Τούρκοι, υπό τον Αλμπάνη Μπεη, πολιορκούν στην διάρκεια της Θείας Λειτουργίας την εκκλησιά της Λαμπίνης Ρεθύμνου και σφάζουν όλους τους Χριστιανούς εκτός από τα παιδιά και τις όμορφες κοπέλες κι αγόρια, τα οποία πήγαν στα σκλαβοπάζαρα και τα χαρέμια τους για τις άρρωστες ορέξεις τους
Στη Λαμπηνή κατοικούσε, τότε, ο μπέης Αλμπάνης, που ήδη αναφέραμε, ένας αιμοβόρος γενίτσαρος, ένας φοβερός δυνάστης γαιοκτήμονας, απόγονος Ενετών φεουδαρχών, που είχαν αλλαξοπιστήσει προκειμένου να διατηρήσουν τα προνόμιά τους, μετά την κατάληψη τής Κρήτης από τους Τούρκους.
Είχε γεννηθεί στη Λαμπηνή σε αρχοντικό που σώζεται ακόμα και σήμερα στη θέση Πετραμώνας και ήταν κάτοχος μεγάλης περιουσίας στην ευρύτερη περιοχή, αλλά και σε άλλες περιοχές τού νομού, όπως στο Πέραμα, στην Αγία Τριάδα και στο σημερινό Αλμπάνι Μετόχι.
Κατά την επανάσταση του 1821 οι κατακτητές διαισθανόμενοι ότι το κλίμα είχε αρχίσει να βαραίνει παίρνανε περισσότερες προφυλάξεις. Έτσι, κι ο Αλμπάνης έφυγε από την Λαμπινή και κατέβηκε στο Ρέθυμνο για μεγαλύτερη ασφάλεια. Στο χωριό πήγαινε μόνο για την είσπραξη των φόρων. Σε μια από τις επισκέψεις του αυτές έπεσε σε ενέδρα ενός γενναίου συγχωριανού του, τού Φουρογιάννη, που τον πυροβόλησε χωρίς, όμως, και να καταφέρει να τον σκοτώσει.
Κατά την επανάσταση του 1821 οι κατακτητές διαισθανόμενοι ότι το κλίμα είχε αρχίσει να βαραίνει παίρνανε περισσότερες προφυλάξεις. Έτσι, κι ο Αλμπάνης έφυγε από την Λαμπινή και κατέβηκε στο Ρέθυμνο για μεγαλύτερη ασφάλεια. Στο χωριό πήγαινε μόνο για την είσπραξη των φόρων. Σε μια από τις επισκέψεις του αυτές έπεσε σε ενέδρα ενός γενναίου συγχωριανού του, τού Φουρογιάννη, που τον πυροβόλησε χωρίς, όμως, και να καταφέρει να τον σκοτώσει.
Ο Αλμπάνης, τότε, φημιζόμενος για την αγριότητα και τη θηριωδία του, ορκίστηκε να λάβει εκδίκηση. Έβαλε σκοπό του να σκοτώσει τον Φουρογιάννη και να ξεκληρίσει ολόκληρο το χωριό, θεωρώντας την κίνηση τού Φουρογιάννη υποκινημένη απ’ όλους τους κατοίκους. Στην πραγματικότητα, όμως, το μίσος και η εκδίκηση τού Αλμπάνη λέγεται ότι πήγαζαν από το γεγονός ότι οι χριστιανοί είχαν αρχίσει να εκμεταλλεύονται και να καταστρέφουν τις περιουσίες του στη Λαμπηνή παίρνοντας, ίσως, θάρρος από το γενικότερο, τον καιρό εκείνο, γεγονός τού ξεσηκωμού σύμπαντος τού Ελληνισμού κατά της τούρκικης τυραννίας.
Μάζεψε, λοιπόν, μια χειμωνιάτικη νύκτα, ξημέρωμα Σαββάτου προς Κυριακή, στις 20 Ιανουαρίου 1829, τους Τούρκους τής περιοχής του και κύκλωσε την εκκλησία τής Παναγίας, την ώρα που οι χωριανοί εκκλησιάζονταν μέσα σ’ αυτήν. Μερικοί από τους έγκλειστους στον ναό ήταν οπλισμένοι, με τον οπλαρχηγό Καραγιάννη, γιατί, όπως σημειώσαμε, διαρκούσε, ακόμα, η επανάσταση. Θέλησαν να αμυνθούν και έκλεισαν την πόρτα τής εκκλησίας. Λέγεται, μάλιστα, ότι για δυο- τρεις ώρες πρόβαλλαν και κάποια αντίσταση, έγινε μικρή ανταλλαγή πυροβολισμών και σκοτώθηκαν μερικοί Τούρκοι.
Μάζεψε, λοιπόν, μια χειμωνιάτικη νύκτα, ξημέρωμα Σαββάτου προς Κυριακή, στις 20 Ιανουαρίου 1829, τους Τούρκους τής περιοχής του και κύκλωσε την εκκλησία τής Παναγίας, την ώρα που οι χωριανοί εκκλησιάζονταν μέσα σ’ αυτήν. Μερικοί από τους έγκλειστους στον ναό ήταν οπλισμένοι, με τον οπλαρχηγό Καραγιάννη, γιατί, όπως σημειώσαμε, διαρκούσε, ακόμα, η επανάσταση. Θέλησαν να αμυνθούν και έκλεισαν την πόρτα τής εκκλησίας. Λέγεται, μάλιστα, ότι για δυο- τρεις ώρες πρόβαλλαν και κάποια αντίσταση, έγινε μικρή ανταλλαγή πυροβολισμών και σκοτώθηκαν μερικοί Τούρκοι.
Εικ. 4. Μοναδικής τέχνης και μεγαλοπρέπειας η εικόνα τού Παντοκράτορος στον τρούλο τής Παναγίας της Λαμπηνής
Οι Τούρκοι τότε, ακολουθώντας τη γνωστή τους μέθοδο κι από άλλες ανάλογες περιπτώσεις του παρελθόντος- να θυμηθούμε τα σπήλαια τής Μιλάτου (Χασάν Αγάς- 1823) και τού Μελιδονίου (Χουσεϊν Μπέης- 1824)- μάζεψαν πανιά, κουρέλια κι άχυρα τα μούσκεψαν με άφθονο λάδι, τα άναψαν και τα έριξαν από τα παράθυρα τού τρούλου και τ’ αγιοθύριδα μέσα στην εκκλησιά. Πυκνοί καπνοί γέμισαν ασφυκτικά τον χώρο δημιουργώντας μια εξαιρετικά αποπνικτική ατμόσφαιρα. Έπειτα μάζεψαν ξύλα στην ξύλινη πόρτα τού ναού, έβαλαν φωτιά και την έκαψαν. Στην κρίσιμη αυτή στιγμή, ο Αλμπάνης τους προτείνει να παραδοθούν, υποσχόμενος ότι θα τους προστάτευε από την μανία των ομοεθνών του. Οι Λαμπηθιανοί, όμως, που ήξεραν τι σήμαινε Αλμπάνης, προτίμησαν να πεθάνουν πέρφανοι κι απροσκύνητοι αντί να παραδοθούν.
Τη στιγμή εκείνη, ένας γνωστός τού Αλμπάνη, παιδικός του φίλος, ο Περδικογιάννης,πέταξε έξω από την εκκλησιά τα όπλα των συγχωριανών του, δίνοντας πίστη στην υπόσχεση τού φίλου του. Αμέσως, οι Τούρκοι καταπατώντας, κατά τα ειθισμένα, τον λόγο τους εισέβαλαν στην εκκλησία όπου και κατέσφαξαν όλους τους άνδρες- ορισμένους, μάλιστα, πάνω στην Αγία Τράπεζα- μαζί και τον Περδικογιάννη, τον οποίο, όπως αναφέρει η παράδοση,
Εικ. 5. Η επιγραφή στον κίονα τής Αγίας Τράπεζας τής Παναγίας τής Λαμπηνής μαρτυρεί: «Η Αγία Τράπεζα τής Παναγίας τής Λαμπηνής, που έγινε βωμός αιματηρός και πύρινο θυσιαστήριο»
προσπάθησε να σώσει ο φίλος του ο Αλμπάνης, χωρίς, όμως, αποτέλεσμα. Τις γυναίκες και τα παιδιά τους πήγαν όλους δέσμιους στο Ρέθυμνο και τους πούλησαν στα εκεί σκαλβοπάζαρα. Τον παπά τού χωριού- Παναγιώτης το όνομά του- με τα άμφια όπως ήταν τον τράβηξαν βίαια από το ιερό θυσιαστήριο και τον μετέφεραν στο Ρέθυμνο, όπου σύρθηκε βάναυσα στους δρόμους τής πόλης, χλευάστηκε, ταπεινώθηκε και εξευτελίστηκε από το πλήθος των Τούρκων. Λίγο αργότερα άφηνε την τελευταία του πνοή, μάρτυς τής πίστεως και της πατρίδας, μέσα σ’ ένα τζαμί στη Σοχώρα[7]. Ένας Χότζας, λέγει και πάλι η παράδοση, τον σπλαχνίστηκε και θέλοντας να τον βοηθήσει, τον έσυρε μέσα προκειμένου να τον προφυλάξει. Ήταν όμως αργά… Η λειτουργία της Παναγιάς τής Λαμπηνής είχε μείνει, για μια ακόμα φορά, ατέλειωτη όπως και τότε, στα 1453, στη Βασιλίδα των πόλεων, για να μαρτυρά στους αιώνες τη μεγάλη θυσία των Λαμπηθιανών ηρώων.
Όταν σημάν’ η σάλπιγγα Δευτέρα Παρουσία
Και συναχθούν οι Χριστιανοί στην κάθε Εκκλησία
Τότε θα παρουσιασθή κι’ ο Άγιο Πελαγιώτης
Ο μάρτυρας τής πίστεως παππάς (sic) ο Παναγιώτης
Στην Παναγία Λαμπηνή την ολοκαυτωμένη
Να κλείσει και τη λειτουργιά τη μισοτελειωμένη
να κοινωνήση τις ψυχές τω χριστιανώ ανθρώπω
που εθυσιαστήκανε σ’ αυτό τον Άγιο τόπο
και να μοιράσει αντίδωρο σαν άγιος Πατέρας
Και συναχθούν οι Χριστιανοί στην κάθε Εκκλησία
Τότε θα παρουσιασθή κι’ ο Άγιο Πελαγιώτης
Ο μάρτυρας τής πίστεως παππάς (sic) ο Παναγιώτης
Στην Παναγία Λαμπηνή την ολοκαυτωμένη
Να κλείσει και τη λειτουργιά τη μισοτελειωμένη
να κοινωνήση τις ψυχές τω χριστιανώ ανθρώπω
που εθυσιαστήκανε σ’ αυτό τον Άγιο τόπο
και να μοιράσει αντίδωρο σαν άγιος Πατέρας
Το αγαθό τής Ελευθερίας θέλει, αγαπητοί μου, αρετή, τόλμη και ευψυχία, θέλει θυσίες, για να αποκτηθεί και προπαντός για να διατηρηθεί.
Λέγεται, ακόμα, ότι μια από τις έγκλειστες γυναίκες, η Μηλιά Μουζουράκη, σώθηκε μαζί με τη δίχρονη κορούλα της, την Εργινούσα, από μια φιλεύσπλαχνη αράπισσα στο Ρέθυμνο και αργότερα, το έτος 1834, διηγήθηκε τις λεπτομέρειες του δράματός τους στον Άγγλο περιηγητή του νησιού μας R. Pashley, ευρισκόμενη στο σπίτι του Αριστείδη Παπαδάκη, στην Πηγή, ο οποίος- κατά την ομολογία του στον φιλοξενούμενό του Pashley- και την αγόρασε με τη δίχρονη κορούλα της από στους Τούρκους
Αυτά, αγαπητοί μου, είναι τα αφορώντα στο Ολοκαύτωμα τής Παναγιάς τής Λαμπηνής και στη λοιπή περιρρέουσα ατμόσφαιρα των ζοφερών εκείνων χρόνων τού Εικοσιένα. Αυτή η ένδοξη εποχή, αυτό το άπεφθο Εικοσιένα σε όλες του τις προεκτάσεις και εξακτινώσεις- μια των οποίων υπήρξε και το ηρωικό τούτο Ολοκαύτωμα των Λαμπηθιανών μαρτύρων προγόνων μας- ας αναθερμάνουν μέσα μας τη δόξα τής καταγωγής και το βάρος τής ευθύνης. Υπερήφανοι για το παρελθόν, συνειδητοί γνώστες των δυνάμεων και αδυναμιών τού παρόντος, ατενίζοντας μ’ εμπιστοσύνη και αποφασιστικότητα στο μέλλον, ας προχωρήσουμε όλοι μαζί με ευψυχία και τόλμη στον δρόμο τού καθήκοντος και της αυτοεπιβεβαίωσης, έτσι όπως μας τον διδάσκουν οι Μάρτυρες Ήρωες τού εορταζόμενου σημερινού Ολοκαυτώματος τής Παναγιάς τής Λαμπηνής!
Λέγεται, ακόμα, ότι μια από τις έγκλειστες γυναίκες, η Μηλιά Μουζουράκη, σώθηκε μαζί με τη δίχρονη κορούλα της, την Εργινούσα, από μια φιλεύσπλαχνη αράπισσα στο Ρέθυμνο και αργότερα, το έτος 1834, διηγήθηκε τις λεπτομέρειες του δράματός τους στον Άγγλο περιηγητή του νησιού μας R. Pashley, ευρισκόμενη στο σπίτι του Αριστείδη Παπαδάκη, στην Πηγή, ο οποίος- κατά την ομολογία του στον φιλοξενούμενό του Pashley- και την αγόρασε με τη δίχρονη κορούλα της από στους Τούρκους
Αυτά, αγαπητοί μου, είναι τα αφορώντα στο Ολοκαύτωμα τής Παναγιάς τής Λαμπηνής και στη λοιπή περιρρέουσα ατμόσφαιρα των ζοφερών εκείνων χρόνων τού Εικοσιένα. Αυτή η ένδοξη εποχή, αυτό το άπεφθο Εικοσιένα σε όλες του τις προεκτάσεις και εξακτινώσεις- μια των οποίων υπήρξε και το ηρωικό τούτο Ολοκαύτωμα των Λαμπηθιανών μαρτύρων προγόνων μας- ας αναθερμάνουν μέσα μας τη δόξα τής καταγωγής και το βάρος τής ευθύνης. Υπερήφανοι για το παρελθόν, συνειδητοί γνώστες των δυνάμεων και αδυναμιών τού παρόντος, ατενίζοντας μ’ εμπιστοσύνη και αποφασιστικότητα στο μέλλον, ας προχωρήσουμε όλοι μαζί με ευψυχία και τόλμη στον δρόμο τού καθήκοντος και της αυτοεπιβεβαίωσης, έτσι όπως μας τον διδάσκουν οι Μάρτυρες Ήρωες τού εορταζόμενου σημερινού Ολοκαυτώματος τής Παναγιάς τής Λαμπηνής!
Αδέρφια ανάψετε κερί και κάψετε λιβάνι,
Γι’ αυτούς που θυσιάστηκαν μέσα στην εκκλησία,
Για κείνους που χαθήκανε εις την αιχμαλωσία…(Επίγραμμα: Κ. Απανωμεριτάκη)
Γι’ αυτούς που θυσιάστηκαν μέσα στην εκκλησία,
Για κείνους που χαθήκανε εις την αιχμαλωσία…(Επίγραμμα: Κ. Απανωμεριτάκη)
Δημοσίευση σχολίου
Αφήστε το σχόλιό σας ή κάνετε την αρχή σε μία συζήτηση
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.