ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΣΕ ΒΑΚΤΡΙΑΝΗ ΚΑΙ ΙΝΔΙΚΗ
ΠΑΛΑΙΕΣ ΑΠΟΔΕΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ
ΠΑΛΑΙΕΣ ΑΠΟΔΕΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ
Ο Αλέξανδρος πέρασε τα περισσότερα από τα έτη της ζωής του (330-325 π.Χ.) εκεί που διεξήγαγε τις εκστρατείες στο σημερινό Αφγανιστάν, το Πακιστάν και την Ινδία και όχι μόνον και άφησε πίσω του τα Ελληνικά βασίλεια και τον πολιτισμό που άκμασε σε όλη την « Ελληνιστική » περίοδο αλλά και ακόμα αργότερα.
Τα ίχνη αυτών των Ελληνικών βασιλείων εμφανίζονται συνεχώς και στα αρχαιολογικά, καλλιτεχνικά και επιγραφικά στοιχεία που προέρχονται από το Αφγανιστάν, το Τατζικιστάν ,το Πακιστάν και την Ινδία αποκαλύπτουν ένα ευημερούν και πολιτιστικά διαφορετικό κόσμο.
Σε αυτή την σειρά άρθρων , θα διερευνήσουμε τα ζητήματα της ταυτότητας και της πολιτιστικής αλληλεπίδρασης στα ελληνο-βακτριανά και ινδο-ελληνικά ή Ελληνο-ινδικά βασίλεια εξετάζοντας , επιγραφές ή ομάδες επιγραφών.
Μερικά είναι παλιά ευρήματα, μερικά δε είναι πρόσφατα .- Κατ 'αρχάς, μια ελληνική θρησκευτική αφιερωματική επιγραφή από το Τατζικιστάν προς τιμήν του Ευθύδημου και του γιου του Δημητρίου, η οποία δημοσιεύθηκε το 2004, αλλά χρονολογείται από τα έτη 200-195 π.Χ., πιθανώς η ιστορική Αλεξάνδρεια η επί του Ώξου, επίσης πιθανώς η μετονομασθείσα αργότερα σε ή Ευκρατίδεια Βακτρίας
- Κατόπιν, μία ελληνική επιτύμβια επιγραφή για τον Σόφυτο, γιο του Νάρατου, που βρέθηκε στο Κανταχάρ και δημοσιεύθηκε το 2004.
- Μετά, μια επιγραφή από τον Ηλιόδωρο, γιο του Δίονος , σε αφιερωματικό πυλώνα που αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά το 1909 , Γράφτηκε στη γλώσσα Prakrit αλλά σε ύφος Brahmi, η επιγραφή χρονολογείται από τα τέλη του δεύτερου αιώνα και ο στύλος στον οποίο είναι γραμμένη εξακολουθεί να βρίσκεται στο Besnagar της Ινδίας.
- Επίσης, μια σειρά κειμένων από το Ai Khanoum και το Sangcharak στο Αφγανιστάν και το Takht-i Sangin στο Τατζικιστάν που μαρτυρούν τη διοικητική οργάνωση του ελληνο-βακτριανού βασιλείου τον δεύτερο αιώνα.
Αυτό που μπορούν να μας πουν αυτά τα μεμονωμένα, έγγραφα , είναι φυσικά, περιορισμένα, αλλά προσφέρουν ενδιαφέρουσες γνώσεις για τις διαδικασίες πολιτιστικής αλληλεπίδρασης που λειτουργούν στην «ελληνιστική» ανατολή, ιδιαίτερα για τους τρόπους με τους οποίους οι ταυτότητες (των προσώπων) θα μπορούσαν να εκπροσωπούνται και να εκφράζονται σε πολύ μικτό πολιτιστικό περιβάλλον.
- Οι πηγές μας για τα ελληνο-βακτριανά και ινδο-ελληνικά βασίλεια είναι περιορισμένα. Απομονωμένες αναφορές σε συγγραφείς όπως ο Στράβων, ο Πλίνιος ο πρεσβύτερος και ο Αθήναιος παρέχουν την πλειοψηφία των συγγραφικών αναφορών, ενώ αποκαλύπτονται σποραδικά νέα επιγραφικά, νομισματικά και αρχαιολογικά ευρήματα.
Αυτό σημαίνει ότι νέα ευρήματα, όπως μερικές από τις επιγραφές για τις οποίες θα συζητήσουμε παρακάτω, συχνά υπάρχουν μέσα σε ένα ιστορικό κενό. Μπορούμε να πούμε ότι παρέχουν στοιχεία για πολιτισμική αλληλεπίδραση, αλλά δεν έχουμε κανένα πλαίσιο για αυτή την πολιτισμική αλληλεπίδραση ως διαδικασία που αναπτύσσεται με την πάροδο του χρόνου.
Χωρίς το αρχαιολογικό τους πλαίσιο, το μόνο που έχουμε είναι η επιγραφική «στιγμή» που απεικονίζεται από την επιγραφή και το ίδιο το κείμενο.
- Παρά τις πολλές αυτές ελλείψεις, έχουν γραφτεί πολλά για την « ελληνιστική», ελληνική Βακτριανή. Ο William Tarn, ο Awadh Narain και ο Omar Coloru έχουν παράγει γενικά ιστορικά στοιχεία για τους Έλληνες στην Βακτριανή και την Ινδία, ενώ η πολιτισμική αλληλεπίδραση μεταξύ Ελλήνων και μη Ελλήνων έχει αποτελέσει αντικείμενο σειράς έργων του François Widemann, της Rachel Mairs και μια επικείμενη δημοσίευση, που έχει κάνει ο Μιχάλης Ηλιάκης.
Η μελέτη της «Ελληνιστικής » Ελληνικής Βακτριανής βασίζεται, εδώ και καιρό στα νομίσματά της, τα οποία ο Philip Grierson περιέγραψε ως «το καλύτερο καλλιτεχνικό επίτευγμα σε όλη την ιστορία της νομισματοκοπίας».
Η περιοχή έχει παράξει όχι μόνο τη μεγαλύτερη αρχαία συλλογή κερμάτων που βρέθηκε ποτέ - το Mir Zakah II, που αποτελείται από πάνω από μισό εκατομμύριο χρυσά, ασημένια και χάλκινα νομίσματα - αλλά και τα μεγαλύτερα χρυσά και ασημένια νομίσματα που σώζονται από την αρχαιότητα: ,στατήρας, Ευκρατίδης Α΄ (διάμετρος 58 mm), το Ευκρατίδιον ( σχήμα 1 ), και τα 85 γραμμαρίων ασημένια διπλά δεκάδραχμα του Αμύντα Α΄ (διάμετρος γ. 62-67 mm).
 |
| Σχήμα 1. Στατήρας - Νόμισμα του βασιλέως Ευκρατίδου τώρα στο Cabinet des Médailles του Παρισιού |
Η «Ελληνιστική » Ελληνική Βακτριανή έχει γίνει συνώνυμη με τέτοιες νομισματικές μοναδικότητες Με τα χρόνια ο Frank Holt δημιούργησε μια σειρά εξαιρετικών έργων που έφεραν στο φως την ίδια την «Ελληνιστική » Ελληνική Βακτριανή μέσα από τη στενή μελέτη των εναπομείναντων νομισμάτων της.
Ένας μη αμελητέος αριθμός σύντομων επιγραφών, καθώς και μερικά μακρά και υψηλής ποιότητας κείμενα, έχουν επιβιώσει από την Βακτριανή και την, Σογδιανή, τα περισσότερα από τα οποία έχουν συλλεχθεί και από τον Filippo Canali de Rossi στο « Iscrizioni dello estremo oriente greco » .
Η τρέχουσα σειρά «Αρχαιολογία της Ελληνιστικής Άπω Ανατολής» από την Rachel Mairs παρέχει μια χρήσιμη επισκόπηση των πρόσφατων εξελίξεων στην αρχαιολογία της « ελληνιστικής» Ελληνικής Βακτριανής ενώ « ο Χαμένος Κόσμος του Χρυσού Βασιλιά » του Frank Holt προσφέρει μια ενθουσιώδη εισαγωγή στην ιστορία και τη μελέτη της αρχαίας Βακτριανής.
Ιστορικό περίγραμμα
Οι κατακτήσεις του Αλεξάνδρου στην Αραχωσία, τη Βακτριανή, τη Σογδιανή και την κοιλάδα του Ινδού συνέβησαν κατά τα έτη 330-325π.Χ.
Πολλές νέες πόλεις, όπως η Αλεξάνδρεια στην Αραχωσία (ίσως το σύγχρονο Κανταχάρ, στο Αφγανιστάν) και η Αλεξάνδρεια-Εσχάτη (σύγχρονη Khojend, στο παρελθόν Λενιναμπάντ στο Τατζικιστάν),ιδρύθηκαν ως μέσο σταθεροποίησης μιας δύσκολης παραμεθόριας περιοχής.
- Για τον Πλούταρχο, αυτές οι πόλεις εμφύτευσαν τον ελληνικό πολιτισμό σε όλη την Ανατολή. Οι άποικοι του Αλεξάνδρου, ωστόσο, αισθάνθηκαν διαφορετικοί και εξεγέρθηκαν μαζικά τα έτη 326/5 και 323/2. Και οι δύο εξεγέρσεις κατεστάλησαν άγρια.
 |
Ελληνοβακτριανό βασίλειο .
|
- Στα τέλη του τέταρτου αιώνα, ο Σέλευκος παρέδωσε στον βασιλιά Chandragupta Maurya (Σανδροκόττο) τον έλεγχο των μακρινών ανατολικών σατραπειών της Γκέντσιας, της Αραχωσίας, της Παροπαμισσαϊας και της κοιλάδας του Ινδού.
- Ο πληθυσμός αυτών των περιοχών ήταν εθνικώς αναμειγμένος.
Ο πρεσβευτής του Σελευκιδιώτη Μεγασθένη οδήγησε πολυάριθμες πρεσβείες στην αυλή της Chandragupta στα τέλη του τέταρτου και των αρχών του τρίτου αιώνα. Η Indika του δεν επιβιώνει, αλλά φαίνεται να έχει αναλύσει την ιστορία και την εθνογραφία της Ινδίας.
- Ο Μεγασθένης ο Ίων, (περ. 350 - 290 π.Χ.) ήταν αρχαίος Έλληνας γεωγράφος - εθνογράφος, διπλωμάτης και ιστορικός. Υπήρξε πρέσβης του Σέλευκου Α΄ του Νικάτορος για περισσότερα από 10 χρόνια στα ανάκτορα του Τσαντραγκούπτα Μαουρύα (Ελληνικά: Σανδροκόττος ή Σανδράκοττος) στην Παταλιπούτρα, και κατά τους Έλληνες Παλίμβαθρα, (σημερινή Πάτνα) των Ινδιών.
- Το βιβλίο του «Ινδικά» αποτελεί την πρώτη ιστορική πηγή που έχουμε για την Ινδία, και γι’ αυτό δίκαια έχει χαρακτηρισθεί ως ο "Πατέρας της Ινδικής Ιστορίας". Επίσης έχει καταγραφεί ως ο πρώτος ξένος Πρέσβης στα χρονικά της Ινδίας. Η παραμονή του στην Ινδία θα πρέπει να έγινε πριν από το θάνατο του Τσαντραγκούπτα το 288 π.Χ., οπότε και επέστρεψε στην Αραχωσία.
- Ο Μεγασθένης στα «Ινδικά» του φέρεται κατά τους ερευνητές να επηρεάστηκε από τα έργα του Σκύλακα, Ηρόδοτου, Κτησία και Εκαταίου, ενώ με τη σειρά του επηρέασε μεταγενέστερους ιστορικούς όπως τον Στράβωνα και τον Αρριανό. Η περιγραφή του για την Ινδία περιλαμβάνει πολλούς "μύθους" αλλά και σημαντικά γεωγραφικά και εθνολογικά στοιχεία. Στην αρχή του βιβλίου του αναφέρεται στους ηλικιωμένους Ινδούς που γνωρίζουν για την προϊστορική άφιξη του Διόνυσου και του Ηρακλή στην Ινδία. Μια ιστορία ιδιαίτερα δημοφιλή κατά τους Αλεξανδρινούς χρόνους.
- Ιδιαίτερα σημαντικές είναι και οι παρατηρήσεις του για τις θρησκείες των Ινδών, όπου αναφέρεται στους λάτρεις του Ηρακλή (Σίβα) και Διόνυσου (Κρίσνα ήΊντρα) ενώ δεν αναφέρεται καθόλου στο Βουδισμό που αποδεικνύει ότι η θρησκεία αυτή δεν ήταν ευρέως γνωστή πριν από την ανάληψη της ηγεμονίας από τον Ασόκα.
- Τα διασωθέντα αποσπάσματα από τα «Ινδικά» του Μεγασθένη, συνέλεξαν, μετέφρασαν και εξέδωσαν ο E. A. Schwanbeck το 1846 και ο J. W. McCrindle το 1877. Μερικές σημαντικές εργασίες έχουν γίνει και από σύγχρονους λόγιους αλλά δεν έχει υπάρξει μέχρι σήμερα καμία εκμετάλλευση του πρωτοπόρου ιστορικού και διπλωματικού έργου του από την Ελληνική πολιτεία.
- Ο Δημόδαμας (σταδιοδρόμησε τον 3ο αιώνα π.Χ.) ήταν αξιωματικός των Σελευκίδών του 3ου αιώνα π.Χ. Ο Δημόδαμας γεννήθηκε στην Μίλητο και ήταν γιος του Αριστείδη. Υπηρέτησε ως στρατηγός των Σελευκιδών κάτω από τους Σέλευκο Α' Νικατόρα και τον Αντίοχο Α' Σωτήρα. Περίπου το 294-293 και 281-280 π.Χ., ο Δημόδαμος υπηρέτησε ως σατράπης των Σελευκιδών στη Βακτριανή και τη Σογδιανή.
- Η Βακτριανή, ωστόσο, παρέμεινε μέρος της αυτοκρατορίας των Σελευκιδών μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 240 π.Χ. , όταν ο Σελευκίδης σατράπης Διόδωτος εξεγέρθηκε και καθιέρωσε ένα ανεξάρτητο βασίλειο.
Η δύναμη αυτού του ελληνο-βακτριανού βασιλείου έφτασε στο ζενίθ του στα μέσα του δεύτερου αιώνα. Σύμφωνα με την βασιλεία των .... Δημήτριου Α' Ι (. 195-180) και Ευκρατίδου ( 170 - 145)π.Χ. και η Ελληνο-Βακτριανή εξουσία επεκτάθηκε στην Ινδία, ίσως έως την Pataliputra (σύγχρονη Πάτνα).
 |
| Απολλόδωτος Α' ηγεμόνας στο Ελληνοβακτριανό Bασίλειο - Τετράδραχμο 180/174- 165/160 π.Χ. αι 160 ετών. |
Ο πιο γνωστός από τους Έλληνες στην ινδική βασιλιάδες ο Μένανδρος έχει μείνει στην ιστορία για τη μετατροπή του σε Βουδιστή (Πλούτ. ΡΚΑΕ. Ger. Reip . 821d-e) και εμφανίζεται στο βουδιστικό διάλογο...«Οι ερωτήσεις των Milinda » ( έτος 100).
 |
| Ελληνοϊνδικό βασίλειο |
Το βασίλειο της Βακτριανής περιγράφηκε από τον Απολλόδωρο , που γράφει , ίσως στα τέλη του δεύτερου ή αρχές του πρώτου αιώνα, ως «το στολίδι όλων των Αριάνων » ( FGrH 779 F 7a = Strabo 11.11.1 [C516-17]) και καταγράφεται ότι είχε 1.000 πόλεις στην κορύφωσή του (simp, 41.1.8, Στράβων 15.1.3 [C686]), αν και μόνο μια χούφτα από τις πόλεις αυτές είναι γνωστές σήμερα....!
 |
| Ελληνοβακτριανό -Απολλόδοτος 174-165 π.Χ. Ημίδραχμο |
Η αυτοκρατορία ήταν πολιτιστικά διαφορετική.Οι ηγεμόνες της εξέφρασαν την ελληνική εξουσία και χρησιμοποίησαν την ελληνική γλώσσα, αλλά η βουδιστική εικονογραφία και ορολογία εμφανίζονται συχνά στα νομίσματα των Ελλήνων στην Ινδία βασιλιάδων, που μερικές φορές είναι δίγλωσση, με ελληνικές και περιεκτικές ινδικές επιγραφές.όπου ο βασιλιάς περιγράφεται τόσο ως Έλληνας Μακεδόνας βασιλεύς όσο και ως Ινδός μαχαραγιάς .
Το καλλιτεχνικό ύφος που δημιουργήθηκε τότε αναμιγνύεται πολύ με τους πρώτους αιώνες της τέχνης Γκαντάρα - Gandharan αποκαλύπτει μια έντονη σύνθεση των δύο, Ελληνικού και βουδιστικού ύφους αλλά και η ελληνική γραφή παρέμεινε σε χρήση και στην Αυτοκρατορία Kushan του δεύτερου και τρίτου αιώνα .
- Το έτος 185 π.Χ., με την εισβολή των Ελληνοβακτηριανών στην Ινδία, σηματοδοτεί μια εξέλιξη στο σχεδιασμό κερμάτων μονού χυτού στη νομισματοκοπία της Γκαντάρα, καθώς εισήχθησαν θεότητες και ρεαλιστικές μορφές από ζώα. Ταυτόχρονα εξελίχθηκε η τεχνολογία των νομισμάτων, καθώς άρχισαν να εμφανίζονται τα νομίσματα διπλής όψης (χαραγμένα και στις δύο πλευρές, εμπρός και πίσω). Οι αρχαιολογικές ανασκαφές των νομισμάτων έδειξαν ότι αυτά τα νομίσματα, καθώς και τα νέα διπλά νομίσματα, ήταν σύγχρονα με εκείνα των Ινδο-Ελλήνων, σύμφωνα με τον Osmund
 |
| Τάξιλα, μονόκλωνο νόμισμα με το Lakshmi και το σύμβολο τοξοειδούς λόφου (185-160 π.Χ.). |
Ο Ναγκασένα, ο οποίος είναι γνωστός για την μεταστροφή του Μένανδρου από τον ελληνικό πολυθεϊσμό στο Βουδισμό, ήταν ο ίδιος μαθητής του Έλληνα βουδιστή μοναχού Νταμαραξίτα.
Ο Μένανδρος έφτασε στην επιφοίτηση ως σοφός με την καθοδήγηση του Ναγκασένα και θεωρείται ως ένας μεγάλος προστάτης του Βουδισμού.
 |
Ασημένια δραχμή του Μενάνδρου Α (155-130 π.Χ.Ελληνικά -ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΣΩΤΗΡΟΣ ΜΕΝΑΝΔΡΟΥ (ΒΑΣΙΛΕΟΣ ΣΩΤΕΡΟΣ ΜΕΝΑΝΔΡΟΥ) δλδ."Του βασιλιά Σωτήρα Μενάνδρου". στην γλώσσα Kharosthi : ΜΑΧΑΡΑΓΙΑ ΤΡΑΤΣΑ ΜΕΝΑΔΡΑΣΑ "Σωτήρας βασιλιάς Μενάνδρoς". δείχνει την θεά Αθηνά Αλκείδε(η)μο την υπερασπιστρια θεά του δήμου ,του λαού να κρατά όπλον ασπίδα δηλαδή με αιγίδα και τον κεραυνό στο δεξί της χέρι. . |
Κάθε ένα από τα έγγραφα που θα αναφερθούν στην συνέχεια είναι ένα στιγμιότυπο μιας ζωντανής διαδικασίας πολιτιστικής αλληλεπίδρασης. Το καθένα μας αναγκάζει να σκεφτόμαστε ζητήματα ταυτότητας, γλώσσας, εκπαίδευσης και πολιτισμού, αλλά το καθένα έχει τους περιορισμούς του.
Η αφοσίωση του Ηλιόδωτου είναι ένα απομονωμένο κομμάτι της ελληνικής γλώσσας, της θρησκείας και του πολιτισμού στην Ελληνιστική Βακτριανή, φαινομενικά υπάρχουσα απομονωμένη από το ευρύτερο πλαίσιο της υπόλοιπης Βακτριανής.
Μας λέει πολλά για τη διάδοση του ελληνικού πολιτισμού στην ελληνιστική Ανατολή, αλλά τίποτα για την αλληλεπίδραση διαφορετικών πολιτισμών.
Τα Δελφικά Παραγγέλματα μας δείχνουν πώς το (σημερινό )Αϊ Χανούμ προσπάθησε να εκφράσει την ελληνική του ταυτότητα στα μέσα του τρίτου αιώνα με την ανάθεση ελληνικής προσθήκης στο ιερό του ιδρυτή.
Εντούτοις, το μη ελληνικό στοιχείο της πόλης, το οποίο πιστοποιείται στο καλλιτεχνικό και αρχιτεκτονικό αρχείο, παραμένει αόρατο εδώ.
Δεν ξέρουμε πώς ένοιωθαν οι αυτόχθονες Βακτριανοί για το «άλσος του Δία», την παρουσία ελληνικών αφιερώσεων και θρησκευτικών τελετουργιών εκεί και την κυριαρχία των Ελλήνων των από την Μακεδονία βασιλιάδων. Δεν ξέρουμε πώς τα ελληνικά ή η ελληνική κοινότητα του Kandahar αισθάνθηκε για τον Σώφυτο, έναν Ελληνικής μόρφωσης Ινδό .
Ούτε γνωρίζουμε πώς η ινδική κοινότητα Βιδίσα -Vidisha- ανταποκρίθηκε στον Ηλιοδωρο, τον Έλληνα πρεσβευτή ενός Έλληνα στην Ινδία βασιλέα , ο οποίος έκανε μια αφιέρωση ινδικού ύφους σε ινδική θεότητα.
Αυτά τα έγγραφα δεν μας λένε με απόλυτο τρόπο πώς η ταυτότητα έγινε αντιληπτή μέσα σε μια σειρά πολύ μικτών κοινοτήτων, αλλά μας δείχνουν πόσο ζωντανός είναι αυτός ο διαπολιτισμισμός και μας κάνουν να σκεφτούμε πιο προσεκτικά για μια διαδικασία που η έρευνα και τα συμπεράσματα θεωρείται πολύ συχνά απλώς ως «Hellenization» -« Ελληνοποίηση ».
1. Αλεξάνδρεια η εν Αρείοις
Ιδρύθηκε στη διάρκεια του έτους 330 π.Χ., όταν ο Αλέξανδρος εισέδυσε στην περσική σατραπεία Αρεία ή Αρία ( σημερινό Αφγανιστάν). Βρισκόταν κοντά στην πρωτεύουσα της επαρχίας, Αρτακόανα, που ταυτίζεται με τη σημερινή πόλη Χεράτ. Πιθανολογείται πως ερείπια της βρίσκονται κάτω από τη μεσαιωνική ακρόπολη της σύγχρονης πόλης.
2. Αλεξάνδρεια η Προφθασία
Ιδρύθηκε το 330 π.Χ. στη Δραγγιανή, νότια της Φράδα ( σημερινό Φαράχ του Αφγανιστάν). Τοποθετείται βόρεια του ποταμού Ετύμανδρου (σημερινός Χέλμαντ). Η ίδρυση της δεν είναι επαρκώς στοιχειοθετημένη.
3. Αλεξάνδρεια η εν Αραχωσία
Ο Αλέξανδρος από την Αρεία κινήθηκε προς τη Δραγγιανή ( περιοχή ανάμεσα στο σημερινό Ιράν και Αφγανιστάν) και στη συνέχεια έφτασε στην Αραχωσία, πλησιάζοντας προς τους πρόποδες του Ινδικού Καυκάσου (Χίντου Κους). Εκεί ίδρυσε την Αλεξάνδρεια στην Αραχωσία, το χειμώνα του 330-329 π.Χ. Ο Αρριανός δεν αναφέρει πουθενά στοιχεία για την ακριβή τοποθεσία της πόλης και τον τρόπο εποικισμού της. Πολλοί ερευνητές την ταυτίζουν με τη σημερινή πόλη του Αφγανιστάν Κανταχάρ.
4. Αλεξάνδρεια η Εσχάτη ή παρά τον Ιαξάρτην
Αφού ο Αλέξανδρος διέσχισε την οροσειρά του Ινδικού Καυκάσου, έφτασε στη Σογδιανή και στην πόλη Μαρακάντα ( σημερινή Σαμαρκάνδη του Ουζμπεκιστάν). Από εκεί συνέχισε βορειοανατολικά και, όταν έφτασε στον Ιαξάρτη ποταμό, αμυντικοί λόγοι τον ανάγκασαν να ιδρύσει μια πόλη, το 329 π.Χ., την οποία εποίκισε με ντόπιους και Έλληνες μισθοφόρους που είχε μαζί του. Είναι πολύ πιθανό μετά το θάνατό του η πόλη να άλλαξε όνομα από τον επόμενο κυρίαρχο της, τον Σέλευκο το Νικάτορα. Η πόλη βρίσκεται πολύ κοντά στην πόλη του Τατζικιστάν Χουντζάντ (πρώην Λενιμπάντ).
5. Αλεξάνδρεια η επί του Καυκάσου
Το καλοκαίρι του 327 π.Χ. ο Αλέξανδρος έφυγε από τη Σογδιανή και εισήλθε στη Βακτριανή , κινούμενος προς νότο, και στην Ινδία. Στην περιοχή των Παροπαμισάδων ίδρυσε μια νέα Αλεξάνδρεια, την επί Καυκάσου. Την εποίκισε με ντόπιους κατοίκους και βοηθητικό στρατιωτικό προσωπικό. Η πόλη βρίσκεται πολύ κοντά στη σημερινή πόλη Μπαγκράμ του Αφγανιστάν.
6 και 7. Αλεξάνδρεια Νίκαια και Αλεξάνδρεια Βουκέφαλος
Μετά τη νίκη του στον ποταμό Υδάσπη ( σημερινός Γχέλουμ στο Πακιστάν, παραπόταμος του Ινδού), το καλοκαίρι του 326 π.Χ., ο Αλέξανδρος ίδρυσε δύο νέες πόλεις, μία στην αριστερή όχθη του ποταμού, τη Νίκαια, και μία στη δεξιά, τη Βουκέφαλο(σημερινό Γχέλουμ). Την επίβλεψη της ανέγερσης των δύο αυτών πόλεων την είχε ο Κρατερός. Οι δύο πόλεις λόγω των μουσώνων χρειάστηκαν γρήγορες επισκευές.
8. Αλεξάνδρεια η παρά τον Ακεσίνην ποταμόν ή παρά τον Ινδόν
Γνωρίζουμε ότι ο Αλέξανδρος ίδρυσε, το 325 π.Χ., μια πόλη κοντά στον ποταμό Ακεσίνη (σημερινός Χενάμπ του Πακιστάν). Την επίβλεψη της ανέγερσης είχε ο Ηφαιστίωνας. Δεν γνωρίζουμε όμως το όνομα που της δόθηκε. Ο Αλέξανδρος εγκατέστησε στην πόλη κυρίως ντόπιους, αλλά και αρκετούς μισθοφόρους που δεν επιθυμούσαν να συνεχίσουν. Ίσως τελικά η πόλη αυτή να ταυτίζεται με εκείνη που αναφέρει ο Διόδωρος και όχι ο Αρριανός, η οποία χτίστηκε στη συμβολή του ποταμού Ακεσίνη με τον Ινδό και είχε 10.000 κατοίκους. Την πόλη αυτή μερικοί την ταυτίζουν με την σημερινή πόλη Ουτς Σαρίφ του Πακιστάν.
9. Αλεξάνδρεια η Ωπιανή
Ο Αλέξανδρος ανέθεσε, το 326/325 π.Χ. στον Κρατερό να οχυρώσει την πρωτεύουσα των Μουσικανών. Στη συνέχεια τοποθέτησε φρουρά και μετονόμασε(;) την πόλη σε Αλεξάνδρεια.
10. Αλεξάνδρεια Ραμπάκια
Την άνοιξη του 325 π.Χ. εισέβαλε στη χώρα των Ωρειτών. Εκεί ανακατασκεύασε την πρωτεύουσά τους, Ραμπάκια. Την επίβλεψη μάλιστα του έργου την ανέθεσε στον Ηφαιστίωνα και μετονόμασε την πόλη σε Αλεξάνδρεια. Σήμερα η περιοχή ονομάζεται Μπέλα και βρίσκεται στο Μπαλουχιστάν.
11. Αλεξάνδρεια η εν Καρμανία
Ιδρύθηκε το 325 π.Χ. και τοποθετείται στο σημερινό Ιράν, στην περιφέρεια Κερμάν.
12. Αλεξάνδρεια η εν Σουσιανή
Για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της άρδρευσης τω περιοχών κοντά στον ποταμό Ευφράτη και των ελών της αραβικής περιοχής, έχτισε ανάμεσα στις εκβολές του Ευφράτη και του Τίγρη , το 324 π.Χ., την τελευταία Αλεξάνδρεια. Αργότερα μετονομάστηκε σε Σελεύκεια η προς Ελαιώ, πόλη που παρέμεινε στο προσκήνιο μέχρι την εποχή των Σασσανιδών.
Εκτός από τις παραπάνω πόλεις υπάρχει μια πλειάδα άλλων πόλεων με το όνομα Αλεξάνδρεια, των οποίων η ύπαρξη δεν τεκμηριώνεται επαρκώς ή οι πληροφορίες για αυτές είναι συγκεχυμένες. Μερικές από τις πιο γνωστές ήταν οι ακόλουθες:
Αλεξάνδρεια στη Μακεδονία ή στη Θράκη ( η κατά Μέλανα κόλπο).
Αναφέρεται ότι την έχτισε ο Αλέξανδρος το 342 π.Χ., χωρίς όμως να υπάρχει καμία απόδειξη γι’αυτό. Αν δεν πρόκειται για μια αντανάκλαση της ίδρυσης των Φιλίππων, πιθανόν να είναι η πόλη που αναφέρει ο Πλούταρχος ότι ίδρυσε ο Αλέξανδρος στη Θράκη με το όνομα Αλεξανδρούπολη ( καμία σχέση με τη σημερινή πόλη).
Αλεξάνδρεια η εν Γρανικώ
Αλεξάνδρεια η Τρωάς.
Αλεξάνδρεια η παρά την Ισσόν ή της Κιλικίας.
Η πόλη αυτή μας είναι γνωστή από τον Στράβωνα. Πιθανόν να πρόκειται για μετονομασία πόλης ή για πόλη που ξαναχτίστηκε στους ελληνιστικούς χρόνους για να θυμίζει τη μεγάλη μάχη. Σήμερα είναι γνωστή με το όνομα Αλεξανδρέττα ή Ισκεντερούν.
Αλεξάνδρεια η επί του Ώξου ή Ωξειανή.
Χτίστηκε στη συμβολή του ποταμού Ώξου και του ποταμού Κόκχα.
Τέλος, οι παρακάτω πόλεις δεν είναι σίγουρο ότι κάποτε ονομάζονταν «Αλεξάνδρεια». Πρόκειται για πόλεις οι οποίες στους ελληνιστικούς χρόνους ονομάζονταν είτε «Αντιόχεια» είτε «Σελεύκεια» :
Αλεξάνδρεια η Μαργιανή (σημερινό Τουρκμενιστάν).
Ιδρύθηκε μάλλον από τους Σελευκίδες με το όνομα Αντιόχεια.
Αλεξάνδρεια η προς Πέρσας.
Ίσως είναι η Αντιόχεια της Περσίδος. Υπήρχε σίγουρα πριν από το τέλος του 3ου αιώνα π.Χ. κοντά στο σημερινό Μπουσίρ.
Αλεξάνδρεια επί του ποταμού Τίγρη.
Έχει ταυτοποιηθεί με τη Σελεύκεια του ποταμού Τίγρη. Ιδρύθηκε σίγουρα από τους Σελευκίδες.
Αλεξάνδρεια η εν Σκύθαις.
Ιδρύθηκε κοντά στον ποταμό Ιαξάρτη, πιθανόν ανάμεσα στο 290 και το 280 π.Χ.(πιθανότατα πρόκειται για την επανίδρυση της Αλεξάνδρειας Εσχάτης.)
Αλεξάνδρεια της Μεσοποταμίας.
Αλεξάνδρεια η προς Λάτμον.
Αυτόν τον κόσμο του Ελληνισμού στην Ασία κατά την Μετά-Aλεξανδρινή εποχή, φέρουν στο φως οι ξένες ανασκαφές στην Ασία από τη Συρία ως το Αφγανιστάν, το Ουζμπεκιστάν και την Ινδία.
Είναι σημαντικά τα αρχαιολογικά ευρήματα τα οποία προκύπτουν και αποδεικνύουν την εκεί διάδοση του ελληνικού πολιτισμού από τον Αλέξανδρο και τους Μακεδόνες Διαδόχους του. Η εποχή αυτή μελετάται από τον 19ο αι. και ονομάστηκε από τους πρώτους ειδικούς στο θέμα επιστήμονες, τον Γερμανό Ντρόϋζεν και αργότερα τους Γάλλους Φουσέ και Σλουμπμερζέ, ‘’Ελληνιστική’’, για να ξεχωρίζει από την κλασσική περίοδο.
Χαρακτηρίζεται από τη διάδοση του ελληνικού πολιτισμού στην Ανατολή χάρη στις πολυάριθμες
Ελληνίδες πόλεις που ιδρύθηκαν εκεί και την οικουμενικότητα της ελληνικής γλώσσας που προέκυψε για πολλούς αιώνες, όπως το ανέφεραν οι αρχαίοι ιστορικοί.
Οι ανασκαφές αποδεικνύουν επίσης την ελληνική επιρροή στους πολιτισμούς και τις τέχνες της Ασίας όπως και τις αμφίδρομες επιρροές. Αποκαλύπτουν όμως κυρίως ότι, στοιχεία του ελληνικού πολιτισμού εμφανώς και οικειοθελώς υιοθετήθηκαν και καλλιεργήθηκαν για πολλούς αιώνες μετά την αποχώρηση των Ελλήνων, όπως στην τέχνη της Γανδάρας η οποία ονομάζεται ελληνο-βουδιστική από τους Γάλλους ειδικούς.
Πρόκειται για σπουδαία στοιχεία τα οποία, ύστερα από πολυετείς μελέτες, μόλις τελευταίως γίνονται γνωστά από τους ξένους αρχαιολόγους πολλών κρατών που ανασκάπτουν στην Ασία, μεταξύ των οποίων οι πλέον ειδικοί, οι Γάλλοι αρχαιολόγοι, oι οποίοι ανασκάπτουν εκεί από τις αρχές του 1900. Στην σημερινή γενιά οι σπουδαιότεροι αυτών είναι ο Καθ. Paul Bernard, ο Prof. Pierre Leriche, ο Prof. Osmund Bopearachchi και άλλοι.
Η εκστρατεία του Αλεξάνδρου στην Ασία θα είχε μείνει στην Ιστορία μόνο σαν ένα στρατηγικό επίτευγμα αν δεν έφερε μέσα της τους γόνους της παγκόσμιας πολιτισμικής αναμόρφωσης που άλλαξε την πολιτισμική ταυτότητα του τότε κόσμου. Η διάδοση του ελληνικού πολιτισμού στην Ασία, που μόνο τα τελευταία 20 χρόνια είναι αρχαιολογικά αποδεδειγμένη, κυρίως από τις Γαλλικές και Ουζμπεκικές Αρχαιολογικές Αποστολές, τον κατέστησε οικουμενικό για πολλούς αιώνες (3 στην Κ. Ασία και σχεδόν 10 στη Μ. Ανατολή) έως τον εξισλαμισμό και ακόμα μετά.
Ο Καθηγητής Μostafa El-Abbadi του Πανεπιστημίου της Αλεξανδρείας γράφει στο βιβλίο του ‘’Η αρχαία Βιβλιοθήκη της Αλεξανδρείας’’ (Εκδ. ΣΜΙΛΗ σελ. 206, οriginal edition ‘’Τhe life and fate of the ancient library of Alexandria’’ UNESCO Paris 1992), ότι έναν αιώνα και πλέον μετά την κατάκτηση από τους Άραβες, η Δαμασκός και η Αλεξάνδρεια συνέχιζαν να έχουν τα Ελληνικά ως επίσημη γλώσσα του κράτους (331π.Χ. -642-750 μ.Χ.). Αυτό έγινε χάρη στους Μακεδόνες βασιλείς και σήμερα πολύ λίγοι το αναφέρουν.
Ο Αλέξανδρος ίδρυσε 70 Αλεξάνδρειες σύμφωνα με τον Πλούταρχο, εκ των οποίων 9 στην αρχαία Βακτριανή (σημερινό Αφγανιστάν) και ιδίως κοντά στα όρια της Αυτοκρατορίας του με την τότε Ινδία (σήμερα το Πακιστάν). Πόλεις φρούρια και προμαχώνες, αλλά ορισμένες εξελίχθηκαν αργότερα σε μεγάλα εμπορικά και πνευματικά κέντρα και έγιναν δάδες του ελληνικού πολιτισμού που εξέπεμπαν το φως τους απέναντι στους λαούς της Ασίας. Σ’ αυτές προστέθηκαν πολλές ελληνικές πολιτείες που ιδρύθηκαν από τον Σέλευκο 1ο τον Νικάτωρα που κυριάρχησε στην Ασία και τους μετέπειτα διαδόχους και επιγόνους στην περιοχή αυτή όπως και στην Αίγυπτο των Πτολεμαίων Λαγηδών.
Ορισμένες ελληνικές πόλεις επέδρασαν έντονα γύρω τους σαν μεγάλα εμπορικά και πολιτιστικά κέντρα στο μεγάλο άξoνα Ανατολής-Δύσης. Οι πολλοί και μεγάλοι οδικοί άξονες που δημιουργήθηκαν διευκόλυναν και ενέτειναν τις εμπορικές και πολιτιστικές επικοινωνίες των διαφόρων λαών από τη Μεσόγειο στην Ινδία και έτσι κατέστησαν τα Ελληνικά αναγκαίο εργαλείο επικοινωνίας μεταξύ τους και συγχρόνως δίαυλο εξάπλωσης του ελληνικού πολιτισμού.
Έλληνες έποικοι ήλθαν στις καινούριες πολιτείες και έφεραν τη γνώση και τις τέχνες τους. Πολλοί ντόπιοι τις διδάχτηκαν εξελληνιζόμενοι και τις διαιώνισαν εφαρμόζοντάς τες, όπως ο τότε περιζήτητος αρχιτέκτων Απολλόδωρος της Δαμασκού που έχτισε το Φόρουμ της Ρώμης. Η ιδιαιτερότητα του ελληνικού πολιτισμού είναι ότι δεν επεβλήθη δια νόμου, δεν αντικατέστησε ή κατήργησε ντόπιους πολιτισμούς, απλώς εξαπλώθηκε δια των Ελληνίδων πόλεων. Οι λαοί, διατηρώντας τον δικό τους, υιοθέτησαν και τον ελληνικό στο βαθμό που τους ήταν αρεστό (πνευματική ελίτ) ή αναγκαίο για την καθημερινή ζωή και τις εμπορικές και διοικητικές συναλλαγές τους.
Η ύπαρξη μεγάλων θεάτρων που ανακαλύφθηκαν στις ελληνιστικές και ελληνορωμαϊκές πόλεις της Ασίας (Πέτρα και Παλμύρα) αποδεικνύουν ότι οι ντόπιοι λαοί τουλάχιστον κατανοούσαν τα ελληνικά για να παρακολουθούν τα θεατρικά έργα των αρχαίων Ελλήνων, εφόσον την εποχή εκείνη δεν υπήρχαν μεταφράσεις.
Πολλές πόλεις της περιοχής είχαν τα ελληνικά ως επίσημη γραπτή γλώσσα. Εξ αιτίας της οικουμενικότητας της ελληνικής γλώσσας κατά την εποχή αυτή έκαναν την Χριστιανική θρησκεία να εκφραστεί στα ελληνικά για να γίνει ευρέως δεκτή.
Οι πόλεις της Μ. Ανατολής αποτελούν τον κυριότερο πυρήνα ελληνικού πολιτισμού και είναι περισσότερο γνωστές, όπως η Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, το σπουδαιότερο εμπορικό και πνευματικό κέντρο του Ελληνιστικού Κόσμου. Επίσης η Έφεσος και η Αντιόχεια, το ‘’Παρίσι’’ της Μ. Ανατολής που φωταγωγούνταν τις νύχτες (!), το Δίον, η Πέλλα, η Έδεσσα, η Βέροια, η Λαοδίκεια, η Εύρωπος-Δούρα, η Φιλιππούπολη (σημερινό Αμάν), η Γέρασα, η Απάμεια κλπ.
Η ελληνοφωνία του χώρου κράτησε εδώ ανθηρή ως τον εξισλαμισμό και πολύ ακόμα. Ήταν τόσο έντονη η ελληνική παρουσία, ιδιαίτερα στη Συρία, με τόσες πόλεις που έφεραν ονόματα της Μακεδονίας, ώστε ο Στράβων στην περιγραφή του την ονομάζει ‘’Μικρή Μακεδονία’’, όπως μας το θύμισε ο Prof. Pierre Leriche, απαριθμώντας τις πόλεις, ορισμένες των οποίων τις ανάσκαψε ο ίδιος με σπουδαία αρχαιολογικά ευρήματα!
Στην ελληνο-ρωμαϊκή εποχή πολλές πόλεις από αυτές, συνεχίζοντας την ελληνική τους ταυτότητα και δράση, έγιναν πλούσιες με μεγαλειώδη αρχιτεκτονική και κομψούς περίτεχνους κορινθιακούς κίονες. Τα ερείπια τους σήμερα είναι εικόνες φανταστικές που εντυπωσιάζουν σαν Παρθενώνες στις ερήμους, όπως η Απάμεια στη Συρία, η Γέρασα στην Ιορδανία.
Ο δεύτερος μεγάλος πυρήνας ελληνικού πολιτισμού ήταν η Βακτριανή η οποία ονομαζόταν σε κάποια περίοδο «Νέα Ελλάς», σύμφωνα με μελέτες των ειδικών (Μιχάλης Ισιγόνης, Brandon University, Canada). Εδώ αναπτύχθηκαν τα Ελληνο-βακτριανά βασίλεια με 40 Έλληνες βασιλείς των οποίων βρέθηκαν τόνοι αριστουργηματικών νομισμάτων τα οποία μαρτυρούν την ελληνική πολιτιστική ταυτότητα, τον υψηλό πολιτισμό, τον μεγάλο πλούτο και την επιρροή στους πολιτισμούς των λαών της περιοχής, όπως μας το ανέπτυξε ο Prof. Osmund Bopearachchi.
Εδώ ήταν οι Αλεξάνδρειες του Καυκάσου, της Αρίας (σημερινή Χεράτ), της Αραχωσίας (σημερινή Κανταχάρ), πόλεις θρυλικές που όμως δεν έχουν ανασκαφεί ή κείτονται κάτω από στρώματα άλλων μεταγενεστέρων.
Η Αϊ Χανούμ, (η άνω εικόνα) στο Β. Αφγανιστάν, στα σύνορα με το Τατζικιστάν, είναι η μόνη Ελληνιστική πολιτεία που ανασκάφτηκε παντελώς από τη Γαλλική Αρχαιολογική Αποστολή, με Διευθυντή τον Ακαδημαϊκό Καθ. Πώλ Μπερνάρ. Δεν είναι γνωστό το ελληνικό όνομά της.
Είναι μια πολιτεία μεγαλειώδης σαν μια Αλεξάνδρεια, χωρίς μεταγενέστερες επιστρώσεις, που έδωσε πολύτιμα στοιχεία γνώσης για τις Ελληνίδες πόλεις της Ασίας.
Εδώ επιβεβαιώνεται η ελληνική πολιτιστική ταυτότητα, με ελληνική αρχιτεκτονική, κτίρια ελληνικών θεσμών δηλ. ελληνικό θέατρο, ελληνικό γυμνάσιο και γυμναστήριο αφιερωμένο στον Ηρακλή, ναός πιθανόν του Δία, Ακρόπολη, ελληνικά κείμενα στο Ηρώο και στη Βιβλιοθήκη των ανακτόρων, ελληνικά διακοσμητικά στοιχεία (κίονες, μωσαϊκά, αγάλματα κλπ.)
Το μεγαλείο ορισμένων εκ των πόλεων αυτών εξηγεί την έντονη επιρροή τους, όταν ‘’μπόλιασαν’’ τις τέχνες και τους πολιτισμούς των λαών της περιοχής.
Στοιχεία στην τέχνη και τον πολιτισμό των λαών Κουσάν (τεχνοτροπία, θεματολογία, ελληνικό αλφάβητο) και η Ελληνο-βουδιστική τέχνη της Γανδάρα (περιοχής μεταξύ Αφγανιστάν και Πακιστάν) με αγάλματα του Βούδα με πρόσωπο Απόλλωνα και ελληνική θεματολογία θεών και ηρώων, μαρτυρούν για την επιρροή αυτή που καλλιεργήθηκε με σεβασμό από τους γηγενείς, επί 5 αιώνες μετά την αποχώρηση των Ελλήνων!
Σήμερα ακόμα παραμένουν ορισμένα ελληνικά στοιχεία στις παραδόσεις ντόπιων λαών, όπως το νόμισμα του Αφγανιστάν που φέρει τον θυρεό του Έλληνα βασιλιά του ελληνο-βακτριανού βασιλείου, με την ελληνική επιγραφή EYKPATIΔOY MEΓAΛOY BAΣIΛEΩΣ
Την Γαλλία πρωτοπόρο στις ανασκαφές από τις αρχές του 1900, ακολούθησαν και άλλες χώρες που συμπληρώνουν σήμερα τα σημαντικά ευρήματα, συμπληρώνοντας συγχρόνως μια ακόμα πολιτισμική σελίδα της Ελληνικής Ιστορίας.
Όμως, ο αρχαιολογικός χώρος της Αϊ Χανούμ λεηλατήθηκε όπως και πολλά ευρήματα και εκθέματα των εκεί Μουσείων, στους εμπόλεμους καιρούς που μεσολάβησαν.
Οι φωτογραφίες των ευρημάτων και η προσωπική μαρτυρία των μεγάλων αρχαιολόγων, που ανασκάπτουν με αντίξοες συνθήκες τις πολιτείες αυτές, είναι πολύτιμες για την Ιστορία και τους ευχαριστούμε που μας τα γνωστοποιούν.
Έτσι μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε ότι οι Μακεδόνες του Αλεξάνδρου, δημιούργησαν τον Ελληνισμό της Ασίας, χάρη στις ελληνίδες πόλεις που ίδρυσαν εκεί, διέδωσαν τον ελληνικό πολιτισμό και τον κατέστησαν οικουμενικό για πολλούς αιώνες, ‘’μπολιάζοντας’’ τους πολιτισμούς της Ανατολής όπως και τους πολιτισμούς της Δύσης.
Η εξάπλωση του ελληνικού πολιτισμού στην Ασία από τους Μακεδόνες αποδεικνύει την ελληνική πολιτισμική τους ταυτότητα, της οποίας οι αποδείξεις βρίσκονται στις ανασκαφές των ελληνικών πόλεων της Ανατολής.
Μας λέει πολλά για τη διάδοση του ελληνικού πολιτισμού στην ελληνιστική Ανατολή, αλλά τίποτα για την αλληλεπίδραση διαφορετικών πολιτισμών.
Τα Δελφικά Παραγγέλματα μας δείχνουν πώς το (σημερινό )Αϊ Χανούμ προσπάθησε να εκφράσει την ελληνική του ταυτότητα στα μέσα του τρίτου αιώνα με την ανάθεση ελληνικής προσθήκης στο ιερό του ιδρυτή.
Εντούτοις, το μη ελληνικό στοιχείο της πόλης, το οποίο πιστοποιείται στο καλλιτεχνικό και αρχιτεκτονικό αρχείο, παραμένει αόρατο εδώ.
- Η αλήθεια του Σωφύτου μας δείχνει πώς ένας Ελληνοποιημένος Ινδός (;) προσπάθησε να παρουσιαστεί ως εκπαιδευμένος Έλληνας, αλλά ουδέποτε σχολιάζει τη δική του εθνική ταυτότητα.
- Ο στύλος του Ηλιόδωρου μας ωθεί να σκεφτούμε πώς ο αφιερωτής εξέφρασε την ελληνική ταυτότητά του μέσα σε ένα ινδικό πολιτιστικό πλαίσιο, αλλά δεν μπορεί να μας πει πώς λειτουργεί ο Ηλιόδωρος εκτός αυτού του πλαισίου.
- Σε κάθε περίπτωση, ανιχνεύουμε τα χαρακτηριστικά του Ηλιόδοτου (Heliodotos), του Ai Khanoum, του Σόφυτου (Sophytos) και του Ηλιοδώρου, αλλά μόνο μέσα σε πολύ συγκεκριμένα και καθορισμένα πολιτιστικά πλαίσια.
- Εντούτοις, αυτά τα έγγραφα δείχνουν πόσο εύκολα ορισμένα άτομα θα μπορούσαν να μετακινούνται μεταξύ διαφορετικών μορφών πολιτιστικής έκφρασης: οι Ινδοί στο ελληνικό επίγραμμα προς τους Έλληνες σε ινδικές αφιερώσεις.
Δεν ξέρουμε πώς ένοιωθαν οι αυτόχθονες Βακτριανοί για το «άλσος του Δία», την παρουσία ελληνικών αφιερώσεων και θρησκευτικών τελετουργιών εκεί και την κυριαρχία των Ελλήνων των από την Μακεδονία βασιλιάδων. Δεν ξέρουμε πώς τα ελληνικά ή η ελληνική κοινότητα του Kandahar αισθάνθηκε για τον Σώφυτο, έναν Ελληνικής μόρφωσης Ινδό .
Ούτε γνωρίζουμε πώς η ινδική κοινότητα Βιδίσα -Vidisha- ανταποκρίθηκε στον Ηλιοδωρο, τον Έλληνα πρεσβευτή ενός Έλληνα στην Ινδία βασιλέα , ο οποίος έκανε μια αφιέρωση ινδικού ύφους σε ινδική θεότητα.
Αυτά τα έγγραφα δεν μας λένε με απόλυτο τρόπο πώς η ταυτότητα έγινε αντιληπτή μέσα σε μια σειρά πολύ μικτών κοινοτήτων, αλλά μας δείχνουν πόσο ζωντανός είναι αυτός ο διαπολιτισμισμός και μας κάνουν να σκεφτούμε πιο προσεκτικά για μια διαδικασία που η έρευνα και τα συμπεράσματα θεωρείται πολύ συχνά απλώς ως «Hellenization» -« Ελληνοποίηση ».
ΟΙ ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΕΣ ΠΟΛΕΙΣ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ
Από το www. thesecretrealtruth.blogspot.com
Εδώ θα δούμε τις πόλεις που ίδρυσε ο Αλέξανδρος ο Μέγας.Μερικές από αυτές θα εξετάσουμε περισσότερο μαζί με ευρήματα και άλλα στοιχεία από τα μέρη αυτά
1. Αλεξάνδρεια η εν Αρείοις
Ιδρύθηκε στη διάρκεια του έτους 330 π.Χ., όταν ο Αλέξανδρος εισέδυσε στην περσική σατραπεία Αρεία ή Αρία ( σημερινό Αφγανιστάν). Βρισκόταν κοντά στην πρωτεύουσα της επαρχίας, Αρτακόανα, που ταυτίζεται με τη σημερινή πόλη Χεράτ. Πιθανολογείται πως ερείπια της βρίσκονται κάτω από τη μεσαιωνική ακρόπολη της σύγχρονης πόλης.
2. Αλεξάνδρεια η Προφθασία
Ιδρύθηκε το 330 π.Χ. στη Δραγγιανή, νότια της Φράδα ( σημερινό Φαράχ του Αφγανιστάν). Τοποθετείται βόρεια του ποταμού Ετύμανδρου (σημερινός Χέλμαντ). Η ίδρυση της δεν είναι επαρκώς στοιχειοθετημένη.
3. Αλεξάνδρεια η εν Αραχωσία
Ο Αλέξανδρος από την Αρεία κινήθηκε προς τη Δραγγιανή ( περιοχή ανάμεσα στο σημερινό Ιράν και Αφγανιστάν) και στη συνέχεια έφτασε στην Αραχωσία, πλησιάζοντας προς τους πρόποδες του Ινδικού Καυκάσου (Χίντου Κους). Εκεί ίδρυσε την Αλεξάνδρεια στην Αραχωσία, το χειμώνα του 330-329 π.Χ. Ο Αρριανός δεν αναφέρει πουθενά στοιχεία για την ακριβή τοποθεσία της πόλης και τον τρόπο εποικισμού της. Πολλοί ερευνητές την ταυτίζουν με τη σημερινή πόλη του Αφγανιστάν Κανταχάρ.
4. Αλεξάνδρεια η Εσχάτη ή παρά τον Ιαξάρτην
Αφού ο Αλέξανδρος διέσχισε την οροσειρά του Ινδικού Καυκάσου, έφτασε στη Σογδιανή και στην πόλη Μαρακάντα ( σημερινή Σαμαρκάνδη του Ουζμπεκιστάν). Από εκεί συνέχισε βορειοανατολικά και, όταν έφτασε στον Ιαξάρτη ποταμό, αμυντικοί λόγοι τον ανάγκασαν να ιδρύσει μια πόλη, το 329 π.Χ., την οποία εποίκισε με ντόπιους και Έλληνες μισθοφόρους που είχε μαζί του. Είναι πολύ πιθανό μετά το θάνατό του η πόλη να άλλαξε όνομα από τον επόμενο κυρίαρχο της, τον Σέλευκο το Νικάτορα. Η πόλη βρίσκεται πολύ κοντά στην πόλη του Τατζικιστάν Χουντζάντ (πρώην Λενιμπάντ).
5. Αλεξάνδρεια η επί του Καυκάσου
Το καλοκαίρι του 327 π.Χ. ο Αλέξανδρος έφυγε από τη Σογδιανή και εισήλθε στη Βακτριανή , κινούμενος προς νότο, και στην Ινδία. Στην περιοχή των Παροπαμισάδων ίδρυσε μια νέα Αλεξάνδρεια, την επί Καυκάσου. Την εποίκισε με ντόπιους κατοίκους και βοηθητικό στρατιωτικό προσωπικό. Η πόλη βρίσκεται πολύ κοντά στη σημερινή πόλη Μπαγκράμ του Αφγανιστάν.
6 και 7. Αλεξάνδρεια Νίκαια και Αλεξάνδρεια Βουκέφαλος
Μετά τη νίκη του στον ποταμό Υδάσπη ( σημερινός Γχέλουμ στο Πακιστάν, παραπόταμος του Ινδού), το καλοκαίρι του 326 π.Χ., ο Αλέξανδρος ίδρυσε δύο νέες πόλεις, μία στην αριστερή όχθη του ποταμού, τη Νίκαια, και μία στη δεξιά, τη Βουκέφαλο(σημερινό Γχέλουμ). Την επίβλεψη της ανέγερσης των δύο αυτών πόλεων την είχε ο Κρατερός. Οι δύο πόλεις λόγω των μουσώνων χρειάστηκαν γρήγορες επισκευές.
8. Αλεξάνδρεια η παρά τον Ακεσίνην ποταμόν ή παρά τον Ινδόν
Γνωρίζουμε ότι ο Αλέξανδρος ίδρυσε, το 325 π.Χ., μια πόλη κοντά στον ποταμό Ακεσίνη (σημερινός Χενάμπ του Πακιστάν). Την επίβλεψη της ανέγερσης είχε ο Ηφαιστίωνας. Δεν γνωρίζουμε όμως το όνομα που της δόθηκε. Ο Αλέξανδρος εγκατέστησε στην πόλη κυρίως ντόπιους, αλλά και αρκετούς μισθοφόρους που δεν επιθυμούσαν να συνεχίσουν. Ίσως τελικά η πόλη αυτή να ταυτίζεται με εκείνη που αναφέρει ο Διόδωρος και όχι ο Αρριανός, η οποία χτίστηκε στη συμβολή του ποταμού Ακεσίνη με τον Ινδό και είχε 10.000 κατοίκους. Την πόλη αυτή μερικοί την ταυτίζουν με την σημερινή πόλη Ουτς Σαρίφ του Πακιστάν.
9. Αλεξάνδρεια η Ωπιανή
Ο Αλέξανδρος ανέθεσε, το 326/325 π.Χ. στον Κρατερό να οχυρώσει την πρωτεύουσα των Μουσικανών. Στη συνέχεια τοποθέτησε φρουρά και μετονόμασε(;) την πόλη σε Αλεξάνδρεια.
10. Αλεξάνδρεια Ραμπάκια
Την άνοιξη του 325 π.Χ. εισέβαλε στη χώρα των Ωρειτών. Εκεί ανακατασκεύασε την πρωτεύουσά τους, Ραμπάκια. Την επίβλεψη μάλιστα του έργου την ανέθεσε στον Ηφαιστίωνα και μετονόμασε την πόλη σε Αλεξάνδρεια. Σήμερα η περιοχή ονομάζεται Μπέλα και βρίσκεται στο Μπαλουχιστάν.
11. Αλεξάνδρεια η εν Καρμανία
Ιδρύθηκε το 325 π.Χ. και τοποθετείται στο σημερινό Ιράν, στην περιφέρεια Κερμάν.
12. Αλεξάνδρεια η εν Σουσιανή
Για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της άρδρευσης τω περιοχών κοντά στον ποταμό Ευφράτη και των ελών της αραβικής περιοχής, έχτισε ανάμεσα στις εκβολές του Ευφράτη και του Τίγρη , το 324 π.Χ., την τελευταία Αλεξάνδρεια. Αργότερα μετονομάστηκε σε Σελεύκεια η προς Ελαιώ, πόλη που παρέμεινε στο προσκήνιο μέχρι την εποχή των Σασσανιδών.
Εκτός από τις παραπάνω πόλεις υπάρχει μια πλειάδα άλλων πόλεων με το όνομα Αλεξάνδρεια, των οποίων η ύπαρξη δεν τεκμηριώνεται επαρκώς ή οι πληροφορίες για αυτές είναι συγκεχυμένες. Μερικές από τις πιο γνωστές ήταν οι ακόλουθες:
Αλεξάνδρεια στη Μακεδονία ή στη Θράκη ( η κατά Μέλανα κόλπο).
Αναφέρεται ότι την έχτισε ο Αλέξανδρος το 342 π.Χ., χωρίς όμως να υπάρχει καμία απόδειξη γι’αυτό. Αν δεν πρόκειται για μια αντανάκλαση της ίδρυσης των Φιλίππων, πιθανόν να είναι η πόλη που αναφέρει ο Πλούταρχος ότι ίδρυσε ο Αλέξανδρος στη Θράκη με το όνομα Αλεξανδρούπολη ( καμία σχέση με τη σημερινή πόλη).
Αλεξάνδρεια η εν Γρανικώ
Αλεξάνδρεια η Τρωάς.
Αλεξάνδρεια η παρά την Ισσόν ή της Κιλικίας.
Η πόλη αυτή μας είναι γνωστή από τον Στράβωνα. Πιθανόν να πρόκειται για μετονομασία πόλης ή για πόλη που ξαναχτίστηκε στους ελληνιστικούς χρόνους για να θυμίζει τη μεγάλη μάχη. Σήμερα είναι γνωστή με το όνομα Αλεξανδρέττα ή Ισκεντερούν.
Αλεξάνδρεια η επί του Ώξου ή Ωξειανή.
Χτίστηκε στη συμβολή του ποταμού Ώξου και του ποταμού Κόκχα.
Τέλος, οι παρακάτω πόλεις δεν είναι σίγουρο ότι κάποτε ονομάζονταν «Αλεξάνδρεια». Πρόκειται για πόλεις οι οποίες στους ελληνιστικούς χρόνους ονομάζονταν είτε «Αντιόχεια» είτε «Σελεύκεια» :
Αλεξάνδρεια η Μαργιανή (σημερινό Τουρκμενιστάν).
Ιδρύθηκε μάλλον από τους Σελευκίδες με το όνομα Αντιόχεια.
Αλεξάνδρεια η προς Πέρσας.
Ίσως είναι η Αντιόχεια της Περσίδος. Υπήρχε σίγουρα πριν από το τέλος του 3ου αιώνα π.Χ. κοντά στο σημερινό Μπουσίρ.
Αλεξάνδρεια επί του ποταμού Τίγρη.
Έχει ταυτοποιηθεί με τη Σελεύκεια του ποταμού Τίγρη. Ιδρύθηκε σίγουρα από τους Σελευκίδες.
Αλεξάνδρεια η εν Σκύθαις.
Ιδρύθηκε κοντά στον ποταμό Ιαξάρτη, πιθανόν ανάμεσα στο 290 και το 280 π.Χ.(πιθανότατα πρόκειται για την επανίδρυση της Αλεξάνδρειας Εσχάτης.)
Αλεξάνδρεια της Μεσοποταμίας.
Αλεξάνδρεια η προς Λάτμον.
Οι Πόλεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου
Ο Ελληνιστικός Κόσμος στην Ασία
| Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΣΕ ΜΟΡΦΗ ΜΕΔΟΥΣΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ 300-100 π.Χ |
«Και από την μεγάλη πανελλήνια εκστρατεία, την περιλάλητη, την δοξασμένη βγήκαμε εμείς καινούργιος κόσμος μέγας,
εμείς οι Αλεξανδρείς, οι Αντιοχείς, και οι εν Μηδία και οι εν Περσίδι…. και την κοινή ελληνική λαλιά ως μέσα στην Βακτριανή την πήγαμε, ως τους Ινδούς» Κ. Καβάφης
Της Δρ. Ποτίτσας Γρηγοράκου
Αυτόν τον κόσμο του Ελληνισμού στην Ασία κατά την Μετά-Aλεξανδρινή εποχή, φέρουν στο φως οι ξένες ανασκαφές στην Ασία από τη Συρία ως το Αφγανιστάν, το Ουζμπεκιστάν και την Ινδία.
Είναι σημαντικά τα αρχαιολογικά ευρήματα τα οποία προκύπτουν και αποδεικνύουν την εκεί διάδοση του ελληνικού πολιτισμού από τον Αλέξανδρο και τους Μακεδόνες Διαδόχους του. Η εποχή αυτή μελετάται από τον 19ο αι. και ονομάστηκε από τους πρώτους ειδικούς στο θέμα επιστήμονες, τον Γερμανό Ντρόϋζεν και αργότερα τους Γάλλους Φουσέ και Σλουμπμερζέ, ‘’Ελληνιστική’’, για να ξεχωρίζει από την κλασσική περίοδο.
Χαρακτηρίζεται από τη διάδοση του ελληνικού πολιτισμού στην Ανατολή χάρη στις πολυάριθμες
Ελληνίδες πόλεις που ιδρύθηκαν εκεί και την οικουμενικότητα της ελληνικής γλώσσας που προέκυψε για πολλούς αιώνες, όπως το ανέφεραν οι αρχαίοι ιστορικοί.
Οι ανασκαφές αποδεικνύουν επίσης την ελληνική επιρροή στους πολιτισμούς και τις τέχνες της Ασίας όπως και τις αμφίδρομες επιρροές. Αποκαλύπτουν όμως κυρίως ότι, στοιχεία του ελληνικού πολιτισμού εμφανώς και οικειοθελώς υιοθετήθηκαν και καλλιεργήθηκαν για πολλούς αιώνες μετά την αποχώρηση των Ελλήνων, όπως στην τέχνη της Γανδάρας η οποία ονομάζεται ελληνο-βουδιστική από τους Γάλλους ειδικούς.
 |
| Κεφαλές αγαλμάτων με Ελληνική τεχνοτροπία στην περιοχή του Πακιστάν-Ινδίας |
Πρόκειται για σπουδαία στοιχεία τα οποία, ύστερα από πολυετείς μελέτες, μόλις τελευταίως γίνονται γνωστά από τους ξένους αρχαιολόγους πολλών κρατών που ανασκάπτουν στην Ασία, μεταξύ των οποίων οι πλέον ειδικοί, οι Γάλλοι αρχαιολόγοι, oι οποίοι ανασκάπτουν εκεί από τις αρχές του 1900. Στην σημερινή γενιά οι σπουδαιότεροι αυτών είναι ο Καθ. Paul Bernard, ο Prof. Pierre Leriche, ο Prof. Osmund Bopearachchi και άλλοι.
Η εκστρατεία του Αλεξάνδρου στην Ασία θα είχε μείνει στην Ιστορία μόνο σαν ένα στρατηγικό επίτευγμα αν δεν έφερε μέσα της τους γόνους της παγκόσμιας πολιτισμικής αναμόρφωσης που άλλαξε την πολιτισμική ταυτότητα του τότε κόσμου. Η διάδοση του ελληνικού πολιτισμού στην Ασία, που μόνο τα τελευταία 20 χρόνια είναι αρχαιολογικά αποδεδειγμένη, κυρίως από τις Γαλλικές και Ουζμπεκικές Αρχαιολογικές Αποστολές, τον κατέστησε οικουμενικό για πολλούς αιώνες (3 στην Κ. Ασία και σχεδόν 10 στη Μ. Ανατολή) έως τον εξισλαμισμό και ακόμα μετά.
 |
| ΕΥΡΗΜΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΛΗ «ΜΠΟΥΝΤΙ ΜΠΟΥΘΙ» ΙΝΔΟΣ ΠΟΤΑΜΟΣ . ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΣΤΕΡΙ-ΒΡΕΤ. ΜΟΥΣΕΙΟ |
Ο Αλέξανδρος ίδρυσε 70 Αλεξάνδρειες σύμφωνα με τον Πλούταρχο, εκ των οποίων 9 στην αρχαία Βακτριανή (σημερινό Αφγανιστάν) και ιδίως κοντά στα όρια της Αυτοκρατορίας του με την τότε Ινδία (σήμερα το Πακιστάν). Πόλεις φρούρια και προμαχώνες, αλλά ορισμένες εξελίχθηκαν αργότερα σε μεγάλα εμπορικά και πνευματικά κέντρα και έγιναν δάδες του ελληνικού πολιτισμού που εξέπεμπαν το φως τους απέναντι στους λαούς της Ασίας. Σ’ αυτές προστέθηκαν πολλές ελληνικές πολιτείες που ιδρύθηκαν από τον Σέλευκο 1ο τον Νικάτωρα που κυριάρχησε στην Ασία και τους μετέπειτα διαδόχους και επιγόνους στην περιοχή αυτή όπως και στην Αίγυπτο των Πτολεμαίων Λαγηδών. |
| Το σύνολό τους ίσως πλησιάζει τις 200, βλέπουμε τις κυριότερες στο χάρτη. Ορισμένες εξ αυτών είναι καλά γνωστές, κάποιες είναι γνωστές μόνο κατ’ όνομα αλλά δεν έχουν ακριβώς εντοπισθεί και κάποιες άλλες έχουν ανασκαφεί χωρίς να έχει ευρεθεί το όνομά τους, ενώ φέρουν όλα τα γνωρίσματα των ελληνικών θεσμών που ίσχυαν σε αυτές και που ήταν το κύριο γνώρισμά τους. |
Έλληνες έποικοι ήλθαν στις καινούριες πολιτείες και έφεραν τη γνώση και τις τέχνες τους. Πολλοί ντόπιοι τις διδάχτηκαν εξελληνιζόμενοι και τις διαιώνισαν εφαρμόζοντάς τες, όπως ο τότε περιζήτητος αρχιτέκτων Απολλόδωρος της Δαμασκού που έχτισε το Φόρουμ της Ρώμης. Η ιδιαιτερότητα του ελληνικού πολιτισμού είναι ότι δεν επεβλήθη δια νόμου, δεν αντικατέστησε ή κατήργησε ντόπιους πολιτισμούς, απλώς εξαπλώθηκε δια των Ελληνίδων πόλεων. Οι λαοί, διατηρώντας τον δικό τους, υιοθέτησαν και τον ελληνικό στο βαθμό που τους ήταν αρεστό (πνευματική ελίτ) ή αναγκαίο για την καθημερινή ζωή και τις εμπορικές και διοικητικές συναλλαγές τους.
 |
| ΠΕΤΡΑ -ΙΟΡΔΑΝΙΑ |
 |
| (εικ. Νόμισμα Πέτρας) |
Οι πόλεις της Μ. Ανατολής αποτελούν τον κυριότερο πυρήνα ελληνικού πολιτισμού και είναι περισσότερο γνωστές, όπως η Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, το σπουδαιότερο εμπορικό και πνευματικό κέντρο του Ελληνιστικού Κόσμου. Επίσης η Έφεσος και η Αντιόχεια, το ‘’Παρίσι’’ της Μ. Ανατολής που φωταγωγούνταν τις νύχτες (!), το Δίον, η Πέλλα, η Έδεσσα, η Βέροια, η Λαοδίκεια, η Εύρωπος-Δούρα, η Φιλιππούπολη (σημερινό Αμάν), η Γέρασα, η Απάμεια κλπ.
 |
| ΠΑΛΜΥΡΑ ΣΥΡΙΑ |
ΣΥΡΙΑ: «ΜΙΚΡΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ»
Η ελληνοφωνία του χώρου κράτησε εδώ ανθηρή ως τον εξισλαμισμό και πολύ ακόμα. Ήταν τόσο έντονη η ελληνική παρουσία, ιδιαίτερα στη Συρία, με τόσες πόλεις που έφεραν ονόματα της Μακεδονίας, ώστε ο Στράβων στην περιγραφή του την ονομάζει ‘’Μικρή Μακεδονία’’, όπως μας το θύμισε ο Prof. Pierre Leriche, απαριθμώντας τις πόλεις, ορισμένες των οποίων τις ανάσκαψε ο ίδιος με σπουδαία αρχαιολογικά ευρήματα!
Στην ελληνο-ρωμαϊκή εποχή πολλές πόλεις από αυτές, συνεχίζοντας την ελληνική τους ταυτότητα και δράση, έγιναν πλούσιες με μεγαλειώδη αρχιτεκτονική και κομψούς περίτεχνους κορινθιακούς κίονες. Τα ερείπια τους σήμερα είναι εικόνες φανταστικές που εντυπωσιάζουν σαν Παρθενώνες στις ερήμους, όπως η Απάμεια στη Συρία, η Γέρασα στην Ιορδανία.
 |
| ΓΕΡΑΣΑ, ΔΕΚΑΠΟΛΙΣ -ΙΟΡΔΑΝΙΑ |
ΒΑΚΤΡΙΑΝΗ: Η «ΝΕΑ ΕΛΛΑΣ»
Ο δεύτερος μεγάλος πυρήνας ελληνικού πολιτισμού ήταν η Βακτριανή η οποία ονομαζόταν σε κάποια περίοδο «Νέα Ελλάς», σύμφωνα με μελέτες των ειδικών (Μιχάλης Ισιγόνης, Brandon University, Canada). Εδώ αναπτύχθηκαν τα Ελληνο-βακτριανά βασίλεια με 40 Έλληνες βασιλείς των οποίων βρέθηκαν τόνοι αριστουργηματικών νομισμάτων τα οποία μαρτυρούν την ελληνική πολιτιστική ταυτότητα, τον υψηλό πολιτισμό, τον μεγάλο πλούτο και την επιρροή στους πολιτισμούς των λαών της περιοχής, όπως μας το ανέπτυξε ο Prof. Osmund Bopearachchi.
 |
| ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ -ΑΙ ΧΑΝΟΥΜ |
 |
| ΔΟΡΥΦΟΡΟΥ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ- ΔΙΑΚΡΙΝΟΥΜΕ ΤΗΝ ΕΚΤΑΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ |
Είναι μια πολιτεία μεγαλειώδης σαν μια Αλεξάνδρεια, χωρίς μεταγενέστερες επιστρώσεις, που έδωσε πολύτιμα στοιχεία γνώσης για τις Ελληνίδες πόλεις της Ασίας.
Εδώ επιβεβαιώνεται η ελληνική πολιτιστική ταυτότητα, με ελληνική αρχιτεκτονική, κτίρια ελληνικών θεσμών δηλ. ελληνικό θέατρο, ελληνικό γυμνάσιο και γυμναστήριο αφιερωμένο στον Ηρακλή, ναός πιθανόν του Δία, Ακρόπολη, ελληνικά κείμενα στο Ηρώο και στη Βιβλιοθήκη των ανακτόρων, ελληνικά διακοσμητικά στοιχεία (κίονες, μωσαϊκά, αγάλματα κλπ.)
 |
| ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΑΪ ΚΑΝΟΥΜ ΜΕ ΕΚΤΕΤΑΜΕΝΕΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ |
Η εξέδρα του Γυμνασίου του Αϊ Χανούμ. Στο χώρο αυτό, που ήταν εξοπλισμένος με πάγκους, συνευρίσκονταν φιλόσοφοι και άλλοι δάσκαλοι με τους νέους. Η παρουσία ενός Γυμνασίου στο Αϊ Χανούμ αποτελεί ζωντανή απόδειξη της εξάπλωσης του ελληνικού πολιτισμού σε απομακρυσμένες περιοχές όπως το Αφγανιστάν. Ύστερος 2ος αιώνας π.Χ.
Το μεγαλείο ορισμένων εκ των πόλεων αυτών εξηγεί την έντονη επιρροή τους, όταν ‘’μπόλιασαν’’ τις τέχνες και τους πολιτισμούς των λαών της περιοχής.
Στοιχεία στην τέχνη και τον πολιτισμό των λαών Κουσάν (τεχνοτροπία, θεματολογία, ελληνικό αλφάβητο) και η Ελληνο-βουδιστική τέχνη της Γανδάρα (περιοχής μεταξύ Αφγανιστάν και Πακιστάν) με αγάλματα του Βούδα με πρόσωπο Απόλλωνα και ελληνική θεματολογία θεών και ηρώων, μαρτυρούν για την επιρροή αυτή που καλλιεργήθηκε με σεβασμό από τους γηγενείς, επί 5 αιώνες μετά την αποχώρηση των Ελλήνων!
Σήμερα ακόμα παραμένουν ορισμένα ελληνικά στοιχεία στις παραδόσεις ντόπιων λαών, όπως το νόμισμα του Αφγανιστάν που φέρει τον θυρεό του Έλληνα βασιλιά του ελληνο-βακτριανού βασιλείου, με την ελληνική επιγραφή EYKPATIΔOY MEΓAΛOY BAΣIΛEΩΣ
Όμως, ο αρχαιολογικός χώρος της Αϊ Χανούμ λεηλατήθηκε όπως και πολλά ευρήματα και εκθέματα των εκεί Μουσείων, στους εμπόλεμους καιρούς που μεσολάβησαν.
Έτσι μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε ότι οι Μακεδόνες του Αλεξάνδρου, δημιούργησαν τον Ελληνισμό της Ασίας, χάρη στις ελληνίδες πόλεις που ίδρυσαν εκεί, διέδωσαν τον ελληνικό πολιτισμό και τον κατέστησαν οικουμενικό για πολλούς αιώνες, ‘’μπολιάζοντας’’ τους πολιτισμούς της Ανατολής όπως και τους πολιτισμούς της Δύσης.
Η εξάπλωση του ελληνικού πολιτισμού στην Ασία από τους Μακεδόνες αποδεικνύει την ελληνική πολιτισμική τους ταυτότητα, της οποίας οι αποδείξεις βρίσκονται στις ανασκαφές των ελληνικών πόλεων της Ανατολής.
ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ :ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΑΣΙΑ ΣΤΟ ΔΕΛΤΑ ΤΟΥ ΙΝΔΟΥ
Η αρχαία χώρα της Ινδίας, την οποία διέσχισε ο Αλέξανδρος, δεν είναι το σημερινό κράτος της Ινδίας, αλλά το ανατολικό τμήμα του Αφγανιστάν και το Πακιστάν. Οι αρχαίοι Έλληνες διέκριναν την πρόσω και την κυρίως Ινδία. Η μεν πρόσω Ινδία προσδιοριζόταν στα βόρεια από τον Παροπάμισο, στα ανατολικά από τον Ινδό, στα νότια από τη Μεγάλη Θάλασσα και δυτικά από τον ποταμό Αράβιο (Χάμπ), η δε κυρίως Ινδία προσδιοριζόταν στα δυτικά από τον Ινδό, στα βόρεια από τον Παροπάμισο και στα ανατολικά και τα νότια από τη Μεγάλη Θάλασσα, την οποία οι Έλληνες γνώριζαν μόνο από κάποιες ασαφείς διηγήσεις, ενώ αγνοούσαν πλήρως το τμήμα της Ασία στα ανατολικά της Ινδικής χερσονήσου.
Σιντού στα σανσκριτικά σημαίνει ποταμός και οι Πέρσες ονόμασαν Χιντού-στάν, δηλαδή «χώρα των ποταμών», τη σημερινή Πενταποταμία (Παντζάμπ). Τα ονόματα Ινδία και Ινδική προέρχονται από το εξελληνισμένο όνομα της χώρας, που χρησιμοποιούσαν οι Πέρσες (Χιντού) για την περιοχή γύρω από τον ποταμό Ινδό. Από τους Έλληνες το
όνομα πέρασε στους Ρωμαίους και έφτασε μέχρι τους νεώτερους Ευρωπαίους. Έτσι το Πακιστάν, η Ινδία, το Μπαγκλαντές, η Μυανμάρ (πρώην Βιρμανία) και η Μαλαισία αποτελούσαν τις Βρετανικές Ινδίες. Το Λάος, το Βιετνάμ και η Καμπότζη αποτελούσαν τη Γαλλική Ινδοκίνα και η Ινδονησία τις Ολλανδικές Ινδίες. Αυτού του είδους η ονοματολογία διατηρήθηκε μέχρι και μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, οπότε άρχισε η σταδιακή ανεξαρτητοποίηση των παραπάνω χωρών από τις ευρωπαϊκές αποικιακές δυνάμεις.
Ο απόηχος αυτής της ονοματολογίας φτάνει μέχρι τις μέρες μας, που οι ιθαγενείς κάτοικοι της Αμερικανικής ηπείρου εξακολουθούν να ονομάζονται Ινδιάνοι και τα νησιά της Καραϊβικής Δυτικές Ινδίες, επειδή βρίσκονται στα δυτικά της Ευρώπης και ο Χριστόφορος Κολόμβος πίστεψε ότι είχε κάνει το γύρο της Γης και είχε φτάσει στην Ινδία.
Από το καλοκαίρι του 329 έως την άνοιξη του 327 π.Χ. ο Αλέξανδρος καθηλώθηκε στη Σογδιανή επιχειρώντας επί σχεδόν 2 χρόνια. Οι στρατιωτικές προκλήσεις, που αντιμετώπισε εκεί, ήταν σοβαρότατες και η αντίσταση, που συνάντησε, ήταν η πιο επίμονη μέχρι τότε. Όμως τη σκληρότερη αντίσταση όλης της εκστρατείας την προέβαλαν οι Ινδοί, που ήδη από τα χρόνια του Ηροδότου ήταν γνωστό ότι ήταν «το πολυπληθέστερο έθνος στο γνωστό κόσμο».
Η εκστρατεία στην Ινδία διήρκεσε επί 2 χρόνια, από την άνοιξη του 327 έως το καλοκαίρι του 325 π.Χ. και ο Αρριανός αφιέρωσε στην Ινδία περίπου δύο βιβλία από τα συνολικά έξι της Αλεξάνδρου Ανάβασης, καθώς και ένα αναλυτικότερο έβδομο, την Ινδική. Δηλαδή το μισό σχεδόν έργο του είναι αφιερωμένο στην εκστρατεία του Αλεξάνδρου στη μακρινή και μυστηριώδη Ινδία. Παρά το γεγονός ότι ταξιδιωτικές περιγραφές (όπως του Κτησία από την Κνίδο και του Σκύλακα από τα Καρύανδα) προϋπήρχαν του Αλεξάνδρου, μόνο μετά την εκστρατεία του έχουμε ακριβείς και αναλυτικές περιγραφές για την μακρινή στους Έλληνες Ινδία.
Μέχρι τότε ο οποιοσδήποτε μπορούσε να λέει οτιδήποτε χωρίς κανείς να μπορεί να το διαψεύσει κι όπως λέει χαρακτηριστικά ο Αρριανός για τα περί Ινδίας ψέματα, «έχουν επινοηθεί, για να ευχαριστούν τον αναγνώστη κι όχι για να αποτυπώσουν την πραγματικότητα, διότι πιστεύεται ότι όσο παράλογα ψεύδη κι αν ειπωθούν για τους Ινδούς, κανείς δεν θα τα αντικρούσει», ενώ «ο Αλέξανδρος κι οι Μακεδόνες διέψευσαν πολλά απ’ αυτά τα ψέματα εκτός από όσα, κατασκεύασαν οι ίδιοι».
Κάποια από τα χαρακτηριστικότερα μυθεύματα των αρχαίων Ελλήνων για την Ινδία είναι τα ακόλουθα.
Το σπέρμα των Ινδών είναι μαύρο, όπως και το δέρμα τους.
Η τίγρις έχει μέγεθος ίππου, είναι το ταχύτερο και δυνατότερο ζώο της Ινδίας, μπορεί να πηδήξει στην πλάτη ενός ελέφαντα και να τον πνίξει εύκολα. Σημειώνουμε ότι ο Νέαρχος είχε δει στο στρατόπεδο δέρματα τίγρης, όχι όμως και το ίδιο το ζώο. Μπόρεσε όμως να συνειδητοποιήσει ότι τα ζώα, που μέχρι τότε οι αρχαίοι Έλληνες αποκαλούσαν τίγρεις, ήταν απλώς τσακάλια στικτά και μεγαλύτερα από τα συνηθισμένα.
Ένα άλλο θαυμαστό ζώο της Ινδίας ήταν το … μυρμήγκι. Κατά τον Μεγασθένη και τον Ηρόδοτο, τα ινδικά μυρμήγκια ήταν πιο μεγαλόσωμα από τις αλεπούδες, πιό μικρόσωμα από σκύλους, έμοιαζαν με τα κανονικά κυρμήγκια και σκάβοντας τη γη, για να φτιάξουν τις φωλιές τους, έβγαζαν χώμα που ήταν χρυσοφόρο. Τον δε χρυσό των Ινδών τον φύλασσαν γρύπες. Ο Νέαρχος είχε δει στο στρατόπεδο δέρματα ινδικών μυρμηγκιών, αλλά και πάλι όχι τα ίδια τα ζώα. Τα παραπάνω ο Αρριανός δεν τα θεωρεί καθόλου ασφαλείς πληροφορίες, ίσως διότι γνώριζε πώς ήταν ο ιπποπόταμος, και τα αναφέρει απλώς για να μην του καταλογισθεί άγνοια της βιβλιογραφίας.
Για τα διαβόητα ινδικά σκυλιά ο Διόδωρος και ο Κούρτιος παραδίδουν μερικά εκπληκτικά πράγματα. Λέει λοιπόν ο Διόδωρος ότι ο Ινδός βασιλιάς Σωπείθης προσέφερε στον Αλέξανδρο 150 ινδικά σκυλιά. Αυτά λεγόταν ότι προέρχονταν από διασταύρωση με τίγρη και, για να επιδείξουν τις εκπληκτικές ικανότητές τους, οι Ινδοί έβαλαν σε έναν περιφραγμένο χώρο ένα ενήλικο λιοντάρι και 4 από τα χειρότερα σκυλιά. Αφού τα σκυλιά σκότωσαν το λιοντάρι, ο εκπαιδευτής τους έπιασε το ένα και άρχισε να του κόβει σιγά-σιγά το πόδι. Το σκυλί ήταν τόσο υπάκουο, ώστε υπέμεινε το μαρτύριο με σφιγμένα δόντια, χωρίς να φωνάξει ή να κλάψει, μέχρι που πέθανε από την αιμορραγία.
Ο Κούρτιος αναφέρει (χωρίς να το πιστεύει) ότι τα 4 σκυλιά όρμησαν στο τεραστίων διαστάσεων λιοντάρι και το ακινητοποίησαν. Για να επιδείξουν στον Αλέξανδρο την αποφασιστικότητα των σκυλιών, ένας Ινδός άρχισε να κόβει το πόδι του ενός σκυλιού, που δεν αντέδρασε καθόλου. Μετά άρχισε να κόβει κι άλλο μέρος του σώματός του, και πάλι χωρίς να αντιδράσει το σκυλί. Τελικά άρχισε να το καρφώνει με το μαχαίρι σ΄ όλο του το σώμα, ώσπου το σκυλί ξεψύχησε χωρίς να αφήσει καθόλου το λιοντάρι.
Με την κατάκτηση της Ινδίας ο επιστημονικός κόσμος των αρχαίων Ελλήνων πλούτισε τις γνώσεις του σε τέτοια έκταση, της οποίας ισοδύναμο μόνο στην περίοδο των Μεγάλων Ανακαλύψεων του 15ου μ.Χ. αιώνα μπορούμε να εντοπίσουμε.
Οι Μακεδόνες διαπίστωσαν από πρώτο χέρι ότι οι Ινδοί ήταν οι πιο μεγαλόσωμοι Ασιάτες και μερικοί έφταναν σε ύψος τις 5 πήχεις (2,31 μ). Ήταν οι καλύτεροι πολεμιστές της Ασίας και μόνο οι Αιθίοπες ήταν πιο μελαψοί από αυτούς. Συγκεκριμένα οι νότιοι Ινδοί έμοιαζαν με τους Αιθίοπες, ήταν σκουρόχρωμοι, με μαύρα μαλλιά, αλλά δεν είχαν πλακουτσωτές μύτες ή σγουρά μαλλιά.
Οι βόρειοι Ινδοί έμοιαζαν με τους Αιγυπτίους. Πάνω απ’ όλα είχαν πολύ διαφορετική νοοτροπία από τους άλλους ασιατικούς λαούς, που αντιμετώπισε ο Αλέξανδρος. Ήταν χωρισμένοι σε μεγάλο αριθμό εθνών και κρατών χωρίς κάποιο σατράπη ή Ηγεμόνα, αλλά και αποφασισμένοι να περιορίσουν τον Αλέξανδρο, εκεί που είχαν περιορίσει και τους Πέρσες, δηλαδή στην Πενταποταμία.
Ήταν πολύ πιο πολεμικοί, πολύ πιο εύρωστοι από τους άλλους Ασιάτες και δεν είχαν ενδοιασμούς σαν του Αρσίτη. Πυρπολούσαν τις πόλεις τους, για να μη βρει εφόδια ο Αλέξανδρος, και εγκατέλειπαν τους τόπους διαμονής τους, για να μη μπορέσει να τους εκμεταλλευτεί ελλείψει ανθρωπίνου δυναμικού.
Αντιστέκονταν σκληρά στις πολιορκίες, έδιναν πεισματικές οδομαχίες μέχρι τέλους και σε μερικές περιπτώσεις, προκειμένου να μην υποδουλωθούν, δεν δίστασαν να αυτοπυρποληθούν μέσα στις πόλεις τους μαζί με τις οικογένειές τους.
Ένας άλλος μεγάλος πονοκέφαλος για τον Αλέξανδρο ήταν οι Ινδοί μισθοφόροι, που περιφέρονταν από τη μία πόλη στην άλλη και ενίσχυαν την άμυνα των κατοίκων, δυσκολεύοντάς τον να τους υποτάξει. Σημειωτέον ότι οι Ινδοί μισθοφόροι είχαν πολύ ισχυρό πατριωτικό αίσθημα και δεν πολεμούσαν εναντίον των ομοφύλων τους υπέρ των εισβολέων, σε αντίθεση με τους Έλληνες μισθοφόρους, που τους διέκρινε επαγγελματισμός και όχι πατριωτισμός.
Έτσι οι Ινδοί μισθοφόροι δεν εντάχθηκαν μαζικά στις δυνάμεις του Αλεξάνδρου, σε αντίθεση ακόμη και προς τους Πέρσες. Επίσης οι Βραχμάνες διέτρεχαν όλη τη χώρα, ξεσήκωναν τους κατοίκους εναντίον των αλλοφύλων εισβολέων και αναθεμάτιζαν τους ηγεμόνες, που συνεργάζονταν.
Η πεισματική αντίσταση των Ινδών υποχρέωσε τον Αλέξανδρο να χρησιμοποιήσει εξαιρετικά σκληρές μεθόδους, για να τους υποτάξει. Σε κάθε περίπτωση εκτελούσε τους Βραχμάνες υποκινητές, εξόντωνε τους ανθιστάμενους και τους μισθοφόρους χωρίς να εξαιρεί αμάχους και ασθενείς. Αντίθετα όσους Ινδούς ηγεμόνες παραδίνονταν, τους δεχόταν με μεγαλύτερες τιμές απ’ όλους τους άλλους προηγουμένως.
Πριν ξεκινήσει για την Ινδία, ο Αλέξανδρος διέταξε να πυρποληθούν οι άμαξες με τα λάφυρα, τόσο οι δικές του και των εταίρων, όσο και των απλών Μακεδόνων, διότι η στρατιά είχε γίνει δυσκίνητη από τη μεγάλη ποσότητα λαφύρων που μετέφεραν τα σκευοφόρα. Η πράξη αυτή λέγεται ότι δεν προκάλεσε την αντίδραση, αλλά τον ενθουσιασμό των Μακεδόνων, που στο τέλος πυρπολούσαν μόνοι τους τα σκευοφόρα τους. Αυτό το περιστατικό αναφέρεται από ορισμένους αρχαίους συγγραφείς και γίνεται δεκτό από αρκετούς νεότερους, ωστόσο δεν αντέχει σε σοβαρή κριτική.
Το προφανές αντεπιχείρημα είναι ότι το μεγαλύτερο μέρος των λαφύρων αποκτήθηκε στην Περσέπολη και στα 3 χρόνια, που είχαν περάσει από τότε, η στρατιά διήνυσε αμέτρητα χιλιόμετρα σε εχθρικά εδάφη καταδιώκοντας πότε τον ένα και πότε τον άλλο εχθρό, υπομένοντας βαρυχειμωνιές, καύσωνες, στερήσεις και κάθε είδους κακουχίες, χωρίς να προβληματιστεί από τον αριθμό ή το φορτίο των σκευοφόρων.
Η Ινδία δεν ήταν πιο δύσβατη από τα εδάφη, που είχαν κατακτήσει ως τότε, οι Ινδοί δεν είχαν περισσότερο ή καλύτερο τακτικό στρατό από τους Πέρσες (αν και εθεωρούντο ως το πολυπληθέστερο έθνος στον κόσμο) και οι κλιματολογικές συνθήκες στην Ινδία δεν ήταν δυσμενέστερες από εκείνες της Κεντρικής Ασίας. Θα ήταν λοιπόν λογικότερο η πυρπόληση των σκευοφόρων να είχε γίνει, όταν ο Αλέξανδρος έμπαινε στην Κεντρική Ασία, όπου χρειάσθηκε να κινηθεί με εκπληκτικές ταχύτητες, και όχι στην Ινδία.
Φαίνεται λοιπόν λογικότερη η εκδοχή του Κούρτιου, που τοποθετεί την πυρπόληση των αμαξών, στη Σουσία κατά την καταδίωξη του Βήσσου. Αλλά ακόμη και αυτό αποτελεί παραλογισμό, διότι εμφανίζει τον Αλέξανδρο ως ανακόλουθο. Αφού διέταξε την επαίσχυντη και εν πολλοίς δυσεξήγητη λεηλασία της Περσέπολης, φέρεται να διατάσσει εν συνεχεία την καταστροφή ακριβώς αυτών των λαφύρων, των πιο πολύτιμων όλης της εκστρατείας.
Αν πράγματι συνέβη αυτό, με ποια λογική και ποιο σκεπτικό θα μπορούσε να προκαλέσει τον καταγραφόμενο ενθουσιασμό στους στρατιώτες του;
Όσο νωρίτερα ή όσο αργότερα στο χρόνο κι αν τοποθετήσουμε του θρυλούμενο αυτό περιστατικό, το βέβαιο είναι ότι μόνο αντιδράσεις θα προκαλούσε και όχι ενθουσιασμό.
Αν δεχθούμε την εκδοχή του Κούρτιου, πρέπει να θυμόμαστε ότι ο Αλέξανδρος αγωνίσθηκε να πείσει την εκκλησία των Μακεδόνων ότι η εκστρατεία δεν τελείωσε με το θάνατο του Δαρείου. Αφού λοιπόν τους υποσχέθηκε κάθε είδους ηθικές και υλικές απολαβές, πώς είναι δυνατόν λίγους μήνες αργότερα να διέταξε την πυρπόληση όλων των υλικών ανταμοιβών, που είχαν συγκεντρώσει ως εκείνη τη στιγμή;
Αν δεχθούμε την εκδοχή του Πλούταρχου, πρέπει να θυμόμαστε ότι είχαν προηγηθεί πολλά και σοβαρά γεγονότα (η εκτέλεση του Φιλώτα, η δολοφονία του Παρμενίωνα, η προσκύνηση, ο φόνος του Κλείτου, η δίκη και εκτέλεση των παίδων, η εκτέλεση του Καλλισθένη), συνεπώς οι σχέσεις Αλεξάνδρου και Μακεδόνων θα ήταν πιο τεταμένες και πιο απρόθυμοι οι τελευταίοι να χάσουν για χάρη του τα «ατομικά τους είδη». Οποτεδήποτε λοιπόν κι αν συνέβαινε η πυρπόληση των σκευοφόρων, οι Μακεδόνες δεν θα χαιρόντουσαν καθόλου.
Έπειτα υπάρχει και το ερώτημα, γιατί να υπήρχαν τόσα πολλά λάφυρα. Αν εξαιρέσουμε κάποια αντικείμενα, που οι στρατιώτες ίσως είχαν αποκτήσει πολύ πρόσφατα ή τα κράτησαν ως εφεδρικό οπλισμό, όλα τα άλλα θα έπρεπε να είχαν πωληθεί προ πολλού. Αυτό είναι το αυτονόητο, διότι οι μισθοφορούμενοι στρατιώτες διακινδύνευαν τη ζωή τους για τα πλούτη, δεν ήταν ούτε ρακοσυλλέκτες ούτε συλλέκτες έργων τέχνης και τα λάφυρα από την αρχή της εκστρατείας ως την υποτιθέμενη πυρπόληση των σκευοφόρων, οπωσδήποτε θα τα είχαν μετατρέψει σε χρήμα.
Ο παραλογισμός της πυρπόλησης αναδεικνύεται σ’ όλο του το μέγεθος, αν συνεκτιμήσουμε τα χρέη που είχαν δημιουργήσει οι Μακεδόνες. Τότε γίνεται αδύνατο να εξηγήσουμε γιατί οι χρεωμένοι στρατιώτες δεν ρευστοποίησαν τα λάφυρα, ώστε να εξαλείψουν ή να μειώσουν τα χρέη τους, τα οποία αργότερα κάλυψε ο Αλέξανδρος.
Επιχειρηματολογείται ότι και ο Ξενοφών έκαψε τα σκευοφόρα, όταν κατευθυνόταν με τους Μυρίους προς τα βουνά της Αρμενίας. Παραλείπεται όμως μία σημαντική λεπτομέρεια. Ο Ξενοφών υποχωρούσε καταδιωκόμενος και μαχόμενος κατά των κυβερνητικών στρατευμάτων της κοσμοκράτειρας Περσίας.
Για τον Ξενοφώντα, όπως σε αρκετά σημεία δηλώνει ο ίδιος χωρίς περιστροφές, το μοναδικό ζητούμενο ήταν η σωτηρία των Μυρίων. Υπό τις συγκεκριμένες συνθήκες χρειάζονταν μόνο όπλα και τρόφιμα, όχι λάφυρα και σκευοφόρα. Πράγματι, όταν έφτασαν στον Εύξεινο Πόντο, έξω από την περσική επικράτεια, είχαν χάσει τα πάντα και μόνο με τις λεηλασίες μπόρεσαν να κρατηθούν στη ζωή.
Αντίθετα, ο Αλέξανδρος προέλαυνε νικηφόρα και είχε την πρωτοβουλία όλων των κινήσεων. Οποτεδήποτε λοιπόν κι αν τοποθετήσει κανείς την πυρπόληση των αμαξών, υπήρχε χρόνος να πωληθούν τα λάφυρα, πριν από την έναρξη εκείνης της φάσης των επιχειρήσεων, που θα απαιτούσε ταχεία κίνηση. Είναι λοιπόν πέρα από κάθε λογική να υποθέσουμε ότι ο Αλέξανδρος δεν συνέστησε ή δεν διέταξε έγκαιρα τους στρατιώτες του να πουλήσουν τα λάφυρά τους, αλλά προτίμησε να τους τα πυρπολήσει.
Όσο για το αν ήταν εφικτή η πώληση των λαφύρων τόσο βαθειά στην Ασία, αρκεί μόνο να προσέξουμε ότι οι συνακολουθούντες Φοίνικες έμποροι συγκέντρωναν εμπορεύματα ακόμη και μέσα στην έρημο της Γεδρωσίας. Όσα τυχόν λάφυρα είχαν επιλέξει να κρατήσουν οι στρατιώτες, ελάχιστα θα επιβάρυναν την οικοσκευή, την οποία ως μισθοφόροι ούτως ή άλλως έπαιρναν μαζί τους. Δεν προκύπτει δηλαδή αυξημένος αριθμός σκευοφόρων και ανάγκη μείωσής του.
Εν ολίγοις το περιστατικό της πυρπόλησης των σκευοφόρων με τα λάφυρα δεν πείθει ότι είναι πραγματικό. Περισσότερο φαίνεται να είναι δημιούργημα της φαντασίας κάποιων ιστορικών και ιστοριογράφων, στους οποίους δεν αρκούσε η ούτω ή άλλως εξαιρετική φυσιογνωμία του Αλεξάνδρου και η μοναδικότητα της στρατιωτικής επιτυχίας του, αλλά ήθελαν να μας πείσουν ότι ήταν απόλυτα αποδεκτός από τους στρατιώτες του και ότι οι αντιδράσεις, που είχε ξεσηκώσει στη στρατιά του ο Μέγας Βασιλεύς Αλέξανδρος, ήταν αμελητέες.
Εκτός απ’ αυτό, οι δύο σωζόμενοι Ρωμαίοι ιστορικοί λένε ότι ως μέρος της προπαρασκευής για την εισβολή στην Ινδία, ο Αλέξανδρος επαργύρωσε την ιπποσκευή και τα όπλα της στρατιάς, την οποία εφεξής αποκαλούσε αργυράσπιδες. Μάλιστα ο Κούρτιος βάζει τον Αλέξανδρο να λέει στην αγόρευσή του κατά των παίδων ότι επικάλυψε τα όπλα με χρυσό και ασήμι, για να μην νομίσουν οι Ινδοί ότι εισέβαλλε στη χώρα τους για το χρυσάφι, αλλά επειδή ήθελε να κατακτήσει όλο τον κόσμο. Στην πραγματικότητα οι αργυράσπιδες δημιουργήθηκαν μετά το θάνατο του Αλεξάνδρου.
ΕΚ ΤΟΥ www.alexanderofmacedon.info/
ΜΕ ΠΗΓΕΣ :
Ινδία - (Αρριανός Ε.4, ΣΤ.22, Ινδική 2, 6, 15, Πλούταρχος Αλέξανδρος 57.1-2, 59.6-8, Διόδωρος ΙΣΤ.42.9, ΙΖ.92, Κούρτιος 6.6.14-17, 8.5.3-4, 8.8.16-17, 9.1.31-34, Ιουστίνος 12.7.5, Πολύαινος Δ.3.10, Ηρόδοτος Γ.94, 101, 102, Ε.3, Ξενοφών Κύρου Ανάβασις, Γ.ΙΙ.27-28, Δ.Ι.12)
όνομα πέρασε στους Ρωμαίους και έφτασε μέχρι τους νεώτερους Ευρωπαίους. Έτσι το Πακιστάν, η Ινδία, το Μπαγκλαντές, η Μυανμάρ (πρώην Βιρμανία) και η Μαλαισία αποτελούσαν τις Βρετανικές Ινδίες. Το Λάος, το Βιετνάμ και η Καμπότζη αποτελούσαν τη Γαλλική Ινδοκίνα και η Ινδονησία τις Ολλανδικές Ινδίες. Αυτού του είδους η ονοματολογία διατηρήθηκε μέχρι και μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, οπότε άρχισε η σταδιακή ανεξαρτητοποίηση των παραπάνω χωρών από τις ευρωπαϊκές αποικιακές δυνάμεις.
Ο απόηχος αυτής της ονοματολογίας φτάνει μέχρι τις μέρες μας, που οι ιθαγενείς κάτοικοι της Αμερικανικής ηπείρου εξακολουθούν να ονομάζονται Ινδιάνοι και τα νησιά της Καραϊβικής Δυτικές Ινδίες, επειδή βρίσκονται στα δυτικά της Ευρώπης και ο Χριστόφορος Κολόμβος πίστεψε ότι είχε κάνει το γύρο της Γης και είχε φτάσει στην Ινδία.
 |
| Χάρτης -Στα τέλη της άνοιξης του 327 η στρατιά περνά τον Παροπάμισο και φτάνει στην Αλεξάνδρεια των Παροπαμισάδων. Ο Περδίκκας προελαύνει προς την Πευκαλαώτιδα κι ο Αλέξανδρος αρχίζει τις επιχειρήσεις κατά των πρόσω Ινδών. Την άνοιξη του 326 καταλαμβάνει την Άορνο Πέτρα. |
Η εκστρατεία στην Ινδία διήρκεσε επί 2 χρόνια, από την άνοιξη του 327 έως το καλοκαίρι του 325 π.Χ. και ο Αρριανός αφιέρωσε στην Ινδία περίπου δύο βιβλία από τα συνολικά έξι της Αλεξάνδρου Ανάβασης, καθώς και ένα αναλυτικότερο έβδομο, την Ινδική. Δηλαδή το μισό σχεδόν έργο του είναι αφιερωμένο στην εκστρατεία του Αλεξάνδρου στη μακρινή και μυστηριώδη Ινδία. Παρά το γεγονός ότι ταξιδιωτικές περιγραφές (όπως του Κτησία από την Κνίδο και του Σκύλακα από τα Καρύανδα) προϋπήρχαν του Αλεξάνδρου, μόνο μετά την εκστρατεία του έχουμε ακριβείς και αναλυτικές περιγραφές για την μακρινή στους Έλληνες Ινδία.
Μέχρι τότε ο οποιοσδήποτε μπορούσε να λέει οτιδήποτε χωρίς κανείς να μπορεί να το διαψεύσει κι όπως λέει χαρακτηριστικά ο Αρριανός για τα περί Ινδίας ψέματα, «έχουν επινοηθεί, για να ευχαριστούν τον αναγνώστη κι όχι για να αποτυπώσουν την πραγματικότητα, διότι πιστεύεται ότι όσο παράλογα ψεύδη κι αν ειπωθούν για τους Ινδούς, κανείς δεν θα τα αντικρούσει», ενώ «ο Αλέξανδρος κι οι Μακεδόνες διέψευσαν πολλά απ’ αυτά τα ψέματα εκτός από όσα, κατασκεύασαν οι ίδιοι».
Κάποια από τα χαρακτηριστικότερα μυθεύματα των αρχαίων Ελλήνων για την Ινδία είναι τα ακόλουθα.
Το σπέρμα των Ινδών είναι μαύρο, όπως και το δέρμα τους.
Η τίγρις έχει μέγεθος ίππου, είναι το ταχύτερο και δυνατότερο ζώο της Ινδίας, μπορεί να πηδήξει στην πλάτη ενός ελέφαντα και να τον πνίξει εύκολα. Σημειώνουμε ότι ο Νέαρχος είχε δει στο στρατόπεδο δέρματα τίγρης, όχι όμως και το ίδιο το ζώο. Μπόρεσε όμως να συνειδητοποιήσει ότι τα ζώα, που μέχρι τότε οι αρχαίοι Έλληνες αποκαλούσαν τίγρεις, ήταν απλώς τσακάλια στικτά και μεγαλύτερα από τα συνηθισμένα.
Ένα άλλο θαυμαστό ζώο της Ινδίας ήταν το … μυρμήγκι. Κατά τον Μεγασθένη και τον Ηρόδοτο, τα ινδικά μυρμήγκια ήταν πιο μεγαλόσωμα από τις αλεπούδες, πιό μικρόσωμα από σκύλους, έμοιαζαν με τα κανονικά κυρμήγκια και σκάβοντας τη γη, για να φτιάξουν τις φωλιές τους, έβγαζαν χώμα που ήταν χρυσοφόρο. Τον δε χρυσό των Ινδών τον φύλασσαν γρύπες. Ο Νέαρχος είχε δει στο στρατόπεδο δέρματα ινδικών μυρμηγκιών, αλλά και πάλι όχι τα ίδια τα ζώα. Τα παραπάνω ο Αρριανός δεν τα θεωρεί καθόλου ασφαλείς πληροφορίες, ίσως διότι γνώριζε πώς ήταν ο ιπποπόταμος, και τα αναφέρει απλώς για να μην του καταλογισθεί άγνοια της βιβλιογραφίας.
Για τα διαβόητα ινδικά σκυλιά ο Διόδωρος και ο Κούρτιος παραδίδουν μερικά εκπληκτικά πράγματα. Λέει λοιπόν ο Διόδωρος ότι ο Ινδός βασιλιάς Σωπείθης προσέφερε στον Αλέξανδρο 150 ινδικά σκυλιά. Αυτά λεγόταν ότι προέρχονταν από διασταύρωση με τίγρη και, για να επιδείξουν τις εκπληκτικές ικανότητές τους, οι Ινδοί έβαλαν σε έναν περιφραγμένο χώρο ένα ενήλικο λιοντάρι και 4 από τα χειρότερα σκυλιά. Αφού τα σκυλιά σκότωσαν το λιοντάρι, ο εκπαιδευτής τους έπιασε το ένα και άρχισε να του κόβει σιγά-σιγά το πόδι. Το σκυλί ήταν τόσο υπάκουο, ώστε υπέμεινε το μαρτύριο με σφιγμένα δόντια, χωρίς να φωνάξει ή να κλάψει, μέχρι που πέθανε από την αιμορραγία.
Ο Κούρτιος αναφέρει (χωρίς να το πιστεύει) ότι τα 4 σκυλιά όρμησαν στο τεραστίων διαστάσεων λιοντάρι και το ακινητοποίησαν. Για να επιδείξουν στον Αλέξανδρο την αποφασιστικότητα των σκυλιών, ένας Ινδός άρχισε να κόβει το πόδι του ενός σκυλιού, που δεν αντέδρασε καθόλου. Μετά άρχισε να κόβει κι άλλο μέρος του σώματός του, και πάλι χωρίς να αντιδράσει το σκυλί. Τελικά άρχισε να το καρφώνει με το μαχαίρι σ΄ όλο του το σώμα, ώσπου το σκυλί ξεψύχησε χωρίς να αφήσει καθόλου το λιοντάρι.
 |
| Ελληνική επιγραφή στο Αφγανιστάν |
Οι Μακεδόνες διαπίστωσαν από πρώτο χέρι ότι οι Ινδοί ήταν οι πιο μεγαλόσωμοι Ασιάτες και μερικοί έφταναν σε ύψος τις 5 πήχεις (2,31 μ). Ήταν οι καλύτεροι πολεμιστές της Ασίας και μόνο οι Αιθίοπες ήταν πιο μελαψοί από αυτούς. Συγκεκριμένα οι νότιοι Ινδοί έμοιαζαν με τους Αιθίοπες, ήταν σκουρόχρωμοι, με μαύρα μαλλιά, αλλά δεν είχαν πλακουτσωτές μύτες ή σγουρά μαλλιά.
Οι βόρειοι Ινδοί έμοιαζαν με τους Αιγυπτίους. Πάνω απ’ όλα είχαν πολύ διαφορετική νοοτροπία από τους άλλους ασιατικούς λαούς, που αντιμετώπισε ο Αλέξανδρος. Ήταν χωρισμένοι σε μεγάλο αριθμό εθνών και κρατών χωρίς κάποιο σατράπη ή Ηγεμόνα, αλλά και αποφασισμένοι να περιορίσουν τον Αλέξανδρο, εκεί που είχαν περιορίσει και τους Πέρσες, δηλαδή στην Πενταποταμία.
 |
Αλέξανδρος του Φιλίππου
|
Αντιστέκονταν σκληρά στις πολιορκίες, έδιναν πεισματικές οδομαχίες μέχρι τέλους και σε μερικές περιπτώσεις, προκειμένου να μην υποδουλωθούν, δεν δίστασαν να αυτοπυρποληθούν μέσα στις πόλεις τους μαζί με τις οικογένειές τους.
Ένας άλλος μεγάλος πονοκέφαλος για τον Αλέξανδρο ήταν οι Ινδοί μισθοφόροι, που περιφέρονταν από τη μία πόλη στην άλλη και ενίσχυαν την άμυνα των κατοίκων, δυσκολεύοντάς τον να τους υποτάξει. Σημειωτέον ότι οι Ινδοί μισθοφόροι είχαν πολύ ισχυρό πατριωτικό αίσθημα και δεν πολεμούσαν εναντίον των ομοφύλων τους υπέρ των εισβολέων, σε αντίθεση με τους Έλληνες μισθοφόρους, που τους διέκρινε επαγγελματισμός και όχι πατριωτισμός.
Έτσι οι Ινδοί μισθοφόροι δεν εντάχθηκαν μαζικά στις δυνάμεις του Αλεξάνδρου, σε αντίθεση ακόμη και προς τους Πέρσες. Επίσης οι Βραχμάνες διέτρεχαν όλη τη χώρα, ξεσήκωναν τους κατοίκους εναντίον των αλλοφύλων εισβολέων και αναθεμάτιζαν τους ηγεμόνες, που συνεργάζονταν.
Η πεισματική αντίσταση των Ινδών υποχρέωσε τον Αλέξανδρο να χρησιμοποιήσει εξαιρετικά σκληρές μεθόδους, για να τους υποτάξει. Σε κάθε περίπτωση εκτελούσε τους Βραχμάνες υποκινητές, εξόντωνε τους ανθιστάμενους και τους μισθοφόρους χωρίς να εξαιρεί αμάχους και ασθενείς. Αντίθετα όσους Ινδούς ηγεμόνες παραδίνονταν, τους δεχόταν με μεγαλύτερες τιμές απ’ όλους τους άλλους προηγουμένως.
..jpg) |
| (Σχέδιο).Αγαλματίδιο ενός Έλληνα στρατιώτη, του 3ου αιώνα π.Χ. -ταφή βόρεια περιοχή της Tian Shan, Μουσείο Urumqi Xinjiang |
Πριν ξεκινήσει για την Ινδία, ο Αλέξανδρος διέταξε να πυρποληθούν οι άμαξες με τα λάφυρα, τόσο οι δικές του και των εταίρων, όσο και των απλών Μακεδόνων, διότι η στρατιά είχε γίνει δυσκίνητη από τη μεγάλη ποσότητα λαφύρων που μετέφεραν τα σκευοφόρα. Η πράξη αυτή λέγεται ότι δεν προκάλεσε την αντίδραση, αλλά τον ενθουσιασμό των Μακεδόνων, που στο τέλος πυρπολούσαν μόνοι τους τα σκευοφόρα τους. Αυτό το περιστατικό αναφέρεται από ορισμένους αρχαίους συγγραφείς και γίνεται δεκτό από αρκετούς νεότερους, ωστόσο δεν αντέχει σε σοβαρή κριτική.
Το προφανές αντεπιχείρημα είναι ότι το μεγαλύτερο μέρος των λαφύρων αποκτήθηκε στην Περσέπολη και στα 3 χρόνια, που είχαν περάσει από τότε, η στρατιά διήνυσε αμέτρητα χιλιόμετρα σε εχθρικά εδάφη καταδιώκοντας πότε τον ένα και πότε τον άλλο εχθρό, υπομένοντας βαρυχειμωνιές, καύσωνες, στερήσεις και κάθε είδους κακουχίες, χωρίς να προβληματιστεί από τον αριθμό ή το φορτίο των σκευοφόρων.
Η Ινδία δεν ήταν πιο δύσβατη από τα εδάφη, που είχαν κατακτήσει ως τότε, οι Ινδοί δεν είχαν περισσότερο ή καλύτερο τακτικό στρατό από τους Πέρσες (αν και εθεωρούντο ως το πολυπληθέστερο έθνος στον κόσμο) και οι κλιματολογικές συνθήκες στην Ινδία δεν ήταν δυσμενέστερες από εκείνες της Κεντρικής Ασίας. Θα ήταν λοιπόν λογικότερο η πυρπόληση των σκευοφόρων να είχε γίνει, όταν ο Αλέξανδρος έμπαινε στην Κεντρική Ασία, όπου χρειάσθηκε να κινηθεί με εκπληκτικές ταχύτητες, και όχι στην Ινδία.
Φαίνεται λοιπόν λογικότερη η εκδοχή του Κούρτιου, που τοποθετεί την πυρπόληση των αμαξών, στη Σουσία κατά την καταδίωξη του Βήσσου. Αλλά ακόμη και αυτό αποτελεί παραλογισμό, διότι εμφανίζει τον Αλέξανδρο ως ανακόλουθο. Αφού διέταξε την επαίσχυντη και εν πολλοίς δυσεξήγητη λεηλασία της Περσέπολης, φέρεται να διατάσσει εν συνεχεία την καταστροφή ακριβώς αυτών των λαφύρων, των πιο πολύτιμων όλης της εκστρατείας.
Αν πράγματι συνέβη αυτό, με ποια λογική και ποιο σκεπτικό θα μπορούσε να προκαλέσει τον καταγραφόμενο ενθουσιασμό στους στρατιώτες του;
Όσο νωρίτερα ή όσο αργότερα στο χρόνο κι αν τοποθετήσουμε του θρυλούμενο αυτό περιστατικό, το βέβαιο είναι ότι μόνο αντιδράσεις θα προκαλούσε και όχι ενθουσιασμό.
Αν δεχθούμε την εκδοχή του Κούρτιου, πρέπει να θυμόμαστε ότι ο Αλέξανδρος αγωνίσθηκε να πείσει την εκκλησία των Μακεδόνων ότι η εκστρατεία δεν τελείωσε με το θάνατο του Δαρείου. Αφού λοιπόν τους υποσχέθηκε κάθε είδους ηθικές και υλικές απολαβές, πώς είναι δυνατόν λίγους μήνες αργότερα να διέταξε την πυρπόληση όλων των υλικών ανταμοιβών, που είχαν συγκεντρώσει ως εκείνη τη στιγμή;
Αν δεχθούμε την εκδοχή του Πλούταρχου, πρέπει να θυμόμαστε ότι είχαν προηγηθεί πολλά και σοβαρά γεγονότα (η εκτέλεση του Φιλώτα, η δολοφονία του Παρμενίωνα, η προσκύνηση, ο φόνος του Κλείτου, η δίκη και εκτέλεση των παίδων, η εκτέλεση του Καλλισθένη), συνεπώς οι σχέσεις Αλεξάνδρου και Μακεδόνων θα ήταν πιο τεταμένες και πιο απρόθυμοι οι τελευταίοι να χάσουν για χάρη του τα «ατομικά τους είδη». Οποτεδήποτε λοιπόν κι αν συνέβαινε η πυρπόληση των σκευοφόρων, οι Μακεδόνες δεν θα χαιρόντουσαν καθόλου.
 |
ΙΝΔΟ-ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΛΕΤΑ ΑΠΟ ΠΕΤΡΑ ΜΕ ΤΟΝ ΠΟΣΕΙΔΩΝΑ
ΝΑ ΦΟΡΑ ΧΙΤΩΝΑ ΚΑΙ ΧΛΑΜΥΔΑ ΚΡΑΤΑ ΤΡΙΑΙΝΑ ΚΑΙ ΦΟΡΑ ΥΠΟΔΗΜΑΤΑ ΜΕ ΥΨΗΛΕΣ ΚΝΙΜΗΔΕΣ ΕΤΟΣ 2ΟΣ-1ΟΣ ΑΙ Π.Χ.. -GANDHARA, ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ.
|
Ο παραλογισμός της πυρπόλησης αναδεικνύεται σ’ όλο του το μέγεθος, αν συνεκτιμήσουμε τα χρέη που είχαν δημιουργήσει οι Μακεδόνες. Τότε γίνεται αδύνατο να εξηγήσουμε γιατί οι χρεωμένοι στρατιώτες δεν ρευστοποίησαν τα λάφυρα, ώστε να εξαλείψουν ή να μειώσουν τα χρέη τους, τα οποία αργότερα κάλυψε ο Αλέξανδρος.
Επιχειρηματολογείται ότι και ο Ξενοφών έκαψε τα σκευοφόρα, όταν κατευθυνόταν με τους Μυρίους προς τα βουνά της Αρμενίας. Παραλείπεται όμως μία σημαντική λεπτομέρεια. Ο Ξενοφών υποχωρούσε καταδιωκόμενος και μαχόμενος κατά των κυβερνητικών στρατευμάτων της κοσμοκράτειρας Περσίας.
Για τον Ξενοφώντα, όπως σε αρκετά σημεία δηλώνει ο ίδιος χωρίς περιστροφές, το μοναδικό ζητούμενο ήταν η σωτηρία των Μυρίων. Υπό τις συγκεκριμένες συνθήκες χρειάζονταν μόνο όπλα και τρόφιμα, όχι λάφυρα και σκευοφόρα. Πράγματι, όταν έφτασαν στον Εύξεινο Πόντο, έξω από την περσική επικράτεια, είχαν χάσει τα πάντα και μόνο με τις λεηλασίες μπόρεσαν να κρατηθούν στη ζωή.
Αντίθετα, ο Αλέξανδρος προέλαυνε νικηφόρα και είχε την πρωτοβουλία όλων των κινήσεων. Οποτεδήποτε λοιπόν κι αν τοποθετήσει κανείς την πυρπόληση των αμαξών, υπήρχε χρόνος να πωληθούν τα λάφυρα, πριν από την έναρξη εκείνης της φάσης των επιχειρήσεων, που θα απαιτούσε ταχεία κίνηση. Είναι λοιπόν πέρα από κάθε λογική να υποθέσουμε ότι ο Αλέξανδρος δεν συνέστησε ή δεν διέταξε έγκαιρα τους στρατιώτες του να πουλήσουν τα λάφυρά τους, αλλά προτίμησε να τους τα πυρπολήσει.
Όσο για το αν ήταν εφικτή η πώληση των λαφύρων τόσο βαθειά στην Ασία, αρκεί μόνο να προσέξουμε ότι οι συνακολουθούντες Φοίνικες έμποροι συγκέντρωναν εμπορεύματα ακόμη και μέσα στην έρημο της Γεδρωσίας. Όσα τυχόν λάφυρα είχαν επιλέξει να κρατήσουν οι στρατιώτες, ελάχιστα θα επιβάρυναν την οικοσκευή, την οποία ως μισθοφόροι ούτως ή άλλως έπαιρναν μαζί τους. Δεν προκύπτει δηλαδή αυξημένος αριθμός σκευοφόρων και ανάγκη μείωσής του.
Εν ολίγοις το περιστατικό της πυρπόλησης των σκευοφόρων με τα λάφυρα δεν πείθει ότι είναι πραγματικό. Περισσότερο φαίνεται να είναι δημιούργημα της φαντασίας κάποιων ιστορικών και ιστοριογράφων, στους οποίους δεν αρκούσε η ούτω ή άλλως εξαιρετική φυσιογνωμία του Αλεξάνδρου και η μοναδικότητα της στρατιωτικής επιτυχίας του, αλλά ήθελαν να μας πείσουν ότι ήταν απόλυτα αποδεκτός από τους στρατιώτες του και ότι οι αντιδράσεις, που είχε ξεσηκώσει στη στρατιά του ο Μέγας Βασιλεύς Αλέξανδρος, ήταν αμελητέες.
Εκτός απ’ αυτό, οι δύο σωζόμενοι Ρωμαίοι ιστορικοί λένε ότι ως μέρος της προπαρασκευής για την εισβολή στην Ινδία, ο Αλέξανδρος επαργύρωσε την ιπποσκευή και τα όπλα της στρατιάς, την οποία εφεξής αποκαλούσε αργυράσπιδες. Μάλιστα ο Κούρτιος βάζει τον Αλέξανδρο να λέει στην αγόρευσή του κατά των παίδων ότι επικάλυψε τα όπλα με χρυσό και ασήμι, για να μην νομίσουν οι Ινδοί ότι εισέβαλλε στη χώρα τους για το χρυσάφι, αλλά επειδή ήθελε να κατακτήσει όλο τον κόσμο. Στην πραγματικότητα οι αργυράσπιδες δημιουργήθηκαν μετά το θάνατο του Αλεξάνδρου.
ΕΚ ΤΟΥ www.alexanderofmacedon.info/
ΜΕ ΠΗΓΕΣ :
Ινδία - (Αρριανός Ε.4, ΣΤ.22, Ινδική 2, 6, 15, Πλούταρχος Αλέξανδρος 57.1-2, 59.6-8, Διόδωρος ΙΣΤ.42.9, ΙΖ.92, Κούρτιος 6.6.14-17, 8.5.3-4, 8.8.16-17, 9.1.31-34, Ιουστίνος 12.7.5, Πολύαινος Δ.3.10, Ηρόδοτος Γ.94, 101, 102, Ε.3, Ξενοφών Κύρου Ανάβασις, Γ.ΙΙ.27-28, Δ.Ι.12)
Στράτων Β' ο Σωτήρ, ο τελευταίος ηγεμόνας του Ελληνικού βασιλείου της Ινδίας
Πολλοί λανθασμένα πιστεύουν ότι η Κλεοπάτρα, η τελευταία διάδοχος του ελληνιστικού βασιλείου της Αιγύπτου, ήταν η τελευταία βασίλισσα των ελληνιστικών βασιλείων που δημιουργήθηκαν μετά το θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου και του διαμοιρασμού της αυτοκρατορίας του από τους Επιγόνους. Λίγα είναι γνωστά στο ευρύ κοινό σχετικά με την ιστορία των ελληνοινδικών βασιλείων που κυβερνήθηκαν από τουλάχιστον 30 Έλληνες βασιλείς κατά τους 2 τελευταίους αιώνες πριν τη γέννηση του Χριστού.
Το ελληνιστικό βασίλειο της Ινδίας ιδρύθηκε από τον βασιλέα της Βακτριανής Δημήτριο Α’ στις αρχές του 2ου αιώνα πΧ. Περιλάμβανε περιοχές του Αφγανιστάν, Πακιστάν και της βορειοδυτικής Ινδίας. Οι επεκτατικές εκστρατείες των διαδόχων του επέκτειναν τα σύνορα και στο απόγειο της δύναμής του, το βασίλειο περιλάμβανε σχεδόν ολόκληρη τη σημερινή βόρεια και ένα μεγάλο κομμάτι της κεντρικής Ινδίας.
Ενώ το βασίλειο της Βακτριανής καταλύθηκε το 130 πΧ, το ελληνοϊνδικό βασίλειο συνέχισε να υφίσταται έως το 10 μΧ. Τα αρχαιολογικά ευρήματα φανερώνουν ινδουιστικές και βουδιστικές επιρροές, κάτι που μαρτυρά την επαφή του ελληνικού πολιτισμού με τους Ινδούς και τους Κινέζους αντίστοιχα.
Κατά το 1ο αιώνα πΧ, το ελληνικό βασίλειο άρχισε να δέχεται πιέσεις από Ινδούς στα ανατολικά, Σκύθες και Πάρθους στα δυτικά και άλλων ινδοευρωπαϊκών φυλών όπως οι Γιουέζι, με αποτέλεσμα να συρρικνωθεί. Παράλληλα εσωτερικές διαμάχες, διευκόλυναν τη παρακμή.
Ο τελευταίος βασιλιάς του ελληνοινδικού βασιλείου ήταν ο Στράτων Β’ ο Σωτήρ που βασίλεψε από το 25 πΧ μέχρι τη κατάλυση του βασιλείου του το 10 μΧ. Η βασιλεία του καταλύθηκε απο τον Ινδο – Σκυθη Rajuvula. Οι Σκυθικές εισβολές στους τελευταίους ελληνικούς θύλακες της Ινδίας έφεραν τη κατάρρευση του βασιλείου που από το 10 μΧ παύει να υφίσταται ως πολιτική οντότητα. Έτσι τελειώνουν επίσημα 3,5 αιώνες ελληνικής κυριαρχίας στις εσχατιές του τότε γνωστού κόσμου.
Θάνος Σ. Επαχτίτης
/www.ptisidiastima.com
Επικουρία /en.wikipedia.org
 |
| Νόμισμα του ( Βασιλεύς Σωτήρ ) Στράτωνος του Β΄ |
 |
| Ινδία περιοχή Gandhara ανάγλυφο με παράσταση του Δούρειου Ίππου στην κατάληψη της Τροίας |
 |
| Κατά προσέγγιση της περιοχής της /του Ανατολικής Πουντζάμπ και της πρωτεύουσας Στράτωνος ΙΙ η Σάγκαλα. |
 |
| Νόμισμα του Στράτωνος του Β΄ |
Ο τελευταίος βασιλιάς του ελληνοινδικού βασιλείου ήταν ο Στράτων Β’ ο Σωτήρ που βασίλεψε από το 25 πΧ μέχρι τη κατάλυση του βασιλείου του το 10 μΧ. Η βασιλεία του καταλύθηκε απο τον Ινδο – Σκυθη Rajuvula. Οι Σκυθικές εισβολές στους τελευταίους ελληνικούς θύλακες της Ινδίας έφεραν τη κατάρρευση του βασιλείου που από το 10 μΧ παύει να υφίσταται ως πολιτική οντότητα. Έτσι τελειώνουν επίσημα 3,5 αιώνες ελληνικής κυριαρχίας στις εσχατιές του τότε γνωστού κόσμου.
Θάνος Σ. Επαχτίτης
/www.ptisidiastima.com
Επικουρία /en.wikipedia.org
Ελληνο-Βακτριανοί και Ελληνο-Ινδοί βασιλιάδες, εδάφη και χρονολογία
ΕΚ.ΤΟΥ.ΣΥΝΕΡΓΆΤΗ
ΜΑΣ ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ
Σας
προσκαλώ να εγγραφείτε στο νέο κανάλι μου στο you tube
Να το
στηρίξετε και να έχετε έγκαιρη και έγκυρη ενημέρωση.
Όπως
επίσης μπορείτε να μου στέλνετε στο mail μου dsgroupmedia@gmail.com
τα video σας να τα ανεβάζουμε άμεσα.
Αν σας άρεσε το άρθρο κάντε ένα like, κοινοποιήστε το
στους φίλους σας και μοιραστείτε μαζί τους την γνώση
Δημοσίευση σχολίου
Αφήστε το σχόλιό σας ή κάνετε την αρχή σε μία συζήτηση
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.