Ποιος ευθύνεται για το «ναυάγιο» των οστών της Αμφίπολης

Τεράστιες ευθύνες προκύπτουν για το «ναυάγιο» της ανάλυσης των οστών της Αμφίπολης αφού το πρόγραμμα αφέθηκε στις καλένδες.

Η ευθύνη όμως δεν αποτελεί μια αόριστη έννοια αλλά σε κάθε έμφαση της προσωποποιείται και ίσως για το λόγο αυτό απαιτείται να γίνουν γνωστές όλες οι πτυχές που οδήγησαν σ αυτή τη δυσάρεστη εξέλιξη.

Αν εκτιμήσουμε λοιπόν πως η Γ.Γ. του Υπ.Πο. Μαρία Βλαζάκη είχε κάθε λόγο να μπλοκάρει το συγκεκριμένο ζήτημα υιοθετώντας μια άλλη στρατηγική της νέας πολιτικής κατάστασης στην Ελλάδα από το 2015, οφείλουμε τότε να αναδείξουμε και κάθε πληροφορία για τους λόγους που συνεπικούρησαν προς αυτήν την κατεύθυνση.

Όπως προκύπτει από το ρεπορτάζ, με την ανάληψη των καθηκόντων της νέας ηγεσία του Υπ.Πο. η κυρία Βλαζάκη ζήτησε και είχε μια σειρά επαφών με όλα τα εμπλεκόμενα πρόσωπα της ανασκαφής του τύμβου Καστά όπως και με την ανασκαφέα.

Σε μια διευρυμένη συζήτηση που είχαν οι δυο κυρίες παρουσία τρίτων τέθηκε μεταξύ άλλων και το θέμα για την εξέλιξη της μελέτης των οστών.

Στην κουβέντα αυτή η αρχαιολόγος του Καστά φέρεται να χαρακτήρισε το ζήτημα «ως πολιτικής φύσης στο οποίο δεν ήθελε να εμπλακεί».

Η τοποθέτηση αυτή αυτομάτως «άναβε το κόκκινο φώς, νομιμοποιώντας ένα φρένο» για οποιαδήποτε ενέργεια ακολουθούσε από πλευράς υπουργείου, αφού εκτιμήθηκε ότι η ανασκαφέας δεν επιθυμούσε τη συνέχεια του συγκεκριμένου προγράμματος κάτι που θα εξυπηρετούσε τη νέα πολιτική κατάσταση, σ ένα χρονικό διάστημα μάλιστα κατά το οποίο θα ακολουθούσε και η συνταξιοδότηση της Κατερίνας Περιστέρη.

Μπορεί τα όσα προαναφέραμε να αποτελούσαν απλά μέρος ενός διαλόγου που διαμείφθηκε, οι εξελίξεις όμως είναι αυτές που ενισχύουν τα γεγονότα.

Αξιοπερίεργο είναι ότι σε μια πορεία δυο ετών και έως τη λήξη της μελέτης των οστών, τον Ιούνιο του 2017, διαπιστώθηκε ότι κανένα υπηρεσιακό έγγραφο δεν εστάλη στο Υπ.Πο. που να αναφέρεται και να υπενθυμίζει την ενεργοποίηση του συγκεκριμένου προγράμματος, όπως και κανένα αίτημα ή φάκελος δεν κατατέθηκε έως τώρα που να αφορά στη μετατροπή της ανασκαφής του Καστά από σωστική σε συστηματική.

Αν υποθέσουμε λοιπόν ότι στη αρνητική εξέλιξη των όσων ακολούθησαν, έπαιξαν ρόλο άλλοι παράμετροι , τότε θα πρέπει να αναδείξουμε όσο μπορούμε τις πιθανές αιτίες .

Σε μια περίπτωση, η φερόμενη ως άρνηση της ανασκαφέως να συνεργαστεί με τη νέα διοίκηση του Υπ.Πο. θα αποτελούσε μια συνειδητή επιλογή κάτι όμως που ως γεγονός δεν προκύπτει κατά τους πρώτους μήνες καθώς οι πληροφορίες μας αναφέρουν ότι οι σχέσεις συνεργασίας της ανασκαφέως με τη Μαρία Βλαζάκη ήταν ικανοποιητικές.

Ένας άλλος όμως βασικός λόγος άρνησης από την πλευρά της, ενδεχομένως θα υπήρχε μόνο στην περίπτωση που δεν θα επιθυμούσε ως συνεργάτες της τις δυο ανθρωπολόγους που είχαν αναλάβει τη μελέτη των οστών. Και αυτό θα μπορούσε να εκτιμηθεί ότι είχε σχέση με τον προσδιορισμό του φύλου των νεκρών που σε καμία περίπτωση δεν περιελάμβαναν κανέναν «κοντούλη».

Εξάλλου είναι ήδη γνωστό ότι στο επίκεντρο ανάλογων συζητήσεων βρέθηκε η επίκουρη καθηγήτρια του τμήματος Ιστορίας – Αρχαιολογίας του ΑΠΘ Σεβαστή Τριανταφύλλου που ήταν επιστημονικά υπεύθυνη της μελέτης των σκελετικών καταλοίπων μαζί με την επίκουρη καθηγήτρια του τμήματος Ιστορίας - Εθνολογίας Χριστίνα Παπαγεωργοπούλου.

Το «πάγωμα» λοιπόν του προγράμματος ανάλυσης των οστών ίσως τελικά να εξυπηρετούσε απόλυτα τη διοίκηση του Υπ.Πο. και ιδιαίτερα στην περίπτωση που τα στελέχη του σχεδίαζαν να ορίσουν μια άλλη επιστημονική ομάδα μελέτης συμπεριλαμβανομένων και άλλων ανασκαφών της Μακεδονίας.

Το ενδεχόμενο αυτό όμως παραμένει ως μια υπόθεση, διότι δεν γνωρίζουμε το πως θα αντιμετωπίζονταν η υπάρχουσα μελέτη σε περίπτωση που είχε τηρηθεί και προηγηθεί η προαναφερόμενη υπηρεσιακή διαδικασία στο διάστημα των δυο ετών.

Με την ολοκλήρωση του προγράμματος θα υπήρχε η δημιουργία μιας βάσης δεδομένων που θα αποτελούσαν τη συγκριτική τράπεζα για όλες της ανασκαφές στον Ελλαδικό χώρο κάτι που θα συνέβαινε για πρώτη φορά στη χώρα μας.

Οι σκελετοί των ανασκαφών της Αμφίπολης θα μπορούσαν να συγκριθούν παράλληλα και με τα σκελετικά κατάλοιπα των ταφών στις Αιγές με αποτέλεσμα να εξαχθούν και να αναδειχτούν σημαντικά συμπεράσματα που κατά κύριο λόγο αφορούν όλους τους Έλληνες και το ενδιαφέρον αυτό δεν περιορίζεται μόνο στους αρχαιολόγους.

Σημαντικότατο στοιχείο θα αποτελούσε η ανάδειξη πιθανών συγγενικών σχέσεων μεταξύ των οστών του Καστά και των οστών που εντοπίστηκαν στον ονομαζόμενο τάφο του Φιλίππου Β’. Δυστυχώς όμως για αυτή την ουσιαστική σύγκριση χάθηκε μια μεγάλη ευκαιρία.

Αξίζει να σημειωθεί πάντως, ότι από το 2015 το Υπ.Πο είχε στη διάθεση του μια προγραμματική σύμβαση ύψους 236.697 ευρώ για την ανάλυση 1000 σκελετών της Αμφίπολης μεταξύ αυτών και του Καστά που χρονολογούνται από το 1000 π.Χ. έως το 200 π.Χ.

Η προγραμματική σύμβαση του συγκεκριμένου ερευνητικού προγράμματος έφερε ήδη την υπογραφή της Γενικής Διευθύντριας Αρχαιοτήτων ‘Ελενας Κόρκα και του Γενικού Διευθυντή Οικονομικών Γιώργου Λιόντα, απόδειξη ότι τα χρήματα είχαν εξασφαλιστεί για την περαιτέρω μελέτη και έρευνα από την προηγούμενη διοίκηση επί υπουργίας Κωνσταντίνου Τασούλα.

Η σύμβαση υπεγράφη στις 13 01 2015 και όταν στο τιμόνι της Γ. Γ του ΥΠΠΟ ήταν ακόμη η Λίνα Μενδώνη, ενώ η έρευνα που ήταν διάρκειας δυο ετών έληγε στις 30 Ιουνίου του 2017.

Το ενδιαφέρον τώρα εστιάζεται στην πιθανή αλλαγή αντιμετώπισης του ζητήματος από το υπουργείο Πολιτισμού, εάν αυτό τεθεί εκ νέου και ίσως να αποτελεί και μια ελπίδα για το μέλλον.