Καρλ Μπλέγκεν
Carl Blegen in 1922.jpg
Προσωπικές πληροφορίες
Γέννηση27  Ιανουαρίου 1887[1][2]
Μινεάπολις[3]
Θάνατος24  Αυγούστου 1971[1][2]
Αθήνα
Τόπος ταφήςΠρώτο Νεκροταφείο Αθηνών
ΥπηκοότηταΗνωμένες Πολιτείες Αμερικής
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςαγγλική γλώσσα[4]
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο Γέιλ
Πανεπιστήμιο της Μινεσότα
Επαγγελματικές πληροφορίες
Ιδιότηταανθρωπολόγος
ιστορικός της τέχνης
αρχαιολόγος
κλασικός φιλόλογος
καθηγητής πανεπιστημίου

Ο Καρλ Μπλέγκεν (Carl William Blegen27 Ιανουαρίου 1887 – 24 Αυγούστου 1971), ή Κάρολος Μπλέγκεν (όπως αναφερόταν στην Ελλάδα), ήταν Αμερικανός αρχαιολόγος, που εργάσθηκε στις ανασκαφές της αρχαίας Πύλου, κοντά στη σύγχρονη Πύλο και της Τροίας. Καθοδήγησε την αρχαιολογική αποστολή του Πανεπιστημίου του Σινσινάτι (Σινσινάτι), στις ανασκαφές στο λόφο του Χισαρλίκ, την περιοχή της αρχαίας Τροίας, από το 1932 ως το 1938[5] και έφερε στο φως το Ανάκτορο του Νέστορα στο λόφο του Εγκλιανού, το 1939 και από το 1952 ως το 1966.[6]Ιστορικό
Ο Καρλ Μπλέγκεν γεννήθηκε στη Μινεάπολη της πολιτείας Μινεσότα, των ΗΠΑ, και ήταν ο μεγαλύτερος των έξι παιδιών που έκαναν η Άννα Ρεγκίνα Μπλέγκεν (1854-1925) και ο Τζων Χ. Μπλέγκεν (αγγλικά: John H. Blegen), (1851-1928), οι οποίοι και οι δυο τους ήταν μετανάστες από το Λιλεχάμερ της Νορβηγίας. Ο νεότερος αδελφός του Καρλ Μπλέγκεν ήταν ο ιστορικός Θεόδωρος Μπλέγκεν (αγγλικά: Theodore Christian Blegen).
Ο πατέρας του Καρλ Μπλέγκεν ήταν καθηγητής στο Κολλέγιο Άουγκσμπουρκ (αγγλικά:Augsburg College) της Μινεάπολης για περισσότερα από 30 χρόνια και έπαιξε κεντρικό ρόλο στη νορβηγική Λουθηρανική Εκκλησία της Αμερικής, που ήταν τμήμα της Ευαγγελικής Λουθηρανικής Εκκλησίας των ΗΠΑ (αγγλικά: Evangelical Lutheran Church (United States).
Ο Καρλ Μπλέγκεν πήρε το πτυχίο του από το Πανεπιστήμιο της Μινεσότα το 1904 και ξεκίνησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ το 1907.[7]

Σταδιοδρομία

Στην Ελλάδα, ο Καρλ Μπλέγκεν διετέλεσε υπότροφος της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα (1911-1913), και κατά την περίοδο αυτή εργάστηκε σε ανασκαφές στην Λοκρίδα, την Κόρινθο και Κοράκου της Κύπρου.
Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου ο Καρλ Μπλέγκεν είχε εμπλακεί στο έργο ανακούφισης των θυμάτων του πολέμου στη Βουλγαρία και την περιοχή της Μακεδονίας, και έλαβε ως διάκριση το ανώτερο Τάγμα Αριστείας, Τάγμα του Σωτήρος, από την Ελλάδα το 1919.
Μετά τον πόλεμο ολοκλήρωσε το Διδακτορικό δίπλωμα του στη Φιλοσοφία (Ph.D.) στο Πανεπιστήμιο Γέιλ το 1920. Επίσης ήταν τότε βοηθός διευθυντή στην Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα (1920-1926). Κατά τη διάρκεια της θητείας του πραγματοποίησε ανασκαφές στις «Ζυγουριές» (είναι λόφος στα δυτικά του Αγίου Βασιλείου Κορινθίας), στον Φλειούντα, στην Πρόσυμνα Αργολίδας, (κοντά στις Μυκήνες και το ΆργοςΔήμος Άργους - Μυκηνών) και στον Υμηττό. Το 1927, ο Καρλ Μπλέγκεν προσχώρησε στη σχολή του Πανεπιστημίου του Σινσινάτι και ήταν καθηγητής της κλασικής αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι στο διάστημα μεταξύ των ετών 1927 - 1957. Οι ανασκαφές του στην Τροία διεξήχθησαν μεταξύ 1932 και 1938, και ακολούθησαν εκείνες στο Παλάτι του Νέστορα στην αρχαία Πύλο, κοντά στη σύγχρονη πόλη της Πύλου το 1939. Μετά την αναγκαστική διακοπή λόγω του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου η ανασκαφή συνεχίζεται και μεταξύ των ετών 1952 - 1966. Ο Καρλ Μπλέγκεν συνταξιοδοτήθηκε το 1957.
Έλαβε τίτλους τιμής (επίτιμος διδάκτωρ) από το Πανεπιστήμιο του Όσλο (Όσλο) και από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (Θεσσαλονίκη) το 1951 και τιμητική διάκριση ως «Δόκτωρ των Γραμμάτων» (αγγλικά: Doctor of Letters - D.Litt.) από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης (Οξφόρδη) το 1957 και τιμητική διάκριση ως «Δόκτωρ των Νόμων» (λατινικά: Legum Doctor, αγγλικά: Doctor of Laws - LL.D.) από το Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι (Σινσινάτι) το 1958.
Περαιτέρω τιμητικές διακρίσεις μετά το 1963: Διάκριση ως «Δόκτωρ των Γραμμάτων» (Litt.D.) από το Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ (Κέμπριτζ), από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Αθήνα) το Κολλέγιο Εβραϊκής Ένωσης - Εβραϊκό Ινστιτούτο της Θρησκείας (Ιερουσαλήμ). Το 1965 ο Καρλ Μπλέγκεν έγινε ο πρώτος αποδέκτης του «Χρυσού Μεταλλίου» του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου της Αμερικής για τα αρχαιολογικά του επιτεύγματα.
Η Βιβλιοθήκη Μπλέγκεν στο Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι
Η Βιβλιοθήκη Κάρλ Μπλέγκεν (αγγλικά: Carl Blegen Library) βρίσκεται στην πανεπιστημιούπολη του Πανεπιστημίου του Σινσινάτι. Υπάρχει και αντίστοιχη βιβλιοθήκη, η Βιβλιοθήκη Κάρλ Μπλέγκεν στην Ελλάδα στην έδρα της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, η οποία έχει βιβλία για κλασικές σπουδές. Η Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα έχει επίσης υπό την εποπτεία της και τη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη, που ιδρύθηκε το 1926 και ένα εργαστήριο, το Εργαστήριο Βιενέρ(αγγλικά: Wiener) που ιδρύθηκε το 1992, για την ανάλυση ανθρώπινων και ζωικών σκελετικών καταλοίπων, τη μελέτη παλαιοπεριβάλλοντος και τη γεωαρχαιολογία. Η Βιβλιοθήκη Κάρλ Μπλέγκεν του Πανεπιστημίου του Σινσινάτι. έχει επιμεληθεί επίσης μια έκθεση που ονομάζεται «Ανακαλύπτοντας τον Καρλ Μπλέγκεν», που περιλαμβάνει εικόνες από μεγάλες αρχαιολογικές ανασκαφές του Καρλ Μπλέγκεν στην αρχαία Τροία και την αρχαία Πύλο, καθώς και το έργο και τη ζωή του στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας και στο εξωτερικό.
H Αίθουσα Μπλέγκεν (Blegen Hall) στην Πανεπιστημιούπολη του Πανεπιστημίου της Μινεσότα
Υπάρχει επίσης η Αίθουσα Μπλέγκεν στην Πανεπιστημιούπολη του Πανεπιστημίου της Μινεσότα (αγγλικά: Blegen Hall on the West Bank of the Minneapolis campus of the University of Minnesota in the USA), που ονομάσθηκε και «Πανεπιστημιούπολη των Διδύμων» (αγγλικά:Twin City Campus) από τους δύο επιστήμονες αδελφούς, τον αρχαιολόγο Κάρλ Μπλέγκεν και τον νεότερο αδελφός του τον ιστορικό Θεόδωρο Μπλέγκεν, όχι ως πραγματικά δίδυμα, αλλά ως «δίδυμο» επιστημόνων του πανεπιστημίου αυτού.[8] Εκτός από την κατοικία του στην Αθήνα (το νεοκλασικό κτίριο της οδού Πλουτάρχου 9 στο Κολωνάκι), που έγινε δωρεά στην Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, προς τιμή του Καρλ Μπλέγκεν, έχει ονομασθεί και δρόμος στη Χώρα Μεσσηνίας.[9][10]Στο αρχαιολογικό μουσείο Χώρας στεγάζονται πολλά από τα ευρήματα του Μπλέγκεν.

Προσωπική ζωή

Το 1924 ο Καρλ Μπλέγκεν παντρεύτηκε την Ελίζαμπεθ Πήρς (αγγλικά: Elizabeth Denny Pierce), (1888-1966) στο Λέικ Πλάσιντ της Νέας Υόρκης. Και οι δύο τους συναποτέλεσαν μια ασυνήθιστη σχέση με τον Μπέρτ Χιλ (αγγλικά: Bert Hodge Hill) και την Ίντα Χιλ(αγγλικά: Ida Thallon Hill), που ονομάσθηκε «το Κουαρτέτο».[11] Ο Καρλ Μπλέγκεν πέθανε στην Αθήνα στις 24 Αυγούστου 1971 και κληροδότησε την μεγάλη συλλογή των εγγράφων του στην Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα.[12][13]

Βιβλιογραφία

«Μελέτες στις Τέχνες και την Αρχιτεκτονική», (Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια, 1941) - “Studies in the Arts and Architecture ” (University of Pennsylvania. 1941).
  • «Τροία: Οι ανασκαφές διεξάγονται από το Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι, 1932-1938», 4 τόμοι. (1950-1958) –“Troy: Excavations Conducted by the University of Cincinnati, 1932–38”, 4 vols. (1950–58).
  • «Η Τροία και οι Τρώες» - “Troy and the Trojans”, (Praeger. 1963).
  • «Το Ανάκτορο του Νέστορα στην Πύλο στη Δυτική Μεσσηνία», μαζί με την Μάριον Ρόουσον, (αγγλικά: Marion Rawson), 3 τόμοι, 1966-1973 – “The Palace of Nestor 

    Η Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα και το Ίδρυμα Ιωάννου Φ. Κωστόπουλου τιμούν τον άνθρωπο που από το 1939 μέχρι το 1969 ανέσκαπτε τα Ανάκτορα του σοφού των Ελλήνων στον Εγκλιανό της Πυλίας. Του χρωστάμε, όχι μόνο ένα από τα πιο καλοδιατηρημένα μυκηναϊκά μνημεία στην Ελλάδα, αλλά και εκατοντάδες πινακίδες Γραμμικής Β
     


     
    Γιος Νορβηγών μεταναστών προσηλωμένων στο λουθηρανισμό, σπούδασε Αρχαιολογία στα Πανεπιστήμια της Μινεσότα και του Γέιλ. Το 1908 ήρθε για πρώτη φορά στην Ελλάδα για σπουδές με υποτροφία του Πανεπιστημίου της Μινεσότα κι έζησε τελικά εδώ για περισσότερα από 60 χρόνια. Ο Αμερικανός φιλέλληνας Καρλ Μπλέγκεν (1887 – 1971), από τους σημαντικότερους αρχαιολόγους, καθηγητής Κλασικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Σινσινάτι, συνδέθηκε με πολλούς τρόπους με τη χώρα. Κυρίως, όμως, είναι γνωστός για τις ανασκαφές του στην Τροία με την Πύλο. Εκεί, το 1939, μαζί με τον αρχαιολόγο Κωνσταντίνο Κουρουνιώτη ανακάλυψαν το Ανάκτορο το Νέστορα, από τα σημαντικότερα μνημεία της μυκηναϊκής Ελλάδας.
     
    Ζωή σαν ταινία
    Η Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα (ιδρύθηκε το 1881 κι έχει παρουσιάσει σημαντικό αρχαιολογικό και ανασκαφικό έργο στην Ελλάδα) και το Ίδρυμα Ιωάννου Φ. Κωστόπουλου συνδιοργανώνουν αύριο την ημερίδα «Φόρος τιμής στον Carl και την Elizabeth Blegen. Μνήμη της οδού Πλουτάρχου 9», τον τόπο διαμονής των Μπλέγκεν από το 1929 έως το 1963, οπότε και το δώρισαν στην Αμερικανική Σχολή.
    Έντεκα ομιλητές από την Ευρώπη και την Αμερική θα ξετυλίξουν τη ζωή και το έργο του επιστήμονα που υπήρξε λάτρης της Ελλάδας και του πολιτισμού της. Η ζωή του, πολυποίκιλη και συναρπαστική σαν σενάριο κινηματογραφικής ταινίας, ανάμεσα σε πολέμους, σπουδές, ανασκαφικές έρευνες, μελέτες, αρχαιολογική σταδιοδρομία, επιτυχίες, δυσκολίες. Από το 1932 έως το 1938 συνέχισε τις ανασκαφές του Σλήμαν στην Τροία. Ένα χρόνο μετά, το 1939, μαζί με τον αρχαιολόγο Κωνσταντίνο Κουρουνιώτη ανακάλυψαν το Ανάκτορο του Νέστορα στην Πύλο.
    Οι ανασκαφές διακόπηκαν λόγω πολέμου. Ο Μπλέγκεν επέστρεψε στο ίδιο σημείο και συνέχισε συστηματικά την αρχαιολογική ανασκαφή από το 1952 έως το 1969, αποκαλύπτοντας όχι μόνο το καλύτερα διατηρημένο μυκηναϊκό ανάκτορο στην Ελλάδα, αλλά και εκατοντάδες πινακίδες Γραμμικής Β και μοναδικές τοιχογραφίες.
    Η ανασκαφή στο Ανάκτορο του Νέστορα, στον Επάνω Εγκλιανό, σε απόσταση 14 χλμ. από την Πύλο, ήταν το μεγάλο του όνειρο. Σ’ αυτό θα αναφερθούν αναλυτικά οι εισηγητές, όπως και στις αμέτρητες αρχαιολογικές δημοσιεύσεις και στη μεγάλη βιβλιοθήκη νεοελληνικής λογοτεχνίας που δημιούργησε στο Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι. Θα γίνει, επίσης, ειδική αναφορά στην ανασκαφή στον Κοράου της Κορινθίας (1915 – 1916), που έδωσε το έναυσμα για την αρχαιολογική του σταδιοδρομία, και στη συνεργασία και προσωπική του φιλία με τον Άγγλο προϊστορικό αρχαιολόγο Alan Wace.
     
    Ο Ερρίκος Σλήμαν είχε κάνει έρευνες το 1888, αλλά δεν είχε καταφέρει να βρει το παλάτι του Νέστορα. Το 1912 και το 1926 ο Κουρουνιώτης ανακάλυψε δύο θολωτούς τάφους, που ο Καρλ Μπλέγκεν (Carl Blegen) θεώρησε ότι ήταν βασιλικοί. Το Ανάκτορο το ανακάλυψε το 1939 ο Κουρουνιώτης μαζί με τον Καρλ Μπλέγκεν (Carl Blegen), που συνέχισε και ολοκλήρωσε την έρευνα. Επί δέκα ημέρες έκαναν ανασκαφές σε 8 τοποθεσίες στις οποίες βρέθηκαν μυκηναϊκά αγγεία. Στις 4 Απριλίου είχαν βρει ήδη τμήματα από τοιχογραφίες, 5 πινακίδες με Γραμμική Β και τοίχο πάχους ενός μέτρου και αυτό το στάδιο των ανασκαφών συνεχίστηκε μέχρι τις 10 Μαΐου, αποκαλύπτοντας μεγάλο τμήμα του παλατιού.
    Οι ανασκαφές είχαν διακοπεί από την έναρξη του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου μέχρι το 1952. Το συγκρότημα των ανακτόρων αποτελείται από τέσσερα βασικά κτήρια, τα οποία έχουν δεκάδες διαμερίσματα. Μετά την ανακάλυψη της αίθουσας του θρόνου, ο Μπλέγκεν το ονόμασε Ανάκτορο του Νέστορος.
    Το Ανάκτορο ήταν διακοσμημένο με έγχρωμες τοιχογραφίες και είχε δύο ορόφους. Σε αντίθεση με τις Μυκήνες, το Ανάκτορο στην Πύλο δεν ήταν οχυρωμένο με κυκλώπεια τείχη. Δεν ήταν αναγκαία η ύπαρξη τέτοιων τειχών, αφού η τοποθεσία είχε επιλεγεί λόγω της φυσικής οχύρωσης.
     
    Στις ανασκαφές βρέθηκαν επίσης 1100 πινακίδες και πολλά αγγεία. Οι πινακίδες αυτές, γραμμένες σε Γραμμική Β, βοήθησαν σημαντικά τον Μάικλ Βέντρις (Michael Ventris) και άλλους ερευνητές να αποκρυπτογραφήσουν αυτή τη γραφή. Στις πινακίδες βρέθηκε πολλές φορές το όνομα της πόλης (Πύλος) αλλά καμία αναφορά στον Νέστορα – υπάρχουν αναφορές στον τίτλο αλλά όχι στο όνομα του βασιλιά. Το Ανάκτορο είχε καταστραφεί από πυρκαγιά γύρω στο 1200 π.Χ., χάρη στην οποία όμως ψήθηκαν και σώθηκαν οι πινακίδες. Κοντά στην Ακρόπολη υπάρχει συγκρότημα βασιλικών θολωτών τάφων.
     
    Εκείνο στο οποίο δεν πρόκειται να γίνει αναφορά είναι η «κατασκοπική» δράση των Αμερικανών αρχαιολόγων κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής στην Ελλάδα, όπως γράφει η Σούζαν Χιουκ Άλεν στο βιβλίο της “Classical Spies. American archaeologiest with the OSS in World War Greece” και ανάμεσα στα ονόματα που παραθέτει είναι κι αυτό του Καρλ Μπλέγκεν.
    Σκοπός της εκδήλωσης, φυσικά, θα είναι να «φωτιστούν» οι λιγότερο γνωστές πτυχές της ζωής και των ενδιαφερόντων των Αμερικανών αρχαιολόγων Καρλ και Ελίζαμπεθ Μπλέγκεν και να αναδειχτεί το μέγεθος της συμβολής του Καρλ Μπλέγκεν στην Προϊστορική Αρχαιολογία.
    Έντεκα ομιλητές από την Ευρώπη και την Αμερική, μεταξύ των οποίων και αρχαιολόγοι που γνώρισαν το ζεύγος, όπως η Ελίζαμπεθ Γουέις Φρεντς και ο Γιώργος Παπαθανασόπουλος, καταθέτουν τα αποτελέσματα των ερευνών που πραγματοποίησαν και στις δυο πλευρές του Ατλαντικού, αλλά και τις προσωπικές μαρτυρίες τους, στην ημερίδα.
    Παράλληλα, θα παρουσιαστεί μια μικρή έκθεση τεκμηρίων από το προσωπικό αρχείο του Μπλέγκεν που φυλάσσεται στην Αμερικανική Σχολή στην Αθήνα, ενώ κατά το μεσημεριανό διάλειμμα το Ίδρυμα Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου θα ανοίξει τις πόρτες της φιλόξενης οικίας Μπλέγκεν στην οδό Πλουτάρχου 9, όπου επί δεκαετίες υποδέχονταν Έλληνες και ξένους αρχαιολόγους, διπλωμάτες, διανοούμενους και συλλέκτες.
    Ο Καρλ Μπλέγκεν ήρθε για πρώτη φορά στην Ελλάδα το 1910 ως μέλος της Αμερικανικής Σχολής, με την επιθυμία να συνεχίσει τις κλασικές σπουδές του στον ελληνικό χώρο και να εμπνευστεί από την απευθείας επαφή με τις αρχαιότητες. Η Ελίζαμπεθ Πιρς έφτασε στην Ελλάδα το 1922 με σκοπό να μελετήσει από κοντά τις αρχαιότητες για τη διδασκαλία της. Παντρεύτηκαν δύο χρόνια αργότερα, το 1924, επιλέγοντας ως τόπο μόνιμης κατοικίας τους το σπίτι στην οδό Πλουτάρχου 9, που μοιράζονταν από κοινού με το, επίσης, ζεύγος αρχαιολόγων, Μπερτ και Ίντα Χιλ.
    Οι ανακοινώσεις θα δοθούν από Ευρωπαίους και Αμερικανούς ερευνητές, η δε γλώσσα του συνεδρίου θα είναι τα ελληνικά και τα αγγλικά. Η ημερίδα θα είναι ανοικτή για το κοινό, ενώ θα υπάρχει και δυνατότητα απευθείας παρακολούθησης μέσω της ιστοσελίδας της Αμερικανικής Σχολής.