Κυριακή 15 Δεκεμβρίου 2019

Το κέντρο του ποντιακού Ελληνισμού Αργυρούπουλη Χαλδίας


Το κτήριο του Φροντιστηρίου της Αργυρούπολης, που περιμένει την ανακαίνισή του.

ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ ΧΑΛΔΙΑΣ, ΠΟΝΤΟΣ – Η Αργυρούπολη υπήρξε το κέντρο της Χαλδίας, ονομαστή περιοχή του μεσόγειου Πόντου, που αντιστοιχεί στη σημερινή διοικητική περιοχή της Gümüşhane της σημερινής Β.Α. Τουρκίας. Ήταν εστία και πηγή του Ελληνισμού στην περιοχή του Πόντου. Είναι περιοχή ορεινή και δυσπρόσιτη με αρχαία ιστορία. Η Αργυρούπολη του Πόντου πήρε το όνομά της από τα μεταλλεία αργύρου που υπήρχαν στην περιοχή. Έτσι έμεινε στην ιστορία, ως η πόλη του αργύρου, η πόλη του ασημιού. Η Αργυρούπολη, ιστορική πρωτεύουσα της Χαλδίας που επί αιώνες, αποτέλεσε πνευματικό και εμπορικό κέντρο του ποντιακού Ελληνισμού.

Η θέση της Αργυρούπολης στην επαρχία Gümüşhane.

Μετά την κατάλυση της αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας από τους Οθωμανούς Τούρκους η αφόρητη σκλαβιά έφερε την πτώση του εμπορίου και τη φτώχια στην περιοχή. Πολλοί Έλληνες των παραλίων κατέφυγαν προς τα ορεινά και τα δασώδη μέρη του εσωτερικού, ιδίως στη Χαλδία, στην περιοχή γύρω από τον Κάνη ποταμό. Σπουδαιότατο μεταλλευτικό κέντρο της περιοχής έγινε η Αργυρούπολη (Γκιουμούς Χανέ) που κατά την παράδοση συνοικίστηκε από κατοίκους του χωριού Τζάχα κατά τον 15ο αιώνα. Όταν οι Τούρκοι κατακτητές βρέθηκαν εμπρός στους υπόγειους θησαυρούς της περιοχής αυτής, αναγκάστηκαν να χρησιμοποιήσουν τους κατοίκους, γιατί μόνο αυτοί γνώριζαν την εξαγωγή και την κατεργασία των μετάλλων. Έτσι δεν πείραξαν εκείνους τους μεταλλωρύχους, που εργάζονταν κάτω από πρωτόγονες συνθήκες. Οι Τούρκοι έδωσαν ξεχωριστά προνόμια στην Αργυρούπολης και στα χωριά της Σάντας, που πλέον υπήχθησαν στην κατηγορία των mu’ af ve müsellem. Μάλιστα ο σουλτάνος Μουράτ Γ΄ (1574-1595) κήρυξε τα χωριά μπεϊλίκ, κρατικά, και τους ανθρώπους μπεϊλικτσήδες, δηλαδή ανθρώπους του σουλτάνου, απαλλάσσοντάς τους από αγγαρείες και από τη στρατολογία των γενιτσαρικών ταγμάτων. Τότε ιδρύθηκε στην Αργυρούπολη νομισματοκοπείο, όπου εργάζονται Έλληνες.

Η Αργυρούπολη χιονισμένη.

Κατά τον 17ο και 18ο αιώνα, περίοδο παρακμής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, πολλοί Έλληνες της Χαλδίας μετακινήθηκαν προς άλλα μέρη της Μικράς Ασίας και ιδίως προς τα παράλια. Η αύξηση του πληθυσμού και οι ταραχές των τοπικών μπέηδων αλλά και η μείωση των εισοδημάτων των μεταλλείων, ιδίως αυτών της Αργυρούπολης, υπήρξαν οι αιτίες της καθόδου των κατοίκων προς τις παραλιακές πόλεις. Οι Τούρκοι διοικητές και οι χριστιανοί ουσταμπασήδες (αρχιμεταλλευτές) δεν καταδίωκαν πια τους φυγάδες μεταλλωρύχους, επειδή λόγω του υπερπληθυσμού μπορούσαν εύκολα να τους αναπληρώσουν. Με ζωτικό κέντρο τη Χαλδία και προπάντων την Αργυρούπολη σκορπίστηκαν οι Έλληνες Πόντιοι προς διάφορες περιοχές της αυτοκρατορίας.

Η Αργυρούπολη σε αποστολικό δελτάριο του τέλους του 19ου αιώνα.

Η Αργυρούπολη σήμερα είναι μια «νεκρή πολιτεία», καθώς ερήμωσε μετά τις συνεχείς μεταναστεύσεις των κατοίκων της, με αποκορύφωμα την αποχώρηση και των τελευταίων με την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1922/3 όπως όριζε η Συνθήκη της Λωζάνης. Πάντως στο διάστημα 1700-1900, ζούσαν στην περιοχή περίπου 5.000 άνθρωποι και υπήρχαν πολλά εργαστήρια κοσμημάτων και εμπορικά καταστήματα. Στην πόλη διατηρούνται τα σπίτια και άλλα δημόσια οικοδομήματα που χρονολογούνται στον 17ο και 18ο αιώνα και είναι καταχωρημένος ως αρχαιολογικός χώρος από την τουρκική κυβέρνηση. Η άλλοτε πολυσύχναστη πόλη διαθέτει μονοκατοικίες, μια εκκλησία σε κάθε γειτονιά και μια κρήνη σε κάθε δρόμο.

Άποψη της Αργυρούπολης σήμερα.

Από την εποχή που εκδιώχθηκαν και οι τελευταίοι Έλληνες, η πόλη στέκεται σε ερείπια. Μάλιστα μετά την δεκαετία του 1950, καθώς η περιοχή μαράζωσε έφυγαν και οι Τούρκοι κάτοικοι από την περιοχή. Έτσι η περιοχή έπεσε για 50 χρόνια σε απόλυτη σιωπή και αφέθηκε στη μοίρα της. Μετά την ανταλλαγή πληθυσμών, οι Έλληνες που μετανάστευσαν στην Ελλάδα ονόμαζαν την αγαπημένη τους πατρίδα που είχαν αφήσει πίσω τους «μυστικό ουρανό». Ο επισκέπτης της πόλης μπορεί σήμερα να παρακολουθήσει τα ίχνη του ποντιακού ελληνικού πολιτισμού.
Ανακάλυψη εκκλησίας
Μπροστά σε μια σπουδαία ανακάλυψη με ελληνικό και χριστιανικό ενδιαφέρον βρέθηκαν εργάτες σε λατομείο της περιοχής Ικίσου της Αργυρούπολης του Πόντου. Κυριολεκτικά κατά τύχη και σε μια περιοχή που οι ντόπιοι ονομάζουν «το μοναστήρι του βουνού», εντόπισαν έναν υπόσκαφο χριστιανικό ναό που χρονολογείται στον 10ο αιώνα. Αν και ο ναός έχει συληθεί και οι λαθρανασκαφείς έχουν προκαλέσει καταστροφές, έχουν διασωθεί τοιχογραφίες και επιγραφές στα ελληνικά. Του θέματος έχει επιληφθεί η αρχαιολογική υπηρεσία, ενώ ο εκπρόσωπος του Ιδρύματος ΤΕΜΑ Γιουσούφ Οράλ, τόνισε τη σημασία του ναού και την άμεση ανάγκη να ασχοληθούν με αυτό οι ειδικοί, για να καταστεί δυνατή η τουριστική του εκμετάλλευση. Το Ικίσου είναι ένα από τα χωριά της Μούζενας που είχε 10 χωριά και απέχει περίπου 10 χλμ. από την Αργυρούπολη. Το χωριό όπου ανακαλύφθηκε η εκκλησία λεγόταν Χάραβα ή Χάβαρα Κινέη και εκεί ζούσαν 18 ελληνικές και τρεις τουρκικές οικογένειες. Οι κάτοικοι είχαν χτίσει τρεις εκκλησίες και ένα σχολείο.

Η υπόσκαφη εκκλησία στην Αργυρούπολη.
Σπάραγμα τοιχογραφία στην υπόσκαφη εκκλησία στην Αργυρούπολη.
Σπάραγμα τοιχογραφία στην υπόσκαφη εκκλησία στην Αργυρούπολη.
 
Σπάραγμα τοιχογραφία στην υπόσκαφη εκκλησία στην Αργυρούπολη.
Σπάραγμα τοιχογραφία στην υπόσκαφη εκκλησία στην Αργυρούπολη.



Πηγή: Pontosnews.gr | Απόστολος Ε. Βακαλόπουλος, Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, τόμος Β΄, Τουρκοκρατία (1453-1669), Θεσσαλονίκη 1976.

Επισκεφτείτε την ιστοσελίδα μας http://www.tapantareinews.gr, για περισσότερη ενημέρωση. Εγγραφείτε - SUBSCRIBE: http://bit.ly/2lX5gsJ Website —►http://bit.ly/2lXX2k7 SOCIAL - Follow us...: Facebook...► http://bit.ly/2kjlkot    




Δημοσίευση σχολίου

Αφήστε το σχόλιό σας ή κάνετε την αρχή σε μία συζήτηση

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.

Δημοφιλείς κατηγορίες

...
Οι πιο δημοφιλείς κατηγορίες του blog μας

Whatsapp Button works on Mobile Device only