αγαθών και παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών που τονώνουν την αγορά και μάλιστα στην περιφέρεια και στα πιο απομακρυσμένα σημεία της χώρας. Παράλληλαχιλιάδες νέοι επιστήμονες, τεχνικοί και τεχνίτες, αρχαιολόγοι, μηχανικοί, αρχιτέκτονες αναστηλωτές, συντηρητές, μουσειολόγοι, μουσειογράφοι, ζωγράφοι, παλαιοανθρωπολόγοι, μαρμαρογλύπτες, λιθοξόοι, ψηφοθέτες, ξυλουργοί, σιδεράδες και κάθε είδους τεχνικοί, αλλά και καλλιτέχνες βρίσκουν δουλειά και αποκτούν εμπειρία και εξειδίκευση που με τηνσειρά της μπορεί να αποτελέσει πολύτιμο εξαγώγιμο προϊόν. 
Μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι το ποσό που επενδύεται σε έργα πολιτισμού αποφέρει τριπλάσιο οικονομικό όφελος. Κυρίαρχος συντελεστής αειφόρου ανάπτυξης στηριγμένης στο πολιτιστικό απόθεμα είναι βέβαια ο κάθε είδους πολιτιστικός τουρισμός που μπορεί να αναπτυχθεί όλον τον χρόνο, ανεξάρτητα από τις καιρικές συνθήκες και να επεκταθεί ακόμη και σε περιοχές που δεν διαθέτουν, τουλάχιστον σε πρώτο επίπεδο, άλλα, ισχυρά, τουριστικά θέλγητρα.  
Χαρακτηριστικό παράδειγμα για αυτό είναι η Ημαθία, ένας νομός χωρίςθάλασσα, όπου δεν έχουν αναπτυχθεί ως τώρα σχεδόν καθόλου άλλα αναγνωρίσιμα τουριστικά προϊόντα. Ωστόσο, χάρη στο πολιτιστικό απόθεμα, υπάρχει μια σταθερή και καθόλου ευκαταφρόνητη τουριστική κινητικότητα. Ενδεικτικό είναι ότι από την αρχή του 2015 μέχρι τώρα σχεδόν 550.000 επισκέπτες ήρθαν εδώ για να επισκεφθούν τον αρχαιολογικό χώρο των Αιγών, την βασιλική μητρόπολη των Μακεδόνων με την γοητεία των επώνυμων ηρώων και των μοναδικών θησαυρών, μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της Unesco, αλλά και την εξαιρετικής σημασίας για την Βυζαντινή τέχνη Παλιά Μητρόπολη και τα υπόλοιπα μνημεία και μουσεία της Βέροιας καθώς και τα μνημεία της Μίεζας που έχει το προνόμιο να είναι ο τόπος της διάσημης Σχολής του Αριστοτέλη, όπου μαθήτευσαν αυτοί που άλλαξαν την ιστορία του Κόσμου. Και αυτό χωρίς να υπάρχει κανενός είδους συστηματική προβολή και διαφήμιση του τόπου.
Είναι προφανές ότι το οικονομικό όφελος από τον πολιτιστικό τουρισμόμπορεί να πολλαπλασιαστεί πολύ περισσότερο. Πώς; Με ευέλικτο σχεδιασμό, ιεράρχηση προτεραιοτήτων, δικτύωση, συνέργειες,  ανάδειξη των ιδιαιτεροτήτων, ανταπόκριση στην επιθυμία του σύγχρονου επισκέπτη για μέθεξη, μάθηση και δημιουργική ενασχόληση, ώστε να επιτυγχάνεται αύξηση της επισκεψιμότητας, συνδυασμένη όμως όχι με υποβάθμιση, αλλά με αναβάθμιση των ποιοτικών χαρακτηριστικών τηςκάθε περιοχής. Προς την κατεύθυνση αυτή κινείται η θεσμοθετημένη στο πλαίσιο του εγκεκριμένου Master Plan των Αιγών δράση της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας «Η ανασκαφή ως έκθεμα» που, μόλις χρηματοδοτηθεί, θα αυξήσει υπολογίσιμα τον χρόνο παραμονής των επισκεπτών στην περιοχή.
Βεβαίως, βασικός μοχλός σε αυτή την προσπάθεια είναι η χρήση των απεριόριστων δυνατοτήτων που παρέχει το διαδίκτυο. Για αυτό σχεδιάσαμε και προχωρούμε την υλοποίηση του «Δικτύου ψηφιακής περιήγησης στη γη των Μακεδόνων», μια πλήρη παρουσίαση, εμπλουτισμένη με  τρισδιάστατες αναπαραστάσεις, που θα φέρει στο σπίτι καθενός ενδιαφερόμενου διαδικτυακού επισκέπτη την διαχρονική ιστορία και τα μνημεία της Μακεδονίας, προσφέροντας παράλληλα στους επισκέπτες της περιοχής πλήρεις ξεναγήσεις και ευχάριστες ενημερωτικές και εκπαιδευτικές εφαρμογές. Στόχος του έργου αυτού είναι να ενημερώσει εμπεριστατωμένα και σε βάθος, αλλά και ναξυπνήσει το ενδιαφέρον για μια επίσκεψη στην περιοχή. Όμως το σημαντικότερο έργο μας στον τομέα αυτό είναι το πρωτοποριακόψηφιακό μουσείο «Μέγας Αλέξανδρος από τις Αιγές στην Οικουμένη», μια διαδικτυακή πύλη που προβλέπεται να είναι σε λειτουργία το 2019 και φιλοδοξεί να παρουσιάσει με επιστημονικά έγκυρο και συγχρόνως γλαφυρό και ελκυστικό τρόπο το ανεξάντλητο απόθεμα του ελληνιστικού πολιτισμού που, διάσπαρτο σε τρεις ηπείρους, έγινε αφετηρία διαλόγου, πηγή ιδεών και ιδεολογιών, μήτρα νέου κόσμου και γέννησε την Ρωμαϊκή και την Βυζαντινή αυτοκρατορία, σφράγισε την ινδική τέχνη και την αραβική επιστήμη και διαμόρφωσε την σύγχρονη κοσμοαντίληψη ανατολής και δύσης.
Η απαράμιλλη γοητεία και η εξαιρετικά υψηλή αναγνωρισιμότητα του Μεγαλέξανδρου γίνεται ο αποφασιστικός μοχλός που οδηγεί τον διαδικτυακό επισκέπτη  στις ρίζες και τον φέρνει σε επαφή όχι μόνο με τους θησαυρούς της Μακεδονίας και της Ελλάδας, αλλά και ολόκληρης της Ελληνιστικής Οικουμένης. Έτσι ένα αχανές μωσαϊκό αρχαιολογικών χώρων και μουσείων με μικρή, μεσαία ή και μεγαλύτερη αναγνωρισιμότητα που βρίσκονται στην Ελλάδα και όχι μόνον αποκτά αφηγηματική συνοχή και διασυνδέεται, αποτελώντας έναν ελκυστικό στόχο διαδικτυακής, αλλά, πιθανότατα, και πραγματικής περιήγησης. Έτσι, το εικονικό μουσείο θα λειτουργήσει, πέρα από όλα τα άλλα, και σαν μια εξαιρετικά αποτελεσματική, και, οπωσδήποτε, ευρύτατα διεισδυτική πηγή προβολής και διαφήμισης του πολιτιστικού πλούτου της χώρας που ουσιαστικά με μηδενικό, μετά την δημιουργία του,κόστος θα προσεγγίζει την, παγκοσμίως, ευρύτερη δυνατή ομάδα πληθυσμού, τα εκατομμύρια χρήστες του διαδικτύου, αποτελώντας συγχρόνως ένα εξαιρετικά αποτελεσματικό εργαλείο πολιτιστικής διπλωματίας.
Χάρη στο ψηφιακό μουσείο που θα έχει ως φυσική έδρα το ΠολυκεντρικόΜουσείο των Αιγών διαστάσεις ασύλληπτες στον πραγματικό κόσμο διασυνδέονται για πρώτη φορά με άξονα συνοχής τον Αλέξανδρο και κάνουν φανερή την συνάφεια, δημιουργώντας ένα μουσείο που εκμηδενίζοντας τις αποστάσεις, μέσα από την δημοκρατία του διαδικτύου, θα κάνει προσιτούς σε ΟΛΟΥΣ τους κρυμμένους θησαυρούς, ξεπερνώντας στον κυβερνοχώρο τις συχνά ανυπέρβλητες για τον φυσικό κόσμο δυσκολίες πρόσβασης. ?Έτσι  θα καταδειχθεί το μεγαλείο της ιδέας της ανεκτικότητας και της ειρηνικής συνύπαρξης εθνών, λαών, θρησκειών και πολιτισμών που αποτελεί την πεμπτουσία της ελληνιστικής Οικουμένης, της πιο ανοιχτής και ανεκτικής κοινωνίας της καταγραμμένης ιστορίας και κατ? επέκταση  της ιδέας του ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ στην πιο εξελιγμένη και πανανθρώπινη εκδοχή της.
 Αγγελική Κοτταρίδη


Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας ΠΗΓΗ .amna

Δημοσίευση σχολίου

Αφήστε το σχόλιό σας ή κάνετε την αρχή σε μία συζήτηση

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.

Δημοφιλείς κατηγορίες

...
Οι πιο δημοφιλείς κατηγορίες του blog μας

Whatsapp Button works on Mobile Device only