Σε ένα πέρασμα του Αργοσαρωνικού, ανάμεσα στην Ερμιόνη, την Ύδρα και τις Σπέτσες, βρίσκεται το μικρό και άγονο νησί, ο Δοκός. Εκεί το 1975 εντοπίστηκε το αρχαιότερο γνωστό ναυάγιο στον κόσμο. Την πρωτιά διεκδικεί η πρόσφατη ανακάλυψη του αρχαιοελληνικού πλοίου στη Μαύρη Θάλασσα, αλλά ακόμα αυτό δεν έχει τεκμηριωθεί εργαστηριακά. Στην αρχαιότητα το νησί ονομαζόταν Απεροπία, που σημαίνει «αυτή που βλέπει στο άπειρο». Πήρε το όνομα της από την απέραντη θέα που προσφέρει το νησί στα πιο ψηλά σημεία του. Η Απεροπία υπήρξε πέρασμα για την Ύδρα, καθώς μοιάζει να ενώνει τα στενά του αρχαίου Βούπορθμου, δηλαδή την σημερινή χερσόνησο του Μουζακίου στην Ερμιόνη με την απέναντι Ύδρα. Είναι ένα από τα λίγα νησιά που απέκτησαν αρσενικό όνομα. Ορεινό, βραχώδες και με λίγες πηγές νερού, ο Δοκός διέθετε στρατηγική θέση στις ναυτικές πορείες από και προς τον Αργολικό Κόλπο και τις ανατολικές ακτές της Λακωνίας....
Στην αρχαιότητα το νησί ονομαζόταν Απεροπία. Σήμερα είναι ειδυλιακό αγκυροβόλιο σκαφών αναψυχής που πλέουν στον Αργοσαρωνικό. Πώς έγινε το ναυάγιο του Δοκού Το μόνο σημείο του νησιού που αποτελεί καλό αγκυροβόλιο είναι ο όρμος Σκίντου. Εκεί έχει εντοπιστεί το αρχαιότερο ναυάγιο στον κόσμο. Συγκεκριμένα στις 23 Αυγούστου του 1975, ο Peter Throckmorton, πρωτοπόρος ερευνητής των βυθών και ιδρυτικό μέλος του Ινστιτούτου Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών εντόπισε μία μεγάλη συγκέντρωση σπασμένης κεραμεικής στο βυθό του νησιού σε βάθος 20 μέτρων. ...
O αρχαιολόγος Γιώργος Παπαθανασόπουλος δείχνει ένα λυχνάρι, ένα από τα σημαντικά ευρήματα του ναυαγίου. Απόδειξη της ναυσιπλοίας και του εμπορίου στα πρωτοελλαδικά χρόνια. Αργότερα, ο ερευνητής επέστρεψε στο Δοκό με τον αρχαιολόγο και Πρόεδρο του Ινστιτούτου, Γιώργο Παπαθανασόπουλο, οι οποίοι διαπίστωσαν ότι η κεραμεική που είχε εντοπιστεί χρονολογούταν στην Πρωτοελλαδική εποχή. Σύμφωνα με τον αρχαιολόγο δεν είναι τυχαίο ότι το πρωτοελλαδικό πλοίο ναυάγησε στον Όρμο Σκίντου διότι ο καπετάνιος γνώριζε ότι εκεί υπήρχε οικισμός και ότι ο όρμος θα του προσέφερε καταφύγιο. Η εκτίμηση είναι ότι το ναυάγιο προκλήθηκε όταν το σκάφος κινδύνευσε λόγω της τρικυμίας και πάνω στην προσπάθεια να στρίψει μέσα στον όρμο έχασε την ευστάθεια και βούλιαξε σε μικρή απόσταση από τη νότια βραχώδη ακτή του Ακρωτηρίου Κομμένη. Οι μυλόλιθοι κατέδειξαν μέρος της πορείας του πλοίου Με μία πρώτη εκτίμηση το ναυάγιο χρονολογήθηκε για το 2200 π.Χ. Το 1975 και το 1977 ακολούθησαν δύο διερευνητικές αποστολές στις οποίες το το εύρημα χρονολογήθηκε ακριβέστερα στην Πρωτοελλαδική ΙΙ περίοδο (2700-2200/2100 π.Χ.). Ήταν το αρχαιότερο καταγεγραμμένο ναυάγιο στον κόσμο. Ίχνη από το αρχαίο εμπορικό πλοίο που μετέφερε είδη πρωτοελλαδικής κεραμικής δεν έχουν διασωθεί. Ωστόσο η υποβρύχια ανασκαφική έρευνα έφερε στην επιφάνεια δύο λίθινες άγκυρες, μεγάλες ποσότητες κεραμικής και πλήθος λίθινων εργαλείων. Ανάμεσα στα πολλά κεραμικά υπήρχαν είδη καθημερινής χρήσης οπως λυχνάρια και μαγειρικά σκεύη, κυρίως πύραυνοι και κρατευτές. Το πλοίο μετέφερε ακόμα μυλόπετρες, τριπτήρες, πυρήνες και λεπίδες οψιανού από τη Μήλο, το οποίο είναι ένα μαύρο ηφαιστειακό γυαλί που χρησιμοποιείται για την κατασκευή ανθεκτικών κοφτερών εργαλείων....
Μυλόλιθοι ανδεσίτη αιγινήτικης προέλευσης
Τα 14.000 κομμάτια πήλινων αγγείων συνιστούν ένα εμπόρευμα περίπου 700-800 αγγείων. Από την καταστροφή του ναυαγίου διασώθηκαν ολόκληρα ελάχιστα. Το εμπορικό πλοίο εκτός από κεραμεική μετέφερε μυλόπετρες, τριπτήρες, πυρήνες και λεπίδες οψιανού από τη Μήλο, το οποίο χρησιμοποιείται για την κατασκευή ανθεκτικών κοφτερών εργαλείων. Οι μυλόπετρες είναι από ανδεσίτη αιγινήτικης προέλευσης, κάτι που δίνει στοιχεία για την πορεία του πλοίου. Το γεγονός μάλιστα ότι δεν φαίνεται να έχουν χρησιμοποιηθεί, καταδεικνύει τον εμπορικό χαρακτήρα του πλοίου....
Στα ευρήματα ανήκουν αγγεία καθημερινής χρήσης, όπως πύραυνος (χύτρα) που ανασύρθηκε από το ναυάγιο και συναρμολογήθηκε. Τα ευρήματα από το αρχαιότερο ναυάγιο στον κόσμο πιστοποιούν ότι η ναυσιπλοϊα ήταν ελληνική υπόθεση από την προϊστορία. To πρωτοελλαδικό ναυάγιο του Δοκού συμπεριλαμβάνεται σε μία από τις κορυφαίες στιγμές της συνεχούς για 7000 χρόνια ναυτικής ελληνικής ιστορίας. Ο Δοκός κατοικήθηκε κατά την Νεολιθική εποχή (4η χιλιετία π.Χ.) αλλά η ανθρώπινη παρουσία αυξήθηκε κατά την πρωτοελλαδική εποχή (3 η χιλιετία π.Χ.) όταν αναπτύχθηκε η ναυσιπλοΐα. Μία ακόμη απόδειξη που προσδίδει το ναυάγιο του Δοκού είναι η άσκηση ναυτιλίας στο Αιγαίο..
“Aναζήτηση της προέλευσης των διακινούμενων ειδών κεραμικής του ναυαγισμένου στη ν. Δοκό Π.Ε. πλοίου»
Κάπου στο τέλος της Πρωτοελλαδικής Περιόδου, δηλαδή γύρω στα 2.200 π.Χ., ένα κατάφορτο με είδη κεραμικής εμπορικό πλοιάριο της εποχής, κατά την προσπάθεια εισόδου του σε υπήνεμο ορμίσκο του κόλπου Σκίντου στην δυτική ακτή της νήσου Δοκού, προφανώς ζητώντας καταφύγιο, λόγω κακοκαιρίας, τσακίστηκε στους βράχους και βυθίστηκε.
Η θέση του ναυαγίου του Δοκού, όντας πολύ κοντά στις απέναντι ακτές της Ερμιονίδας και σε ελάχιστη απόσταση από την είσοδο του Αργολικού Κόλπου, βρίσκεται στην πορεία των πανάρχαιων ναυτικών εμπορικών οδών, στο Μυρτώο Πέλαγος, στους κύριους δηλαδή άξονες μεταξύ των μυχών των μεγάλων κόλπων του Αργοσαρωνικού και των Κυκλάδων.
Από το ίδιο το πλοίο δεν βρέθηκε απολύτως τίποτε, εκτός από δύο αγκυρές του. Βρέθηκε όμως μεγάλο πλήθος από πήλινα αγγεία και σκεύη καθώς και μυλόπετρες που όλα, αποτελούν το μεγαλύτερο μέχρι στιγμής γνωστό Πρωτοελλαδικό «κλειστό σύνολο», το οποίο μάλιστα χαρακτηρίζεται με μία ακόμη, άλλης κατηγορίας, μοναδικότητα, αυτήν της έλλειψης «εντοπιότητας». Το κεραμικό σύνολο του ναυαγίου του Δοκού δεν έχει κανένα δεσμό με κάποιο τόπο δηλαδή, με μια τοπική πληθυσμιακή κοινότητα, αφού τελούσε «εν κινήσει» και όλο συμπτωματικά εξαιτίας μάλλον μιας καταιγίδας, σώθηκε στο βυθό ενός ορμίσκου .
Η αναζήτηση κατά συνέπεια των προελεύσεων των μεταφερόμενων κυριώτερων τύπων των διαφόρων ειδών κεραμικής του φορτίου του Π.Ε. πλοίου, αποτέλεσε θέμα ιδιαίτερου ενδιαφέροντος του γράφοντος. Η διερεύνηση που επιχειρήθηκε, επικεντρώθηκε στην αναζήτηση της προέλευσης των ραμφόστομων φιαλών μόνο, αφενός λόγω του πλήθους τους, και αφετέρου λόγω της χαρακτηριστικής ιδιομορφίας του σχήματος τους που προϋποθέτει και ευνοεί τον εντελώς εξειδικευμένο προορισμό τους, ως λύχνων, όπως πιστεύω.
Από την έρευνα αυτή προκύπτει, ότι οι ραμφόστομες αυτές φιάλες του ναυαγίου δεν έχουν Κυκλαδική προέλευση. Από την εξέταση αντίστοιχων τύπων αγγείων του ηπειρωτικού κορμού της Ελλάδας θα μπορούσε να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι οι ραμφόστομες φιάλες του ναυαγίου είναι προϊόντα κεραμικών εργαστηρίων των μεγάλων Πρωτοελλαδικών κέντρων του μυχού και της ενδοχώρας του Αργολικού Κόλπου, πράγμα που προσδιορίζει και την πιθανή κατεύθυνση του Πρωτοελλαδικού πλοίου προς τις Κυκλάδες ή και προς την Αττικοβοιωτία και την Εύβοια.
O αρχαιολόγος Γιώργος Παπαθανασόπουλος
Κατά την περίοδο 1989-1992 πραγματοποιήθηκε υπό
την διεύθυνσή του και σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Εναλίων Αρχαιολογικών
Ερευνών, η υποβρύχια αρχαιολογική έρευνα στο Πρωτοελλαδικό ναυάγιο της νήσου του
Δοκού. Η έρευνα επεκτάθηκε τόσο στον βυθό, στον περίγυρο του Πρωτοελλαδικού
ναυαγίου, όπου εντοπίστηκαν και άλλοι σωροί αγγείων από ναυάγια, όσο και σε όλη
την έκταση του ακρωτηρίου Μύτη Κομμένη της νήσου (έρευνα επιφανείας)
ΠΗΓΗ
Γ.Α.ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ
Επίτιμος ΄Εφορος Αρχαιοτήτων
Με πολύ μεράκι αλλά και υπομονή συνεχίζουμε την προσπάθεια μας .Αθόρυβα …σιγά σιγά με πολύ υπομονή αλλά και διάθεση προχωράμε
Στόχος μας παραμένει να αρθρογραφούν οι πολίτες σε αθρα με θέματα πολιτισμού που επιλέξουν
Το όνομα και επώνυμο αλλά η ευπρέπεια των άρθρων είναι απαραίτητα .Η διεύθυνση μας για επιστολές Άρθρα είναι zantedanias@gmail.com
Όπως έχουμε από την αρχή της προσπάθεια μας αναφέρει θα αναρτώνται μετά από έγκριση μας
Σας ευχαριστούμε από καρδιας
Τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους ο οποίος φέρει και την ευθύνη των γραφομένων και δε συμπίπτουν κατ’ ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας
https://www.youtube.com/channel/UC0wk2ge3sheyTkgpAkeBang
Δημοσίευση σχολίου
Αφήστε το σχόλιό σας ή κάνετε την αρχή σε μία συζήτηση
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.