Πολιτικά γεγονότα στη Θεσσαλονίκη πριν από 144 χρόνια ακριβώς

Επιμέλεια
Γεωργίου Α. Γκιρτζημανάκη
Οικονομολόγου  – Νομικού – Ιστορικού Ερευνητού
(τακτικό και ενεργό μέλος της Θρακικής Εστίας Θεσσαλονίκης από το 1964)

Από του 1871 οι Ρώσοι εντείνουν  έτι περισσότερο τις διεργασίες εξέγερσης  των χριστιανών της χερσονήσου του Αίμου. Ρώσοι πράκτορες διέτρεχον την Σερβίαν, Βουλγαρίαν και Ερζεγοβίνην υποκινούντες τους λαούς αυτών εις επανάστασιν˙ επί πλέον οι εν Κωνσταντινουπόλει πρεσβευταί Ρωσίας και Αγγλίας, σφοδρότατα ανταγωνίζονται περί αυτού.  Κατ’ Αύγουστον του 1875 εν τω διαμερίσματι του Στόλατς εν Ερζεγοβίνη ηγέρθη επανάστασις, ήτις το πρώτον εθεωρήθη ασήμαντος, αλλά ταχέως εξαπλωθείσα καθ’ άπασαν την Βοσνίαν και Ερζεγοβίνην είλκυσε την γενικήν προοχήν. Η Πύλη εξέπεμψε κατά των επαναστατών τον Δερβίς πασάν επί κεφαλής στρατού 20.000, αλλά δεν κατώρθωσε την υποταγήν των γεναίων επαναστατών, ως απέμεινε και ατελεσφόρητον διάβημά τι των εξ μεγάλων δυνάμεων, ών οι πρόξενοι μετέβησαν εις Μοστάρ προς συνεννόησιν μετά Βοσνίων και Ερζεγοβινίων οπλαρχηγών. Η Πύλη  δια φιρμανίου της 30 Νβρίου εποιήσατο διοικητικάς και δικαστικάς παραχωρήσεις, αλλ’ αί μεταρρυθμίσεις αύται δεν εκρίθησαν αρκούσαι, η δε  Ρωσία απηυθύνθη προς τας δυνάμεις και ιδία προς την Αυστρίαν και Γερμανίαν∙ αι διαπραγματεύσεις κατέληξαν εις διακοίνωσίν τινα συνταχθείσαν υπό του κόμητος Ανδράσου, υπουργού επί των εξωτερικών, δι’ ής  παρεκαλείτο η Πύλη να παραχωρήση προνόμιά τινα και ν΄αποσταλή μικτή εξελεγκτική επιτροπεία προς εξέτασιν των παραπόνων των επαναστατών. Η Πύλη μετά μακράς διαπραγματεύσεις παρεδέξατο την αποστολήν επιτροπείας, αλλ’ οι επαναστάται δεν συνήνεσαν να διαπραγματευθώσι και ο αγών εξηκολούθησεν∙ εκ Σερβίας και Μαυροβουνίου σωρηδόν μετέβαινον εθελονταί ενισχύοντες τους αγωνιζομένους ομαίμονας αυτών. Η παρατεινομένη αύτη επανάστασις, αι προπαρασκευαί της Σερβίας και του Μαυροβουνίου, η στάσις της Ρωσίας η ουδέν το καλόν τοις Τούρκοις προαγγέλουσα, εξήγειρε του τουρκικού όχλου τον φανατισμόν, όστις νέας εδημιούργησε δυσχερείας διαπράξας εν Θεσσαλονίκη ανήκουστον θηριωδίαν εκ μηδαμινής όλως αφορμής.

          Νεαρά χριστιανή  Ελληνίδα εκ του μακεδονικού χωρίου Μπογδάνης, 8 ώρας απέχοντος της Θεσσαλονίκης,  παραπλανηθείσα παρά τινων οθωμανίδων ήχθη εις Θεσσαλονίκην περιβληθείσα ήδη  παρ’ αυτών  τον τουρκικόν φερετζέν∙ αλλά την νεανίδα  παρηκολούθησεν εν ετέρω διαμερίσματι του σιδηροδρομικού συρμού η μήτηρ αυτής ήτις και άμα  εξήλθεν εις τον σταθμόν της Θεσσαλονίκης έκραξε προς τους παρισταμένους χριστιανούς ίνα σώσωσι την θυγατέρα αυτής από της εξομωσίας. Ταυτοχρόνως και η νεάνις, αμ’ ως είδε χριστιανούς, απέρριψε το τουρκικόν ένδυμα και έδραμε προς τους σωτήρας αυτής. Οι χριστιανοί  υπερίσχυσαν των προσδραμόντων τούρκων, και η νεάνις, εισαχθείσα εις την άμαξαν του εκ των Ελλήνων προυχόντων της Μακεδονικής πρωτεύουσας Χατζή Λαζάρου, υποπροξένου της Αμερικής, ωδηγήθη εις την πόλιν και εκρύβη έν τινι χριστιανική οικία. Τη επαύριον 24 Απριλίου περί τους εκατόν Τούρκοι μετέβησαν  εις το Διοικητήριον κραυγάζοντες και επιζητούντες ικανοποίησιν, κήρυξ δε τις διέτρεξε τας οδούς καλέσας εις τα όπλα πάντα μουσουλμάνον. Οι χριστιανοί έκλεισαν τα καταστήματά  των και εκρύβησαν∙ οι πρόκριτοι μουσουλμάνοι συνηθροίσθησαν εις το  τέμενος Σαατλή∙ στίφη οπλοφόρων διέτρεξαν τας οδούς και απεπειράθησαν να εκβιάσωσι τον οίκον των Χατζή Λαζάρων, νομίζοντες ότι εκεί  εκρύπτετο η νεάνις. Περί την 3 ώραν μετά μεσημβρίαν οι πρόξενοι της Γαλλίας και της Γερμανίας Moulin και Abboll εξήλθον ίνα μεταβώσιν εις το Διοικητήριον, αλλ΄ιδόντες το εις το τέμενος συνωθούμενον πλήθος επλησίασαν εκ περιεργείας και συλληφθέντες ωδηγήθησαν εντός του τεμένους υπό του όχλου απαιτούντος ή την προσαγωγήν της κόρης εντός μιας ώρας ή τον θάνατον αυτών. Ο Αbboult έγραψε προς τον  αδελφόν του ίνα αποσταλή τοις Τούρκοις η κόρη και ο Γενικός Διοικητής προσελθών προσεπάθει, αλλά μάτην, να κατευνάση τα πνεύματα∙ επειδή δε η προθεσμία παρήλθεν, οι ατυχείς δύο πρόξενοι κατεκρεουργήθησαν ολίγα λεπτά προ της παραδόσεως της κόρης. Μετά το κατόρθωμα τούτο οι Τούρκοι, προπορευομένης ιεράς τινος αυτών σημαίας, διήλθον τας οδούς της Θεσσαλονίκης τρόμον πολύν τοις χριστιανοίς ποιούντες. Τα γεγονότα ταύτα ετηλεγράφησεν εις Αθήνας αυθωρεί ο εν Θεσσαλονίκη γενικός πρόξενος της Ελλάδος Βατικιώτης, εις των ολίγων ικανών Ελλήνων προξένων, το δε υπουργείον του Κουμουνδούρου συνελθόν εις σύσκεψιν απεφάσισε την ταχίστην αποστολήν της κανονιοφόρου Σαλαμινίας, όπερ και εγένετο∙ μετά δε δύο ημέρας απεστάλη και το θωρηκτόν Βασιλεύς Γεώργιος, της  Σαλαμινίας διαταχθείσης να μεταβή εις Κωνσταντινούπολιν, όπου ο αναβρασμός των τουρκικών πνευμάτων προεκάλει φόβους περί αιματηρών σκηνών. Οι πρεσβευταί των δυνάμεων απήτησαν την σύλληψιν και την τιμωρίαν των πρωταιτίων, την κηδείαν των θυμάτων δημοσία δαπάνη, αποζημίωσιν εις τας οικογενείας των δύο προξένων και αλλά τινά∙ πράγματι μετά τινάς ημέρας, αφού  κατέφθασεν αρκετά πολεμικά εις τον λιμένα Θεσσαλονίκης κατωρθώθη η σύλληψις τριάκοτνα και η καρατόμησις επτά, η δε κηδεία  εγένετο μετά μεγάλης πομπής παρακολουθούντων του γενικού διοικητού των πασάδων και πάντων των ανωτέρω Τούρκων υπαλλήλων.

          Αλλά και οι Βούλγαροι υποκινηθέντες εξηγέρθησαν ουχί βεβαίως ίνα επαναστατήσωσι διότι ήσαν προς τούτο ανίκανοι, αλλά ιν’ απλώς επιδείξωσι σημεία ζωής κατά τας παραμονάς της προπαρασκευαζομένης αυτών απελευθερώσεως. Ούτω περί τα μέσα Απριλίου 1876 ταραχαί επεσυνέβησαν εν Τατάρ – Παζαρτζίκ, μετά τινάς δ’ ημέρας ένοπλα  στίφη ενεφανίσθησαν μεταξύ Τατάρ – Παζαρτζίκ, Σαρέμβεη και Σόφιας, έκοψαν τα τηλεγραφικά σύρματα, έκαυσαν τουρκικά τινά χωρία και απέκρουσαν τουρκικά τινα στρατιωτικά αποσπάσματα∙ αλλ’ αι ασθενείς τουρκικαί δυνάμεις ενισχύθησαν δι’ αποστολής του στρατάρχου Αβδούλ Κερίμ. Τη 2η Μαίου συνεκροτήθη μάχη περί το  Οτλούκιοϊ, ήτις έσχεν αποτέλεσμα την καταστροφήν του χωρίου και την σφαγήν των Βουλγάρων∙ μεσούντος Μαΐου επανεστάτησαν αι επαρχίαι του Δουνάβεως  το Τόρνοβον, το Δρύνοβον, τα περίχωρα του Συλήμνου και το Πραβάδι∙ αλλ’ ο αγών εφαίνετο συγκεντρωμένος μάλλον εν Ρωμυλία, εντεύθεν του Αίμου, διότι ακριβώς επί των μερών τούτων, των διεκδικουμένων υπό των Ελλήνων, προσεπάθουν οι Βούλγαροι ν’ αποκτήσωσι δικαιώματα. Τάγματα τινά υπό τον αντισυνταγματάρχη Χουσεϊν βέην εβάδισαν κατά του Αβράτ – Αλάν ένθα είχον συγκεντρωθή οι επαναστάται  ένδεκα χωρίων, αλλ’ άνευ αντιστάσεως παρεδόθησαν ομού μετά τριών  ξυλίνων κανονίων∙ υπέρ τα 680 γυναικόπαιδα κατέφυγον εις Φιλιππούπολιν διασωθέντα εις ελληνικάς οικογενείας, διότι τα επίλοιπα εγένοντο θύματα ανηκούστων ωμοτήτων παρά των βασιβουζούκων και Κιρκασίων. Τα αυτά συνέβησαν και εν Βατάκ πλησιοχώρω του Αβλάτ εις τους πρόποδας της Ροδόπης. Αλλά πάσα αύτη η βουλγαρική  επανάστασις δεν διήρκησεν ειμή δύό μόνον μήνας, άνευ σπουδαίων  στρατιωτικών έργων, διακριθείσα μόνον επί ωμότητι των ατάκτων στρατιωτών της Πύλης∙ και η επανάστασις αύτη είναι η μόνη επανάστασις των  Βουλγάρων από της αλώσεως της Κωνσταντινο υπόλεως και επέχει τόπον της δεκαετούς αιματηροτάτης επανaστάσεως των Ελλήνων του 1821 διότι αυτή υπήρξεν ο πρόλογος της Βουλγαρικής απελευθερώσεως.

1. Σχετικαί πληροφορίαι : Εκ του δευτέρου τόμου της ιστορίας του Συγχρόνου Ελληνισμού του Επαμεινώνδα Κυριακίδη, έτος 1890.

2. Μπογδάνη : ενδεχομένως χωριό μεταξύ της περιοχής Σερρών – Κιλκίς απ’ όπου διέρχετο σιδηροδρομική γραμμή.

3. «Μακεδονικώς Αγών», Νικολάου Καζάση 1902.

4. «Η Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου και ο Ελληνισμός», Χριστοφόρου Α. Νάλτσα, δημοσιεύματα της Εταιρίας Μακεδονικών Σπουδών 1952.

(Πληροφορίαι : 6936 127829)

Άρθρα του Γεωργίου Γκιρτζημανάκη, Κείμενα, Ροή Άρθρων


thrakikh-estia

Σας προσκαλώ να εγγραφείτε στο νέο κανάλι μου στο you tube

Να το στηρίξετε και να έχετε έγκαιρη και έγκυρη ενημέρωση.

https://www.youtube.com/channel/UC0wk2ge3sheyTkgpAkeBang

Όπως επίσης μπορείτε να μου στέλνετε στο mail μου dsgroupmedia@gmail.com   τα  video σας να τα ανεβάζουμε άμεσα.

Αν σας άρεσε το άρθρο κάντε ένα like, κοινοποιήστε το στους φίλους σας και μοιραστείτε μαζί τους την γνώση