Κεντρική είσοδος
Για την είσοδό του στον αρχαιολογικό χώρο ο επισκέπτης διασχίζει την κεντρική είσοδο του κάστρου, που βρίσκεται στη ΒΔ πλευρά του λόφου. Στην αρχική φράγκικη κατασκευή της, η είσοδος έχει τη μορφή απλού διαδρόμου που καταλήγει σε πύλη. Η πύλη διαμορφώνεται σε εσοχή και διαθέτει καταφραγή, ξύλινη θύρα και καταχύστρα. Στην Οθωμανική περίοδο η είσοδος ανοίγεται στο εσωτερικό ενός τετράπλευρου πύργου και περιλαμβάνει τρεις διαδοχικές τοξωτές πύλες που κλείνονται με δίφυλλες θύρες, έναν τετράπλευρο θολοσκεπή χώρο, πάνω από τον οποίο διαμορφώνεται δώμα για την εγκατάσταση πυροβόλων όπλων και ζεματίστρα, από όπου ρίχνονται καυτό λάδι ή πέτρες. Αυτή η διαμόρφωση της εισόδου διατηρείται μέχρι και σήμερα.
2
Εξωτερικός περίβολος
Διασχίζοντας την κεντρική είσοδο ο επισκέπτης εισέρχεται στον μεγάλο εξωτερικό περίβολο του κάστρου, ενώ απέναντί του, στο ΝΑ και ψηλότερο σημείο του λόφου, ορθώνεται ο εσωτερικός περίβολος, που ταυτίζεται με το παλάτι των Φράγκων πριγκίπων. Ο εξωτερικός περίβολος, που εκτείνεται στα βόρεια και δυτικά του παλατιού καταλαμβάνοντας τις ομαλότερες πλαγιές του λόφου, προστίθεται όταν το Χλεμούτσι παίρνει την τελική του μορφή τον 13ο αι., με στόχο την καλύτερη προστασία του. Περιβάλλεται από ψηλά τείχη και το εσωτερικό του καταλαμβάνεται από στάβλους, αποθήκες για τροφές και πολεμοφόδια, στρατώνες για τη φρουρά, δεξαμενές συλλογής νερού.
3
Κινστέρνες
Καθώς το Χλεμούτσι δεν διαθέτει φυσικές πηγές, η αποθήκευση του νερού της βροχής, που μαζεύεται από τις στέγες των κτηρίων σε μεγάλες δεξαμενές (κινστέρνες) με αγωγούς που διατρέχουν την τοιχοποιία, είναι κύριο ζητούμενο των κατασκευαστών του. Οι περισσότερες κινστέρνες του κάστρου, ορθογωνίου σχήματος, θολοσκέπαστες, με τα εσωτερικά τοιχώματα στεγανοποιημένα με υδραυλικό κονίαμα και στόμιο για την άντληση του νερού, είναι υπόγειες, διευθετημένες κάτω από τα κτήρια του εξωτερικού περιβόλου. Μεγάλη υπόγεια θολωτή κινστέρνα διαθέτει και ο εσωτερικός περίβολος στην ανατολική πτέρυγα του παλατιού. Δεν λείπουν φυσικά και οι υπέργειες ή ημι-υπόγειες δεξαμενές, όπως η κινστέρνα [3α], στα αριστερά μπαίνοντας στον εξωτερικό περίβολο, ή η δεξαμενή [3β] που εφάπτεται στο τζαμί.
4
Τείχη και πύλες εξωτερικού περιβόλου
Ακολουθώντας το λίθινο καλντερίμι ο επισκέπτης ανηφορίζει προς τον εσωτερικό περίβολο έχοντας παράλληλα ευρεία εποπτεία των εξωτερικών τειχών, που απολήγουν σε περίδρομο και επάλξεις, ενώ διαθέτουν παράθυρα με τοξοθυρίδες. Ο περίδρομος εξασφαλίζει την περιπολία των στρατιωτών, ενώ οι επάλξεις την ασφαλή στάση και την πλεονεκτική τους θέση σε σχέση με τον εχθρό σε περίπτωση πολιορκίας. Στα σημεία όπου τα τείχη εφάπτονται με τον εσωτερικό περίβολο ανοίγονται δύο δευτερεύουσες μικρές πύλες [4α, 4β]. Κατά την πρώτη περίοδο κατοχής του κάστρου από τους Τούρκους (1460–1687), τα τείχη υφίστανται τροποποιήσεις: ένας ημικυλινδρικός πύργος προστίθεται στη δυτική πλευρά, η εξωτερική τους πλευρά ενισχύεται με σκάρπα, δηλαδή διεύρυνση των τειχών στο κατώτερο σημείο για επιπλέον προστασία από τα πυροβόλα όπλα, επανακατασκευάζονται οι οδοντωτές απολήξεις τους και ο περίδρομος, ενώ τροποποιούνται οι γωνίες στα δυτικά του περιβόλου με την προσθήκη τριών προμαχώνων για την τοποθέτηση κανονιών.
5
Κτήρια εξωτερικού περιβόλου
Εναλλακτικά, αντί να ακολουθήσει το λίθινο καλντερίμι, ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να περιηγηθεί ελεύθερα στους χώρους του εξωτερικού περιβόλου, όπου διακρίνονται ακόμα κατάλοιπα κτισμάτων της Μεσαιωνικής περιόδου. Πρόκειται για μεγάλα διώροφα επιμήκη κτήρια [βλ. ενδεικτικά 5α–γ], τα οποία είναι κατασκευασμένα στην εσωτερική πλευρά των τειχών, διαθέτουν τζάκια, αποχωρητήρια και κινστέρνες και προορίζονται για το προσωπικό της βασιλικής αυλής. Ο επισκέπτης μπορεί να διακρίνει στα τείχη ίχνη από την επενδεδυμένη με πυρίμαχα υλικά (τούβλα και κεραμίδια) πλάτη των τζακιών, το αποτύπωμα των καμινάδων, αλλά και τις οπές των ξυλοδοκών, που συγκρατούσαν το ξύλινο πάτωμα των κτηρίων. Παράλληλα, σε όλη την έκταση του περιβόλου υπάρχουν ερείπια κτηρίων ευτελούς κατασκευής, η χρονολόγηση των οποίων ανάγεται στους οθωμανικούς χρόνους.
6
Τζαμί
Ακολουθώντας και πάλι τη λιθόστρωτη οδό και κατευθυνόμενος προς την είσοδο του εσωτερικού περιβόλου, ο επισκέπτης συναντά στο δεξί του χέρι ένα κτήριο επιμελέστερης κατασκευής, το οποίο μπορεί να ταυτιστεί με το τζαμί του σουλτάνου Μπαγιεζίτ Βελή, που αναφέρει ο Evliya Çelebi. Από το κτήριο διατηρείται η κεντρική τετράγωνη αίθουσα, στον νότιο τοίχο της οποίας διαμορφώνεται το «μιχράμπ», στραμμένο προς την κατεύθυνση της Μέκκας, ενώ στα δυτικά σώζονται τα κατάλοιπα ενός μιναρέ και στα βόρεια μιας δεξαμενής.
7
Κεντρική πύλη εσωτερικού περιβόλου
Μόλις ο επισκέπτης ανηφορίσει στην κορυφή του λόφου, φθάνει στον εσωτερικό περίβολο του κάστρου, που ταυτίζεται με το πριγκιπικό ενδιαίτημα. Η είσοδος από τον εξωτερικό στον εσωτερικό περίβολο γίνεται μέσα από ένα θολωτό διαβατικό, στο οποίο οδηγεί η κεντρική πύλη. Στην αρχική της μορφή (αρχές 13ου αι.), η πύλη εισόδου σχηματίζεται ανάμεσα σε δύο ορθογωνικούς πύργους. Κατά την τελική κατασκευή του 13ου αι., η πύλη διαμορφώνεται σε εσοχή εν μέσω δύο ορθογώνιων σε κάτοψη πύργων. Οι αρχικοί πύργοι στις δύο πλευρές της πύλης ενοποιούνται με ημικυλινδρικό θόλο και ένα μεγάλο τόξο διαμορφώνεται χαμηλότερα στην όψη τους. Πάνω από την πύλη ανοίγεται ένα μονόλοβο παράθυρο με συμφυές ανάγλυφο σύνθετο πλαίσιο. Η σημερινή μορφή του συγκροτήματος της εισόδου ανάγεται στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, όταν οι πύργοι της πύλης ενοποιούνται και σχηματίζουν ενιαίο μέτωπο, στο οποίο ανοίγεται μια πρώτη πύλη.
8
Εσωτερικός περίβολος (παλάτι)
Ο επισκέπτης, ανοίγοντας τη μεγάλη ξύλινη καστρόπορτα του παλατιού, εισέρχεται στον εσωτερικό περίβολο, μια οχυρή συμπαγή κατασκευή εξαγωνικού σχήματος, που αποτελείται σήμερα από πέντε διώροφες και μία ισόγεια αίθουσα γύρω από εσωτερική αυλή.
Κατά την πρώτη φάση κατασκευής του (αρχές 13ου αι.) ο εξαγωνικός περίβολος, σε επίπεδο μίας στάθμης, συνιστά το σύνολο του κάστρου. Λίγο αργότερα τα τείχη του υψώνονται και καταλήγουν σε επάλξεις (ίχνη τους διακρίνονται ακόμα και σήμερα πάνω από την κεντρική πύλη), δύο ημικυκλικοί πύργοι ενισχύουν τον περίβολο στο χαμηλότερο σημείο του λόφου, ενώ διαμορφώνεται και η πύλη εισόδου. Στο εσωτερικό του κατασκευάζεται διώροφη, ξυλόστεγη αίθουσα με τζάκια, ντουλάπια, δίλοβα παράθυρα και υπόγεια δεξαμενή νερού, που εξυπηρετεί τις ανάγκες του καστελάνου. Στόχος του κάστρου είναι αφενός να προστατεύσει την πριγκιπική κατοικία στην ατείχιστη πρωτεύουσα Ανδραβίδα και αφετέρου να επιβλέπει το λιμάνι, όσο ακόμη δεν είχε ιδρυθεί η πόλη της Γλαρέντζας. Είναι επίσης πιθανό το Χλεμούτσι να λειτούργησε ως κυνηγετική αγροικία ή ως θερινή κατοικία του πρίγκιπα.
Αργότερα στον ίδιο αιώνα, κατά την τελική διαμόρφωση του κάστρου η οποία διατηρείται ακόμα, το αρχικό εξάγωνο μετατρέπεται πλέον σε πολυτελές παλάτι, σύμβολο εξουσίας και κυριαρχίας των Βιλλεαρδουίνων, με θολωτές αίθουσες που περιβάλλουν την κεντρική αυλή. Σήμερα ο επισκέπτης, διασχίζοντας το διαβατικό, έχει εντυπωσιακή θέαση ολόκληρης της βορειοανατολικής πτέρυγας του φρουριακού εξαγώνου, η οποία καλύπτεται από τον μεγάλο ημικυλινδρικό θόλο, μιας και οι αίθουσες δεν διατηρούν πλέον τους ορόφους του ισογείου και συνεπώς είναι ενοποιημένες με τον όροφο. Κατά την περίοδο χρήσης του κάστρου ως πριγκιπικού καταλύματος, οι ισόγειες αίθουσες του παλατιού, που δεν διαθέτουν θέρμανση και φωτίζονται με μικρά παράθυρα, χρησιμοποιούνται ως βοηθητικοί χώροι, αποθήκες και παρασκευαστήρια, ενώ στον όροφο, όπου η πρόσβαση γίνεται με κτιστές εξωτερικές σκάλες από την κλειστή αυλή, αναπτύσσονται οι χώροι διαμονής του ηγεμόνα.
9
Πριγκιπικό παρεκκλήσι
Διασχίζοντας το διαβατικό και ακριβώς πάνω από αυτό, η πρώτη αίθουσα που συναντά ο επισκέπτης στο ύψος του ορόφου του παλατιού είναι το πριγκιπικό παρεκκλήσι, το οποίο ξεχωρίζει με τα εγγεγραμμένα σε οξυκόρυφο πλαίσιο δίλοβα παράθυρα. Το παρεκκλήσι, το οποίο σύμφωνα με την τοπική παράδοση είναι αφιερωμένο στην Αγία Σοφία, διατηρεί ακόμα σπαράγματα του τοιχογραφικού του διακόσμου.
10
Αίθουσα υποδοχής
Δίπλα στο παρεκκλήσι βρίσκεται η μεγαλύτερη και εντυπωσιακότερη αίθουσα του παλατιού: πρόκειται για τη μεγάλη αίθουσα υποδοχής, η οποία έχει πολλαπλές χρήσεις λειτουργώντας ως αίθουσα του θρόνου, χώρος διοίκησης, απονομής δικαιοσύνης και υποδοχής των επισήμων, ενώ εδώ τελούνται τα επίσημα γεύματα, οι εορτές και οι εκδηλώσεις. Η αίθουσα διαθέτει παράθυρα με πέτρινα καθιστικά και εντυπωσιακά μεγάλο τζάκι. Επισημαίνεται πως τα τζάκια, βορειοευρωπαϊκό στοιχείο άγνωστο έως τότε στη βυζαντινή αρχιτεκτονική, εμφανίζονται για πρώτη φορά στο Χλεμούτσι, μαρτυρώντας την καταγωγή των ιδιοκτητών του που αντιγράφουν τα μεγάλα μεσαιωνικά κάστρα της Γαλλίας. Σήμερα τα τζάκια διατηρούν τις λίθινες λοξότμητες παραστάδες και εσοχές τους στον τοίχο, όπως και το τμήμα του επενδεδυμένου με κομμάτια πλίνθων και κεράμων τοίχου όπου έκαιγε η φωτιά. Μετά την πρόσφατη αποκατάσταση της αίθουσας, ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει τα αρχιτεκτονικά της χαρακτηριστικά αλλά και την αίθουσα στο σύνολό της από ψηλά αξιοποιώντας τη διαδρομή θέασης. Έξω από την αίθουσα υποδοχής σώζεται τμήμα της λιθόκτιστης μνημειακής κλίμακας, μέσω της οποίας γινόταν η πρόσβαση στον όροφο. Η κλίμακα απολήγει σε μεγάλο εξώστη στηριζόμενο σε τρεις οξυκόρυφους θόλους.
11
Μαγειρεία
Η αίθουσα υποδοχής επικοινωνεί άμεσα με τα μαγειρεία. Στο χώρο διακρίνονται ακόμα τα λείψανα ενός φούρνου, οι καπνοδόχοι πάνω από τις εστίες και, στο ισόγειο, μια στέρνα και μια αποθήκη. Και εδώ η πρόσβαση γίνεται μέσω εξωτερικής κτιστής κλίμακας.
12
Χώροι διαμονής
Στη νότια πλευρά της αυλής βρίσκονται οι τρεις πτέρυγες του παλατιού, οι οποίες φιλοξενούν τα υπνοδωμάτια του πρίγκιπα [12α], της πριγκίπισσας [12β] και των υπόλοιπων μελών της πριγκιπικής οικογένειας [12γ]. Στις αίθουσες αυτές, που επικοινωνούσαν μεταξύ τους με διόδους, διατηρούνται ακόμα ίχνη από δίλοβα παράθυρα με καθιστικά, τζάκια, εντοιχισμένα ερμάρια που έκλειναν με ξύλινα φύλλα, αποχωρητήρια, αγωγοί για τα νερά της βροχής. Η πτέρυγα 12α ταυτίζεται με τη διώροφη, ξυλόστεγη αίθουσα της αρχικής διαμόρφωσης του κάστρου (αρχές 13ου αι.), η οποία αργότερα δέχτηκε μετασκευές και τροποποιήσεις. Στο υπόγειό της βρίσκεται η μεγάλη θολωτή κινστέρνα για τη συλλογή των ομβρίων του παλατιού. Αξιοσημείωτη είναι η διαφοροποίηση του πατώματος ανάμεσα στους χώρους ιδιωτικής διαμονής και επίδειξης: ξύλινα πατώματα στους κοιτώνες, τα οποία στηρίζονταν σε μια κεντρική πεσσοστοιχία, ενώ λίθινα πατώματα διαμορφώνονταν πάνω σε ημικυλινδρικούς θόλους στο παρεκκλήσι και την αίθουσα του θρόνου.
Παρά το πέρασμα των αιώνων και τη φθορά που επέφεραν, το Χλεμούτσι εξακολουθεί μέχρι και σήμερα να αποτελεί εξαιρετικό δείγμα της δυτικής μεσαιωνικής οχυρωματικής τέχνης, ορατό σύμβολο εξουσίας και κυριαρχίας των Βιλλεαρδουίνων, προορισμένο να επιβληθεί και να εντυπωσιάσει. Ο επισκέπτης, περιδιαβαίνοντας τους χώρους του με οδηγό τη φαντασία, μπορεί να ταξιδέψει στην εποχή των σταυροφόρων και να αισθανθεί τη γοητεία της ανακάλυψης του μεσαιωνικού κόσμου. Σε αυτό συμβάλλει άλλωστε και η μοναδική έκθεση «Η εποχή των ιπποτών – Οι σταυροφόροι στον Μοριά», που αναπτύσσεται στους χώρους του παλατιού.
13
Μουσείο: Ενότητα Α: Το κάστρο Χλεμούτσι και η αρχιτεκτονική την περίοδο της Φραγκοκρατίας (13α)
Η πρώτη ενότητα, που στεγάζεται στους ημι-υπαίθριους χώρους εκατέρωθεν του διαβατικού, εισάγει τον επισκέπτη στο ίδιο το μνημείο. Παρουσιάζονται τα μορφολογικά και κατασκευαστικά χαρακτηριστικά του κάστρου Χλεμούτσι, η σχέση του με τη γαλλική οχυρωματική τέχνη της εποχής και τα φρούρια της σταυροφορικής ανατολής, ενώ προσδιορίζονται οι χρήσεις των επιμέρους χώρων του και τονίζεται ο ρόλος του ως πριγκιπικού παλατιού και συμβόλου ισχύος του ηγεμόνα.
Στην ίδια ενότητα αναλύεται η οργάνωση των κάστρων και οικισμών της μεσαιωνικής Ηλείας, με ιδιαίτερη βαρύτητα στη Γλαρέντζα, που υπήρξε σημαντικό οικονομικό, αστικό και διοικητικό κέντρο με διεθνή ακτινοβολία.
Παράλληλα παρουσιάζεται η γοτθική μοναστηριακή αρχιτεκτονική μέσα από τα εντυπωσιακά ερείπια των γοτθικών ναών της περιοχής (Μονή Ίσοβας, Αγία Σοφία Ανδραβίδας, Άγιος Φραγκίσκος Γλαρέντζας), καθώς και οι επιδράσεις της στην ορθόδοξη ναοδομία.
Το αφήγημα της ενότητας συγκροτείται πάνω στο πρόπλασμα του κάστρου Χλεμούτσι και στα αρχιτεκτονικά μέλη ή γλυπτά κοσμικών και θρησκευτικών κτηρίων, όπως οξυκόρυφα τόξα και γοτθικά κιονόκρανα. Ξεχωρίζει επίσης η αποκατάσταση μέρους του ιερού του ναού του Σωτήρος από το Ανήλιο.
14
Μουσείο: Ενότητα Β: Ο κόσμος των ιδεών και των θεσμών – Οι ιππότες στον Μοριά (13β)
Η ενότητα αυτή, που αναπτύσσεται στον όροφο του πριγκιπικού ενδιαιτήματος, ταξιδεύει τον επισκέπτη στον κόσμο των ιπποτών, στο πολιτικό και κοινωνικό τους σύστημα, στις ιδέες και στις αντιλήψεις τους. Παρουσιάζει την κατάκτηση της Πελοποννήσου από τους σταυροφόρους, την ίδρυση και ιστορική διαδρομή του Πριγκιπάτου της Αχαΐας, ενώ γίνεται αναδρομή στον δυναστικό οίκο των Βιλλεαρδουίνων και τους υπόλοιπους ηγεμόνες του Πριγκιπάτου. Οικόσημα και θυρεοί, τοιχογραφίες, νομίσματα, πολυτελή σκεύη, χάλκινα και επίχρυσα σπιρούνια, πόρπες και κοσμήματα, σύνεργα καλλωπισμού και ραπτικής ζωντανεύουν στα μάτια του επισκέπτη εικόνες του Πριγκιπάτου με πρωταγωνιστές τους ιππότες και τις δεσποσύνες του.
15
Μουσείο: Ενότητα Γ: Πίστη και λατρεία – Οι ναοί των ιπποτών (13γ)
Στον όροφο του πριγκιπικού ενδιαιτήματος στεγάζεται και η τρίτη ενότητα, στην οποία αναπτύσσεται ένα παράδειγμα γοτθικού ναού, ο ναός του Αγ. Φραγκίσκου στη Γλαρέντζα. Γίνεται αναφορά στη λειτουργία του, σε θέματα πίστης και δογμάτων, αλλά και στη διακόσμηση, τη γοτθική ζωγραφική και γλυπτική, με προεξέχον έκθεμα ένα γλυπτό με ανάγλυφη παράσταση ανδρικού προσώπου που σχηματίζεται από φύλλα. Παρουσιάζονται ταφικά έθιμα, ταφικές πρακτικές και εξέχοντα ταφικά μνημεία, όπως η επιτάφια πλάκα της πριγκίπισσας Άννας Βιλλεαρδουίνης από την Ανδραβίδα, ενώ παράλληλα αξιοποιείται ένα αποκατασταθέν ερμάριο με αναπαράσταση της αρχικής χρήσης του.
16
Μουσείο: Ενότητα Δ: Η ζωή των κατοίκων του Πριγκιπάτου – Πτυχές του καθημερινού βίου (13δ)
Στο ισόγειο της πτέρυγας της πριγκίπισσας αναπτύσσεται η τέταρτη ενότητα, που ξεναγεί τον επισκέπτη στον κόσμο της καθημερινότητας την εποχή των ιπποτών. Μέσα από αντίστοιχες υποενότητες, μπορεί κανείς να πληροφορηθεί για τις δραστηριότητες των κατοίκων του φραγκοκρατούμενου Μοριά, τον ιδιωτικό χώρο και την ψυχαγωγία τους, την οργάνωση της οικίας, την οικιακή οικονομία και την οικοσκευή, το μεσαιωνικό τραπέζι και την κουζίνα με την εστία και την αποθήκη. Οικοδομικά εργαλεία, λύχνοι πήλινοι και χάλκινοι, κλειδιά, εξαρτήματα θυρωμάτων και επίπλων, παιχνίδια, αμφορείς, επιτραπέζια σκεύη όπως κούπες, κανάτες, πιάτα αλλά και αγγεία για το λάδι, το ξίδι ή τα μπαχαρικά, μαγειρικά σκεύη, τσουκάλια, χύτρες, ταψιά και τηγάνια ζωντανεύουν σκηνές από την καθημερινή ζωή στον Μεσαίωνα.
πηγη 17
Μουσείο: Ενότητα Ε: Οικονομία και εμπόριο, σχέσεις και επικοινωνία – Ο Μοριάς στη μεσαιωνική οικουμένη (13ε)
Η έκθεση ολοκληρώνεται στην αίθουσα του ισογείου με την πέμπτη ενότητα, η οποία αναφέρεται στη θέση του Πριγκιπάτου στη μεσαιωνική οικουμένη και στις εξωτερικές σχέσεις. Η οικονομία και το εμπόριο παρουσιάζουν την εμπορική του δραστηριότητα με Ανατολή και Δύση. Γίνεται εκτενής αναφορά στο νομισματοκοπείο της Γλαρέντζας, στη νομισματική παραγωγή και κυκλοφορία, στις αποκρύψεις θησαυρών, στις απομιμήσεις και ακυρώσεις των νομισμάτων. Πλήθος αγγείων, σε πολλά σχήματα και με ποικίλες διακοσμήσεις, προερχόμενα από όλα τα μέρη της Μεσογείου, από την Ισπανία και την Ιταλία μέχρι τη Συρία και την Αίγυπτο, συνιστούν την πλουσιότερη έως σήμερα συλλογή μεσαιωνικής εισηγμένης κεραμικής στην Ελλάδα και αποδεικνύουν την κομβική γεωγραφική θέση του Πριγκιπάτου και την εξέλιξή του σε περιφερειακό κέντρο της μεσαιωνικής οικουμένης.
πηγη archaeological
Επισκεφτείτε την ιστοσελίδα μας http://www.tapantareinews.gr, για περισσότερη ενημέρωση. ⭐Εγγραφείτε - SUBSCRIBE: http://bit.ly/2lX5gsJ Website —►http://bit.ly/2lXX2k7 SOCIAL - Follow us...: Facebook...► http://bit.ly/2kjlkot
Δημοσίευση σχολίου
Αφήστε το σχόλιό σας ή κάνετε την αρχή σε μία συζήτηση
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.