Τρίτη 20 Αυγούστου 2019

ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ : Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΑ, ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟ ΒΕΖΑΝΗ


Βιβλιογραφια

Παλαμάς Κ., Ο Δωδεκάλογος του Γύφτου, εκδ. Μπίρης- Γκοβόστης Βεζανής Δ., 
Ο Παλαμάς φιλόσοφος, εκδ. Ελεύθερη Σκέψις, Αθηνα 2007 

Πολίτης Λ., Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, ΜΙΕΤ, Αθηνα 1978 Λεύκωμα: Κωστής Παλαμάς, 60 χρόνια από τον θάνατο του, Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, Αθηνα 2003... 
  

Αν και ο Κωστής Παλαμάς είναι ένας από τους μεγαλύτερους έλληνες ποιητές το ελληνικό κράτος αδιαφορεί συστηματικά. Κανένα διεθνές συνέδριο δεν διοργανώνεται και τα πανεπιστήμια τον αγνοούν. Ακόμη χειρότερα, η ποίηση του Παλαμά έχει εξοβελιστεί και από την σχολική εκπαίδευση, ή στη καλύτερη των περιπτώσεων περιορίζεται σε μια απλή και επιφανειακή ανάγνωση, δίχως να γίνεται ουσιαστική ανάλυση της βαθύτερης έννοιας της παλαμικής ποίησης. Μιας έννοιας με την οποία ασχολήθηκε συστηματικά και την εξέφρασε με πλήρες επιστημονικό περιεχόμενο ο καθηγητής Δ. Βεζανής (1904-1968) στο θεμελιώδες έργο του «Ο Παλαμάς Φιλόσοφος». Μια πλήρης ανάλυση του παλαμικού έργου και της βαθύτερης φιλοσοφικής του ουσίας, που όπως αποδεικνύει ο Βεζανής, εμπεριέχει αλλά και εξαντλεί ολόκληρα φιλοσοφικά συστήματα με τρόπο μοναδικό. Εδώ θα περιοριστούμε σε μια συνοπτική παρουσίαση της φιλοσοφικής σκέψης του Παλαμά στον «Δωδεκάλογο του Γύφτου», έργο που κατά τον Βεζανή αποτελεί το θεμέλιο της παλαμικής φιλοσοφίας....

Έννοιες και συμβολισμοί του έργου 



Ο ίδιος ο Παλαμάς στο προοίμιο του «Δωδεκάλογου» μας φανερώνει τον φιλοσοφικό χαρακτήρα της ποιήσεως του, γράφει: «Σε εσάς γνωστοί και αγνώριστοι, τωρινοί και αυριανοί, όσοι και όποιοι, που κάπως θα προσέχετε στο στίχο μου και κάτι θα ξανοίγετε μέσα του, το ποίημα τούτο, το πρώτο ίσως που κοίταξα ν’ αλαφροδέσω μαζί επικά και λυρικά και δραματικά, και παίρνοντας απ’ όλα τα στοιχεία του ποιητικού λόγου, και από της ιστορίας τα παραδομένα και από του φιλοσόφου τη σκέψη και από τη ζωή και από το όνειρο, κάποια οράματα του νου και κάποια καρδιοχτύπια, το αφιερώνω». Ο «Δωδεκάλογος» είναι το κατ’ εξοχήν παλαμικό έργο που διακρίνεται από τα αλλά κατά την ενότητα του αντικειμένου, διακατέχεται από μια πλήρη ουσιαστική λογική ενότητα. Το έργο διαιρείται εις δώδεκα λόγους όπου υμνείται ο «Γύφτος» και τα πεπρωμένα του. Κατά τον Π. Βλαστό το ποίημα αυτό συμβολίζει τα πεπρωμένα του ελληνικού έθνους και εμπεριέχει μια νέα περιεκτικότερη συνείδηση της ιδέας του ελληνικού έθνους. Χαρακτηρίζει το έργο ως τον «Νομοθέτη Δωδεκάλογο της Ρωμιοσύνης, το βιβλίο που περίμενε τόσα χρόνια να διαβάσει μέσα στην ψυχή της». Πράγματι ο Παλαμάς γράφει τον «Δωδεκάλογο» αμέσως μετά την τραγωδία του 1897, συγκλονισμένος από αυτό το γεγονός και θέλει να αναζητήσει την ουσία της διαδρομής του Νέου Ελληνισμού. Ωστόσο ο Βεζανής διαφωνεί κάθετα με αυτήν την γνώμη και τοποθετεί το νόημα και τους συμβολισμούς του έργου σε ένα ανώτατο πνευματικό επίπεδο, καθώς εκφράζει λύσεις επί οριακών φιλοσοφικών προβλημάτων. Κατά τον Βεζανή το ανώτερο πνευματικό επίπεδο στο οποίο κινείται το έργο φαίνεται και από την σειρά και την ονομασία των Λόγων, Ο Ερχομός, Δουλευτής, Αγάπη, ο θάνατος των Θεών, ο θάνατος των Αρχαίων, Γύρω σε μια φωτιά, το Πανηγύρι της Κακάβας, Προφητικός, το Βιολί, Αναστάσιμος, το Παραμύθι του Αδάκρυτου, Κόσμος. Το νόημα και η ουσία του «Δωδεκάλογου» εστιάζεται, όπως γράφει ο Βεζανής, στη γένεση, τη ζωή, την εξέλιξη και τον θάνατο του Ανθρώπου ως Ιδέας. «Το ποίημα ψάλλει τα μεγάλα σημεία, τους μεγάλους σταθμούς της ζωής του ανθρώπου, όπως είναι η εργασία, ο έρως, η κόπωσης, η πίστις». Στο ερώτημα αν ο «Δωδεκάλογος» είναι Μύθος αν δηλαδή ανάγεται στην περιγραφή φανταστικών καταστάσεων ή δεικνύει μια ανώτερη ηθική κατεύθυνση, ο Βεζανής πιστεύει ότι είναι μια σύνθεση και των δυο....

Οι φιλοσοφικές Ιδέες στον «δωδεκάλογο» 



Η φιλοσοφία του Φέρεσθαι και του Είναι, η φιλοσοφία περί του Ανθρώπου κυριαρχεί στη σκέψη του Παλαμά. «Ο θάνατος των Θεών και ο θάνατος των Αρχαίων μας εισάγουν εις την απόρριψη των παλαιών απολύτων ιδανικών. Η κατάρριψης των θεωρούμενων ως απόλυτων ιδανικών φτάνει το κατακόρυφον της εις τους δυο Λόγους «Γύρω σε μια φωτιά» και «Το πανηγύρι της Κακάβας. Εδώ συμβολίζεται η αναγκαστική παροδική κατάπτωσης εις τον Βίον του Δημιουργού ανθρώπου. Και αρχίζει η ανάνηψις, η πεποίθησις εις Νέα Ιδανικά ήτις αναφαίνεται εις τον Προφητικόν» γράφει ο Βεζανής. Η σημασία των ιδανικών συμβολίζεται με τον «Αναστάσιμο» που συμβολίζει την αιωνία επάνοδο, την νέα αποδοχή, κατάφαση, και σύνθεση των ιδανικών τα οποία έχει ο άνθρωπος. Το «Παραμύθι του Αδάκρυτου» συμβολίζει την υπέρτατη και αέναη εξέλιξη του ανθρώπου, σκέψη την οποία θα διευκρινίσουμε στη συνέχεια. «Ο ιδεώδης άνθρωπος είναι το αντικείμενο του Δωδεκάλογου. Αυτού τας καταστάσεις μας συμβολίζει και εν αυτή τη περιγραφή μας δίδει συγχρόνως μιαν διδασκαλίαν, μιαν ηθικήν». Στην ανάλυση αυτή του Βεζανή έρχεται να προστεθεί η θέση του πως το ποίημα συμβολίζει τους σταθμούς από τους οποίους διέρχονται όλοι ο μεγάλοι άνθρωποι και αναγκαστικώς διέρχονται ανά τους αιώνες, σε ένα σχήμα αρχαίας τραγωδίας, όπου απαιτείται η συντριβή για να οδηγηθεί στην κάθαρση. Το γεγονός αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ύπαρξη του ιδεώδους ανθρώπου, του Υπερανθρώπου, έννοια η οποία σύμφωνα με τον Βεζανή, είναι η ουσία του «Δωδεκάλογου». Όλες οι έννοιες, οι συμβολισμοί και ο μυστικισμός (όχι αποκρυφισμός) των στίχων περιφέρονται γύρω από τον ερχομό του Υπερανθρώπου, την ηθική του, την συνείδηση και τον χαρακτήρα του....
Η έννοια της Αγάπης που παρουσιάζεται στον «Δωδεκάλογο» είναι στον Παλαμά η κοσμική δύναμη, για την οποία ο ιδεώδης άνθρωπος είναι έτοιμος να θυσιάσει τα πάντα. Μια αγάπη η οποία αποτελεί την κορωνίδα του Έρωτος, αλλά ενώ ο Έρως δηλώνει το εφήμερο, η αγάπη συμβολίζει το αιώνιο, ενώ ο Έρως είναι πραγματικός και υφίσταται, η Αγάπη είναι κάτι το ιδεώδες, αποτελεί την κορωνίδα και το νόημα αυτού.

 Ένα έντονο συναίσθημα περί υπερβατικού και μεταφυσικού διαπνέει ολόκληρο το έργο, καθώς ο Παλαμάς επηρεασμένος από τον Πλάτωνα και ιδιαίτερα από τον Πλωτίνο μας διδάσκει για τον πνευματικό κόσμο που βρίσκεται πίσω από τον υλικό και των οποίων σύνδεσμος είναι ο ψυχικός κόσμος.

Στον Λόγο «Δουλευτής» μιλάει για τον εργάτη, νοώντας ως εργασία ως αυτεξούσια καθυπόταξη του Εγώ στο κοινωνικό σύνολο. Στον «Δωδεκάλογο» όπως και στο έργο «Ασάλευτη Ζωή» είναι φανερή η ύπαρξη μια παλαμικής Ηθικής των Δημιουργών, των δημιουργών εκείνων που μάχονται για το τώρα, ξέρουν όμως πως το έργο τους θα μείνει ανά τους αιώνες και θα επικρατήσει.
Επίσης ο Βεζανής κάνει λόγο για την κοινωνική φιλοσοφία του Παλαμά, αναφερόμενος στην Ηθική του ιδεώδους ανθρώπου, που θυσιάζει το Εγώ στην υπηρεσία του όχι μόνο του συνόλου αλλά και του αιωνίου του διαχρονικού γίγνεσθαι. Η αρχή του σχετικισμού των Αξιών που εκφράζεται στον «Δωδεκάλογο» και συγκεκριμένα στον Θάνατο των Θεών, καθ’ ότι ο Παλαμάς είναι σχετικιστής, στο έργο αυτό βρίσκει μια μοναδική σύνθεση. Η ηθική του Υπερανθρώπου «η οποία αποτείνεται προς τον υπέρ τον μέσον όρον άνθρωπον» και η ηθική του Σοσιαλισμού ως υπέρτατου ιδεώδους και απαίτησης της κοινωνικής ηθικής, αλληλοπεριχωρούνται στον παλαμικό «Δωδεκάλογο»....

Ο «Παλαμικός υπεράνθρωπος» 



Η φιλοσοφία του Φέρεσθαι, στον Παλαμά αποτελεί κατ’ ουσίαν την φιλοσοφία του Υπερανθρώπου(Ubermensch). Η διδασκαλία Ο πρώτος Λόγος «Ερχομός» μιλάει για την γένεση του ανώτερου ανθρώπου, τις προϋπόθεσης και την ατμόσφαιρα που επιβάλουν τον ερχομό του. Η πλήρης απόγνωση και η έλλειψη κάθε δρόμου ελπίδας σωτηρίας γεννούν τον «Γύφτο». Γράφει ο Βεζανής «Από ένα κανονικό και αρμονικό περιβάλλον δεν είναι δυνατόν να εκπηδήση ο Υπεράνθρωπος, όστις γεννάται μόνο όταν πληρωθεί η κύλιξ των μαρτυρίων». Εμφανές το τραγικό σχήμα συντριβή-κάθαρση. Η ωρίμαση των συνθηκών για την έλευση του Υπερανθρώπου προϋποθέτει και την αναγκαιότητα της υπάρξεων των προγόνων, «Γονέων», των πρόδρομων εκείνων που ο ποιητής θεωρεί με την καλλιτεχνική έκφραση «Γύφτους» ως τους ανώτερους ανθρώπους προδρόμους του Υπερανθρώπου που θα έχουν καταρρίψει κάθε αξία, κάθε σχήμα του παλαιού κόσμου, αυτή η φυλή θα γεννήσει τον ανώτερο άνθρωπο ο οποίος μόνο χαρακτηριστικό θα έχει την «Τάσιν προς τα Εμπρός».

Στην ανάλυση του Βεζανή, ο Υπεράνθρωπος του «Δωδεκάλογου» είναι η «παναρμονική» σύνθεση απολλώνιου και διονυσιακού, συμβολίζοντας την ολοκλήρωση του ανθρώπου. Είναι εκείνος που συνδυάζει την γνώση με την βούληση, την θέληση και την ψυχική δύναμη προς καταστροφή των παλαιών αξιών από την οποία πηγάζει η δύναμη και η θέληση για την δημιουργία νέων. Είναι αυτός που αν και πάντα θα καθορίζεται από την Μοίρα, όπως ψάλλει ο Παλαμάς στο Παραμύθι του Αδάκρυτου, είναι ο μόνος που έχει τη συνειδησιακή βούληση να απελευθερώσει την ψυχή του από τους αιώνιους τυράννους. Με τον Αδάκρυτο ο Παλαμάς μας δίνει την ουσιαστικότερη συμβολική εικόνα της αρχής του Υπερανθρώπου, «την ανάγκη θυσίας και θανάτου του παλαιού Εγώ χάριν της ανωτέρας εξελίξεως», αναφέρει ο Βεζανής....
Η θεώρηση του Υπερανθρώπου στον Παλαμά, αναγκαστικά μας οδηγεί σε παράλληλη αναφορά στον Νίτσε, ο οποίος εξέφρασε με τρόπο μοναδικό στην Φιλοσοφία την συγκεκριμένη διδασκαλία. Και αν για τον Γερμανό φιλόσοφο ο Υπεράνθρωπος είναι ο βιολογικά ισχυρός Άνθρωπος, που χαρακτηρίζεται για τη τόλμη του, την δύναμη και τη σκληρότητα του, στον Παλαμά λαμβάνει περισσότερο ένα πνευματικό περιεχόμενο.

Κατά τον Βεζανή «Ο υπεράνθρωπος είναι η σύνθεση όλων των ανθρωπίνων δυνάμεων και κατορθωμάτων και αποτελεί ουσιαστικώς όχι τέρμα και σκοπόν αλλά αιώνιον Δρόμων, αιωνίαν εξέλιξην». Ο Βεζανής δεν δέχεται πως ο Παλαμάς αντέγραψε τον Νίτσε, καθώς θεωρεί πως η φιλοσοφία του Φέρεσθαι είναι μια ποιητική απόδοση της υπερανθρωπικής ιδέας. Επιπλέον πιστεύει πως ο κάθε ανώτερος άνθρωπος έχει βιώσει μέσα του την ιδέα του Υπερανθρώπου έστω και ας μην την έχει πληροφορηθεί από τον Νίτσε. Επιπλέον ο παλαμικός Υπεράνθρωπος δεν ανάγεται στην Αισθητική όπως ο νιτσεϊκός, αλλά σύμφωνα με τον Βεζανή, στην Ηθική, η οποία επηρεάζει την Αισθητική και την κατευθύνει. Χαρακτηριστικά γράφει «Ότι ο Παλαμάς με την Δημιουργίαν του Υπερανθρώπου δεν μετέφερε στην ποίησιν μια φιλοσοφικήν ιδέαν αλλά την εδημιούργει ή την έφθανε κατά κυριολεξία, φαίνεται από εκείνο το οποιόν αποτελεί χαρακτηριστικόν του Παλαμά, το πηγαίον και το πρωτότυπον το οποίον εκδηλούται τόσον περιλάμπρως εις το βάθος και τον πλούτον των συμβολισμών»....

Συμπεράσματα 



Δεν είναι δυνατόν να αναλυθεί ένα τόσο τεράστιο ζήτημα μέσα σε λίγες γραμμές. Πραγματικά το έργο του Δ. Βεζανή για τον Κωστή Παλαμά είναι ένα κολοσσιαίο πνευματικό δημιούργημα και φυσικά δυσνόητο.

Διαβάζοντας όμως τον «Δωδεκάλογο του Γύφτου» και μελετώντας τον Βεζανή, νομίζουμε πως η ζωή και η κοσμική τάξη, η βιολογική δύναμη και το Πνεύμα, η λογική υπερνίκηση και καθυπόταξη των παθών που συμβολίζονται με τον παλαιό κόσμο, η ηθική ανωτερότητα και η αναζήτηση της ουσίας της υπάρξεως του ανθρώπου ισορροπούνται μέσα στο μεγαλειώδες αυτό δημιούργημα της ελληνικής ποίησης.

Η παλαμική φιλοσοφία της Ζωής και του Φέρεσθαι είναι πραγματικά κάτι το οποίο αξίζει κανείς να μελετήσει. Κατά τη γνώμη μας ο Βεζανής σφάλλει που δεν λαμβάνει καθόλου υπ’ όψιν του στην, εκπληκτική κατά τα άλλα, ανάλυση του παλαμικού Υπερανθρώπου την άποψη πως ο ποιητής αναφέρεται και υπονοεί τον αναγεννημένο Ελληνισμό. Δεν κάνει καμία αναφορά στο ζήτημα αυτό, γεγονός πραγματικά περίεργο.
Σε κάθε περίπτωση το τέλος της ανάγνωσης του «Δωδεκάλογου» δικαιολογεί στον καθένα μας την νιτσεϊκή φράση «Νομίζω ότι εμάντευσα κάτι από την ψυχή του υψίστου Ανθρώπου».... 




ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ : ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ, ΕΚΚΛΗΣΙΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΝ ΚΟΙΝΟΝ - ΘΕΣΙΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ

ΚΥΡΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΗ ΜΙΛΕΙ.

Γῆ ὡραιοτάτη καὶ Θειοτάτη, Γῆ τελεία ΑΦΡΟΔΙΤΗ, ἡ Μητέρα Ἑλληνικὴ Γῆ, ἀνέδωσε καρπὸν ὅμοιον. Ὁμοίως Ὡραῖον καὶ ὁμοίως Θεῖον. Πᾶσα Γῆ ἐκφράζει ἑαυτὴν δ᾿ ὅλων τῶν ὑλικῶν της, δι᾿ ὅλων τῶν ζωϊκῶν μορφῶν καὶ ὅλων τῶν φαινομένων της, ἀπὸ τῶν θαλασσῶν καὶ τῶν βουνῶν καὶ τῶν φυτῶν καὶ τῶν ζῴων μέχρι τῶν παραμικροτέρων ἀποχρώσεων τῶν δύσεών της καὶ τῶν τριχωμάτων τῶν γατιῶν της, ἀπὸ τῶν λεπτοτέρων ἀνθυλλίων μέχρι τῶν λεπτοτάτων ἐκδηλώσεων τοῦ ἀνωτάτου Ζῴου, δι᾿ οὗ κάθε μία κατορθώνει τὴν Αὐτοσυνείδησίν της, τοῦ κατ' εὐφημισμὸν αὐτοκαλουμένου: Ἀνθρώπου.

Διότι εἶνε ἀνυπόφορον πλέον νὰ γίνεται αἴφνης λόγος περὶ τοῦ πολιτισμοῦ καὶ τῆς βαθείας χριστιανικότητος -ὁ λόγος τὸ φέρει- ἑνὸς Ἄγγλου ἀρχιεπισκόπου, χωρὶς πρὶν νὰ ἔχῃ ἀποδειχθῇ, ὁ πολιτισμὸς καὶ ἡ χριστιανικότης τοῦ ἀγγλικοῦ καπροδοντομπαλοσκύλου. Καὶ θὰ εἶνε πάντα γελοία ἡ ἀνθρωποειδὴς σκέψις, μὴ βλέπουσα ὅτι εἶνε ἡ ἰδία τρίχα τοῦ ἀγριοχοίρου τῶν Γερμανικῶν σκοταδομουχλοδρυμῶν, ἡ ταυτοτάτη, ποὺ φυτρώνει καὶ ἐπάνω στὴν δαιμονία καράφλα κάθε Μπίσμαρκ.

Κατὰ ταῦτα καὶ ἡ Ἑλλ. Γῆ ἐγέννησε Ζῷον Ἑλληνικόν, τὸν Ἕλληνα: ΕΜΑΣ. Καὶ ὅπως συνέβη καὶ ἔτυχεν ἡ Γῆ αὐτή μας, νὰ εἶνε ἡ ἡμερωτέρα, ἡ φιλανθρωποτέρα γῆ τοῦ πλανήτου αὐτοῦ, καὶ τὸ Ζῷον αὐτὸ ποὺ ἐγέννησεν ἔτυχε νὰ εἶνε ὁ: ΑΝΘΡΩΠΟΣ.

Ἡ Ἑλλ. ΓΗ διψᾷ ἐκδίκησιν, διὰ τοὺς ἀτιμασμοὺς αἰώνων, ἀπὸ Βαρβάρους Ἀνατολῆς καὶ Δύσεως ἀπὸ Ξένους καὶ ἰθαγενεῖς.

Κάκιστα καὶ ἀδιάντροπα, ἀποδίδεται ὁ τίτλος Ἄνθρωπος, ὑπὸ τῆς χονδροκοπικῆς Ἐπιστήμης, εἰς τὰ ὁμοιοφανῆ Ζωολογικὰ προϊόντα τῶν ἄλλων Γαιῶν, ἐνῷ ὅλαι αἱ ἄλλαι, δὲν κατόρθωσαν νὰ παραγάγουν ποτέ των ἕως τώρα, τίποτε ἄλλο ὡς ἀνώτερον Ζῷον των ἀπὸ τὸν: ΑΝΘΡΩΠΟΕΙΔΗ. Καὶ τῶν καλυτέρων ἐξ αὐτῶν, τοῦ Ζῴου των αἱ ἐκδηλώσεις, κατὰ τὰς ἀκροτάτας των ἀκμάς, ἔμειναν πάντα, μένουν καὶ ΘΑ μένουν, ἐκδηλώσεις Ἀνθρωποειδεῖς. Καὶ αἱ τελειότεροι ἐκδηλώσεις, τῶν τελειοτέρων των Ζῴων, ποὺ βάζουν ὅλα τὰ δυνατά των διὰ νὰ ἀνθρωπίσουν, εἰς ἁπλῆν ἐξέτασιν ἀποδεικνύονται καθαρότατα καὶ αὐταὶ Ἀνθρωποειδεῖς. Καὶ ταῦτα κατὰ φύσιν. Διότι ὁ ἀνθρωποειδὴς διαφέρει τοῦ Ἀνθρώπου εἰς τὰς λεπτὰς ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς, ὅσον σωματικῶς καὶ μορφολογικῶς ὁ πίθηκος ἀπὸ τὸν Ἄνθρωπον.

Αἱ γραμμαὶ αὐταὶ δὲν ἔχουν καμμίαν συγγένειαν μὲ τὸν ψωμοζήτην κόλακα, τὸν φουσκολόγον καὶ ἀεροκοπανικὸν πατριωτισμὸν τοῦ ψοφοῦντος πρώτου αἰῶνος, τὸν πρόρριζα ξεπατώσιμον, διὰ νὰ γλυτώσῃ ἡ Φυλή. Καὶ τίποτε τὸ ἀφύσικον ἢ παράξενον δὲν ὑπάρχει εἰς αὐτάς. Διότι διὰ πάντα μὴ ἐκ γενετῆς γκαβοκουφάλαλον, εἶνε τὸ ἁπλούστερον καὶ φυσικώτερον τῶν πραγμάτων: Ἡ Ὡραιοτέρα Γῆ νὰ ἀποδίδει τὸ Ὡραιότερον Ἄνθος.

Πρόχειρος ἀπόδειξις αὐτῶν, μία ἐδῶ, τὸ ΕΝΔΥΜΑ. Μόνον ὁ Ἕλλην ἔκαμε φόρεμα διὰ τὸν Ἄνθρωπον -διότι ἦτο Ἄνθρωπος- ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΝ. Ὅλοι οἱ ἄλλοι Λαοὶ καὶ Πολιτισμοὶ μαζὺ μὲ τοὺς τώρα, ἀδυνατοῦν νὰ φτιάσουν ἕνα τουλάχιστον, ἅπαξ, φόρεμα μὴ γελοῖον, μὴ Ζουλουδικὸν καὶ Ἀγριάνθρωπον.

Ἡ ἀρχὴ τῆς ὑπάρξεως τοῦ Ἑλληνικοῦ Ζῴου, ἡ ἱστορία τοῦ Ἕλληνος -τοῦ ΑΝΘΡΩΠΟΥ- καὶ γενικῶς ἡ ἱστορία τοῦ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ, δηλαδὴ τῆς Φυλῆς μας, κρύβεται καὶ χάνεται ἀκόμη εἰς τὰ σκότη τῆς κοντῆς καὶ ξεχασμένης μνήμης τῆς Ἑλληνικῆς καὶ τῆς Οἰκουμενικῆς. Ἀλλὰ παρ᾿ ὅλας τὰς δυσπιστίας της, ἡ Χονδροκέφαλη καὶ στενοκέφαλη Φραγκοσοφία, χθὲς μόλις ἔφθασε τέλος μέχρι Μυκηνῶν, ἀφοῦ ἐδέησε διὰ νὰ πεισθῇ, νὰ πιάσῃ μὲ τὰ χέρια της τὰ κέρατα τοῦ σοβαροῦ Ἀγαμέμνονος, σήμερον μέχρι Κνωσσοῦ. Ἀλλὰ τὰ θεωρούμενα ἀπώτατα αὐτὰ σημεῖα, δὲν εἶνε παρὰ τὰ πρῶτα ἐρευνητικὰ μπουσουλίσματα, πρὸς τὰ μεγάλα πίσω βάθη τῶν αἰώνων, ἀπὸ τῶν ὁποίων θὰ προκύψουν ἀσφαλῶς, αἱ πηγαὶ καὶ ἐκβολαί τῆς ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΑΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΟΣ.

Δὲν θὰ κρίνετε Σεῖς οἱ Φράγκοι -τὰ χθεσινὰ Ἀγριογούρουνα- Ἐμᾶς, ἀλλ᾿ Ἐμεῖς θὰ κρίνωμε Σᾶς καὶ τὸν Πολιτισμόν σας.

Ὅλα τὰ μέχρις ὥρας μυθιστορεύματα περὶ ἀρχικῶν Φυλῶν, περὶ καταγωγῆς τῶν ἄλλων καὶ ἠμῶν καὶ περὶ τῶν ἀνακατεμάτων ὅλων αὐτῶν, εἶνε Νεανικῆς Ἐπιστήμης σαλιαρίσματα, διὰ τὰ ὁποῖα θὰ γελᾷ καὶ αὐτὴ ἡ ἴδια αὔριον, ὅπως γελᾷ κάθε ἡμέραν, διὰ τὰ κάθε χθεσινά της. Ὅταν ἡ μικρὴ αὐτὴ Παλαβὴ θὰ φορέσῃ μακρυὰ φορέματα, θὰ ἀναζητήσῃ βεβαίως τὰ καθαρὰ χαρακτηριστικὰ καὶ ξεχωριστικά, τὰς πηγᾶς μιᾶς: Ἑλληνικῆς Ἀνθρωπότητος. Διότι περὶ αὐτοῦ πρόκειται. Τὰ δὲ ὅρια τῆς Καρδίας τοῦ Πυρῆνος τῆς Ἀνθρωπότητος αὐτῆς, δὲν θὰ τὰ δώσῃ κανένας Φράγκος Σπαθᾶς ἢ Πολιτικὸς ἢ Ψευτοφυλλαδᾶς. Τὰ φυσικὰ ὅρια τὰ αἰωνίως ἀληθινά, τὰ ἔχει πάντα μπροστὰ στὰ στραβὰ τοῦ καθενὸς ἡ: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΧΛΩΡΙΣ.

Ἀλλὰ καὶ ἀπ᾿ αὐτῆς τῆς διασωθείσης, λεγομένης Μυθολογίας τῆς Φυλῆς μας -Κοντινωτάτης Πραγματικῆς Ἱστορίας- Ἑλληνικὴ Γῆ, Φυλὴ καὶ Ἕλλην, ξεχωρίζονται γράφονται καὶ χαρακτηρίζονται κατὰ τὰ πάντα, μὲ δυνατωτάτην καὶ καθαρωτάτην γραμμὴν ὁλοφάνερον καὶ εἰς στραβῶν ἁφήν: Γραμμὴν καθαρωτάτην ἀττικοῦ ἀναγλύφου.

Καὶ εἶνε ΝΤΡΟΠΗ βαθυτάτη, διὰ τὴν Φυλήν, νὰ μὴν ἔχῃ καθαρίσῃ ἀκόμα οὔτε τὰ πράγματα αὐτά.

Ναί. Μὲ τόσον καθαροτάτην γραμμήν, ὥστε αὐτὸς ὁ Ὅμηρος στὸν παλαιότατο καιρό του, χωρὶς νὰ εἶνε ἡ δουλειά του, καὶ χωρὶς νὰ τὸ θέλῃ, καὶ χωρὶς νὰ τὸ ξέρῃ καὶ χωρὶς νὰ τὸ φαντασθῇ ποτέ του, πίνων καὶ τραγουδῶν εἰς ἡρωϊκὰ καὶ ἡμιθεϊκὰ συμπόσια τῶν ΚΛΕΦΤΩΝ τοῦ καιροῦ του, πίνων καὶ τραγουδῶν, νὰ ζωγραφίσῃ τὸν Ἕλληνα πάσης ἐποχῆς, ὑπὸ τὴν διπλῆν μορφὴν τοῦ Ἀχιλλέως-Κλέφτου, πολεμιστοῦ, Ὀδυσσέως-Ἐμπόρου, Ἀποίκου, δηλαδὴ τοῦ ἑνὸς Ἕλληνος τοῦ πηγαίνοντος παντοῦ -ἀπὸ καταβολῆς κόσμου- τρυπόνοντος εἰς τὰ ἔγκατα γαιῶν καὶ λαῶν, ἐξαπατῶντος καὶ διαρπάζοντος τὰ πάντα, φοροῦντος ὅλων τῶν εἰδῶν τὰ φορέματα, τρικυμιζομένου εἰς τὰ τέσσερα σημεῖα τῶν ἀνέμων, διαρκῶς θαλασσοπνιγομένου, ἀλλὰ εἰς τὸ τέλος πάντα διαφεύγοντος κάθε κίνδυνον, νικῶντος, ἐπανερχομένου εἰς τὴν φωληά του ἀσφαλῶς, τοῦ ἑνός, αἰωνίου Ἀχιλλέως-Ὀδυσσέως τοῦ ξεκινῶντος διὰ κάθε που, ὅπου τοῦ μυρίσῃ χρυσότριχον τομάρι διὰ νὰ τὸ ἁρπάσῃ, διὰ κάθε Ὡραίαν Ἑλένην ποὺ τοῦ ἁρπάζουν αὐτοῦ, ἐπανερχομένου ἔστω καὶ χωρὶς βρακὶ στὸ σπῆτι του, σκοτώνοντος κάθε ἐραστάς, καὶ ἀναπαυομένου στὴν ἀγκαλιὰ τῆς Πηνελόπης ποὺ εἶνε ἡ Γῆ του, ἡ ὁποία κοροϊδεύουσα τοὺς κάθε ἐγκατεστημένους στὸ σπῆτι της ἐραστάς, καὶ ἀφρόντιστα τραγουδοῦσα, ὑφαίνει τὰ ὄνειρά της εἰς τὰ θαυμάσια ὑφάσματα ποὺ βλέπετε εἰς τὰς δύσεις τῶν οὐρανῶν Σας, γράφων οὕτω ἀπὸ τότε, ὅ,τι οὔτε τώρα δὲν ἐκατόρθωσαν οἱ Φραγκοβάρβαροι Σοφοὶ καὶ οἱ δικοί μας Φραγκοραγιάδες, τὴν αἰωνίαν ἱστορίαν Ἕλληνος καὶ Φυλῆς, εἰς κάθε στιγμὴν πιστοποιουμένην, γράφων τὰ δύο προφητικὰ βιβλία τὰ δύο γνήσια Εὐαγγέλια τῆς Φυλῆς. Καὶ διὰ νὰ γραφοῦν ἀπὸ τότε, χωρὶς οὔτε νὰ τὸ θέλῃ, οὔτε νὰ τὸ σκοπεύῃ, οὔτε νὰ τὸ φαντασθῇ ὁ ποιητής, ὁλοφάνερον ὅτι ἀπὸ πολὺ πρὶν τῶν τότε, ἅλυσσος αἰώνων μακροτάτη Ζωῆς τῆς Φυλῆς, εἶχεν ἀποκρυσταλλώσῃ τὸν Ἑλλ. τύπον εἰς διαμαντένιας σκληρότητος καὶ διαυγείας κρύσταλλον, ἀκριβῶς ὅπως τὸ ἴδιον, κατὰ τὸν αὐτὸν τρόπον, διὰ τὸν αὐτὸν λόγον κάμνει ἄθελα ὁ χθεσινὸς Κλέφτης καὶ δι᾿ αὐτὸ τὰ αὐτὰ ἀπορρέουν συμπεράσματα.

Περιττὸν νὰ φουσκώνετε δι᾿ αὐτά. Οἱ Ἕλληνες κάθε ἐποχῆς δὲν εἶσθε τίποτα. Ἡ Ἑλληνικὴ Γῆ εἶνε τὸ Πᾶν.

Τὸ φύσει, φύσεως τελείας Ἑλληνικὸν αὐτὸ Ζῷον, τελειότερον παντὸς ἄλλου, ἀρχῆθεν, ἔκτοτε, πάντοτε καὶ τώρα καὶ εἰς πᾶν μέλλον ἐνόσῳ ὑπάρχει καὶ εἷς μόνον Ἕλλην -πράγματα ἀποδεικνυόμενα εὐκολώτατα ὄχι μὲ προγονικὰ διπλώματα, ἀλλὰ μὲ ἕνα τυχαῖον ἀνθρωποσωρὸν τωρινῶν Παλιορωμηῶν- ἀνῆλθεν ἐντελῶς εἰς τὸν τύπον Ἄνθρωπος, κατὰ τὴν Παλαιάν μας Ἐποχὴν καὶ ΤΕΛΕΙΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ = ΘΕΟΣ, κατὰ τὴν Ἀθηναϊκήν.

Ἡμεῖς λοιπὸν τότε καθωρίσαμεν: τὸν Τύπον τοῦ Ἀνθρώπου διὰ τὸν ἑαυτόν μας καὶ διὰ τὴν τότε, τὴν ἔκτοτε, τὴν τώρα καὶ μέλλουσαν Οἰκουμένην. Καὶ μὲ ὅλην τὴν ἀφόρητον ἀηδίαν ποὺ προξενοῦν ἐπαναλήψεις κοινοτοπιῶν, ποὺ μόνον οἱ Ρωμηοὶ ἀμφισβητοῦν ἀπὸ ἀπερίγραπτον ἀμάθειαν, ἀπόδειξις, ὅτι ἔκτοτε καὶ τὴν ὥραν αὐτήν, πᾶσαι αἱ πνευματικαὶ ἀριστοκρατίαι, τῶν Χωρῶν καὶ Λαῶν ποὺ θέλουν νὰ Ἀνθρωπίσουν, τὸν Τύπον μας αὐτὸν ἔχουν ὡς ὑπόδειγμα, αὐτὸν προσπαθοῦν νὰ ὁμοιάσουν, ἀνάλογον παιδεύονται νὰ κατασκευάσουν. Ἀδιάφορον ἐὰν δὲν ἐκατώρθωσαν ποτέ των νὰ κάμουν τὶ ἀναλόγου ἀξίας, ὅπως οἱ ἴδιοι τὸ ὁμολογοῦν διὰ τῶν κορυφαίων των, ἀδιάφορον ἐὰν αὐτὸ διὰ λόγους ὡρισμένους καὶ καθαρωτάτους δὲν θὰ γίνῃ ποτέ.

Παύσετε ὦ μικροκέφαλοι νὰ συγχέετε καὶ νὰ φαντάζεσθε ὅτι τὸ ἐμπνέεσθαι ἀπὸ τὸν Παλαιόν μας Τύπον -πρᾶγμα τὸ ὁποῖον κάμνουν ὅλα τὰ ἀνώτερα Πνεύματα τῶν ἀνεπτυγμένων Λαῶν- ἔχει καμμίαν σχέσιν μὲ τὸν Βασιλεύοντα Πανελλήνιον Κτηνοδασκαλισμόν, αὐτὸν τὸν Ἱπποποταμώδους ἀναισθησίας, ἐγκληματικῆς ἀμαθείας ἀρχαιολατρευμόν, ὁ ὁποῖος εἶνε τὸ ἀποτροπαιότερον ἕλκος τῆς Φυλῆς, τὸ ἐμποδιστικώτερον, στρεβλωτικώτερον καὶ ἀποκτηνωτικώτερον ἀνθρωποπλαστεῖον καὶ ὡς τοιοῦτον, ἔθνος θέλον νὰ ζήσῃ, ἔπρεπε ἀπὸ πολλοῦ νὰ ἔχῃ ξεπατώση αὐτόν, τὸν τρισηλίθιον ἀρχαιομαϊμουδισμὸν καὶ τοὺς ἀποστόλους του μὲ φόλες στριχνίνης.

Κατὰ τὴν ἐποχὴν λοιπὸν αὐτήν, ὡρίσαμεν καὶ ἐτελειώσαμεν ἐπίσης τὸν ΤΥΠΟΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ, διὰ τὸν Ἑαυτόν μας καὶ διὰ τὴν ἔκτοτε καὶ Μέλλουσαν Οἰκουμένην.

Ὁ ἀρχαῖος Ἑλληνισμὸς ἔθιξε τὸ Θεῖον πλάσας τὰς ΑΘΗΝΑΣ.

Ἐδῶ λοιπὸν τότε, ἐμεῖς οἱ ἴδιοι, εἰς αὐτὸ τὸ ἴδιον χῶμα τὸ ὁποῖον μὲ ἡδονικὸν ρίγος θωπεύουν τὰ δάκτυλά μας καὶ μὲ ρίγος μανίας σφίγγονται διὰ νὰ μὴ καρφωθοῦν εἰς τὸν λαιμὸν τῶν τωρινῶν Μερκουροπυρικῶν ψήφων, κατὰ τὸν αὐτὸν τρόπον ὅπως τὴν ὥραν αὐτὴν -κακὴν καὶ ψυχρὴν- ἐρχόμενοι ἀπὸ τὰ ἀπειράριθμα Αἰώνια ἑλληνικὰ Γένη, πολυειδεῖς καὶ πολύμορφοι, ἐσυγκεντρώθημεν, ἡνώθημεν καὶ ἐπλάσαμεν νέον Γένος τό: Ἀθηναϊκόν. Καὶ τὸ Γένος αὐτὸ τότε, παραλαμβάνον ὅλην τὴν ἕως τότε Αἴσθησιν καὶ Νόησιν τῆς Φυλῆς, ἐκδηλοῦται ἐντελῶς, θαυμάσια, τελειώνει τὸν Ἄνθρωπον Ἰδεολογικῶς καὶ Πραγματικῶς, συνθέτει ἐκδηλώνει καὶ τελειώνει τὸν Ἀνθρωπισμόν, Ἰδεολογικῶς καὶ Πραγματικῶς, δημιουργεῖ, τελειώνει καὶ ἐκφράζει Ἰδεολογικῶς καὶ Πραγματικῶς τὴν: ΥΠΕΡΤΑΤΗΝ ΘΡΗΣΚΕΙΑΝ ΤΗΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΗΣ ἡ ὁποία περιλαμβάνεται εἰς τὸ ἱερώτατον Τριαδικὸν Σύμβολον: ΩΡΑΙΟΝ, ΑΛΗΘΕΣ, ΑΓΑΘΟΝ. Θρησκεία ἀπηλλαγμένη τῶν κακομοιριῶν τῶν φυσικῶν εἰς τοὺς Θεούς, Κομματάρχας καὶ αὐτοὺς προσπαθοῦντας νὰ ὑπερισχύσουν καὶ κρατηθοῦν εἰς τὰ πράγματα, ἀπηλλαγμένη τῶν φανατισμῶν καὶ τῶν ἀμαθειῶν τῶν Θεῶν καὶ τῶν φύσει σταματημένων μυαλῶν αὐτῶν εἰς τὸν καιρὸν τοῦ παπούλη των καὶ τῶν φανατισμῶν τῶν ψωμιζομένων ἐξ αὐτῶν, θρησκεία ἀντιθέτως πρὸς ὅλας ἀνεξαιρέτως τὰς ἄλλας τῆς Γῆς ποὺ εἶνε φύσει, Ἡ μὴ Ἔρευνα, τὸ Σταμάτημα, τὸ ΑΛΤ, οὖσα ἡ ΚΙΝΗΣΙΣ, Η ΕΡΕΥΝΑ, ΤΟ ΑΕΝΝΑΟΝ ΕΜΠΡΟΣ.

Ἂν σκιάζεσθε νὰ σκεφθεῖτε ἐλεύθερα, ἂν φοβᾶσθε νὰ σταθεῖτε ὀρθοὶ σὰν Ἄνδρες, τότε ξαναβουτίσετε στὸ Δασκαλοσυνταγματικό Σας ροχαλητό.

Αἱ Θεουργικαὶ Θρησκείαι, ὅλαι ἀνεξαιρέτως, εἶνε δευτερεύουσαι, κατώτεραι, εἶνε διὰ τὰ πλήθη, ἀπευθύνονται εἰς τὸ αἴσθημα μόνον. Οἱαδήποτε θεουργική, Δογματικὴ θρησκεία ἄλλη, μὴ δεχομένη νὰ συνυπάρχῃ ὑπὸ τὴν ἀνωτέραν αὐτήν, τὴν Πνευματικῶς Πανελευθέραν, χωρὶς νὰ θέλῃ νὰ ἀναμιχθῇ εἰς τὰ ἔργα καὶ τὰ δόγματα καὶ τὰ ρήματά της, εἶνε ἁπλῶς: ΑΝΗΘΙΚΟΣ. Καὶ πρέπει νὰ γραπώνεται αὐθωρεὶ ὑπὸ πάσης πολιτείας θελούσης νὰ ζήσῃ καὶ νὰ κατραπακιάζεται. Καὶ οἱαδήποτε τοιαύτη θέλουσα νὰ μοναρχήσῃ εἶνε ἁπλῶς ΚΑΚΟΥΡΓΟΣ, δημιουργὸς ΠΑΠΙΣΜΩΝ = ΣΑΠΙΣΜΩΝ Λαῶν. Καὶ καμμία θρησκεία δὲν εἶνε ἱκανὴ -δὲν εἶνε ἡ φύσις της- νὰ δημιουργήσῃ ἀνθρώπους, ἐκπαιδεύσῃ Λαοὺς καὶ διαπλάσῃ Ἔθνη. Τὰ δῆθεν φαινόμενα καὶ δυνατὰ ταμπουριλιζόμενα, εἶνε φαντασιάσματα μυρμηκοκεφάλων καὶ βορβορυγμοὶ παραδοφαγάδων καλογέρων, ψεύδη θρησκειῶν καὶ ψεύδη Πολιτειῶν, ψευτοσυμβιβασμοὶ πολεμίων, ἀλληλοκλειόντων τὰ μάτια των καὶ ἀλληλογελωμένων, τῶν ὁποίων τὸ τέλος εἶνε πάντα, ὁ τελειωτικὸς ἁρπαγμὸς καὶ τὸ κατατσάκισμα τῶν κάθε Παλιωμένων Εἰδώλων.

Ὁλόκληρος λοιπὸν ἡ Ἑλληνική μας Ἱστορία μέχρι τῆς Ἀλεξανδρινῆς ἐμφανίσεως, δὲν εἶνε τίποτε ἄλλο, παρὰ Ἀνατροφή, Ἐκπαίδευσις, Ὀργάνωσις, Ἐξάσκησις τῆς φυλῆς εἰς ὅλους τοὺς Ἀνθρωπίνους Ἀγῶνας, συνείδησις μελέτη καὶ ἔκφρασις καὶ συστηματοποίησις αὐτῶν εἰς φαεινότατα ἀξιώματα, ἀφθάστου διανοητικῆς οὐσίας, δυνάμεως καὶ καλλονῆς μορφῆς. Κάθε Ἰδέα ὅπως καὶ κάθε Πολίτευμα ὄχι μόνον ἐκφράζεται ἀλλὰ καὶ πειραματίζεται, τὸ κάθε τι κόπτεται εἰς χρυσᾶ μετάλλια καὶ ἐγχαράζεται μὲ ἡδονικὴν γραμμὴν Φειδίου δι᾿ αἰῶνα τὸν ἅπαντα. Αὐταὶ αἱ Ἀθῆναι δὲν εἶνε τίποτε ἄλλο παρά: ΣΧΟΛΕΙΟΝ. Σχολεῖον Γραμματικόν. Σχολεῖον Σωματοποιητικόν. Σχολεῖον Ἰδεοπλαστικόν. Σχολεῖον Τεχνοπλαστικόν. Σχολεῖον Πραγματοπλαστικόν. Σχολεῖον Στρατιωτικόν. Σχολεῖον Πολιτικόν. Σχολεῖον Ἐμπορικόν. Σχολεῖον Ναυτικόν. Σχολεῖον Ἐπιστημονικόν. Σχολεῖον Φιλοσοφικόν: ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΝ, Σχολεῖον Ἀνθρωποπλαστικὸν καὶ Ἐθνοπλαστικόν.


Ἐμεῖς οἱ ἴδιοι, ἐδῶ τότε, τελειώνομεν τὴν ἀνατροφήν μας, τὰς σπουδάς μας, θέτομεν τὰ θεμέλια ὅλα τῶν Ἀνθρωπίνων Ἐπιστημῶν, πετῶμεν Γράμματα καὶ Τέχνας εἰς τὰ οὐράνια. Διότι εἴμεθα τότε ὁ τρελλὸς ΕΦΗΒΟΣ, ὁ ὅλος Φῶς, Χαρά, Ὁρμή, Ἔρως, Φίλημα, εἴμεθα ὁ Ποιητής, ὁ Ψάλτης, ὁ Μάντης, ποὺ μὲ τὴν Προφητικὴν δύναμιν τῆς Ἐρωτευμένης Νεότητος, θίγομεν μὲ ἀπαράμιλλον ἀσφάλειαν τὰς ἀκροτάτας δυνατὰς ἐκδηλώσεις τοῦ Ζῴου: Ἄνθρωπος, μὲ διαίσθησιν καὶ διόρασιν τοιαύτην ὥστε μετὰ τόσους αἰῶνας οἱ τωρινοὶ σοφοὶ μὲ τὰ χίλια των ἐργαλεῖα καὶ γυαλιὰ νὰ εἶνε ἐμπρὸς ἡμῶν τῶν τότε: παπουτσῆδες



Ο ΙΩΝ ΔΡΑΓΟΥΜΗΣ ΚΑΙ Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΣ (Γ' ΜΕΡΟΣ)

Του Σταμάτη Μαμούτου, 
υποψήφιου διδάκτορος Πολιτικής Θεωρίας

Διαβάστε το 1ο Μέροςεδώ:https://eoniaellhnikhpisti.blogspot.com/2019/08/blog-post_91.html  

Διαβάστε το 1ο Μέρος εδώ:https://eoniaellhnikhpisti.blogspot.com/2019/08/blog-post_4.html 

Το δεύτερο παράδειγμα που θα αποσπάσω από τον ελληνικό Ρομαντισμό, προκειμένου να το χρησιμοποιήσω ως εργαλείο μελέτης της περίπτωσης του Δραγούμη είναι η Μεγάλη Ιδέα. Διαβάζω κατά καιρούς ότι φαντάζει αντιφατικό ένας εκφραστής του ελληνικού εθνικισμού, όπως ήταν ο Ίων Δραγούμης, να υιοθετεί ταυτόχρονα και την ιδέα του ελληνοθωμανισμού. Ας δούμε, λοιπόν, πως έχουν τα πράγματα και σε αυτή την περίπτωση.
Προδρομικές εκδοχές της Μεγάλης Ιδέας υπήρχαν στις παραδόσεις και την κουλτούρα του ελληνικού λαού από τον 16ο αιώνα. Εντούτοις, αποκρυσταλλωμένη μορφή πολιτικού αιτήματος πήρε η Μεγάλη Ιδέα κατά την δεκαετία του 1850, μέσα στα πλαίσια του ελληνικού Ρομαντισμού. Ως πολιτικό αίτημα η Μεγάλη Ιδέα είχε δυο σκέλη. 
Το ένα σκέλος αφορούσε την ενότητα του ελληνικού έθνους στον χρόνο. Βασιζόμενη στο τρίσημο σχήμα του Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου και στις απαντήσεις που έδωσε ο ελληνικός Ρομαντισμός στην θεωρία του Φαλμεράυερ, η Μεγάλη Ιδέα αποτέλεσε προέκταση της πεποίθησης ότι το ελληνικό έθνος ήταν ενιαίο και αναλλοίωτο από την αρχαιότητα ως τα νεότερα χρόνια. Εφόσον, όμως, είχε αποδειχτεί η ενότητα του έθνους στον χρόνο, προέκυψε και το δεύτερο σκέλος του πολιτικού αυτού αιτήματος. Το δεύτερο σκέλος αφορούσε την ενότητα στον χώρο. Οι Έλληνες έπρεπε να ενσωματωθούν σε μια ενιαία διοικητική αρχή. Και για να γίνει αυτό, θα έπρεπε να απελευθερωθούν από τον οθωμανικό ζυγό.

Η Μεγάλη Ιδέα είχε μια κύρια εκδοχή και δυο παραλλαγές. Κύρια εκδοχή της Μεγάλης Ιδέας ήταν η «ελληνική αυτοκρατορία». Η ελληνική αυτοκρατορία δεν είναι δικός μου όρος. Χρησιμοποιήθηκε από τους ρομαντικούς λόγιους. Η καθαυτό μορφή της Μεγάλης Ιδέας διεκδικούσε την δημιουργία μιας ελληνικής αυτοκρατορίας με πρωτεύουσα την Κωνσταντινούπολη, η οποία θα συμπεριελάμβανε και τους υπόλοιπους χριστιανικούς βαλκανικούς λαούς, αλλά την πρωτοκαθεδρία θα είχε το μείζον έθνος των Ελλήνων. Το αίτημα αυτό έφτασε στο αποκορύφωμα της δημοφιλίας του κατά τον Κριμαϊκό Πόλεμο του 1853-1856. Εκτός από τους Έλληνες ρομαντικούς, που εκείνα τα χρόνια έγραφαν στο περιοδικό Le Spectateur de l’Orient, το αίτημα για τον σχηματισμό μιας ελληνικής αυτοκρατορίας υιοθέτησε και ο βασιλιάς Όθωνας. Πράγμα που τον έφερε σε σύγκρουση με τις δυτικές μεγάλες δυνάμεις και αποτέλεσε την αρχή της πορείας που οδήγησε στην έξωσή του. Μετά την γενναία, αλλά ατυχή προσπάθεια ελληνικών αντάρτικων σωμάτων, που πολέμησαν εναντίων των Οθωμανών και των αγγλογάλλων στον Κριμαϊκό Πόλεμο, το αίτημα για την ανοικοδόμηση μιας ελληνικής αυτοκρατορίας υποχώρησε αισθητά. Αλλά ως σύνθημα παρέμεινε ζωντανό για πολλά χρόνια ακόμη.

Την επόμενη δεκαετία σχηματίστηκε η πρώτη παραλλαγή της Μεγάλης Ιδέας. Αυτή ήταν η λεγόμενη προσέγγιση της «προσάρτησης εδαφών». Η εν λόγω προσέγγιση έδινε έμφαση στην εσωτερική ανάπτυξη και στον εκσυγχρονισμό του ελληνικού κράτους, ενώ ταυτόχρονα στόχευσε στην σταδιακή, μικρή, αύξηση των συνόρων, απώτερος σκοπός της οποίας ήταν να απελευθερωθεί κάποτε η Κωνσταντινούπολη. Η προσάρτηση εδαφών αποτέλεσε την εκδοχή που απομάκρυνε το πολιτικό αίτημα της Μεγάλης Ιδέας από τις ρομαντικές καταβολές του. Υποστηρίχθηκε από την φιλελεύθερη και δυτικόφιλη πτέρυγα του ελληνικού κόσμου, ενώ πολλά χρόνια αργότερα θα γινόταν η αιχμή της εξωτερικής πολιτικής του Ελευθέριου Βενιζέλου. 
Η λογική της μερικής προσάρτησης εδαφών συνοψιζόταν στην πρόσδεση στο άρμα των δυτικών δυνάμεων, στη συμφωνία μαζί τους ότι η Ελλάδα δεν θα απειλούσε την ακεραιότητα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και στην προσμονή ότι κάποτε οι δυτικοί θα αντάμοιβαν την αφοσίωση της Ελλάδας, παραχωρώντας της εδάφη υπό οθωμανική ή άλλη κατοχή. Αρχικά, η εκδοχή αυτή φάνηκε να είναι επιτυχής, με την προσάρτηση των Ιονίων νήσων το 1862. Ωστόσο, κατέρρευσε κι αυτή μετά την αποτυχημένη έκβαση της Κρητικής Επανάστασης των ετών 1866-1869.

Η δεύτερη παραλλαγή της Μεγάλης Ιδέας ήταν ο «ελληνοθωμανισμός». Η εκδοχή αυτή συνδέθηκε με την οικονομική ενδυνάμωση της ελληνικής ομογένειας κατά την δεκαετία του 1870. Προϋπέθετε την ακεραιότητα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, την ελλαδική προσήλωση στην εκσυγχρονιστική κουλτούρα της οικονομικής ενδυνάμωσης και την προώθηση των ομογενών σε σημαντικές θέσεις του βασιλείου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Στόχος ήταν να απλωθεί μια νευραλγικά σημαντική παρουσία Ελλήνων στο οθωμανικό κράτος, με προοπτική, κάποια στιγμή, οι Έλληνες να το καταλάβουν από μέσα, όπως έγινε με τους Ρωμαίους στο Βυζάντιο. Κι αυτή η εκδοχή απέτυχε. Πρώτον γιατί τα παλιά οικουμενικά πολιτιστικά προνόμια των Ελλήνων στη Βαλκανική είχαν εκλείψει μετά την ανάδυση των επιμέρους εθνικών ταυτοτήτων. Δεύτερον γιατί η υπεράσπιση της ακεραιότητας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας δεν αποδείχτηκε σωστή επιλογή, σε μια ιστορική συγκυρία που οι σλαβικοί εθνικισμοί κέρδιζαν την μείωση των συνόρων της. Και τρίτον γιατί η φιλελεύθερα οικονομιστική και υλιστική κουλτούρα, με την οποία συνδέθηκε ο ελληνοθωμανισμός, κατάρρευσε στην Ελλάδα κάτω από την πίεση ζητημάτων που προέκυψαν, όπως εκείνου των «λαυρεωτικών». 
Αν επιστρέψουμε τώρα στην περίπτωση του Δραγούμη, όσοι έχουν υπόψη τους την διαδρομή της σκέψης και της ζωής του, θα γνωρίζουν πως ένα από τα ερωτηματικά που έχουν αρκετοί ερευνητές και αναγνώστες, έχει να κάνει με το πώς μπορεί να συνδυαστεί ο ρομαντικός εθνικισμός της ιδεολογίας του με την πρακτική προώθηση του ελληνοθωμανικού μοντέλου, το οποίο προώθησε, ως διπλωμάτης, στα τέλη της δεκαετίας του 1900, λίγο πριν τους Βαλκανικούς πολέμους. 
Η δική μου εκτίμηση είναι η εξής. Πρώτα απ’ όλα, για να είμαστε ακριβείς, δεν πρέπει να λησμονούμε ότι ο Δραγούμης, στο βιβλίο Όσοι Ζωντανοί, έγραψε ότι προτιμούσε ένα αυθεντικά εθνικό ελληνικό κράτος. Υπογράμμισε, όμως, ότι εφόσον το ελλαδικό βασίλειο δεν μπορούσε να υπερασπιστεί –πόσο μάλλον να απελευθερώσει– τους αλύτρωτους Έλληνες εκείνης της εποχής, προσπάθησε με κάποιους συνεργάτες του –οι οποίοι, όντως, πίστευαν στο ελληνοθωμανικό μοντέλο– να πετύχει ορισμένους εθνικούς στόχους. Κι επειδή εκείνη την ιστορική περίοδο, μετά την ήττα μας στον πόλεμο του 1897, η ελληνική κοινωνία είχε βυθιστεί σε μια ηττοπαθή απραξία και η εξωτερική πολιτική της χώρας δεν βασιζόταν σε κανένα εναλλακτικό σχέδιο, ο Δραγούμης εξέτασε τις προοπτικές. Η ελλαδική πολιτική ελίτ συνιστούσε τον κατευνασμό εθνοκεντρικά ανατρεπτικών πολιτικών αιτημάτων. Κι ο Δραγούμης, αποκλίνοντας ξεκάθαρα από αυτή την γραμμή, επέλεξε να δράσει. 

Συνεπώς, εκτιμώ ότι επέλεξε το μοντέλο του ελληνοθωμανισμού, όχι γιατί έγινε ξαφνικά διεθνιστής. Εξάλλου, οι αναζητήσεις του σε σοσιαλιστικά ιδεολογικά μονοπάτια, εκδηλώθηκαν ξεκάθαρα δέκα χρόνια αργότερα. Ο Δραγούμης προώθησε το σχέδιο του ελληνοθωμανισμού γιατί ήταν το μοναδικό μοντέλο εξυπηρέτησης των ελληνικών συμφερόντων στην εγγύς ανατολή, που εκείνη την ιστορική περίοδο μπορούσε να έχει κάποιες πιθανότητες επιτυχίας. Ασφαλώς, και δεν ήταν αυτός ο εμπνευστής του, όπως πολλοί λανθασμένα πιστεύουν. Ο Δραγούμης απλώς ανέσυρε από την φαρέτρα του ελληνικού εθνικιστικού λόγου κι από τα σχέδια της εξωτερικής μας πολιτικής, ένα όπλο που υπήρχε από τον 19ο αιώνα. 
Προσωπικά, λοιπόν, και σε αυτή την περίπτωση, δεν διακρίνω κάποια μεγάλη αντίφαση ανάμεσα στην ιδεολογία και τις πολιτικές πράξεις του Δραγούμη. Αλλά αν επιχειρήσουμε να ερευνήσουμε τέτοιες περιπτώσεις, δίχως να γνωρίζουμε τον ελληνικό 19ο αιώνα και παραβλέποντας την σημασία της πολιτικής θεωρίας του Ρομαντισμού, ενδεχομένως να φαίνονται δυσνόητα και αντιφατικά πολλά πράγματα που μπορεί και να μην είναι. 
Κλείνοντας, θα ήθελα να συνοψίσω κάποιες σκέψεις, που φρονώ ότι καλό είναι να κρατήσουμε ως απόσταγμα της σημερινής εκδήλωσης, φεύγοντας από αυτή την αίθουσα. Πρώτα απ’ όλα, οι φίλοι που αρέσκονται να μελετούν ιστορικά γεγονότα, αν θέλουν να συλλαμβάνουν όσο το δυνατόν περισσότερο από το νόημα της ιστορίας, φρονώ ότι θα πρέπει να ερμηνεύουν τα δεδομένα, διατηρώντας μια εφικτή απόσταση από τις επικρατούσες αντιλήψεις της εποχής μας.  Κοντολογίς, μην βλέπουμε ιστορικά γεγονότα του παρελθόντος υπό την επήρεια των κυρίαρχων τάσεων του παρόντος. Γιατί οι έννοιες και οι όροι, στο πέρασμα των χρόνων, μπορεί να αλλάξουν νόημα. Και τότε, το πρίσμα του παρόντος θα δείχνει τα αντικείμενα μελέτης του παρελθόντος παραμορφωμένα. 

Τέλος, όσον αφορά τον Ίωνα Δραγούμη, νομίζω ότι μπορούμε να αντλήσουμε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα από το τι πραγματικά προϋποθέτει και σημαίνει ένας ρομαντικός βίος. Ο Δραγούμης εξέφρασε τον πολυεπίπεδο, ρομαντικό, τρόπο ζωής με μια αυθεντική ένταση. Κατάφερνε να γράφει άρθρα, μυθιστορήματα και ημερολόγια τακτικά, δίχως να ζει στην συνηθισμένη απομόνωση του πνευματικού ανθρώπου. Αντιθέτως, ήταν ένας κοσμικός άντρας που συνδέθηκε αισθηματικά με πολλές όμορφες γυναίκες. Ήταν πολεμιστής, αποφασιστικός και οργανωτής μυστικών δικτύων, την ίδια ώρα που ζούσε σαν ένας περιπλανώμενος εστέτ. Ήταν παραδοσιοκράτης και ταυτόχρονα καινοτόμος. Ήταν άναρχος και παράλληλα εθνικιστής. Κυρίως, όμως, ήταν άνθρωπος με έντονη θέληση να εκφραστεί, σε μια εποχή που η κυρίαρχη τάση στην Ελλάδα ήταν ο συμβιβασμός.
Αυτό θεωρώ ότι αποτελεί κι ένα από τα διαχρονικά μηνύματα της ζωής του Δραγούμη, προς τους Έλληνες κάθε εποχής. Για όλους τους Έλληνες που νοιώθουν ότι δεν χωρούν στις συνθήκες της εποχής τους. Για όλους εκείνους που δεν εκφράζονται από τις κομματικές δομές, από τα συνδικάτα, από τον προσανατολισμό των μέσων μαζικής ενημέρωσης κι από τα ευρύτερα συστημικά εργαλεία της πολιτικής, ο Ίωνας Δραγούμης έδειξε έναν δρόμο αυτόνομης πολιτικής δράσης και οργάνωσης. Γι’ αυτό, εκτιμώ, ότι θα παραμένει επίκαιρος και θα αποτελεί σημείο αναφοράς για όσους συμπολίτες μας εξακολουθούν να βρίσκουν ενδιαφέρουσες τις προοπτικές της εθνικής ανεξαρτησίας και της κοινοτικής αυτορρύθμισης. 
Σας ευχαριστώ.





Η ΜΟΙΡΑΙΑ 3η ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ ΤΩΝ ΗΡΩΩΝ ΤΗΣ ΕΛΔΥΚ ΣΤΙΣ 14-16 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1974

Του Κωνσταντίνου Δημητριάδη 
ιστορικού ερευνητή και συγγραφέως. 

Πολλά έχουν γραφτεί για την επική Μάχη του Στρατοπέδου της ΕΛ.ΔΥ.Κ. από 14-16/8/74. Εκεί όπου 317 ΗΡΩΕΣ με επικεφαλής τον Υποδιοικητή της μονάδας Ανχη ΠΖ Παναγιώτη Δ. Σταυρουλόπουλο, κράτησαν το Στρατόπεδο Ελληνικό επί 60 ώρες αντιμετωπίζοντας 6.900 Τούρκους και Τουρκοκύπριους Στρατιώτες, υποστηριζόμενους από άρματα, πυροβολικό και αεροπορία. Μια αναλογία 1:22.
Λύγισαν ΜΟΝΟ όταν οι πάντες τους εγκατέλειψαν… Όταν τους πρόδωσαν.

Όπως αφηγείται ο (θανών) Ταξίαρχος Παναγιώτης Δ. Σταυρουλόπουλος στο βιβλίο “ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ ΤΗΣ ΕΛΔΥΚ” (Εκδόσεις ΠΕΛΑΣΓΟΣ –Ιωάννης Γιαννάκενας και συγγραφέας Κωνσταντίνος Δημητριάδης) η τελευταία μέρα της μεγάλης Μάχης εξελίχθηκε ως εξής:

Ο Δήμος Άργους Μυκηνών, με πρωτοβουλία του Δημάρχου Δημήτρη Καμπόσου, τίμησε τον τελευταίο στρατοπεδάρχη της ΕΛΔΥΚ Παν. Σταυρουλόπουλο και τους Αργείους ΕΛΔΥΚάριους (ζώντες και μή).

«Με το πρώτο φως της μοιραίας 16ης Αυγούστου, αρχίζει η σφοδρότερη μέρα των μαχών αυτού του 3ημερου αγώνα. Τους είχαμε ήδη κρατήσει δύο ολόκληρες μέρες. Αυτή έμελλε να είναι η τελευταία. Από το χάραμα έκανε την εμφάνισή της η Τουρκική αεροπορία η οποία διά βομβών ναπάλμ – από αυτές που ο ΟΗΕ είχε απαγορεύσει την χρήση τους – αλλά και ρουκετών και μετέβαλλε την περιοχή σε κόλαση. Κόλαση του Δάντη.
Μόλις σταμάτησε η αεροπορία, οι Τούρκοι άρχισαν σφοδρό βομβαρδισμό με Πυροβολικό, όλμους και όπλα ευθυτενούς τροχιάς. Τα πυρά έσκαβαν όλο τον χώρο στην γραμμή αμύνης μας.
Μετά το σφυροκόπημα, ξεκίνησε η πρωινή πρώτη επίθεση των Τούρκων σε όλο το μέτωπο της γραμμής αμύνης μας. Ήταν περίπου 7 η ώρα το πρωί. Αυτή η επίθεση αποκρούστηκε από τους άνδρες μου, οι οποίοι με απαράμιλλο ηρωισμό αποδεκάτιζαν τους Τούρκους που πλησίαζαν τις θέσεις τους. Οι επιθέσεις ανά κύματα. Οι Τούρκοι επέμεναν παρά τις μεγάλες τους απώλειες. Η πίεση μεγάλωνε.
Αλλά οι λεβέντες μου τους απώθησαν, διατηρώντας την γραμμή αμύνης ανέπαφη. Γύρω στις 10 ξεκίνησε η δεύτερη επίθεσή τους κατά του 4ου Λόχου και του Λ/Δκσεως ενώ ταυτόχρονα καθήλωναν τον 2ο Λόχο με προσβολή από την αεροπορία τους. Οι άντρες μου χτυπούσαν τους επιτιθέμενους Τούρκους αλύπητα, παρόλο που όλμοι και πυρά πυροβολικού έσκαγαν με μια ταχύτατη συχνότητα ανάμεσα στα ορύγματά τους. Κανείς δεν δείλιασε. Κανείς δεν κιότεψε. Όλοι μάχονταν με πείσμα, αποφασισμένοι να υπερασπισθούν το Στρατόπεδό τους, το «σπίτι τους».
Οι Τούρκοι δεν σταματούσαν τις απανωτές επιθέσεις σε κύματα. Κάθε κύμα προχωρούσε λίγο περισσότερο πιο εμπρός από το προηγούμενο, αλλά και αυτό λόγω των απωλειών που τους επέφεραν τα ελληνικά όπλα αναγκαζόταν να υποχωρήσει. Και ξανά πάλι επίθεση.
Οι Τούρκοι είδαν ότι δεν κατάφερναν τίποτα και σε αυτήν τους την επίθεση, παρά το σφοδρότατο πυρ. Και όπως ήταν φυσικό, οι σφυρίχτρες ξανασφύριξαν σημαίνοντας την αναδίπλωσή τους, προτού χάσουν περισσότερους άνδρες.
Γύρω στις 11.30 ξεκίνησε η τελευταία και μοιραία επίθεση των Τούρκων. Οι σφυρίχτρες ακούγονταν παντού, δείγμα ότι οι Τούρκοι έκαναν επίθεση σε όλα τα μέτωπα!  Και ξαφνικά εμφανίζονται τα άρματα του εχθρού, να έρχονται από δύο κατευθύνσεις, σε σχηματισμό «Υ» δηλαδή σε σχηματισμό «λαβίδας» με σκοπό να μας κλείσουν εντός αυτής ώστε να μας αποδεκατίσουν.
Αντιαρματικά δεν είχαμε. Τα άρματα προχωρούσαν και προστάτευαν το Πεζικό που ακολουθούσε. Οι λεβέντες μου χτυπούσαν χωρίς σταματημό. Αλλά μπορείς να σταματήσεις τα άρματα με Μ1;  Το πυροβολικό μας χτυπούσε ακόμα και επιβράδυνε την πορεία των αρμάτων, αλλά δεν την ανέκοπτε. Τα άρματα που έρχονταν από τον Γερόλακκο έφτασαν κοντά στις θέσεις του Λ/Δκσεως, οι άνδρες του οποίου παρότι δευτερευουσών ειδικοτήτων μάχονταν με απερίγραπτη αυτοθυσία!
Τότε έχασα τον ΗΡΩΑ Λοχαγό μου, επικεφαλής της Διμοιρίας Μηχανικού, τον Σωτήρη Σταυριανάκο. Ο Σταυριανάκος βλέποντας τα άρματα να έχουν φτάσει μπροστά τους, βγαίνει από το όρυγμά του και επιτίθεται τρέχοντας στο πιο κοντινό άρμα, με σκοπό να σκοτώσει με το πιστόλι του τον οδηγό του, πυροβολώντας από την θυρίδα! Βλέποντας τον έτσι ακάλυπτο να τρέχει εναντίον του άρματος, το πλήρωμα από ένα άλλο τούρκικο άρμα κάνει βολή και τον πετυχαίνει πριν ολοκληρώσει τον σκοπό του και τον στέλνει στο Πάνθεον των Αθανάτων.
Οι Τούρκοι λοιπόν είχαν πλησιάσει τόσο πολύ – ιδιαίτερα στο Ύψωμα Β’ – που σε κάποιες περιπτώσεις είχαν «σπάσει» τις γραμμές μας και τα άρματα περνούσαν πάνω από τα ορύγματα. Εκεί υπήρξαν μάχες σώμα με σώμα, απερίγραπτου ηρωισμού, όπου γραφείς, ταχυδρομικοί, οδηγοί, μάγειροι, έδειξαν ότι ανεξαρτήτως ειδικότητας ο Έλλην στρατιώτης υπερέχει παρασάγγας σε ηρωισμό από οποιονδήποτε άλλο στρατιώτη!
Όμως όλα έχουν και τα όρια τους… Και αυτά τα όρια ξεπεράστηκαν προ πολλού! Και οι δυνάμεις των Τούρκων που έκαναν επίθεση, ήταν πλημμυρίδα… Έρχονταν όλο και περισσότεροι. Η πλημμυρίδα της Ασιατικής Στέππας!
Και στην πιο κρίσιμη στιγμή, σταματούν οι βολές του πυροβολικού μας. Πιάνω στον ασύρματο την Δκση της 187 ΜΠΠ και τους λέω: «Γιατί σταματήσατε;» Η απάντηση από την άλλη γραμμή ήταν «τέλος τα βλήματα κε Συνταγματάρχα. Δεν έχουμε άλλα βλήματα»!
Βέβαια σε άλλη επικοινωνία που φέρεται να υπήρξε, απάντησαν ότι αν θέλαμε συνέχιση των βολών θα έπρεπε να το ζητήσουν από την ΔΠΒ/ΓΕΕΦ! Και δυστυχώς, η ΔΠΒ/ΓΕΕΦ εκ του αποτελέσματος φαίνεται ότι κώφευσε στο αίτημά μας, που διαβιβάστηκε μέσω της Μοίρας στο προϊστάμενό της κλιμάκιο! Αλλά γιατί δεν διατάχθηκε η 189 ΜΠΠ ή η 182 ΜΠΠ – που η δεύτερη μάλιστα είχε ΠΑΠ επί του Σταθμού Διοίκησης Στρατοπέδου στο εκκλησάκι του Αγ. Γεωργίου – να ανοίξει εκείνη πυρ, μιας και όπως μας είπαν αρχικά, της 187 ΜΠΠ της είχαν τελειώσει τα πυρομαχικά; Αργότερα έμαθα από δύο Ανθυπολοχαγούς της ότι υπήρχαν βλήματα. Μας είχαν πει ψέματα. Απλά η Μοίρα διετάχθη να βάλει προς το Δυτικό Μέτωπο! Μας είχαν ξεγράψει. Μας είχαν προδώσει.
Με την παύση των πυρών τα Τουρκικά άρματα πέρασαν πάνω από την γραμμή του Λ/Δκσεως, σκοτώνοντας τους περισσότερους υπερασπιστές του δι’ αμέσου βολής, με τα πολυβόλα τους.
Η κατάσταση στο Ύψωμα Β’ ήταν απελπιστική! Εφεδρείες δεν υπήρχαν, αντιαρματικά δεν υπήρχαν, τα πυρομαχικά τελείωναν, οι άνδρες είχαν υπερβεί κατά πολύ τα όρια της αντοχής τους, οι απώλειες ήταν βαριές και αυξάνονταν λεπτό με λεπτό, τα άρματα των Τούρκων θα έκλειναν σαν λαβίδα την όλη παράταξη αμύνης, εγκλωβίζοντας όλους τους μαχόμενους ακόμα υπερασπιστές του Στρατοπέδου και βοήθεια δεν φαινόταν από πουθενά!
Κατόπιν τούτου, διαβλέποντας τον φανερό κίνδυνο αποκοπής των δύο Λόχων Τυφεκιοφόρων που ακόμα κρατούσαν τις γραμμές τους, παρά την πίεση των Τούρκων και την έλλειψη αντιαρματικών, αφού βασανίστηκα πολύ να πάρω την απόφαση που πήρα, προτίμησα να σώσω όσους από τους στρατιώτες μου μπορούσαν να σωθούν και διέταξα σύμπτυξη και απαγκίστρωση εν ημέρα και υπό την ισχυράν πίεσιν του εχθρού, περί την 13.30 !
Ήξερα ότι αυτή η απόφασή μου μπορούσε να μου στοιχίσει ένα Στρατοδικείο, αλλά προτίμησα να σώσω τα φαντάρια μου, που πολεμούσαν επί 3ημερο σαν λιοντάρια! Μόνα τους και προδομένα! Η σειρά απαγκίστρωσης ήταν: Πρώτος ο Λ/Δκσεως με την Διμοιρία  Όλμων 81mm, ακολούθως ο 4ος Λόχος και τελευταίος ο 2ος Λόχος με εμένα και το Επιτελείο μου.
Ο Δκτής του 4ου Λόχου Λγός Ιωαννίδης, θυμήθηκε την εντολή μου, ότι «μόνο με προσωπική μου διαταγή» θα εκτελούσαν σύμπτυξη και απαγκίστρωση και μου ζήτησε αμέσως μέσω του αγγελιοφόρου επιβεβαίωση. Του το επιβεβαίωσα και στις 13.45 άρχισε η βιαστική σύμπτυξη – απαγκίστρωση αναγκαστικά με το φως της μέρας.
Ήταν η στιγμή που τα Τουρκικά άρματα Μ47 και Μ48 πέρναγαν τα εξωτερικά συρματοπλέγματα του Στρατοπέδου και εισχωρούσαν μέσα σε αυτό από βορρά (σ.σ. την πλευρά που ήταν το Στρατόπεδο της ΤΟΥΡΔΥΚ) και δυτικά-μετωπικά, από την περιοχή του λεγόμενου «Προμαχώνα».
Ήταν η στιγμή που συμπτύχθηκε και ο 4ος Λόχος προς τα δεξιά της Σχολής Γρηγορίου, καθώς κι εκεί, άρματα περνούσαν μέσα από τις γραμμές του! Μόνο τότε «έσπασε» η άμυνα του 4ου Λόχου…
Άρχισε τότε μια μάχη όπου έβλεπες την απόγνωση, τον θυμό και τον ηρωισμό, να αναμιγνύονται με το πανάρχαιο αίσθημα που προσδίδει ο αγώνας επιβίωσης. Την στιγμή της απαγκίστρωσης βλέπω τον Δκτή του 4ου Λόχου να καθοδηγεί τους άνδρες του προς τα υψώματα πίσω και αριστερά από την παράταξή τους και μαζί με αυτόν τους λεβέντες Υπαξ/κούς του να φωνάζουν  στους σαστισμένους φαντάρους, πολλοί εκ των οποίων δεν μπορούσαν πλέον να προσανατολιστούν μέσα στους καπνούς και τις εκρήξεις, που δημιουργούσαν τα Τουρκικά πυρά που συνεχίζονταν με μανία και από την Τουρκική αεροπορία, που πολυβολούσε τους υποχωρούντες Ελδυκάριους, αλλά και από τις επίγειες δυνάμεις που είχαν «σπάσει» τις γραμμές και πυροβολούσαν ότι κινείται, ακόμα κι αν αυτοί ήταν δικοί τους στρατιώτες.
Ναι είναι αλήθεια, σκότωσαν οι Τούρκοι πολλούς δικούς τους, μιας και λόγω ΝΑΤΟ οι στολές μας ήταν ίδιες με αυτές των Τούρκων. Στον Λόχο Διοικήσεως δεν είδα τον Διοικητή μέσα στους καπνούς και στην αντάρα της μάχης, αλλά έβλεπα τους άντρες του να μάχονται σώμα με σώμα με τους Τούρκους Καταδρομείς, που είχαν προσπαθήσει να τους εγκλωβίσουν, διεισδύοντας από τα αριστερά της παράταξής τους, με σκοπό να τους πιάσουν όλους αιχμάλωτους ή να τους σκοτώσουν…
Κάποια στιγμή γύρω στις 15.30 γυρνώ και τι να δω; Η σημαία μας κυμάτιζε ακόμα μέσα στις εγκαταστάσεις του Στρατοπέδου… εκεί που ήταν ο 2ος Λόχος. Λέω «τι διάολο, αυτοί ακόμα εκεί είναι;»
Θεωρητικά βάσει της ώρας, οι Τούρκοι θα έπρεπε να είχαν πλημμυρίσει τον χώρο των εγκαταστάσεων του Στρατοπέδου! Καβαλάω το τζιπ και με ελιγμούς για να αποφύγω τα πυρά της αεροπορίας κατευθύνομαι προς το Στρατόπεδο. Τι να δω;
Νεκροί δεξιά-αριστερά, οι Τούρκοι μέσα στο Στρατόπεδο, οι άντρες μας να μάχονται σαν να μην δόθηκε ποτέ διαταγή για απαγκίστρωση, ωσάν να ήταν αποφασισμένοι να πολεμήσουν μέχρι ενός. Κατάλαβα τι είχε συμβεί. Ο αγγελιαφόρος δεν έφτασε ποτέ στον 2ο Λόχο να τους δώσει την διαταγή μου και εκείνοι πολεμούσαν …μέχρι ενός!
Αμέσως βρίσκω έναν υπαξιωματικό που μέσα στην μάχη και τους καπνούς με αναγνώρισε από τα διακριτικά μου και του λέω «πες στον Λοχαγό σου ότι ο Δκτής διέταξε απαγκίστρωση… και πρέπει να φύγετε αμέσως… οι Τούρκοι είναι μέσα στο Στρατόπεδο και έφθασαν και στο Σχολείο (Σχολή Γρηγορίου)». «Μάλιστα κε Διοικητά» μου απαντάει ο Λοχίας και φεύγει προς ένα χώρο όπου ήταν κάτι σάκκοι με άμμο στιβαγμένοι και από μέσα κάποιοι με ένα πολυβόλο των 0.30” χτυπούσαν προς την μεριά της ΤΟΥΡΔΥΚ…  Πριν φτάσει εκεί ο Λοχίας του φωνάζω: «και στείλε κάποιον να πάρει την σημαία του Στρατοπέδου»!Φεύγοντας γυρνώ ανάμεσα στις εγκαταστάσεις του Στρατοπέδου και τους φωνάζω «Υποχωρείτε, φύγετε προς την Μακεδονίτισσα, γρήγοραααααα»! Όσοι με άκουγαν έφευγαν, φώναζαν και σε άλλους…
Ήταν φανερό πλέον ότι η διαταγή απαγκίστρωσης δεν πήγε ποτέ στον 2ο Λόχο! Βλέπω τον Υπλγό Κόλλια να τρέχει και να φωνάζει και σε όσους ακόμα μάχονταν να οπισθοχωρήσουν τάχιστα γιατί οι Τούρκοι είχαν ήδη μπει στο Στρατόπεδο. Ο Υπλγός Κόλλιας πρέπει να ήταν ο τελευταίος Αξκός της ΕΛΔΥΚ που εγκατέλειψε το Στρατόπεδο.  Ήταν περίπου 4 και κάτι το απόγευμα ! Δυόμιση ολόκληρες ώρες μετά την διαταγή της απαγκίστρωσης!  Στον χώρο πίσω από την Σχολή Γρηγορίου ήταν δύο άρματα  Μ48 των Τούρκων κατεστραμμένα.  Αργότερα έμαθα ότι τα κατέστρεψε μια ομάδα ανδρών της Α’ ΜΚ και της Γ’ ΜΑΚ, με 3 φορητά ΠΑΟ των 57. Επικεφαλής τους ο Ανθλγός (ΚΔ) Κοϊμτζόγλου.
Αλλά και το 212 ΤΠ που ήταν αναπτυγμένο στον Λόφο «Κολοκασίδη» παρείχε πυρά κάλυψης των υποχωρούντων, μη επιτρέποντας στους Τούρκους να βρεθούν πίσω από τους υποχωρούντες Ελδυκάριους. Μόλις πλησιάζω στην περιοχή «Μακεδονίτισσας» μαθαίνω κάτι που μου έσφιξε την καρδιά. Έμαθα ότι κατά την απαγκίστρωση σκοτώθηκε ο Λοχαγός μου ο Βασίλης Σταμπουλής. Τον είχα όλο το 3ημερο πλάι μου… Λεβέντης… Παλληκάρι… Έμαθα ότι είχε σχεδόν φτάσει στην Μακεδονίτισσα, όταν για κάποιο λόγο πήγε να γυρίσει πίσω και εκεί τον βρήκε το βλήμα των Τούρκων και τον άφησε στον τόπο.
Οι Τούρκοι κατά το συνήθειό τους δεν σεβάστηκαν τους ΗΡΩΕΣ νεκρούς μας. Σε κάποιους έκοψαν τα κεφάλια και έβαλαν τις σωρούς τους πάνω στο δρόμο του Γερόλακκου και την Πύλη και τις φωτογράφιζαν.

Ο αντισυνταγματάρχης ΠΖ Παναγιώτης Δ. Σταυρουλόπουλος
Ήταν τόσο το μίσος τους για τους άνδρες της ΕΛΔΥΚ. Δεν μπορούσαν να διανοηθούν ότι 318 άνδρες εγκαταλελειμμένοι από όλους, χωρίς άρματα, χωρίς αντιαρματικά, χωρίς αεροπορία, αντιμετώπισαν 6.900 περίπου πάνοπλους Τούρκους στρατιώτες, με 4 Ίλες αρμάτων, Πυροβολικό, όλμους και βέβαια την πανταχού παρούσα Τουρκική Αεροπορία, επιτυχώς για 60 ώρες! Μια αναλογία ένας εναντίον είκοσι δύο (1:22)!»
Η πιο άνιση μάχη της νεότερης ιστορίας
Ίσως για αυτό αυτή η Μάχη, η Μάχη της ΕΛΔΥΚ και το ολοκαύτωμα του Στρατοπέδου και των Υπερασπιστών του, θεωρήθηκε από τους ουδέτερους παρατηρητές της ως «Η ΠΙΟ ΑΝΙΣΗ ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΝΕΩΤΕΡΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ» !
Και για να ξέρετε, για αυτό τον λόγο διδάσκεται αυτή η Μάχη στην Βρετανική Στρατιωτική Ακαδημία.
Χάσαμε κάπου 90 άτομα σε αυτήν την Μάχη… Σώθηκε όμως η Λευκωσία.
Σώθηκε χάρη στην απόφαση των ΕΛΔΥΚάριων να μην υποχωρήσουν και να πολεμήσουν σαν Ημίθεοι και από την εμμονή των Τούρκων να μην παρακάμψουν το Στρατόπεδο, αλλά να το καταλάβουν!




Η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟΥ ΤΗΣ ΕΛΔΥΚ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΣΤΙΣ 14/16 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1974

Ο Χάρτης της ΕΠΙΚΗΣ "Μάχης της ΕΛΔΥΚ"

Στις 17:00 της 22ας Ιουλίου, μια ώρα μετά την κατάπαυση πυρός, στον Β. τομέα της Λευκωσίας οι Τούρκοι προσπάθησαν να προωθηθούν καλυμμένοι πίσω από ένα κοπάδι πρόβατα !!! Έγιναν αντιληπτοί απ' την αρχή με γέλια απ' την Εθνοφρουρά, αφέθηκαν να πλησιάσουν αρκετά και θερίστηκαν μαζί με το κοπάδι... 
Στις 18:00 - και ενώ υπάρχει σιγή όπλων δύο ώρες τώρα - 500 περίπου Τούρκοι με όλμους πλησιάζουν με έρπειν κρυφά το στρατόπεδό της ΕΛΔΥΚ στα 500 μ. ανατολικά και άλλοι τόσοι δυτικά, ελπίζοντας να το καταλάβουν αιφνιδιαστικά.
Έγιναν αντιληπτοί και παρά τις εντολές του ΓΕΕΦ για διατήρηση της εκεχειρίας αυτοί πλησίαζαν μέχρι σημείου άλματος εφόδου, βοηθούμενοι απ' το σκοτάδι που άρχισε να πέφτει και την αφέγγαρη νύχτα. Ο σκοπός του 4ου λόχου τους αντιλήφθηκε και έριξε στον αέρα προειδοποιητικά. Το ΓΕΕΦ επέμενε να τηρηθεί η κατάπαυση του πυρός με τους Τούρκους δίπλα στα συρματοπλέγματα του στρατοπέδου! Ο διοικητής όμως του 2ΤΠ με πρωτοβουλία του, διέταξε αρχικά προειδοποιητικές βολές και στη συνέχεια έδωσε διαταγή πυρός, μέχρι που οι Τούρκοι απομακρύνθηκαν. Το πρωί βρέθηκαν δίπλα στα συρματοπλέγματα αρκετοί νεκροί Τούρκοι στρατιώτες φορτωμένοι με όλμους και οπλοπολυβόλα. «Η κατάπαυση πυρός δεν ίσχυε για άνανδρους και προσπαθούσαν να την εκμεταλλευτούν όσο γίνεται καλύτερα» (από συνέντευξη βετεράνου της «ΕΛΔΥΚ»).
 



Φωτογραφία Ντοκουμέντο από την επίθεση της ΕΛΔΥΚ κατά της ΤΟΥΡΔΥΚ-στο βάθος φαίνεται η πεδιάδα του Κιόνελι, που αποτέλεσε τον ΑΝΣΚ της πρωινής και βραδυνής επίθεσης της 20/21-7-74 της ΕΛΔΥΚ προς κατάληψή του Τ/Κ θύλακα Λευκωσίας.
Ενας άνισος αγώνας κατά περέκκλιση οποιασδήποτε Στρατιωτικής λογικής, όπου ο σε ακάλυπτο έδαφος επιτιθέμενος (διλοχία ΕΛΔΥΚ) υστερούσεαριθμητικά στον καλά οχυρωμένο αμυνόμενο σε μιά αναλογία 1 : 6.5
Ο Λόχος Λυσσαρίδη και τα Ταγματα 399 και 301 δεν κατάφεραν να κάνουν τις επιθέσεις αντιπερισπασμού από ΝΔ ΒΔ και ΒΑ του θύλακα αντίστοιχα....
Ειδικά ο Λόχος Λυσσαρίδη όχι μονο δεν επιτέθηκε αλλά ούτε καν συνεστήθη για να είναι έτοιμος να εκπληρώσει αυτήν την σημαντική αποστολή.
ΕΣΤΑΛΕΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΠΙΛΑΡΧΟ ΝΙΚΗΦΟΡΟ

Την Τρίτη 23 Ιουλίου, δηλαδή την επομένη της κατάπαυσης πυρός οι Τούρκοι προωθήθηκαν αργά και διστακτικά στη θέση του 11ΣΠ , ανάμεσα στην ΕΛΔΥΚ και στο Αεροδρόμιο Λευκωσίας, το οποίο προσπάθησαν να πλησιάσουν, αλλά ανακόπηκαν από τη Α’ Μοίρα Καταδρομών που από το βράδυ της προηγούμενης που ήρθε με τα «Νοράτλας» από το Μάλεμε της Κρήτης, με την γνωστή «αποστολή Νίκη», είχε αναλάβει την υπεράσπισή του. Αργότερα το αεροδρόμιο τέθηκε υπό την προστασία του ΟΗΕ με παρέμβαση του Κούρτ Βάλντχάϊμ και έτσι παραμένει ως σήμερα (Καναδοί Κυανόκρανοι ανέλαβαν την προστασία του κατά τα τέλη των εχθροπραξιών).

Το πρωί της 14ης Αυγούστου, βρήκε τους άνδρες της ΕΛΔΥΚ σε γραμμή άμυνας στο στρατόπεδο της, στις θέσεις διασποράς που είχαν ανακατασκευάσει. Στην άμυνα του στρατοπέδου ήσαν όσοι είχαν μείνει από τις μάχες του Καραβά (από τον ηρωικό 1ο λόχο που στην ουσία δεν υπήρχε πια) οι οποίοι είχαν συμπτυχθεί σε διλοχία με υπολείμματα του 6ου λόχου του 2ΤΠ, υπο τον Ταγματάρχη Στεργιόπουλο. Οι υπόλοιποι ήταν, ο 2ος με διοικητή τον Υπολοχαγό Κωσταντούλα, ο 4ος με τον Κύπριο Λοχαγό Λ.Ιωαννίδη, ο λόχος διοικήσεως της ΕΛΔΥΚ με διοικητή τον Ταγματάρχη Δελή, μια διμοιρία μηχανικού με διοικητή τον Λοχαγό Σταυριανάκο και άλλα μικρά τμήματα εφέδρων Κυπρίων σε διμοιρίες τυφεκιοφόρων. Διοικητής όλων αυτών των δυνάμεων ήταν οΑντισυνταγματάρχης Σταυρουλόπουλος.
Από το πρωί που ξεκίνησε ο Αττίλας ΙΙ, οι Τούρκοι άρχισαν να χτυπούν με πυρά βαρέος πυροβολικού και αεροπορίας. Στις 10:00 εκδηλώθηκε η πρώτη επίθεση πεζικού η οποία αποκρούσθηκε. Στις 11:00 δεύτερη προσπάθεια Τουρκικού πεζικού και αρμάτων αποκρούστηκε πάλι. Την ίδια τύχη είχε και επίθεση των Τούρκων στις 15:00. Σε όλη αυτή τη διάρκεια η αεροπορία τους, χτυπούσε κατά διαστήματα, τους υπερασπιστές του Στρατοπέδου. Η άμυνα του στρατοπέδου από την ΕΛΔΥΚ αποδεικνυόταν η αποτελεσματικότερη των δυνάμεών μας γιατί με Σίγκερ και ΠΑΟ δεν τολμούσαν να προελάσουν τα άρματά τους. Όταν ένα Τούρκικο άρμα δεχόταν αντιαρματική βολή, τα υπόλοιπα υποχωρούσαν και μαζί με αυτά το πεζικό που τα ακολουθούσε.

Από το πρωί της 15ης Αυγούστου, οι Τούρκοι ξανάρχισαν να βάλλουν εναντίον της ΕΛΔΥΚ με πυρά πυροβολικού και αεροπορίας αδιάκοπα. Όμως δεν τόλμησαν καμία επίθεση πεζικού και αρμάτων. Η παντελής αποτυχία των επιθέσεων τους την 14η Αυγούστου, τους αποθάρρυνε. Γι’ αυτό έριξαν το βάρος τους των επιθέσεων τους (αναζητώντας άλλη οδό διάσπασης της Άμυνας Λευκωσίας) κατά του άξονα του προαστείου του Αγ.Παύλου – Σχολής Γρηγορίου. Όμως και εκεί «έφαγαν τα μούτρα τους», διότι ήταν ζώνη ευθύνης ενός εξαιρετικού Έλληνα Αξιωματικού, του Ταγματάρχη Δ.Αλευρομάγειρου Διοικητή του 336 ΤΕ (μετέπειτα Αντιστρατήγου και Γενικού Επιθεωρητή Στρατού), ο οποίος ουσιαστικά με τους άντρες του, πολεμώντας λυσσασμένα εναντίον υπεράριθμων Τούρκων και με ελλιπή οπλισμό, κράτησε την Λευκωσία, ανέπαφη, ουσιαστικά στα όρια της Πράσινης γραμμής που προϋπήρχαν, της εισβολής.
Στην ΕΛΔΥΚ τώρα, ο διοικητής της, προβλέποντας νέα επίθεση των Τούρκων, ακόμα πιο ισχυρή την επομένη (16η Αυγούστου) ζήτησε από το ΓΕΕΦ αντιαρματική υποστήριξη και μεγαλύτερη υποστήριξη πυρών πυροβολικού. Όμως αντί αυτών του έστειλαν τρία τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού! Αντιλαμβανόμενος την μη χρησιμότητά τους υπό τας περιστάσεις, τα έστειλε πίσω την νύχτα, έτσι ώστε να διατεθούν σε άλλες αποστολές.


Είναι σημαντικό εδώ να αναφέρουμε το «άσχημο παιχνίδι» που έπαιξαν ορισμένοι από τους άνδρες των Ηνωμένων Εθνών, οι οποίοι πρόδιδαν στους Τούρκους, πληροφορίες μάχης των Ελληνικών Δυνάμεων. Αυτό αποδεικνύεται από μαρτυρίες στρατιωτών της πρώτης γραμμής όπως του Στρ.Σπανογιάννη της ΕΛΔΥΚ όπου έβλεπε τις βολές του πυροβολικού των Τούρκων να γίνονται απόλυτα εύστοχες, πέντε μόλις λεπτά μετά την πτήση Ελικοπτέρων του ΟΗΕ πάνω από τις οχυρωμένες Ελληνικές θέσεις, ενώ πέντε λεπτά ενωρίτερα ήταν απελπιστικά άστοχες. Άλλοι στρατιώτες της ΕΛΔΥΚ βεβαιώνουν ότι αφότου δόθηκε από Έλληνα αξιωματικό, στους αξιωματικούς του ΟΗΕ (μετά από φορτική απαίτησή τους), το σχεδιάγραμμα του ναρκοπεδίου που είχε υπήρχε μπροστά από το Στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ, ένα ερπυστριοφόρο Μ-113 των κυανοκράνων πέρασε μέσα από αυτό αποτυπώνοντας ξεκάθαρα στο έδαφος, «το ασφαλές μονοπάτι» ανάμεσα στις νάρκες, το οποίο χρησιμοποίησαν την επομένη στην επίθεσή τους τα Τούρκικα τάνκς. Υπάρχουν και άλλες μαρτυρίες, όπως αυτή των ανδρών της Α’ ΜΚ που υπερασπιζόνταν το Αεροδρόμιο της Λευκωσίας, όπου οι Καναδοί κυανόκρανοι, περνούσαν ανάμεσά τους κατά την διάρκεια της ανάπαυλας από την μάχη, και ευθύς μετά, στην νέα επίθεση των Τούρκων, όλα τα σημεία παραλλαγής ή ενέδρας των ανδρών της Μοίρας, ήταν ήδη γνωστά στους Τούρκους που είτε τα απέφευγαν, είτε έριχναν όλο το βάρος της επίθεσής τους σε αυτά!
    
            
Η ΕΛΔΥΚ πιά, έχοντας κρατήσει γερά ήδη δυο μέρες, με τους άντρες της σε θέσεις μάχης που ήταν γεμάτες κρατήρες από βόμβες των 1.000 lb και τα πάντα γκρεμισμένα και καμένα, περιμένει ξημερώνοντας η 16η Αυγούστου, την νέα επίθεση των Τούρκων η οποία έμελλε να είναι και η τελευταία. Στις 08:30 το πρωί άρχισε να προσβάλλεται και πάλι από την αεροπορία τους και συγχρόνως άρχισαν να κινούνται προς το στρατόπεδο και προς τον Αγ. Παύλο δυο Τουρκικοί σχηματισμοί. Ήταν δύο Ίλες μέσων αρμάτων Μ-48 σε σχηματισμό «Υ», ενισχυμένες με τάγματα πεζικού που ακολουθούσαν, υποστηριζόμενα από πυρά πυροβολικού καμπύλης τροχιάς που έρχονταν από το Κιόνελι, ενώ ταυτόχρονα ένας άλλος παρόμοιος τρίτος σχηματισμός αποτελούμενος από μία Ίλη μέσων αρμάτων Μ-48 και πεζικό, κινούμενος με άξονα το Γερόλακκο προς τη θέση του 4ου Λόχου και του Λόχου Διοικήσεως. Όλοι αυτοί οι σχηματισμοί αποκρούστηκαν μέχρι το μεσημέρι από τους λιγοστούς υπερασπιστές του στρατοπέδου με τα πενιχρά οπλικά συστήματα που διέθεταν. Όταν μετά από συνεχείς επαναλαμβανόμενες επιθέσεις οι Τούρκοι κατάφεραν να φθάσουν στα 100μ από τις τελευταίες σειρές συρματοπλεγμάτων στα αριστερά, με το πλεονέκτημα της υπεροπλίας και του δεκαπλάσιου στρατεύματος που εφορμούσε, η μάχη κατέληξε εκ του συστάδην. Παράλο που κάποια αραιά πυρά υποστήριξης του πυροβολικού μας έκοψαν κάπως την ορμή των αρμάτων τους, αυτοί σε λίγο θα έμπαιναν στις θέσεις του 4ου Λόχου.

Κατά τις 13.00,όταν πλέον το μισό στρατόπεδο ήταν κάτω από τις ερπύστριες των αρμάτων των Τούρκων, δόθηκε η διαταγή της υποχώρησης και εγκατάλειψης του Στρατοπέδου. Εκεί δημιουργήθηκαν τραγικές, αλλά και ηρωικές στιγμές άπειρου μεγαλείου μεταξύ των Ελλήνων αξιωματικών, υπαξιωματικών και οπλιτών.Ο στρατιώτης Ηλίας Σταυράκης, πρόλαβε και μέσα στα πυρά προερχόμενα από τα πολυβόλα των 0.50, των αρμάτων, παίρνει την σημαία του Συντάγματος από τον λόχο διοικήσεως για να μην πέσει στα χέρια των Τούρκων.
Η απαγκίστρωση όμως,θα έπρεπε να γίνει υπό το φως της ημέρας, με τα νώτα ακάλυπτα και σε έδαφος επικλινές, χωρίς φυσική κάλυψη. Πραγματική αυτοκτονία.
Προσπάθησαν τα πρώτα τμήματα μέχρι που τα Τούρκικα άρματα και πεζικό έπεσαν στις γραμμές τους, οπότε οι Έλληνες μαχητές ενεπλάκησαν σε μάχη σώμα με σώμα και εξελίχθησαν σκηνές άπειρης αυτοθυσίας, ηρωισμού σε συνδυασμό με απόγνωση και το αίσθημα της αυτοσυντήρησης! Το πρόβλημα δημιουργήθηκε στο κέντρο, όπου εισήλθε και ο κύριος όγκος των επιτιθέμενων Τούρκων. Στην αρχή οι Τούρκοι, λόγω σύγχυσης εξ αιτίας της ομοίου χρώματος (λόγω ΝΑΤΟ) της στολής εκστρατείας των Ελλήνων στρατιωτών, με αυτής των δικών τους, στην προσπάθειά τους να εκκαθαρίσουν το Στρατόπέδο από τους λιγοστούς Ελδυκάριους, πυροβολούσαν ανεξέλεγκτα ότι εκινείτο. Σε αυτήν την προσπάθειά τους αλληλοεξοντώθηκαν πολλοί Τούρκοι στρατιώτες. Όμως ο υπερβολικά μεγάλος αριθμός τους για μια τέτοια επίθεση, τους επέτρεπε τέτοιες «πολυτέλειες». Στις 13:35 τα Τούρκικα άρματα έμπαιναν πλέον από όλες τις μεριές στο Στρατόπεδο και προσπαθούσαν να κλείσουν σε μία λαβίδα τους υποχωρούντες Ελλαδίτες στρατιώτες.
Τότε ο Ανθυπασπιστής Κ.Κέντρας,ο τελευταίος «αλφαμίτης» του Στρατοπέδου με την Διμοιρία Πολυβόλων έμεινε εκεί να καλύπτει τους υποχωρούντες συναδέλφους του. Με την απαγκίστρωση, ο βοηθός πολυβολητής, στρατιώτηςΛύν γκος (σήμερα «αγνοούμενος») τραυματίστηκε στα πόδια. Έσπευσαν αμέσως κοντά του, οι φίλοι του στρατιώτες
Μουλακάκης και Κρατημένος (ο δεύτερος εκείνη την ημέρα είχε υπηρεσία σαν «αλφαμίτης» στην Πύλη). Ο Λύνγκος δεν μπορούσε να κινηθεί. Ο Μουλακάκηςκατάλαβε ότι ήταν ανώφελο να παραμείνουν εκεί μία και σε αυτό το σημείο του στρατοπέδου τα τουρκικά τανκς απείχαν μόλις 50 μέτρα. Είπε στον Κρατημένονα φύγουν. Εκείνος όμως, παρόλο ότι ήταν μάγειρος στην ειδικότητα του είπε (μαρτυρία του στρατιώτη Μουλακάκη στο ΓΕΕΦ):
«Φύγε εσύ. Θα μείνω εδώ με τον Λύνγκο».
Φεύγοντας ο στρατιώτης Μουλακάκης γύρισε για τελευταία φορά και τον είδε στο όρυγμά του, να ρίχνει με το Τόμσον ριπές κατά των Τούρκων που προσπαθούσαν να περάσουν το αγκαθωτό συρματόπλεγμα, καθυστερώντας όσο μπορούσε την διείσδυσή τους, έτσι ώστε να καλύψει την υποχώρηση των συντρόφων του. Κανένας δεν είδε ποτέ πια τον τελευταίο «αλφαμίτη» της Πύλης, ο οποίος μαζί με τον στρατιώτη Λύνγκο (και τόσους άλλους) από τότε αναφέρεται στην λίστα των «αγνοουμένων» της Κυπριακής Προδοσίας (και όχι Τραγωδίας, όπως συνηθίζεται να την αποκαλούν).
Κατά την δραματική αποχώρηση από το Στρατόπεδο, ο επίσης «αγνοούμενος» ανθυπασπιστής Κωνσταντίνος Κέντρας, έμεινε εκεί με τους άνδρες του να καλύψει, τον όλο και όλο ένα λόχο ανδρών, που είχαν απομείνει και απαγκιστρώνονταν. Οι τελευταίοι άνδρες που απαγκιστρώθηκαν και επέζησαν ανέφεραν στο ΓΕΕΦ, ότι τον είδαν με το Τόμσον στο χέρι να διατάζει ατάραχος τους άνδρες του να διασκορπιστούν, για να αντιμετωπίσουν τους Τούρκους, που έμπαιναν στο Στρατόπεδο από παντού.
Με αυτή του την πράξη, έδωσε χρόνο στους συναδέλφους του να απαγκριστρωθούν προς την περιοχή Αρχαγγέλου. Τότε, έφταναν και έφεδροι από την Λεμεσσό στο ύψωμα της Σχολής Γρηγορίου.

Οι Τούρκοι στη μανία τους για την ΕΛΔΥΚ που αντιστάθηκε ηρωικά, μάζεψαν τους νεκρούς στρατιώτες της, στον δρόμο μπροστά από το στρατόπεδο και αφού τους απογύμνωναν, τους έκοβαν τα κεφάλια και τους φωτογράφιζαν. Ανάμεσα στους ηρωικά πεσόντες Αξιωματικούς της ήταν οι Λοχαγοί Σταυριανάκος καιΣταμπουλής. Ο πρώτος, επικεφαλής της διμοιρίας Μηχανικού της Μονάδας, χάνοντας τους περισσότερους άνδρες του σε μάχες σώμα με σώμα, πυροβολήθηκε από συζυγές πολυβόλο άρματος. Πριν λίγο διέταζε τους άνδρες του (μαρτυρία Λοχία Φλέσσα), να μείνουν στα ορύγματά τους και αν χρειαστεί τα Τουρκικά άρματα να περάσουν από πάνω τους! «Το Στρατόπεδο είναι Ελλάδα και θα το υπερασπιστούμε μέχρι ενός» είπε λίγο πριν σκοτωθεί.

Σε αυτήν την μάχη η ΕΛΔΥΚ έχασε πάνω από το 1/3 της δυνάμεως των υπερασπιστών του Στρατοπέδου της, που το ξεκίνημα της 14ης Αυγούστου, αριθμούσε περίπου 300 άνδρες. Η διαπίστωση ότι κανείς εκ των υπερασπιστών της δεν «το έβαλε στα πόδια», παρόλο το γεγονός ότι η προσπάθειά τους φαινόταν καταδικασμένη, πρώτον λόγω του όγκου των επιτιθέμενων και δεύτερον λόγω των ισχνών μέσων που διέθεταν για την απώθησή τους, δείχνει τον ηρωισμό τους και το αίσθημα του καθήκοντος που είχαν στην καρδιά τους. Απαγκιστρώθηκαν μόνο όταν διατάχθηκαν για αυτό, αφού πολλοί από αυτούς είχαν καταπλακωθεί μέσα στα ορύγματά τους από τα εφορμούντα Τούρκικα τάνκς, έχοντας ξοδέψει πρώτα και τα τελευταία πυρομαχικά τους!
Οι εναπομείναντες στρατιώτες της ΕΛΔΥΚ, παρότι απο το απόγευμα της 16ης, μετά την πτώση του στρατοπέδου τους είχε συμφωνηθεί και πάλι κατάπαυση πυρός, απόκρουσαν και την επομένη (17η Αυγούστου), με επιτυχία επιθέσεις των Τούρκων στον Αγ.Παύλο, μαζί με Κύπριους εθελοντές απο την Αμμόχωστο που πολέμησαν ηρωικά στο πλευρό τους. Ήταν οι τελευταίες συμπλοκές.
Η μάχη της ΕΛΔΥΚ αναφέρεται στο Μουσείο Ιστορίας του Λονδίνου, ως μία από τις πιο άνισες μάχες που δόθηκαν ποτέ. Και όπως αναφέρει ο στρατιώτης Γώγος, που δακτυλογραφούσε το Ημερολόγιο Μονάδας καθ’ υπαγόρευσιν τουταγματάρχη Καλλιώρα, διευθυντή του 3ου Ε.Γ. : «και στις Θερμοπύλες χάσαμε… όμως δεν αποτελεί μια ένδοξη στιγμή της Ελληνικής Ιστορίας;»



ΚΥΠΡΟΣ ΑΝΑΔΡΟΜΕΣ ΚΑΙ ΓΕΓΟΝΟΤΑ
ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ



ΠΗΓΗ eoniaellhnikhpistΙ


Σας προσκαλώ να εγγραφείτε στο νέο κανάλι μου στο you tube
Να το στηρίξετε και να έχετε έγκαιρη και έγκυρη ενημέρωση.
Όπως επίσης μπορείτε να μου στέλνετε στο mail μου dsgroupmedia@gmail.com   τα  video σας να τα ανεβάζουμε άμεσα.

Αν σας άρεσε το άρθρο κάντε ένα like, κοινοποιήστε το στους φίλους σας και μοιραστείτε μαζί τους την γνώση 

Δημοσίευση σχολίου

Αφήστε το σχόλιό σας ή κάνετε την αρχή σε μία συζήτηση

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.

Δημοφιλείς κατηγορίες

...
Οι πιο δημοφιλείς κατηγορίες του blog μας

Whatsapp Button works on Mobile Device only