Σε μια μικρή έκθεση στο Μουσείο Ακρόπολης για τα Ελευσίνια Μυστήρια Ιερά Οδός, κυκεώνας, αγέλαστος πέτρα, κρατώντας βάκχους με κλαδιά μυρτιάς, μικρά εκθέματα και η Φεύγουσα Κόρη, συνθέτουν ένα μικρό, αλλά συγκινητικό σκίτσο τού τι μπορεί να ήταν τα κατεξοχήν Μυστήρια τns αρχαιότητας.
Το ιερό τns Δήμητρας στην Ελευσίνα ήταν ένα από τα σημαντικότερα θρησκευτικά κέντρα του αρχαίου κόσμου καθώς εκεί ετελούντο για αιώνες τα κατεξοχήν Μυστήρια τns αρχαιότητας. Το πέπλο μυστικότητας που κάλυπτε το ακριβές περιεχόμενο τouς δεν ανασύρθηκε ποτέ τελείως και αυτός είναι ένας από τους λόγους που εξηγούν τη σαγήνη που ασκούν ακόμη και σήμερα στη συνείδηση των συγχρόνων μας.
Ελάχιστες είναι οι σχετικές με αυτά αρχαίες γραπτές μαρτυρίες που μας παραδόθηκαν, καθώς οι αναφορές που γίνονται σε κείμενα συγγραφέων της ύστερης αρχαιότητας - κυρίως χριστιανών πατέρων, είναι αμφισβητούμενης αξιοπιστίας- εμφορούμενες από προκαταλήψεις.
Η σιωπή των αρχαίων πηγών ερμηνεύεται αφενός από την αίγλη, τον σεβασμό και το ηθικό δέος που περιέβαλαν τα Μεγάλα Μυστήρια της Ελευσίνας και αφετέρου από την αυστηρή απαγόρευση που ίσχυε σύμφωνα με νόμο της Αθηναϊκής Πολιτείας.
Η αρχαιότερη και πληρέστερη περιγραφή για την ίδρυση της μυστικής λατρείας της Ελευσίνας μας παραδίδεται από τον λεγόμενο «Ομηρικό Ύμνο εις Δήμητρα», ένα έργο άγνωστου ποιητή του τέλους του 7ου αι. π.Χ.
Εκεί περιγράφεται η αρπαγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα, η περιπλάνηση της θεάς σε αναζήτηση της κόρης της, η φιλοξενία της στην Ελευσίνα και τέλος η επιστροφή της Περσεφόνης στη μητέρα της υπό τον όρο να μοιράζει την ετήσια παραμονή της ανάμεσα στη Γη με τη μητέρα της στον Κάτω Κόσμο, ως βασίλισσα του Άδη.
Πριν επιστρέψουν οι δυο θεές στον Όλυμπο, η Δήμητρα δίδαξε τους Ελευσίνιους, σε ένδειξη ευγνωμοσύνης για τη φιλοξενία τους πώς να τη λατρεύουν με σεμνές τελετές, τα Μυστήρια. Απαγόρευσε όμως να τα κοινολογούν στους αμύητους καθώς ο μεγάλος σεβασμός προς τους θεούς κρατά κλειστό το στόμα, μέγα γαρ το θεών σέβας ισχάνει αυδήν.
Επομένως οι παραβάτες της απαγόρευσης θα αντιμετώπιζαν την οργή της θεάς. Το σημαντικότερο σημείο του Ύμνου είναι η αναφορά στον πυρήνα του περιεχομένου των Μυστηρίων, που συμπυκνώνεται σε τρεις στίχους: όλβιός, ος ταδ’ όπωπεν επιχθονίων ανθρώπων: ος δ’ άτελής ιερών ος τ' άμμορος, ούποθ' ομοίων αίσαν έχει φθίμενός περ υπό ζόφω ήερόεντι. Ευτυχισμένος θα ήταν όποιος από τους θνητούs επρόκειτο να μυηθεί στα Μυστήρια, ενώ όσοι δεν μετάσχουν στις ιερές τελετές, ποτέ δεν θα έχουν την ίδια τύχη όταν κατεβούν στα σκοτάδια του Άδη.
Η ΦΕΥΓΟΥΣΑ ΚΟΡΗ |
ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΑΚΟ ΙΕΡΟ ΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΣΙΝΑ
φωτ:www.zero-project.gr |
1-Χώροι θέασης και ακρόασης της αρχαίας Ελευσίνας
ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΑΚΟ ΙΕΡΟ ΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΣΙΝΑ
Πανίερο έγινε το Θριάσιο πεδίο από τη στιγμή που η θεά Δήμητρα θέλησε να εκφράσει την ευγνωμοσύνη της στους κατοίκους της για τη φιλοξενία που της πρόσφεραν όταν, ταλαιπωρημένη και απελπισμένη από την αναζήτηση της κόρης της, της Περσεφόνης, έφτασε στον τόπο της μεγαλύτερης πεδιάδας της Αττικής. Από τον ναό που της έχτισε ο βασιλιάς Κελεός, η θεά που αγαπήθηκε ιδιαίτερα από τους χωρικούς δίδαξε στους Ελευσίνιους όχι μόνον την τέχνη της γεωργίας αλλά και τα «σεπτά όργια» που επέτρεπαν στους μυημένους τις ημέρες της μεγάλης γιορτής της να ανακαλύψουν το μυστήριο της ζωής και του θανάτου.
Το Καλλίχορον φρέαρ. Γύρω του οι γυναίκες της Ελευσίνας έστηναν χορό προς τιμήν της Δήμητρας. |
ΕΞΕΔΡΑ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ
Αμέσως μπροστά από την είσοδο του αρχαιολογικού χώρου σώζονται τα θεμέλια ημικυκλικού κτίσματος, μιας εξέδρας, απ όπου, κατά την άποψη πολλών, διάφοροι αξιωματούχοι του ιερού παρακολουθούσαν τη άφιξη της πομπής των Ελευσινίων ή διάφορες άλλες θυσίες και τελετουργίες προς τιμήν των θεών.Β. ΕΞΕΔΡΑ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ
Αμέσως νότια του Πλουτωνείου, λαξευμένη στην ανατολική πλαγιά του βράχου, σώζεται μια εξέδρα που γίνεται προσιτή από την Πομπική οδό με βαθμίδες επίσης λαξευμένες στο βράχο. Από την εξέδρα αυτή ομάδες πιστών ενδεχομένως παρακολουθούσαν κάποια δρώμενα που αποτελούσαν μέρος του εορτασμού. Ακριβώς μπροστά στην εξέδρα, πάνω στο κατάστρωμα της πομπικής οδού, διακρίνεται μια χαμηλή προεξοχή του εδάφους, η οποία κατά παράδοξο τρόπο δεν εξομαλύνθηκε για τη διέλευση της οδού, αλλά προβάλλει πάνω στην πορεία του επισκέπτη. Είναι πιθανό το χαμηλό έξαρμα να παρέμεινε αλάξευτο επειδή αποτελούσε κάποιο από τα ιερά σημάδια του χώρου, πιθανότατα την «αγέλαστο πέτρα» του μύθου. Επάνω της κάθισε η θεά πενθώντας το χαμό της κόρης της.
Η εξέδρα νότια του Πλουτωνίου |
ΤΕΛΕΣΤΗΡΙΟ
Στο νότιο άκρο της Πομπικής Οδού συναντούμε τη βορειοανατολική θύρα του Τελεστηρίου, το οποίο εντάσσεται στην οικογένεια των χώρων θέασης και ακρόασης. Το Τελεστήριο ήταν το σημαντικότερο και ιερότερο κτήριο του ιερού.
Σύμφωνα με την παράδοση το πρώτο Τελεστήριο κτίστηκε στη Μυκηναϊκή εποχή για να χρησιμεύσει ως κατοικία της Δήμητρας. Αργότερα αποτέλεσε την αίθουσα, όπου αναπαριστάνονταν γεγονότα σχετικά με τη ζωή της Δήμητρας και της Κόρης και εμυούντο οι πιστοί στα μυστήρια.
Τα σημερινά ερείπια του Τελεστηρίου ανήκουν στις τέσσερις τελευταίες οικοδομικές φάσεις. Το τετράγωνο σχήμα του οφείλεται στο σχέδιο που εκπόνησε ο Ικτίνος, το οποίο όμως λόγω κατασκευαστικών δυσκολιών και το θάνατο του Περικλή δεν ολοκληρώθηκε. Στη μεταπερίκλεια περίοδο τρεις αρχιτέκτονες συνέχισαν την ανοικοδόμησή του. Ο Κόροιβος, ο οποίος τοποθέτησε 42 κίονες για τη στήριξη της οροφής του. Επόμενος ο Μεταγένης, ο οποίος τοποθέτησε πάνω από τα επιστύλια ένα διάζωμα και μια δεύτερη σε ύψος σειρά κιόνων. Τέλος ο Ξενοκλής στέγασε την αίθουσα και τοποθέτησε στο κέντροτηςέναοπαίογιαφωτισμόκαιαερισμότηςαίθουσας. Στα χρόνια του Δημητρίου του Φαληρέα προστέθηκε στην ανατολική πλευρά η φιλώνειος στοά, η οποία πήρε το όνομά της από τον Ελευσίνιο αρχιτέκτονα Φίλωνα.
Η στοά είναι δωρικού ρυθμού με δεκατέσσερις κίονες. Στους αυτοκρατορικούς χρόνους το Τελεστήριο κάηκε από τους επιδρομείς Κοστοβώκους. Η ανακατασκευή του Τελεστηρίου αποδίδεται στον Αντωνίνο Πίο, ή στο Μάρκο Αυρήλιο.
Σε κάθε μια από τις πλευρές του Τελεστηρίου υπήρχαν εσωτερικά οχτώ σειρές βαθμίδων, από τις οποίες οι μυούμενοι παρακολουθούσαν τα μυστήρια. Οι βαθμίδες αυτές, είτε ήταν λαξευμένες στο βράχο, όπου αυτός υπήρχε, ή ήταν τεχνητά κατασκευασμένες με λιθόπλινθους, επικαλυμμένες στηρωμαϊκήεποχήμε μάρμαρο. Στοκέντροτης αίθουσας του Τελεστηρίου υπήρχε το Ανάκτορο, ένα ορθογώνιο οίκημα, όπου ήταν τοποθετημένα τα ιερά σύμβολα της Δήμητρας.
ΣΤΙΓΜΙΟΤΥΠΑ ΑΠΟ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΔΙΑΖΩΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ΤΕΛΕΣΤΗΡΙΟ
Μέλη και φίλου του Διαζώματος στο Τελεστήριο |
Η Λυδία Κονιόρδου αποδίδει τον ύμνο στη Δήμητρα |
ΒΟΥΛΕΥΤΗΡΙΟ
Η νότια αυλή και το βουλευτήριο |
Στη νοτιανατολική γωνία του λυκούργειου περιβόλου φαίνονται τα θεμέλια ενός στενόμακρου ορθογωνίου κτηρίου που ταυτίστηκε με το Βουλευτήριο του 4ου αι. π.χ. Αποτελείται από τρία δωμάτια, από τα οποία το μεσαίο είναι ημικυκλικό. Σ αυτό συνεδρίαζε η γερουσία και η βουλή των Πεντακοσίων.
ΒΑΘΜΙΔΩΤΟ ΑΝΔΗΡΟ
Στη δυτική πλευρά της νότιας αυλής, μεταξύ του νοτίου τοίχου του Τελεστηρίου και της στοάς του λυκούργειου περιβόλου, είναι λαξευμένο στο φυσικό βράχο ένα άνδηρο, ρωμαϊκής εποχής. Από εδώ το πλήθος παρακολουθούσε κάποιο θέαμα που διαδραματιζόταν στη νότια αυλή.
1-Φοίβος Αργυρόπουλος
Κ. Πρέκα, Ελευσίς, ΥΠΠΟ, ΤΑΠΑ, 1997 Σ. Μπένος, Περιηγήσεις Ν. Μηναΐδη, Μ. Φακίδη, Μ. Μπελογιάννη, Αρχαία σημάδια μέσα στο τοπίο τους, εκδ. Πατάκη, 2003
2
ΠΕΡΣΕΦΟΝΗ: Η ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΤΟΥ ΚΑΤΩ ΚΟΣΜΟΥ
ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ
Εδώ εικονίζεται το αβαθές σπήλαιο «Πλουτώνειον», του οποίου οι σχισµές στα εσωτερικά τοιχώµατά του, αποτελούσαν συµβολικά περάσµατα στον κάτω κόσµο. Τα γλυπτά που βρέθηκαν στον περίβολο του σπηλαίου και είναι αφιερωµένα στον Πλούτωνα, τη Δήµητρα και την Περσεφόνη, συνδέουν το σπήλαιο µε τα Ελευσίνια Μυστήρια, που ήταν οι πιο σεβαστές µυστηριακές τελετές της αρχαίας Ελλάδας
«Μητέρα της Γης») ήταν η θεά της γεωργίας και της γονιµότητας, αλλά και προστάτιδα του γάµου και της µητρότητας. δίδαξε στον Τριπτόλεµο, γιο του βασιλιά της Ελευσίνας Κελεό, την καλλιέργεια του σιταριού κι εκείνος µε τη σειρά του τη δίδαξε στον υπόλοιπο κόσµο.
Ο Τριπτόλεµος ανάµεσα στη Δήµητρα (αριστερά) και την Περσεφόνη (δεξιά). Ανάγλυφο από Πεντελικό µάρµαρο, 430 π.X. |
Άδης: Ο βασιλιάς του κάτω κόσµου. Γλυπτό της ρωμαϊκής περιόδου αντίγραφο από ελληνικό του 5 ου αιώνα π.Χ.-National Museum of Rome-
Δίας: Ο βασιλιάς των θεών. Ορειχάλκινο γλυπτό, Αρτεµίσιο, 460 π.Χ |
Ποσειδώνας: Ο βασιλιάς της θάλασσας. Γλυπτό του Christian Carl Peters, Κοπεγχάγη, 1822 |
Ερµής: Ο αγγελιοφόρος των θεών. Γλυπτό του Πραξιτέλη. Ναός της Ήρας, Ολυµπία, 340 π.Χ. |
Χάροντας: Ο βαρκάρης του Άδη. Πίνακας του Josep Benlliure, 1896. |
Ηρακλής, Ο φύλακας του Άδη Κέρβερος και ο Ευρυσθέας. Μελανόµορφο αγγείο, 525 π.Χ. |
Το Νεκροµαντείο του Αχέροντα. |
Ο βασιλιάς του κάτω κόσµου, ο Πλούτωνας, δεν επέτρεπε σε κανέναν από τους υπηκόους του να ξαναγυρίσει στους ζωντανούς. Το επέτρεπε όµως στους υπηρέτες του, τις χθόνιες θεότητες Κήρες που µε την παρουσία τους στον κόσµο των ζωντανών προκαλούσαν αιφνίδιους θανάτους, αλλά και στις Ερινύες που κυνηγούσαν όσους είχαν διαπράξει κάποιο έγκληµα.
Οι Ερινύες κυνηγούν τον Ορέστη. Πίνακας του Adolphe-William Bouguereau |
Ωκεανίδες νύµφες. Πίνακας του Gustave Dore, |
Μία µέρα που η Περσεφόνη µάζευε λουλούδια µαζί µε τις Ωκεανίδες νύµφες, της τράβηξε την προσοχή ένας νάρκισσος. Πλησίασε προς το άνθος και στην προσπάθεια της να το κόψει, άνοιξε η γη και εµφανίστηκε µπροστά της ο Πλούτωνας µε το άρµα του. Την απήγαγε και την οδήγησε στον κάτω κόσµο όπου την έκανε γυναίκα του.
Άδης και Περσεφόνη. Ερυθρόµορφη κύλιξ (κούπα), 440 π.Χ. |
Η Δήµητρα, συντετριµµένη από την εξαφάνιση της κόρης της, δεν άφηνε τίποτα πλέον επάνω στη γη να ανθίσει και να καρποφορήσει. Χαρακτηριστική αναφορά στον θρήνο της θεάς ήµητρας για την αρπαγή της Περσεφόνης, είναι οι στιγµές του µοιρολογιού της, όντας καθισµένη πάνω σε έναν βράχο του ιερού χώρου της Ελευσίνας. Ο βράχος αυτός ονοµάστηκε «Αγέλαστος Πέτρα».
Η επιστροφή της Περσεφόνης. Πίνακας του Frederic Leighton, 1891. |
ΕΚ.ΤΟΥ.ΣΥΝΕΡΓΆΤΗ
ΜΑΣ ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ
Επισκεφτείτε την ιστοσελίδα μας http://www.tapantareinews.gr, για περισσότερη ενημέρωση. ⭐Εγγραφείτε - SUBSCRIBE: http://bit.ly/2lX5gsJ Website —►http://bit.ly/2lXX2k7 SOCIAL - Follow us...: Facebook...► http://bit.ly/2kjlkot
Δημοσίευση σχολίου
Αφήστε το σχόλιό σας ή κάνετε την αρχή σε μία συζήτηση
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.