Μια άποψη του σπηλαίου Manot και ένα κοντινό σημείο όπου βρέθηκαν μερικά από τα δόντια |
Μελέτη αποκαλύπτει ότι οι άνθρωποι μετανάστευσαν από την Ευρώπη στην Μ.Ανατολή πριν από 40.000 χρόνια...Μα καλά δεν ήρθαν από την Αφρική ;
Ποιοι ήταν ακριβώς οι Aurignacians, που ζούσαν στην Μ Ανατολή πριν από 40.000 χρόνια; Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ, από την Αρχή Ισραηλινών Αρχαιοτήτων και από το Πανεπιστήμιο Ben-Gurion αναφέρουν τώρα ότι αυτοί οι πολιτισμικά πολύπλοκοι αλλά μυστηριώδεις άνθρωποι μετανάστευσαν από την Ευρώπη στην Μ Ανατολή πριν από περίπου 40.000 χρόνια, ρίχνοντας φως σε μια σημαντική εποχή στην ιστορία της περιοχής.
ΒΕΒΑΙΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΩΤΟΓΛΥΠΤΟ ..ΑΛΛΑ ΠΟΙΟΣ ΔΙΝΕΙ ΣΗΜΑΣΙΑ ;
Ο πολιτισμός Aurignacian εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην Ευρώπη πριν από 43.000 χρόνια και είναι γνωστός για την παραγωγή οστικών εργαλείων, αντικειμένων, κοσμημάτων, μουσικών οργάνων και κατοίκιση σπηλαίων.
Για χρόνια, οι ερευνητές πίστευαν ότι η είσοδος του σύγχρονου ανθρώπου στην Ευρώπη οδήγησε στην ταχεία υποβάθμιση των Νεάντερταλ, είτε με τη βίαιη αντιπαράθεση είτε με τον έλεγχο των πηγών τροφίμων.
Αλλά πρόσφατες γενετικές μελέτες έχουν δείξει ότι οι Νεάντερταλ δεν εξαφανίστηκαν. Αντ 'αυτού, αφομοιώθηκαν σε σύγχρονους ανθρώπινους μεταναστευτικούς πληθυσμούς. Η νέα μελέτη προσθέτει περαιτέρω στοιχεία για να τεκμηριώσει αυτή τη θεωρία.
Μέσω αιχμηρών οδοντιατρικών ερευνών σε έξι ανθρώπινα δόντια που ανακαλύφθηκαν στο σπήλαιο Manot στη δυτική Γαλιλαία, η Dr. Rachel Sarig της Σχολής Οδοντιατρικής Ιατρικής της TAU και το Κέντρο Dan David Centre για την Ανθρώπινη Εξέλιξη και Βιοϊστορική Έρευνα, η Sackler Medical School σε συνεργασία με τον Dr. Ο Omry Barzilai της Αρχής Αρχαιοτήτων του Ισραήλ και συναδέλφους από την Αυστρία και στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν δείξει ότι οι Aurignacians έφτασαν στην Μ Ανατολή από την Ευρώπη πριν από περίπου 40.000 χρόνια - και ότι αυτοί οι Aurignacians αποτελούσαν τους Νεάντερταλ και τον Homo sapiens.
"Σε αντίθεση με τα οστά, τα δόντια διατηρούνται καλά επειδή είναι φτιαγμένα από σμάλτο, την ουσία στο ανθρώπινο σώμα που είναι πιο ανθεκτική στις επιπτώσεις του χρόνου", εξηγεί ο Δρ Sarig. "Η δομή, το σχήμα και η τοπογραφία ή οι επιφανειακές προσκρούσεις των δοντιών μας έδωσαν σημαντικές γενετικές πληροφορίες. Ήμαστε σε θέση να χρησιμοποιήσουμε το εξωτερικό και εσωτερικό σχήμα των δοντιών που βρέθηκαν στη σπηλιά για να τα συσχετίσουμε με τις τυπικές ομάδες ανθρωπινής ανωμαλίας: Neanderthal και Homo sapiens"
Οι ερευνητές διενήργησαν σε βάθος εργαστηριακές εξετάσεις χρησιμοποιώντας σαρώσεις μικρο-CT και 3D αναλύσεις σε τέσσερα από τα δόντια.
Τα αποτελέσματα εξέπληξαν τους ερευνητές: Δύο δόντια έδειξαν μια τυπική μορφολογία για τον Homo sapiens. ένα δόντι έδειξε χαρακτηριστικά χαρακτηριστικά του Νεάντερταλ · το τελευταίο δόντι έδειξε ένα συνδυασμό των χαρακτηριστικών του Neanderthal και του Homo sapiens.
Αυτός ο συνδυασμός Νεάντερταλ και σύγχρονων ανθρώπινων χαρακτηριστικών έχει μέχρι σήμερα βρεθεί μόνο στους ευρωπαϊκούς πληθυσμούς από την πρώιμη παλαιολιθική εποχή, υποδηλώνοντας την κοινή τους προέλευση.
"Μετά τη μετανάστευση των ευρωπαϊκών πληθυσμών σε αυτή την περιοχή, υπήρχε μια νέα κουλτούρα στην Μ.Ανατολή (Λεβάντ )για ένα μικρό χρονικό διάστημα, περίπου 2.000-3.000 χρόνια και στη συνέχεια εξαφανίστηκε χωρίς προφανή λόγο", προσθέτει ο Δρ Sarig. "Τώρα γνωρίζουμε κάτι για τα χαρακτηριστικά τους".
"Μέχρι τώρα δεν βρήκαμε ανθρώπινα υπολείμματα με έγκυρη χρονολόγηση από την περίοδο αυτή στο Ισραήλ", προσθέτει ο καθηγητής Ι. Hershkovitz, επικεφαλής του Dan David Center, "έτσι η ομάδα παραμένει μυστήριο. Αυτή η πρωτοποριακή μελέτη συμβάλλει στην ιστορία του πληθυσμού που είναι υπεύθυνος για ορισμένες από τις σημαντικότερες πολιτιστικές συνεισφορές του κόσμου ».Μια αναφορά για τα νέα ευρήματα δημοσιεύθηκε στο Journal of Human Evolution .- Πηγή: Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ
Σχέδια από το σπήλαιο Chauvet , ηλικίας 37.000 έως 33.500 ετών. |
Αλλά πρόσφατες γενετικές μελέτες έχουν δείξει ότι οι Νεάντερταλ δεν εξαφανίστηκαν. Αντ 'αυτού, αφομοιώθηκαν σε σύγχρονους ανθρώπινους μεταναστευτικούς πληθυσμούς. Η νέα μελέτη προσθέτει περαιτέρω στοιχεία για να τεκμηριώσει αυτή τη θεωρία.
Μέσω αιχμηρών οδοντιατρικών ερευνών σε έξι ανθρώπινα δόντια που ανακαλύφθηκαν στο σπήλαιο Manot στη δυτική Γαλιλαία, η Dr. Rachel Sarig της Σχολής Οδοντιατρικής Ιατρικής της TAU και το Κέντρο Dan David Centre για την Ανθρώπινη Εξέλιξη και Βιοϊστορική Έρευνα, η Sackler Medical School σε συνεργασία με τον Dr. Ο Omry Barzilai της Αρχής Αρχαιοτήτων του Ισραήλ και συναδέλφους από την Αυστρία και στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν δείξει ότι οι Aurignacians έφτασαν στην Μ Ανατολή από την Ευρώπη πριν από περίπου 40.000 χρόνια - και ότι αυτοί οι Aurignacians αποτελούσαν τους Νεάντερταλ και τον Homo sapiens.
Χάρτης των περιοχών Aurignacian |
"Σε αντίθεση με τα οστά, τα δόντια διατηρούνται καλά επειδή είναι φτιαγμένα από σμάλτο, την ουσία στο ανθρώπινο σώμα που είναι πιο ανθεκτική στις επιπτώσεις του χρόνου", εξηγεί ο Δρ Sarig. "Η δομή, το σχήμα και η τοπογραφία ή οι επιφανειακές προσκρούσεις των δοντιών μας έδωσαν σημαντικές γενετικές πληροφορίες. Ήμαστε σε θέση να χρησιμοποιήσουμε το εξωτερικό και εσωτερικό σχήμα των δοντιών που βρέθηκαν στη σπηλιά για να τα συσχετίσουμε με τις τυπικές ομάδες ανθρωπινής ανωμαλίας: Neanderthal και Homo sapiens"
Οι ανώτεροι και κατώτεροι γομφίοι που βρέθηκαν στο σπήλαιο Manot, το οποίο χρονολογείται για πριν από 38.000 χρόνια,παρουσιάζουν ένα μείγμα χαρακτηριστικών |
Τα αποτελέσματα εξέπληξαν τους ερευνητές: Δύο δόντια έδειξαν μια τυπική μορφολογία για τον Homo sapiens. ένα δόντι έδειξε χαρακτηριστικά χαρακτηριστικά του Νεάντερταλ · το τελευταίο δόντι έδειξε ένα συνδυασμό των χαρακτηριστικών του Neanderthal και του Homo sapiens.
Αυτός ο συνδυασμός Νεάντερταλ και σύγχρονων ανθρώπινων χαρακτηριστικών έχει μέχρι σήμερα βρεθεί μόνο στους ευρωπαϊκούς πληθυσμούς από την πρώιμη παλαιολιθική εποχή, υποδηλώνοντας την κοινή τους προέλευση.
Σημεία εντοπισμού των δοντιών στη σπηλιά Manot |
"Μέχρι τώρα δεν βρήκαμε ανθρώπινα υπολείμματα με έγκυρη χρονολόγηση από την περίοδο αυτή στο Ισραήλ", προσθέτει ο καθηγητής Ι. Hershkovitz, επικεφαλής του Dan David Center, "έτσι η ομάδα παραμένει μυστήριο. Αυτή η πρωτοποριακή μελέτη συμβάλλει στην ιστορία του πληθυσμού που είναι υπεύθυνος για ορισμένες από τις σημαντικότερες πολιτιστικές συνεισφορές του κόσμου ».Μια αναφορά για τα νέα ευρήματα δημοσιεύθηκε στο Journal of Human Evolution .- Πηγή: Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ
ΤΟ ΠΡΩΤΟΓΛΥΠΤΟ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ...Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ.
ΟΙ ΜΕΣΟΠΛΕΙΣΤΟΚΑΙΝΙΚΕΣ ΡΙΖΕΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ;
Του Δρ Νίκου Α. Πουλιανού
(Δημοσιεύθηκε στις ανακοινώσεις του XVI Συμποσίου Προϊστορικής Τέχνης στη Valcamonica της Ιταλίας, 24-29 Σεπτ. 1998. Εκδ. Prof. E. Anati.)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Mία αρχέγονη, πιθανότατα ανθρωπόμορφη, αναπαράσταση βρέθηκε στο λιγνιτωρυχείο Καρδιάς Πτολεμαΐδας της ΔΕΗ, σε βάθος 10 -12 περίπου μέτρων από την επιφάνεια του εδάφους.
Αναπαριστά μία όρθια φιγούρα που αποτελείται από τρία περίπου ίσα μέρη, το κεφάλι, το σώμα και τα πόδια, συνολικού ύψους 233 χλστ. και μέγιστου πλάτους 151 χλστ. Αποτελείται από συμπαγή
λευκό λεπτοφυή ασβεστιτικό ψαμμίτη, ο οποίος εμπεριέχει ενσωματωμένες μικρές ασβεστολιθικές πέτρες. Η περιοχή που αντιστοιχεί στα μάτια και τα ρουθούνια έχει πιθανότατα λαξευτεί και τέσσερις μικρές πέτρες έχουν παραμείνει μέσα στις κοιλότητές τους.
Σχέδιο του Πρωτόγλυπτου της Μακεδονίας - πρόσθια όψη. |
Σύμφωνα με τις πάρα πάνω παρατηρήσεις εξάγεται το συμπέρασμα ότι ένας προϊστορικός άνθρωπος βρήκε το ψαμμιτικό πέτρωμα που παρουσίαζε ήδη μία σχηματοποιημένη μορφή και το επεξεργάστηκε πάρα πέρα. Το αντικείμενο ονομάστηκε “Το Πρωτόγλυπτο της Μακεδονίας” και η στρωματογραφική του θέση δείχνει μία ηλικία 500-800.000 περίπου ετών.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η Ανθρωπολογική Εταιρεία Ελλάδος από το 1968 προωθεί ένα πρόγραμμα ανασκαφικών και επιφανειακών ερευνών γύρω από την ευρύτερη γεωγραφική περιοχή του σπηλαίου Πετραλώνων Χαλκιδικής. Το πρόγραμμα αυτό περιλαμβάνει τον εντοπισμό και τη διάσωση των παλαιοανθρωπολογικών ευρημάτων της λεκάνης Εορδαίας (Δ. Μακεδονία). Η παρούσα ανακοίνωση αναφέρεται στην ανακάλυψη μίας πέτρινης αναπαράστασης, πιθανότατα ανθρωπόμορφης, ύψους 232 χλστ. και βάρους 3 κιλών. Βρέθηκε το 1985-6 από τον τεχνικό της Δ.Ε.Η. κ. Κώστα Παπακωνσταντίνου, στο (ανενεργό) Νότιο λιγνιτωρυχείο της ΔΕΗ στην Καρδιά Πτολεμαΐδας , σε βάθος 10-12 περίπου μέτρων από την επιφάνεια του εδάφους. Σύμφωνα με τον ίδιο, το αντικείμενο κέντρισε την περιέργειά του, σε σημείο να το περισυλλέξει και να το μεταφέρει σπίτι του, θεωρώντας όμως παράλληλα ότι είναι απλά μία παράξενη πέτρα. Στο τέλος του 1993 πληροφορήθηκε σχετικά με τη δράση του Παραρτήματος Πτολεμαΐδας της Α.Ε.Ε., το οποίο είχε επανενεργοποιηθεί με δική μου ευθύνη δύο χρόνια νωρίτερα και αποφάσισε να το προσκομίσει για εξέταση. Στο ίδιο παράρτημα διάφορα άλλα παλαιοντολογικά και παλαιολιθικά ευρήματα της Α.Ε.Ε. από την περιοχή έχουν διασωθεί με τη βοήθεια της Δημαρχίας και της Πολιτιστικής Επιτροπής της Ε.Ε. (Για περισσότερες λεπτομέρειες βλ. Poulianos A. N., 1977. Poulianos A. N. & Poulianos N. A., 1980, 1994 and Poulianos N. A. 1998a,b).
Δεξιά πλάγια όψη |
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Το περίγραμμα του αντικειμένου παρουσιάζει το σχήμα μίας όρθιας μορφής, η οποία διαχωρίζεται σε τρία περίπου ίσα μέρη. Το κεφάλι με τα μάτια, τη μύτη και το λαιμό, το σώμα και ακολουθεί η λιγότερο ευκρινής περιοχή των ποδιών.
Το υλικό του αποτελείται από συμπαγή λευκό λεπτοφυή ασβεστιτικό ψαμμίτη με προσμίξεις χαλαζία και εμπεριέχει ενσωματωμένες μικρές ασβεστολιθικές πέτρες. Με τη σειρά του, όλο το πέτρωμα έχει επικαλυφθεί από λεπτότατη γκριζοκίτρινη άργιλο. Η μακροσκοπική εξέταση του αντικειμένου δείχνει ότι το ψαμμιτικό πέτρωμα, που παρουσίαζε ήδη μία σχηματοποιημένη μορφή, επεξεργάστηκε πάρα πέρα από έναν προϊστορικό άνθρωπο. Αυτό το συμπέρασμα στηρίζεται στις ακόλουθες παρατηρήσεις.
Η πρώτη αφορά τη σύγκριση με άλλα πετρώματα παρόμοιας φύσεως, αλλά ακατέργαστα, που βρέθηκαν στην ίδια περιοχή, το ίδιο βάθος (10-12 μ.) και το ίδιο γεωλογικό στρώμα. Ένα από αυτά βρέθηκε πάλι από τον κ. Κ. Παπακωνσταντίνου στο ίδιο ανενεργό ορυχείο Καρδιάς (30 μ. από την αρχέγονη αναπαράσταση) και άλλα δύο από τον γράφοντα στο λιγνιτωρυχείο Αμυνταίου.
Η εξωτερική τους επιφάνεια καλύπτεται από γκρίζα άμμο, ενώ το εσωτερικό αποτελείται από λευκοκίτρινη άργιλο (παρόμοια με αυτή της αναπαράστασης). Η γκρίζα επικάλυψη οφείλεται κυρίως στα περιβάλλοντα κατά την ανεύρεση στρώματα.
Από τα πάρα πάνω συμπεραίνεται ότι το γκριζοκίτρινο χρώμα που καλύπτει το υπό εξέταση αντικείμενο οφείλεται στο γεγονός ότι η επιφανειακή του κρούστα έχει σχεδόν εξολοκλήρου απομακρυνθεί τεχνητά κατά την επεξεργασία του (ενώ δηλ. αρχικά ήταν καλυμμένο με γκρίζα άμμο).
Ο βαθμός επεξεργασίας της αναπαράστασης ποικίλει' ορισμένες περιοχές είναι περισσότερο επεξεργασμένες από άλλες. Για παράδειγμα, το στρογγύλεμα που παρουσιάζει το άνω μέρος που αντιστοιχεί στο κεφάλι (ύψος 93 χλστ., πλάτος 79 χλστ. και προσθιοπίσθιο μήκος 106 χλστ.) έχει σχηματιστεί κυρίως από τα φυσικά νερά τού πετρώματος.
Το ίδιο ισχύει και για την περιοχή που σχηματίζει το εμπρός μέρος του λαιμού (ύψους 23 χλστ., πλάτους 82 χλστ. και βάθους 7 χλστ.). Αντίθετα, και όπως δείχνουν οι παρατηρήσεις στο στερεομικροσκόπιο, η περιοχή των κοιλωμάτων που αντιστοιχεί σε ζεύγος οφθαλμών (το αριστερό παρουσιάζει μήκος 31 χλστ., ύψος 25 χλστ. και βάθος 16 χλστ., ενώ το δεξί παρουσιάζει μήκος 37 χλστ., ύψος 26 χλστ. και βάθος 20 χλστ.) έχουν υποστεί χαράξεις οι οποίες προέρχονται από απότομα κοψίματα πάνω στα νερά του ψαμμίτη. Το ίδιο παρατηρείται και στην περιοχή των ρουθουνιών (διαμέτρου 15 περίπου χλστ. και βάθους 2-3 χλστ.), τα οποία βρίσκονται τοποθετημένα πάνω σε μία ογκώδη προεξέχουσα "μουσούδα".
Oρισμένες από τις προαναφερόμενες ενσωματωμένες στον ψαμμίτη μικρές πέτρες χρησίμευσαν κατά τη λάξευση του ανάγλυφου του προσώπου, κυρίως όσον αφορά τις κοιλότητες των ματιών και των ρουθουνιών. Αυτές, εμπεριέχουν μικρές πέτρες που πρέπει να προεξείχαν αρχικά 1-2 χλστ. πριν από τη λάξευση, κρίνοντας από ορισμένες χαρακιές που υπάρχουν γύρω τους και από το γεγονός ότι η απώτερη εξωτερική τους επιφάνεια για 1-2 χλστ. έχει σκούρο γκρίζο χρώμα (παρόμοιο με αυτό που έχουν οι άλλες προεξέχουσες αχρησιμοποίητες μικρές πέτρες).
Μετά τη λάξευση, το προεξέχον μέρος αυξήθηκε κατά άλλα 1 έως 4 χλστ., σχηματίζοντας γύρω τους ένα μικρό "χαντάκι". Στην περίπτωση των ματιών μοιάζουν με επιπρόσθετα εμφυτευμένους βολβούς. Το δεξί μάτι εμπεριέχει μία μικρή πέτρα (22 x 10 χλστ.), ενώ το αριστερό δύο μικρότερες (διαμέτρου 12 περίπου χλστ. και σε απόσταση 3-4 χλστ.). Κάθε ρουθούνι εμπεριέχει από μία μικρή πέτρα διαμέτρου περίπου 11-13 χλστ.
Από τις μεγάλες επιφάνειες του σώματος, η πιο επεξεργασμένη εμφανίζεται να είναι η κοιλιακή χώρα – όντας πιο άγριας υφής και λιγότερο λεία. Στο κάτω τμήμα της απαντάται ένας φαλλός, ύψους 16 χλστ. και διαμέτρου 30 χλστ.
Η κατασκευή του πιθανόν να οφείλεται σε μία άλλη μικρή πέτρα που υπάρχει στη βάση του άνω μέρους του (εμποδίζοντας ίσως την πάρα πέρα λάξευση). Αντίθετα, τα σαν “χιονάνθρωπου” (ημιτελή) στρογγυλοποιημένα πόδια (το καθένα διαμέτρου περίπου 55 χλστ. και ολικού ανοίγματος 151 χλστ.) και το πίσω μέρος του σώματος δείχνουν λιγότερο επεξεργασμένα.
Η μέση είναι σχετικά λεπτή και δεν ξεπερνά το μήκος της κεφαλής (106 χλστ.).
Επιπρόσθετα μπορεί να αναφερθεί η ύπαρξη ορισμένων επιπλέον χαράξεων. Αυτές είναι αβαθείς (1-2 χλστ.), αλλά επιμήκεις (10-40 χλστ.) και βρίσκονται: α) στο άκρο αριστερό τμήμα του λαιμού, β) στην έξω πλάγια επιφάνεια του αριστερού ποδιού, καθώς και γ) στο μέσον του κοιλώματος (50 περίπου χλστ.) που υπάρχει ανάμεσα στα πόδια.
Το πιο εντυπωσιακό πάντως χαρακτηριστικό τού αντικειμένου και που επιβεβαιώνει ακόμη περισσότερο τις προηγούμενες παρατηρήσεις, είναι η τριπλή προσπάθεια διάτρησης του σώματος αυτού του αρχέγονου πρωτόγλυπτου.
Η πρώτη έγινε στην "πλάτη", στο ύψος της μέσης και πάνω από το αριστερό πόδι, αλλά μόνο από τη μία πλευρά και για ένα βάθος 10 χλστ. Η δεύτερη έγινε αμφίπλευρα, σε αντιστοιχία με τον "σβέρκο", πίσω από τα μάτια, για ένα βάθος 22 χλστ. από δεξιά και 31 χλστ. από αριστερά.
Η τρίτη προσπάθεια έγινε επίσης αμφίπλευρα στο ύψος των ασχημάτιστων "ώμων" (εύρους 100 περίπου χλστ.), δημιουργώντας μία διαμπερή κυλινδρική μικροσήραγγα μήκους 93 χλστ. Όλες οι οπές (οι είσοδοι) έχουν σχεδόν την ίδια διάμετρο (10-12 χλστ.), οι οποίες στη συνέχεια στενεύουν λίγο, σα χωνί, για 1-2 χλστ. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι δημιουργήθηκαν από την ίδια αιτία.
Πιθανόν με ένα "τρυπάνι", το οποίο πρέπει να ήταν φτιαγμένο από ένα μαλακό υλικό, αλλά αρκετά δυνατό για τη διάτρηση του ψαμμίτη. Π. χ. ένα κλαδί ή ένα οστό, που χρησιμοποιήθηκε περιστροφικά ανάμεσα στις παλάμες. Αυτό το συμπέρασμα υποστηρίζεται από το γεγονός ότι δεν υπάρχουν ξυσίματα, εγκοπές ή ραγίσματα γύρω και μέσα στις οπές, που θα είχαν προκληθεί από ένα καλέμι ή σφυρί. Έτσι πρέπει να αποκλεισθεί η περίπτωση χρήσης κάποιας κρουστικής μεθόδου.
Σχετικά με την αιτία των προσπαθειών διάτρησης του ψαμμίτη μπορούν να γίνουν ορισμένες υποθέσεις.
Μία πιθανότητα είναι η διαμπερής μικροσήραγγα να διανοίχθηκε με σκοπό την με κάποιο τρόπο ανάρτηση (π.χ. σε ένα δένδρο, με λουριά από δέρμα, φυτά ή ρίζες), ίσως για τελετουργικούς σκοπούς. αυτής της πιο λευκής ακόμη τότε και μάλλον εντυπωσιακής πρωτόγλυπτης κατασκευής. Αυτή η μικροσήραγγα, είναι επίσης πιθανόν να κατασκευάστηκε για να χρησιμεύσει σαν υποδοχή κατάλληλα διαμορφωμένων κλαδιών ή οστών για την αναπαράσταση των χεριών που λείπουν.
Όσον αφορά τις άλλες δύο προσπάθειες μπορούν να θεωρηθούν σαν αποτυχημένες και να εγκαταλείφθηκαν, επειδή ο ψαμμίτης γύρω από την οπή του σβέρκου ήταν σχεδόν έτοιμος να σπάσει, ενώ αυτή της πλάτης βρίσκεται σε μία εντελώς παράκεντρη θέση σε σχέση με το κέντρο βάρους του αντικειμένου.
Οι παραπάνω περιγραφές (η όρθια στάση, η ύπαρξη και η θέση του φαλλού) αφήνουν λιγότερα περιθώρια να θεωρηθεί το αρχέγονο πρωτόγλυπτο σαν μία ζωομορφική αναπαράσταση. Έτσι μέσα στις πιθανές υποθέσεις πρέπει να συμπεριληφθεί και η προσπάθεια του προϊστορικού ανθρώπου για την απεικόνιση ή/και λατρεία του ίδιου του εαυτού του.
Όπως διεθνώς συνηθίζεται, η ονομασία του προτείνεται να είναι: "Tο πρωτόγλυπτο της Μακεδονίας".
Φωτογραφία εδώ από την ΟΜΑΔΑ ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ του πρωτόγλυπτου της Μακεδονίας |
ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΗΜΑΤΟΣ
Η μεγαλύτερη δυσκολία έγκειται στο γεγονός ότι η ακριβής θέση ανεύρεσης έχει απωλεσθεί, καθόσον ολόκληρο το Νότιο Ορυχείο Καρδιάς έχει ανασκαφεί σε μία έκταση δεκάδων στρεμμάτων και για βάθος πάνω από 30 μ. κατά την εξόρυξη του λιγνίτη.
Τα τελευταία χρόνια η δυσκολία χρονολόγησης αυξήθηκε ακόμη περισσότερο από το γεγονός ότι ο κρατήρας που είχε σχηματιστεί από την εξόρυξη μπαζώθηκε εξ ολοκλήρου με φερτά υλικά και δενδροφυτεύθηκε από τη ΔΕΗ, στα πλαίσια των προγραμμάτων αποκατάστασης του περιβάλλοντος. Με τα σημερινά δεδομένα μόνο οι έμμεσες στρωματογραφικές παρατηρήσεις, το ίδιο το εύρημα και η μαρτυρία του τεχνικού κ. Κ. Παπακωσταντίνου μπορούν να διαφωτίσουν τα σχετικά επιστημονικά προβλήματα.
Η γενική στρωματογραφία της λεκάνης της Πτολεμαΐδας (Anastopoulos & Koukouzas,1972 and Vetoulis, 1956) παρουσιάζει την ακόλουθη διάταξη: Προς την επιφάνεια και για περίπου 20-100 μ. εμφανίζεται μία ενότητα Πλειο-πλειστοκαινικών στρωμάτων άμμου και αργίλου που διακόπτονται από μάργες και κροκαλοπαγή. Έπονται Πλειο-μειοκαινικά στρώματα λιγνίτη και άμμου που επικάθηνται σε Νεογενής και Τριασικούς σχηματισμούς.
Το εύρημα βρέθηκε στη βάση (κατώτερο τμήμα) μίας μάργας, μέσα σε στρώμα άμμου του ανώτερου τμήματος της πρώτης ομάδας στρωμάτων, σε βάθος 10 μ. Η έμμεση ηλικία αυτού του στρώματος προέρχεται από τη συνδυασμένη μελέτη διαφόρων παλαιοντολογικών και παλαιολιθικών ευρημάτων, της ίδιας στρωματογραφικής ενότητας.
Υπεράνω του αντικειμένου, σε διάφορα στρώματα βρέθηκαν απολιθώματα του Bos primigenius ηλικίας 100.000-200.000 ετών και ένας χειροπέλεκυς της αχελαίος περιόδου περίπου 300.000 ετών. Αδιάγνωστα τμήματα οστών ελεφάντων προερχόμενα από το ίδιο στρώμα με το πρωτόγλυπτο, χρονολογήθηκαν στις 900.000 + 300.000 χρόνια (Belluomini G., 1995).
Μία έμμεση στήριξη αυτής της ηλικίας, προέρχεται από τη χρονολόγηση ενός σκελετού ελέφαντα 2.4-3.2 εκατ. ετών, που ανακαλύφθηκε (βλ. Poulianos A. & Poulianos N., 1980) σε ένα στρώμα άμμου 10 περίπου μ. χαμηλότερα από την αναπαράσταση.
Η αρχέγονη κατασκευή του ευρήματος, ιδίως σε σχέση με άλλα γνωστά προϊστορικά γλυπτά του παλαιού κόσμου, πιθανόν αντανακλά ένα προηγούμενο στάδιο εξέλιξης του σύγχρονου και του νεαντερτάλειου ανθρώπου.
Αυτό πρέπει να αντιστοιχεί στο στάδιο των Αρχανθρώπων (sensu A. Poulianos, 1977 and Poulianos N., 1993, 1995), επιβεβαιώνοντας την αρχική ηλικία των 500.000 - 800.000 ετών (βλ. Poulianos A & Poulianos N., 1994) για την αρχέγονη αναπαράσταση της Πτολεμαΐδας.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Anastopoulos C.I. & N. Koukouzas (1972) - Economic Geology on the Southern part of Ptolemais lignite basin (Macedonia-Greece). Geol. Geophys. 1b:1-189.
Belluomini G. (1995) - Amminoacid dating of elephant fossils from Aminteo lignite mine (in press).
Poulianos A. N. (1977) - Stratigraphy and age of the Petralonian Archanthropus. Anthropos, 4: 37-46. Athens.
Poulianos A. N. & N. A. Poulianos (1980) - Pliocene elephant hunters in Greece. Anthropos, 7: 108-121. Athens.
Poulianos N. A. (1984) - Ritrovamento di un elefante preistorico a Perdikkas, Nord Grecia. Tesi di laurea in Sc. Biol. Universita di Roma, “La Sapienza”, pp 110.
Poulianos N. A. (1986) - Lower Palaeolithic of Eastern Mediterranean and Balkans. Abstracts of the 11th Int. Congress of Prehist. and Arch. sc. England 1986.
Poulianos N. A. (1993) - The taxonomic problems of the “erectus” group in relation to its morphology and chronology. Abstracts of the Pithecanthropus Centennial, Int. Sc. Cong. on "Human Evolution in its Ecological Context". Leiden 26 June - 1 July 1993.
Poulianos N. A. (1995) - La grotta e l'uomo di Petralona. Dottorato di ricerca. Ed. B. Chiarelli, Istituto di Antropologia di Firenze, pp. 127.
Poulianos A. N. & N. A. Poulianos (1994) - Announcement to the Greek Ministry of Culture on a probable archaic remonstrance, 21-6-1994.
Poulianos N. A. (1998) - Preliminary report on the “Protosculpture of Macedonia” (manuscript in Greek). National Library of Greece. Deposited 3-6-1998.
Poulianos N. A. (1998) - Presentation of the “Protosculpture of Macedonia” to the Athens TV “ANT-1” evening news, 3-6-1998.
Vetoulis D. (1956) – On the Geology of Ptolemais basin. Annales Geologique des Pays Hellenique: 48-79.
Πηγές:
- Η ιστοσελίδα της Ανθρωπολογικής Εταιρίας Ελλάδος http://www.aee.gr/
- ΝΙΚΟΛΤΣΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ 08/12/2003 -http://www.fourakis-kea.com/
ΕΝΙΣΧΥΕΤΑΙ Η ΑΠΟΨΗ ΟΤΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΔΕΝ ΠΡΟΕΡΧΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΦΡΙΚΗ
Σπάνιο κρανίο πιθήκου ανακαλύφθηκε στην ΝΔ Κίνα
Ένα έξι εκατομμυρίων ετών απολιθωμένο κρανίο ενός ανήλικου πιθήκου έχει βρεθεί στην νοτιοδυτική επαρχία της Κίνας Γιουνάν- Yunnan- , ένα σπάνιο εύρημα ελπίδα για τους παλαιοντολόγους ότι μπορεί να βοηθήσει να διαλευκάνουν το μυστήριο της ανθρώπινης προέλευσης.
Ένα απολιθωμένο κρανίο ενός ανηλίκου πιθήκου έξι εκατομμυρίων ετών που έχει βρεθεί στην Zhaotong, είναι ένα σπάνιο εύρημα και για τους παλαιοντολόγους ελπίδα ότι μπορεί να βοηθήσει να διαλευκάνουν το μυστήριο της ανθρώπινης προέλευσης.
Τα ευρήματα είναι μόλις η δεύτερη φορά που έχουν ανακτηθεί με κρανίο που ανήκει σε μια νεανικό πίθηκο όμοιο με αυτούς που που κατοικούν Ευρασία κατά το Μειόκαινο που χρονολογείται 23-5.000.000 χρόνια, δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου την 5η Σεπτεμβρίου 2013 ο Ji Xueping, ένας ερευνητής ο οποίος ηγήθηκε της μελέτης.
"Το κρανίο μπορεί να υπερηφανεύεται για την μεγάλη σημασία στον τομέα της έρευνας για τους προγόνους μας, ως τη στιγμή που ο Πρωτεύων ζούσε ήταν κοντά σε αυτό των πρώτων ανθρώπων, που εκτιμάται μεταξύ 7 -5 εκατομμύριων ετών πριν », είπε ο Ji, του Ινστιτούτο Πολιτιστικών ευρημάτων και Αρχαιολογίας της Yunnan . (Yunnan Institute of Cultural Relics and Archaeology) .
Στην Αφρική έχει βρεθεί μια σειρά από απολιθώματα με πρωτεύοντα αυτής της ηλικίας, αλλά τέτοια ευρήματα είναι λιγοστά στην Ασία. Από την άποψη αυτή, η ανακάλυψη είναι πολύ σημαντική », είπε ο Lu Qingwu, ένας καθηγητής από το Ινστιτούτο Παλαιοντολογίας Σπονδυλωτών και Παλαιοανθρωπολογίας, από την Κινεζική Ακαδημία Επιστημών . (Institute of Vertebrate Paleontology and Paleoanthropology, Chinese Academy of Sciences) .
Λεπτομερής περιγραφή του ευρήματος δημοσιεύθηκε στο Δελτίο κινεζικών Επιστημών τον περασμένο μήνα, σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά ο Ji με τους συναδέλφους του βρήκαν σε ένα λάκκο που βρίσκεται σε εργοστάσιο τούβλων στην κοινότητα Shuitangba, στην πόλη Zhaotong .
Η ηλικία των απολιθωμάτων για τον πίθηκο, ένα μέλος του γένους Lufengpithecus, εντοπίστηκε μεταξύ 6,2 έως 6.100.000 χρόνια πριν, στα τέλη της Μειόκαινου, ο νεότερος ανάμεσα σε όλα τα αρχαία πρωτεύοντα που εντοπιστεί παλαιότερα στο Γιουνάν.
Το καλά διατηρημένο κρανίο που έχει διατηρήσει το μεγαλύτερο μέρος του σκελετού του προσώπου είναι σχετικά πλήρης και σε μεγάλο βαθμό ανόθευτου, παρέχοντας πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με τη μορφολογία και την ανάπτυξη των Lufengpithecus, σύμφωνα με τη μελέτη.
«Η μελέτη δείχνει το πρωτεύον φέρει ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά με τον άνθρωπο. Ένα σημαντικό παράδειγμα είναι ότι το πλάτος της οφθαλμικής κόγχης του είναι μεγαλύτερο από το ύψος, μόλις σαν κι εμάς », δήλωσε ο καθηγητής Lu.
Παρά το γεγονός ότι το νέο εύρημα υποδηλώνει τη σύνδεσή του με τους πρώτους ανθρώπους όσον αφορά το χρονοδιάγραμμα και τη μορφολογία, σημείωσε ο καθ. Ji , «Μας λείπουν ακόμα επαρκή στοιχεία από απολιθώματα για να αποσαφηνιστεί η σχέση της με τον πρόωρο hominins ».
Τα ευρήματα είναι μόλις η δεύτερη φορά που έχουν ανακτηθεί με κρανίο που ανήκει σε μια νεανικό πίθηκο όμοιο με αυτούς που που κατοικούν Ευρασία κατά το Μειόκαινο που χρονολογείται 23-5.000.000 χρόνια, δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου την 5η Σεπτεμβρίου 2013 ο Ji Xueping, ένας ερευνητής ο οποίος ηγήθηκε της μελέτης.
"Το κρανίο μπορεί να υπερηφανεύεται για την μεγάλη σημασία στον τομέα της έρευνας για τους προγόνους μας, ως τη στιγμή που ο Πρωτεύων ζούσε ήταν κοντά σε αυτό των πρώτων ανθρώπων, που εκτιμάται μεταξύ 7 -5 εκατομμύριων ετών πριν », είπε ο Ji, του Ινστιτούτο Πολιτιστικών ευρημάτων και Αρχαιολογίας της Yunnan . (Yunnan Institute of Cultural Relics and Archaeology) .
Στην Αφρική έχει βρεθεί μια σειρά από απολιθώματα με πρωτεύοντα αυτής της ηλικίας, αλλά τέτοια ευρήματα είναι λιγοστά στην Ασία. Από την άποψη αυτή, η ανακάλυψη είναι πολύ σημαντική », είπε ο Lu Qingwu, ένας καθηγητής από το Ινστιτούτο Παλαιοντολογίας Σπονδυλωτών και Παλαιοανθρωπολογίας, από την Κινεζική Ακαδημία Επιστημών . (Institute of Vertebrate Paleontology and Paleoanthropology, Chinese Academy of Sciences) .
Λεπτομερής περιγραφή του ευρήματος δημοσιεύθηκε στο Δελτίο κινεζικών Επιστημών τον περασμένο μήνα, σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά ο Ji με τους συναδέλφους του βρήκαν σε ένα λάκκο που βρίσκεται σε εργοστάσιο τούβλων στην κοινότητα Shuitangba, στην πόλη Zhaotong .
Η ηλικία των απολιθωμάτων για τον πίθηκο, ένα μέλος του γένους Lufengpithecus, εντοπίστηκε μεταξύ 6,2 έως 6.100.000 χρόνια πριν, στα τέλη της Μειόκαινου, ο νεότερος ανάμεσα σε όλα τα αρχαία πρωτεύοντα που εντοπιστεί παλαιότερα στο Γιουνάν.
Το καλά διατηρημένο κρανίο που έχει διατηρήσει το μεγαλύτερο μέρος του σκελετού του προσώπου είναι σχετικά πλήρης και σε μεγάλο βαθμό ανόθευτου, παρέχοντας πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με τη μορφολογία και την ανάπτυξη των Lufengpithecus, σύμφωνα με τη μελέτη.
«Η μελέτη δείχνει το πρωτεύον φέρει ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά με τον άνθρωπο. Ένα σημαντικό παράδειγμα είναι ότι το πλάτος της οφθαλμικής κόγχης του είναι μεγαλύτερο από το ύψος, μόλις σαν κι εμάς », δήλωσε ο καθηγητής Lu.
Παρά το γεγονός ότι το νέο εύρημα υποδηλώνει τη σύνδεσή του με τους πρώτους ανθρώπους όσον αφορά το χρονοδιάγραμμα και τη μορφολογία, σημείωσε ο καθ. Ji , «Μας λείπουν ακόμα επαρκή στοιχεία από απολιθώματα για να αποσαφηνιστεί η σχέση της με τον πρόωρο hominins ».
- Το κρανίο του πιθήκου. Ενισχύεται η άποψη ότι δεν προήλθε από την Αφρική ο άνθρωπος
Το απολιθωμένο κρανίο που ανακαλύφθηκε το Zhaotong, νοτιοδυτική επαρχία της Κίνας Γιουνάν -Yunnan |
ΕΙΝΑΙ ΑΠΛΑ ΕΠΙΚΡΑΤΕΣΤΕΡΗ ...
Με την «επικρατέστερη» άποψη να είναι ότι οι πρόγονοι του ανθρώπου προέρχονται από την Αφρική.
"Τα τελευταία χρόνια, ορισμένοι μελετητές προτείνουν τη θεωρία ότι η Ασία, και όχι η Αφρική, είναι το λίκνο της ανθρώπινης καταγωγής κάτι που βασίζεται σε μια σειρά από πρόσφατα ευρήματα. Προφανώς υπάρχει ακόμα πολλή δουλειά μπροστά για να εξερευνήσουμε αυτή τη δυνατότητα, » δήλωσε ο καθηγητής Lu.
Το Lufengpithecus είναι ένα συλλογικό όνομα που χρησιμοποιείται για τα λείψανα των «ορυκτών» πιθήκων και ανακτώνται στην ,Kaiyuan, Lufeng, Yuanmou και Zhaotong της επαρχίας Yunnan από το 1950.Τα ερείπια χρονολογούνται μεταξύ 11 εκατ. και 7.000.000 ετών πριν, τα περισσότερα δε έχουν συνθλίβει και είναι άσχημα παραμορφωμένα.
Το γένος αυτό ,η εύρεση απολιθωμάτων δηλαδή, είναι ότι ο πίθηκος έχει επιβιώσει στην Γιουνάν Yunnan, ενώ οι πίθηκοι που ζουν σε άλλες περιοχές της Ευρασίας στα τέλη της Μειόκαινου εξαφανίστηκαν λόγω της επιδείνωσης του κλίματος, σύμφωνα με τον καθ. Ji.
Στο Άνω Μειόκαινο, το ζεστό, υγρό κλίμα, καθώς και πλούσια τροπικά και υποτροπικά δάση στη νοτιοδυτική σημερινή Κίνα θα μπορούσε να παρέχει ένα περιβάλλον για την ανθρώπινη προέλευση και την εξέλιξη, δήλωσε ο Τζι. "Ως εκ τούτου, η Yunnan είναι μια πιθανή τοποθεσία για να διαλευκάνουν το μυστήριο."
Στο σημείο όπου το κρανίο βρέθηκε, οι ερευνητές και οι ομόλογοί τους από τις Ηνωμένες Πολιτείες το 2007 έφεραν στο φως σπασμένους σκελετούς τριών ελεφάντων που έζησαν έξι εκατομμύρια χρόνια πριν.
Η Nina Jablonski από το Pennsylvania State University είναι συν-επικεφαλής της νέας μελέτης. Οι ερευνητές από την Κινεζική Ακαδημία Επιστημών και το Ινστιτούτο Πολιτιστικών ευρημάτων της Zhaotong συνέβαλαν επίσης στο έργο.
Πηγή: Xinhuanet [6η Σεπτεμβρίου του 2013]
"Τα τελευταία χρόνια, ορισμένοι μελετητές προτείνουν τη θεωρία ότι η Ασία, και όχι η Αφρική, είναι το λίκνο της ανθρώπινης καταγωγής κάτι που βασίζεται σε μια σειρά από πρόσφατα ευρήματα. Προφανώς υπάρχει ακόμα πολλή δουλειά μπροστά για να εξερευνήσουμε αυτή τη δυνατότητα, » δήλωσε ο καθηγητής Lu.
Το Lufengpithecus είναι ένα συλλογικό όνομα που χρησιμοποιείται για τα λείψανα των «ορυκτών» πιθήκων και ανακτώνται στην ,Kaiyuan, Lufeng, Yuanmou και Zhaotong της επαρχίας Yunnan από το 1950.Τα ερείπια χρονολογούνται μεταξύ 11 εκατ. και 7.000.000 ετών πριν, τα περισσότερα δε έχουν συνθλίβει και είναι άσχημα παραμορφωμένα.
Το γένος αυτό ,η εύρεση απολιθωμάτων δηλαδή, είναι ότι ο πίθηκος έχει επιβιώσει στην Γιουνάν Yunnan, ενώ οι πίθηκοι που ζουν σε άλλες περιοχές της Ευρασίας στα τέλη της Μειόκαινου εξαφανίστηκαν λόγω της επιδείνωσης του κλίματος, σύμφωνα με τον καθ. Ji.
Στο Άνω Μειόκαινο, το ζεστό, υγρό κλίμα, καθώς και πλούσια τροπικά και υποτροπικά δάση στη νοτιοδυτική σημερινή Κίνα θα μπορούσε να παρέχει ένα περιβάλλον για την ανθρώπινη προέλευση και την εξέλιξη, δήλωσε ο Τζι. "Ως εκ τούτου, η Yunnan είναι μια πιθανή τοποθεσία για να διαλευκάνουν το μυστήριο."
Στο σημείο όπου το κρανίο βρέθηκε, οι ερευνητές και οι ομόλογοί τους από τις Ηνωμένες Πολιτείες το 2007 έφεραν στο φως σπασμένους σκελετούς τριών ελεφάντων που έζησαν έξι εκατομμύρια χρόνια πριν.
Η Nina Jablonski από το Pennsylvania State University είναι συν-επικεφαλής της νέας μελέτης. Οι ερευνητές από την Κινεζική Ακαδημία Επιστημών και το Ινστιτούτο Πολιτιστικών ευρημάτων της Zhaotong συνέβαλαν επίσης στο έργο.
Πηγή: Xinhuanet [6η Σεπτεμβρίου του 2013]
ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΑ Μικροκέφαλοι και νάνοι
Η περίπτωση του Μικροκέφαλου της Ζάκρου είναι γνωστή όσον αφορά την εξαφάνιση και την εν συνεχεία ανεύρεση του κρανίου και δεν είναι ανάγκη να αναφερθούμε εκτενέστερα, αφού το γεγονός είναι ότι σήμερα το κρανίο βρίσκεται στις συλλογές του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Είναι επίσης γνωστή η σημαντικότητα του εν λόγω κρανίου για την επιστήμη επειδή δεν υπάρχουν πολλά δείγματα μικροκέφαλων των αρχαίων χρόνων. Ο καθηγητής Ν. Πλάτων αναφέρει για την ανασκαφή και τον εντοπισμό του κρανίου του......
Αρχαία κρανία μικρού μεγέθους βρίσκονται στην καρδιά μιας επιστημονικής διαμάχης που διαρκεί δεκαετίες. Ο Μικροκέφαλος της Ζάκρου (κρανίο που βρέθηκε στην Κρήτη) και ο νάνος άνθρωπος της νήσου Φλόρες (κοντά στην Ινδονησία) έχουν τη δική τους ιστορία να πουν,καθοριστική για την κατανόηση της εξέλιξης του ανθρώπου.
Το 1850 έκαναν την εμφάνισή τους στον κόσμο του θεάματος των Ηνωμένων Πολιτειών τα αδέλφια Μάξιμο και Μπάρτολα. Σύμφωνα με τους θιασάρχες είχαν απαχθεί από μια μυστηριώδη φυλή Αζτέκων, όπου λατρεύονταν σαν θεότητες. Τα δύο αδέλφια αφότου περιόδευσαν στην Αμερική, ταξίδεψαν στην Ευρώπη, την οποία επισκέφθηκαν για να δουν από κοντά τα παράξενα αυτά όντα βασιλείς πολλών χωρών, ως και επιφανείς επιστήμονες και
άνθρωποι του πνεύματος. Ολοι έδειξαν ενδιαφέρον για την παράξενη όψη τους: είχαν ύψος ενός μέτρου και είχαν στενά και επιμήκη κεφάλια που δεν έμοιαζαν με αυτά καμίας ανθρώπινης φυλής. Ορισμένοι ανθρωπολόγοι της εποχής εξέφρασαν την άποψη ότι δεν ήταν Αζτέκοι, αλλά δεν ήσαν και σε θέση να εκφράσουν μια εναλλακτική άποψη.
Η μικροκεφαλία ως ασθένεια
Σήμερα γνωρίζουμε ότι τα δύο αδέλφια πράγματι δεν ήταν Αζτέκοι. Κατάγονταν από το Σαλβαδόρ και η παράξενη εμφάνισή τους οφειλόταν σε μια πάθηση που ονομάζεται μικροκεφαλία. Πρόκειται για πάθηση κατά την οποία το κεφάλι ενός ατόμου είναι πολύ μικρότερο από το κανονικό. Συνήθως συνοδεύεται και από νοητική καθυστέρηση καθώς και από μικρή ανάπτυξη του σώματος. Η μικροκεφαλία μπορεί να είναι σύμφυτη ή μπορεί να αναπτυχθεί κατά τη νηπιακή ηλικία. Η διαταραχή μπορεί να προέλθει από διάφορα αίτια που προκαλούν ανώμαλη ανάπτυξη του εγκεφάλου ή από σύνδρομα που συνδέονται με γενετικές ανωμαλίες. Ωστόσο αυτά δεν ήταν γνωστά τον 19ο αιώνα και η μεγάλη επιτυχία των Μάξιμο και Μπάρτολα οδήγησε πολλούς θιάσους να αναζητήσουν και να συμπεριλάβουν στο πρόγραμμά τους ανθρώπους που έπασχαν από μικροκεφαλία. Πρακτικά από τα τέλη του 19ου ως τις αρχές του 20ού αιώνα όλα τα μεγάλα τσίρκα και οι περιοδεύοντες θίασοι επεδίωξαν να έχουν και έναν μικροκέφαλο στο πρόγραμμά τους.
Σήμερα η ιδέα ότι ένας άνθρωπος με νοητική καθυστέρηση είναι εκπρόσωπος μιας άγνωστης φυλής ακούγεται αστεία και μεσαιωνική για τον δυτικό κόσμο. Ωστόσο σε ορισμένα μέρη της Γης η παράξενη όψη των μικροκέφαλων εξακολουθεί να έλκει τους ανθρώπους, οι οποίοι, βλέποντας σε αυτούς κάτι το ανεξήγητο, το ανάγουν στο υπερφυσικό. Στην επαρχία Παντζάπ του Πακιστάν υπάρχουν χιλιάδες μικροκέφαλοι. Εκεί οι μικροκέφαλοι ονομάζονται ποντικάνθρωποι λόγω του επιμήκους σχήματος του προσώπου τους. Πολλοί από αυτούς ανήκουν σε Τσιγγάνους που τους έχουν στη δούλεψή τους ως ζητιάνους, καθώς κατά την τοπική παράδοση οι ποντικάνθρωποι έχουν θεϊκές δυνάμεις. Στην Ινδία λόγω του επιμήκους σχήματος του κεφαλιού τους πολλοί μικροκέφαλοι θεωρούνται βοηθοί του θεού Γκανέσα, του οποίου το ιερό ζώο είναι ένα είδος ποντικού. Επίσης έχουν αναφερθεί περιπτώσεις όπου κάποιοι μικροκέφαλοι εργάζονταν ως φακίρηδες. Η μεγάλη συχνότητα του φαινομένου στην Ινδία και στο Πακιστάν οφείλεται στο ότι οι γάμοι γίνονται μόνο μεταξύ ανθρώπων της ίδιας κάστας, οπότε ορισμένες γενετικές ανωμαλίες εξαπλώνονται γρήγορα.
Ως πρόσφατα το θέμα των μικροκέφαλων αποτελούσε το αντικείμενο μόνο των ερευνητών που ασχολούνται με τη μελέτη του εγκεφάλου. Ωστόσο το 2004 μια ανακάλυψη έφερε ξανά τους μικροκέφαλους στο προσκήνιο. Στη νήσο Φλόρες της Ινδονησίας ανακαλύφθηκε ο σκελετός ενός μικροσκοπικού ανθρώπου ηλικίας 18.000 ετών.
Ηomo floresiensis
Ο άνθρωπος αυτός είχε ύψος μόλις ένα μέτρο, είχε μικρό εγκέφαλο και παράξενο κεφάλι. Οι ερευνητές που τον ανακάλυψαν κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ανήκει σε ένα νέο είδος για την επιστήμη που έζησε μόνο στη νήσο Φλόρες και τον ονόμασαν Ηomo floresiensis, δηλαδή ο Ανθρωπος από τη νήσο Φλόρες. Ορισμένοι επιστήμονες αντέδρασαν σε αυτό, λέγοντας ότι δεν πρόκειται για κάποιο νέο είδος ανθρώπου, αλλά για κάποιον σημερινό άνθρωπο που έπασχε από μικροκεφαλία. Για να στηρίξουν αυτή την άποψη ανέφεραν ότι το κρανίο του Ηomo floresiensis παρουσιάζει ομοιότητες με το κρανίο ενός μικροκέφαλου ανθρώπου που βρέθηκε το 1962 στην αρχαιολογική ανασκαφή της Ζάκρου στην Κρήτη.
Τα κρανία από τη νήσο Φλόρες ανακαλύφθηκαν τη δεκαετία του 1950 από έναν ολλανδό ιεραπόστολο, τον πατέρα Θεόδωρο Βερχόβεν. Ο συγκεκριμένος ιεραπόστολος ήταν ερασιτέχνης αρχαιολόγος και πραγματοποίησε πολυάριθμες ανασκαφές στη νήσο Φλόρες και σε άλλα νησιά της Ινδονησίας. Ανακάλυψε πολυάριθμα αρχαιολογικά ευρήματα συμπεριλαμβανομένων και δύο ανθρώπινων κρανίων ( Ηomo sapiens ) ηλικίας 3.000- 5.000 χρόνων.
Στα χρόνια που ακολούθησαν σημειώθηκε έντονη αντιπαράθεση μεταξύ των επιστημόνων σχετικά με το τι ήταν ο σκελετός που βρέθηκε στη νήσο Φλόρες. Αυτή η αντιπαράθεση οδήγησε πολλούς επιστήμονες να αναζητήσουν σε συλλογές κρανία μικροκέφαλων ανθρώπων. Ορισμένοι ερευνητές μελετώντας την ανατομία του κρανίου του, των χεριών του και του εγκεφάλου του υποστήριξαν ότι όντως είναι ένα νέο είδος ανθρώπου. Αλλοι, χρησιμοποιώντας την ομοιότητα του κρανίου από τη νήσο Φλόρες με τα κρανία σύγχρονων ανθρώπων που ήταν μικροκέφαλοι, κρετίνοι ή είχαν άλλες ακόμη σπανιότερες αναπηρίες, υποστήριξαν ότι επρόκειτο για μια παθολογική μορφή ανθρώπου της εποχής εκείνης. Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι οι άνθρωποι που ζούσαν στη νήσο Φλόρες 5.000 με 3.000 χρόνια πριν από σήμερα ήταν επίσης μικρόσωμοι, όποτε κατά τους υποστηρικτές της παθολογικής προελεύσεως το ανάστημα του μικρόσωμου ανθρώπου μπορούσε άνετα να είχε προέλθει από κάποια ασθένεια.
Ο Μικροκέφαλος της Ζάκρου
Μια ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια αυτής της ιστορίας είναι ότι οι ερευνητές που ξεκίνησαν την αντιπαράθεση υποστηρίζοντας την παθολογική προέλευση του ανθρώπου από τη νήσο Φλόρες, λόγω της ομοιότητάς του με τον μικροκέφαλο της Κρήτης βασίζονταν μόνο στη βιβλιογραφία. Οι ίδιοι δεν είχαν εξετάσει αυτό το υλικό, καθώς το κρανίο του μικροκέφαλου από την Κρήτη είναι κατατεθειμένο στις συλλογές του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου στην Αθήνα (έπειτα από περιπετειώδεις εξαφανίσεις και εμφανίσεις του ανά την Ευρώπη) και τα καλά διατηρημένα κρανία προϊστορικών ανθρώπων από τη νήσο Φλόρες είναι μόνο δύο και βρίσκονται στο Εθνικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Ολλανδίας.
Η περίπτωση του Μικροκέφαλου της Ζάκρου είναι γνωστή όσον αφορά την εξαφάνιση και την εν συνεχεία ανεύρεση του κρανίου και δεν είναι ανάγκη να αναφερθούμε εκτενέστερα, αφού το γεγονός είναι ότι σήμερα το κρανίο βρίσκεται στις συλλογές του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Είναι επίσης γνωστή η σημαντικότητα του εν λόγω κρανίου για την επιστήμη επειδή δεν υπάρχουν πολλά δείγματα μικροκέφαλων των αρχαίων χρόνων. Ο καθηγητής Ν. Πλάτων αναφέρει για την ανασκαφή και τον εντοπισμό του κρανίου του Μικροκέφαλου το 1962 στη Φάραγγα των Νεκρών της Κάτω Ζάκρου «Πρακτικά της Αρχαιολογικής Εταιρείας του 1962, W151, 1966», τα ακόλουθα:
«Εις περιοχήν της Φάραγγος των Νεκρών, γνωστήν ως του Μαλακάρη, ηρευνήθησαν τέσσαρα μικρά ταφικά σπήλαια, χρησιμοποιηθέντα κατά την πρώιμον γεωμετρική περίοδον, κατά το πλείστον διαταραχθέντα διά λαθραίων ανασκαφών. Το Σπήλαιον Α, ημικυκλικού σχήματος ακτίνος 6 μ. περίπου και ύψους 2 μ., εκλείετο υπό δύο τμημάτων αναλημματικού τοίχου αντιστοίχως μήκους 2.30 μ. και ύψους 2 μ. και 1.80 μ. μήκους και 0,50 μ. ύψους. Ο έξω θάλαμος απέδωσε μόνον όστρακα και τεμάχια οστών. Διά διατειχίσματος είχον απομονωθή άλλαι ταφαί, ευρεθείσαι αδιατάρακτοι εκ συλήσεως, αλλά με τα οστά εις ποιάν τινά αταξίαν (πι. 163β). Οι νεκροί θα ήσαν 7-8, αν κρίνη τις εκ των κατά χώραν κρανίων. Δεκαπέντε πήλινα αγγεία πρωτογεωμετρικών χρόνων ποικίλων σχημάτων συνώδευον τας ταφάς: κύαθοι, σκύφοι, πρόχοι και σφαιρικόν ευρύστομον, κρατηρίσκοι, ψευδόστομα, είδος θηλάστρου. Οστέιναι δισκοειδείς ψήφοι και χαλκή περόνη ήσαν επίσης μεταξύ των κτερισμάτων».
Η περιγραφή της ανασκαφής από τον Ν. Πλάτωνα και τα στοιχεία που είχαν την καλοσύνη να μας παραθέσουν ο υιός του επίκουρου καθηγητή Ελευθ. Πλάτων και η επιμελήτρια του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου Λένα Παπάζογλου δεν αφήνουν αμφιβολία για την ηλικία του μικροκέφαλου ότι είναι πρωτογεωμετρική, δηλαδή περίπου 3.100 ετών. Επίσης από τη μελέτη του κρανίου συμπεραίνεται ότι ανήκει σε νεαρό άνδρα. Η παρουσία σωφρονιστήρων (3ων γομφίων) υποδηλώνει ότι η ηλικία όταν απεβίωσε ήταν μεγαλύτερη των 20 ετών (περίπου 23 ετών). Ενα σημαντικό στοιχείο αποτελεί η πάρα πολύ καλή κατάσταση των οδόντων του μικροκέφαλου. Οι μασητικές επιφάνειες των οδοντοστοιχιών του δείχνουν ότι ο Μικροκέφαλος σιτιζόταν με πολύ καλής ποιότητας τροφή, έτρωγε δηλαδή κατά το κοινώς λεγόμενον «του πουλιού το γάλα», που σημαίνει ότι δεν ήταν τυχαίο άτομο για την ταξική κοινωνία της πρωτογεωμετρικής περιόδου. Πιθανόν να ανήκε στην άρχουσα τάξη, σε τάξη ευγενών ή να ήταν πρίγκιπας. Υπάρχει επίσης πιθανότητα λόγω του επιμήκους σχήματος του κεφαλιού, του μικρού ύψους και γενικότερα λόγω των ιδιαίτερων εμφανισιακών χαρακτηριστικών να απέδιδαν στο Μικροκέφαλο υπερφυσικές ιδιότητες ή να είχαν θρησκευτικές προκαταλήψεις, γι΄ αυτό και ετύγχανε ιδιαίτερων περιποιήσεων και υπερβολικού ενδιαφέροντος.
Η σύγκριση
Εχοντας υπόψη αυτά τα θέματα, ξεκινήσαμε με τους συνεργάτες μου μια μελέτη για την προέλευση του Ηomo floresiensis. Αυτή η μελέτη αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης με τους John de Vos, Γιώργο Λύρα, Αlexandra van der Geer και άλλους, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Ολλανδίας, το Μουσείο Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και το Γεωλογικό Μουσείο του Μπαντούγκ της Ινδονησίας. Συγκεκριμένα το 2004 ξεκίνησε ένα πρόγραμμα μελέτης των συνθηκών μεταναστεύσεως και διαβιώσεως των θηλαστικών στη νήσο Φλόρες και σε άλλα νησιά του Μαλαισιακού αρχιπελάγους. Η συνεργασία αυτή αποσκοπεί στη μελέτη των απολιθωμάτων των θηλαστικών που ενδημούσαν σε νησιά, σε ζώα δηλαδή που έζησαν αποκλειστικά και μόνο σε ένα νησί και πουθενά αλλού στον κόσμο. Αποφασίσαμε λοιπόν να διερευνήσουμε αν ο σκελετός από τη νήσο Φλόρες άνηκε σε ένα είδος ανθρώπου που έζησε μόνο εκεί ή αν πρόκειται για κάποια παθολογική μορφή σύγχρονου ανθρώπου. Για αυτή τη μελέτη συγκρίναμε τα προαναφερθέντα κρανία από την Κρήτη και τη νήσο Φλόρες. Για τη σύγκριση των κρανίων χρησιμοποιήσαμε τη μέθοδο της γεωμετρικής μορφομετρικής αναλύσεως. Τα αποτελέσματα της ερευνάς μας έδειξαν ότι ο Ανθρωπος της Φλόρες ήταν όντως ένα νέο είδος ανθρώπου, που δεν είχε καμία σχέση με τους σημερινούς ανθρώπους (μικροκέφαλους ή όχι). Επιπλέον δείξαμε ότι υπήρχε στενή συγγένεια μεταξύ του Ανθρώπου της Φλόρες ( Ηomo floresiensis ) και του Πιθηκάνθρωπου ( Ηomo erectus ).
Απομόνωση και εξέλιξη
Στην πραγματικότητα αυτή ήταν η υπόθεση που διατυπώθηκε αμέσως μετά την ανακάλυψη του Ηomo floresiensis το 2004. Συγκεκριμένα, είχε προταθεί ότι 800.000 χρόνια πριν, όταν η στάθμη της θάλασσας ήταν χαμηλή, μια ομάδα Ηomo erectus διέσχισε τη θάλασσα και αποίκησε τη νήσο Φλόρες. Εκεί έζησαν απομονωμένοι και σιγά σιγά εξελίχθηκαν σε ένα νέο είδος με μικρό μέγεθος. Αυτό το σενάριο ακούγεται αρχικά λίγο παράξενο. Ωστόσο οι ερευνητές που μελετούν τα ζώα των νησιών ξέρουν ότι μια τέτοιου είδους εξέλιξη είναι απόλυτα αναμενόμενη. Σε πολλά νησιά του κόσμου, συμπεριλαμβανομένων και των νησιών του Αιγαίου, έχουν βρεθεί τα απολιθώματα νάνων ελεφάντων, πυγμαίων ιπποπόταμων και μικρόσωμων ελαφιών. Ολα κατάγονταν από ζώα κανονικού μεγέθους που έφτασαν στα νησιά κολυμπώντας (ναι, οι ελέφαντες κολυμπούν), απομονώθηκαν εκεί και εξελικτικά έγιναν μικρόσωμα. Οπότε, γιατί να μην έγινε το ίδιο και με τους ανθρώπους; Όπως όμως ανέφερα και παραπάνω, αυτή η άποψη δέχθηκε δριμεία κριτική από αρκετούς επιστήμονες, οι οποίοι πρότειναν ότι τα ευρήματα από τη νήσο Φλόρες ανήκαν σε μικροκέφαλο ή σε κρετίνο ή άνθρωπο που έπασχε από άλλες, ακόμη σπανιότερες, αρρώστιες. Αυτή η αντιπαράθεση έφτασε στο αποκορύφωμά της πριν από μερικούς μήνες, όταν κάποιος από τους υπερασπιστές της παθολογικής προελεύσεως του Ανθρώπου της Φλόρες υποστήριξε, αβάσιμα και χωρίς αποδείξεις, ότι το απολιθωμένο κρανίο είχε σφραγίσματα στα δόντια, οπότε θα πρέπει να ήταν σύγχρονο.
Γιατί όμως όλη αυτή η φασαρία; Κατά τη γνώμη μου η βασική αιτία πίσω από αυτή την αντιπαράθεση είναι η άρνηση ορισμένων ανθρώπων να δεχθούν ότι ο άνθρωπος εξελίσσεται όπως ακριβώς και τα υπόλοιπα όντα. Δύο πολύ σημαντικά ανθρώπινα απολιθώματα για την ιστορία της επιστήμης, ο άνθρωπος του Νεάντερταλ και ο Πιθηκάνθρωπος, αρχικά απορρίφθηκαν από τον επιστημονικό κόσμο και ερμηνεύθηκαν ως παθολογικές μορφές. Ο άνθρωπος του Νεάντερταλ ( Ηomo neantertalensis ) ανακαλύφθηκε το 1856 και ήταν το πρώτο απολίθωμα ανθρώπου που βρέθηκε στην ιστορία. Αυτοί που το ανακάλυψαν το θεώρησαν κάποιο είδος πρωτόγονου ανθρώπου, όμως πολλοί επιστήμονες της εποχής αντέδρασαν λέγοντας ότι πρόκειται για κάποιον Κοζάκο, ή για κάποιον υδροκέφαλο ή για κάποιον ηλίθιο. Ο Πιθηκάνθρωπος ( Ηomo erectus ) ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά στην Ιάβα και παρουσιάστηκε το 1894 ως ο συνδετικός κρίκος μεταξύ των πιθήκων και των ανθρώπων. Τότε πολλοί επιστήμονες της εποχής διαφώνησαν, λέγοντας ότι πρόκειται για τα λείψανα ενός γίβωνα, ή ενός πυγμαίου, ή ενός μικροκέφαλου (η ιστορία επαναλαμβάνεται). Η δική μας έρευνα έδειξε ότι, από μορφομετρικής απόψεως, το κρανίο του από τη νήσο Φλόρες ανήκει πράγματι σε ένα είδος ενδημικού ανθρώπου, δικαιώνοντας τους υπέρμαχους της εξελικτικής προελεύσεως του Ανθρώπου της Φλόρες. Και μια αστεία παρένθεση για το κλείσιμο αυτού του άρθρου. Το 1859 δημοσιεύθηκε το βιβλίο η Καταγωγή των Ειδών του Κάρολου Δαρβίνου, όπου αναφερόταν ότι οι άνθρωποι εξελίχθηκαν από τους πιθήκους. Το βιβλίο αυτό έκανε πολύ μεγάλη εντύπωση στο κοινό της εποχής εκείνης, δημιουργώντας ποικίλες (θετικές ή αρνητικές) αντιδράσεις. Αυτή τη συγκυρία εκμεταλλεύθηκε κάποιος θιασάρχης στη Νέα Υόρκη, παρουσιάζοντας το 1860 έναν μικροκέφαλο ως δείγμα ενός άγνωστου για την επιστήμη είδους που είναι, όπως έλεγαν, ο συνδετικός κρίκος μεταξύ των πιθήκων και των ανθρώπων. Ο συγκεκριμένος μικροκέφαλος είχε το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο Ζιπ:ο άνθρωπος-μαϊμού.
Είχε ύψος μόλις ένα μέτρο και το κρανίο του είχε ένα στενό μέτωπο. Κατά τον θιασάρχη δεν μιλούσε, έτρωγε μόνο ωμό κρέας και φρούτα και υποτίθεται ότι είχε βρεθεί σε άγρια κατάσταση στην Αφρική. Στην πραγματικότητα καταγόταν από το Νιου Τζέρσεϊ, μιλούσε και η νοητική του κατάσταση ήταν σχετικά καλή. Ωστόσο χάρη σε αυτό το κόλπο είχε μια αρκετά επιτυχημένη καριέρα, που κράτησε σχεδόν 60 χρόνια.
Ο κ. Μιχάλης Δ. Δερμιτζάκης είναι καθηγητής Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας, τ. αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Μια απέραντη σαβάνα υπήρχε στη Δράμα πριν από 9 εκατ. χρόνια -Νέα στοιχεία
Αυτό αποκαλύπτουν τα απολιθώματα που εντοπίστηκαν στην Πλατανιά του Δήμου Παρανεστίου της Περιφερειακής Ενότητας Δράμας. Το ανασκαφικό έργο που πραγματοποιείται στην περιοχή έφερε στο φως πολύ σημαντικά παλαιοντολογικά ευρήματα από τα οποία προκύπτουν νέα στοιχεία για την ιστορία και τη γεωλογία της περιοχής.
Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Τσουκαλά δεν κρύβει την ικανοποίησή της από την πορεία των ανασκαφικών ερευνών και τα σημαντικά ευρήματα που εντοπίστηκαν. «Θεωρούμε ότι είναι τα αρχαιότερα που έχουν βρεθεί, όχι μόνο στην περιοχή της Δράμας, αλλά σε όλη την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη», επισημαίνει η καθηγήτρια και συνεχίζει, «τα ευρήματα μας βοηθούν να γνωρίσουμε την ιστορία της Πλατανιάς, ότι ήταν δηλαδή μια σαβάνα πριν από εννέα εκατομμύρια χρόνια και μέσα σε αυτή ζούσαν ρινόκεροι, καμηλοπαρδάλεις, γαζέλες, ιππάρια, μαστόδοντες, που είναι οι πρόγονοι των ελεφάντων, ακόμη και αντιλόπες. Βρήκαμε μια πλούσια πανίδα εκείνης της εποχής στην περιοχή. Παρουσιάζει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον να αναπαραστήσουμε το παλαιοπεριβάλλον αυτής της περιοχής και ν’ αποδείξουμε τη διαχρονικότητά της».
Ερωτηθείσα αν τα συγκεκριμένα απολιθώματα είναι τα παλαιότερα σε όλη την Ελλάδα, η κ. Τσουκαλά σημειώνει: «Είναι γνωστό ότι υπήρχαν ευρήματα και σε άλλες θέσεις, όπως τη Σάμο, τον Αξιό, το Πικέρμι, τα οποία έχουν δώσει απολιθώματα αυτής της ηλικίας και ότι η Ελλάδα ήταν πολύ διαφορετική απ’ αυτή που γνωρίζουμε σήμερα. Αξίζει να αναφέρουμε ότι στη Λέσβο έχει χρονολογηθεί εύρημα στα 10 εκατομμύρια χρόνια.
Ποια Αφρική, ο άνθρωπος εξελίχθηκε στην Ευρώπη...! Νέα στοιχεία
Αρχαία κρανία μικρού μεγέθους βρίσκονται στην καρδιά μιας επιστημονικής διαμάχης που διαρκεί δεκαετίες. Ο Μικροκέφαλος της Ζάκρου (κρανίο που βρέθηκε στην Κρήτη) και ο νάνος άνθρωπος της νήσου Φλόρες (κοντά στην Ινδονησία) έχουν τη δική τους ιστορία να πουν,καθοριστική για την κατανόηση της εξέλιξης του ανθρώπου.
Το 1850 έκαναν την εμφάνισή τους στον κόσμο του θεάματος των Ηνωμένων Πολιτειών τα αδέλφια Μάξιμο και Μπάρτολα. Σύμφωνα με τους θιασάρχες είχαν απαχθεί από μια μυστηριώδη φυλή Αζτέκων, όπου λατρεύονταν σαν θεότητες. Τα δύο αδέλφια αφότου περιόδευσαν στην Αμερική, ταξίδεψαν στην Ευρώπη, την οποία επισκέφθηκαν για να δουν από κοντά τα παράξενα αυτά όντα βασιλείς πολλών χωρών, ως και επιφανείς επιστήμονες και
άνθρωποι του πνεύματος. Ολοι έδειξαν ενδιαφέρον για την παράξενη όψη τους: είχαν ύψος ενός μέτρου και είχαν στενά και επιμήκη κεφάλια που δεν έμοιαζαν με αυτά καμίας ανθρώπινης φυλής. Ορισμένοι ανθρωπολόγοι της εποχής εξέφρασαν την άποψη ότι δεν ήταν Αζτέκοι, αλλά δεν ήσαν και σε θέση να εκφράσουν μια εναλλακτική άποψη.
Η μικροκεφαλία ως ασθένεια
Σήμερα γνωρίζουμε ότι τα δύο αδέλφια πράγματι δεν ήταν Αζτέκοι. Κατάγονταν από το Σαλβαδόρ και η παράξενη εμφάνισή τους οφειλόταν σε μια πάθηση που ονομάζεται μικροκεφαλία. Πρόκειται για πάθηση κατά την οποία το κεφάλι ενός ατόμου είναι πολύ μικρότερο από το κανονικό. Συνήθως συνοδεύεται και από νοητική καθυστέρηση καθώς και από μικρή ανάπτυξη του σώματος. Η μικροκεφαλία μπορεί να είναι σύμφυτη ή μπορεί να αναπτυχθεί κατά τη νηπιακή ηλικία. Η διαταραχή μπορεί να προέλθει από διάφορα αίτια που προκαλούν ανώμαλη ανάπτυξη του εγκεφάλου ή από σύνδρομα που συνδέονται με γενετικές ανωμαλίες. Ωστόσο αυτά δεν ήταν γνωστά τον 19ο αιώνα και η μεγάλη επιτυχία των Μάξιμο και Μπάρτολα οδήγησε πολλούς θιάσους να αναζητήσουν και να συμπεριλάβουν στο πρόγραμμά τους ανθρώπους που έπασχαν από μικροκεφαλία. Πρακτικά από τα τέλη του 19ου ως τις αρχές του 20ού αιώνα όλα τα μεγάλα τσίρκα και οι περιοδεύοντες θίασοι επεδίωξαν να έχουν και έναν μικροκέφαλο στο πρόγραμμά τους.
Σήμερα η ιδέα ότι ένας άνθρωπος με νοητική καθυστέρηση είναι εκπρόσωπος μιας άγνωστης φυλής ακούγεται αστεία και μεσαιωνική για τον δυτικό κόσμο. Ωστόσο σε ορισμένα μέρη της Γης η παράξενη όψη των μικροκέφαλων εξακολουθεί να έλκει τους ανθρώπους, οι οποίοι, βλέποντας σε αυτούς κάτι το ανεξήγητο, το ανάγουν στο υπερφυσικό. Στην επαρχία Παντζάπ του Πακιστάν υπάρχουν χιλιάδες μικροκέφαλοι. Εκεί οι μικροκέφαλοι ονομάζονται ποντικάνθρωποι λόγω του επιμήκους σχήματος του προσώπου τους. Πολλοί από αυτούς ανήκουν σε Τσιγγάνους που τους έχουν στη δούλεψή τους ως ζητιάνους, καθώς κατά την τοπική παράδοση οι ποντικάνθρωποι έχουν θεϊκές δυνάμεις. Στην Ινδία λόγω του επιμήκους σχήματος του κεφαλιού τους πολλοί μικροκέφαλοι θεωρούνται βοηθοί του θεού Γκανέσα, του οποίου το ιερό ζώο είναι ένα είδος ποντικού. Επίσης έχουν αναφερθεί περιπτώσεις όπου κάποιοι μικροκέφαλοι εργάζονταν ως φακίρηδες. Η μεγάλη συχνότητα του φαινομένου στην Ινδία και στο Πακιστάν οφείλεται στο ότι οι γάμοι γίνονται μόνο μεταξύ ανθρώπων της ίδιας κάστας, οπότε ορισμένες γενετικές ανωμαλίες εξαπλώνονται γρήγορα.
Ως πρόσφατα το θέμα των μικροκέφαλων αποτελούσε το αντικείμενο μόνο των ερευνητών που ασχολούνται με τη μελέτη του εγκεφάλου. Ωστόσο το 2004 μια ανακάλυψη έφερε ξανά τους μικροκέφαλους στο προσκήνιο. Στη νήσο Φλόρες της Ινδονησίας ανακαλύφθηκε ο σκελετός ενός μικροσκοπικού ανθρώπου ηλικίας 18.000 ετών.
Ηomo floresiensis
Ο άνθρωπος αυτός είχε ύψος μόλις ένα μέτρο, είχε μικρό εγκέφαλο και παράξενο κεφάλι. Οι ερευνητές που τον ανακάλυψαν κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ανήκει σε ένα νέο είδος για την επιστήμη που έζησε μόνο στη νήσο Φλόρες και τον ονόμασαν Ηomo floresiensis, δηλαδή ο Ανθρωπος από τη νήσο Φλόρες. Ορισμένοι επιστήμονες αντέδρασαν σε αυτό, λέγοντας ότι δεν πρόκειται για κάποιο νέο είδος ανθρώπου, αλλά για κάποιον σημερινό άνθρωπο που έπασχε από μικροκεφαλία. Για να στηρίξουν αυτή την άποψη ανέφεραν ότι το κρανίο του Ηomo floresiensis παρουσιάζει ομοιότητες με το κρανίο ενός μικροκέφαλου ανθρώπου που βρέθηκε το 1962 στην αρχαιολογική ανασκαφή της Ζάκρου στην Κρήτη.
Τα κρανία από τη νήσο Φλόρες ανακαλύφθηκαν τη δεκαετία του 1950 από έναν ολλανδό ιεραπόστολο, τον πατέρα Θεόδωρο Βερχόβεν. Ο συγκεκριμένος ιεραπόστολος ήταν ερασιτέχνης αρχαιολόγος και πραγματοποίησε πολυάριθμες ανασκαφές στη νήσο Φλόρες και σε άλλα νησιά της Ινδονησίας. Ανακάλυψε πολυάριθμα αρχαιολογικά ευρήματα συμπεριλαμβανομένων και δύο ανθρώπινων κρανίων ( Ηomo sapiens ) ηλικίας 3.000- 5.000 χρόνων.
Στα χρόνια που ακολούθησαν σημειώθηκε έντονη αντιπαράθεση μεταξύ των επιστημόνων σχετικά με το τι ήταν ο σκελετός που βρέθηκε στη νήσο Φλόρες. Αυτή η αντιπαράθεση οδήγησε πολλούς επιστήμονες να αναζητήσουν σε συλλογές κρανία μικροκέφαλων ανθρώπων. Ορισμένοι ερευνητές μελετώντας την ανατομία του κρανίου του, των χεριών του και του εγκεφάλου του υποστήριξαν ότι όντως είναι ένα νέο είδος ανθρώπου. Αλλοι, χρησιμοποιώντας την ομοιότητα του κρανίου από τη νήσο Φλόρες με τα κρανία σύγχρονων ανθρώπων που ήταν μικροκέφαλοι, κρετίνοι ή είχαν άλλες ακόμη σπανιότερες αναπηρίες, υποστήριξαν ότι επρόκειτο για μια παθολογική μορφή ανθρώπου της εποχής εκείνης. Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι οι άνθρωποι που ζούσαν στη νήσο Φλόρες 5.000 με 3.000 χρόνια πριν από σήμερα ήταν επίσης μικρόσωμοι, όποτε κατά τους υποστηρικτές της παθολογικής προελεύσεως το ανάστημα του μικρόσωμου ανθρώπου μπορούσε άνετα να είχε προέλθει από κάποια ασθένεια.
Σύγκριση κρανίων. Επάνω, κρανίο μικροκέφαλου ασθενούς που πόζαρε ως... Αζτέκος. Στο μέσον, το κρανίο του νάνου της νήσου Φλόρες. Κάτω, το κρανίο του Μικροκέφαλου της Ζάκρου |
Ο Μικροκέφαλος της Ζάκρου
Μια ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια αυτής της ιστορίας είναι ότι οι ερευνητές που ξεκίνησαν την αντιπαράθεση υποστηρίζοντας την παθολογική προέλευση του ανθρώπου από τη νήσο Φλόρες, λόγω της ομοιότητάς του με τον μικροκέφαλο της Κρήτης βασίζονταν μόνο στη βιβλιογραφία. Οι ίδιοι δεν είχαν εξετάσει αυτό το υλικό, καθώς το κρανίο του μικροκέφαλου από την Κρήτη είναι κατατεθειμένο στις συλλογές του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου στην Αθήνα (έπειτα από περιπετειώδεις εξαφανίσεις και εμφανίσεις του ανά την Ευρώπη) και τα καλά διατηρημένα κρανία προϊστορικών ανθρώπων από τη νήσο Φλόρες είναι μόνο δύο και βρίσκονται στο Εθνικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Ολλανδίας.
Η περίπτωση του Μικροκέφαλου της Ζάκρου είναι γνωστή όσον αφορά την εξαφάνιση και την εν συνεχεία ανεύρεση του κρανίου και δεν είναι ανάγκη να αναφερθούμε εκτενέστερα, αφού το γεγονός είναι ότι σήμερα το κρανίο βρίσκεται στις συλλογές του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Είναι επίσης γνωστή η σημαντικότητα του εν λόγω κρανίου για την επιστήμη επειδή δεν υπάρχουν πολλά δείγματα μικροκέφαλων των αρχαίων χρόνων. Ο καθηγητής Ν. Πλάτων αναφέρει για την ανασκαφή και τον εντοπισμό του κρανίου του Μικροκέφαλου το 1962 στη Φάραγγα των Νεκρών της Κάτω Ζάκρου «Πρακτικά της Αρχαιολογικής Εταιρείας του 1962, W151, 1966», τα ακόλουθα:
«Εις περιοχήν της Φάραγγος των Νεκρών, γνωστήν ως του Μαλακάρη, ηρευνήθησαν τέσσαρα μικρά ταφικά σπήλαια, χρησιμοποιηθέντα κατά την πρώιμον γεωμετρική περίοδον, κατά το πλείστον διαταραχθέντα διά λαθραίων ανασκαφών. Το Σπήλαιον Α, ημικυκλικού σχήματος ακτίνος 6 μ. περίπου και ύψους 2 μ., εκλείετο υπό δύο τμημάτων αναλημματικού τοίχου αντιστοίχως μήκους 2.30 μ. και ύψους 2 μ. και 1.80 μ. μήκους και 0,50 μ. ύψους. Ο έξω θάλαμος απέδωσε μόνον όστρακα και τεμάχια οστών. Διά διατειχίσματος είχον απομονωθή άλλαι ταφαί, ευρεθείσαι αδιατάρακτοι εκ συλήσεως, αλλά με τα οστά εις ποιάν τινά αταξίαν (πι. 163β). Οι νεκροί θα ήσαν 7-8, αν κρίνη τις εκ των κατά χώραν κρανίων. Δεκαπέντε πήλινα αγγεία πρωτογεωμετρικών χρόνων ποικίλων σχημάτων συνώδευον τας ταφάς: κύαθοι, σκύφοι, πρόχοι και σφαιρικόν ευρύστομον, κρατηρίσκοι, ψευδόστομα, είδος θηλάστρου. Οστέιναι δισκοειδείς ψήφοι και χαλκή περόνη ήσαν επίσης μεταξύ των κτερισμάτων».
Η περιγραφή της ανασκαφής από τον Ν. Πλάτωνα και τα στοιχεία που είχαν την καλοσύνη να μας παραθέσουν ο υιός του επίκουρου καθηγητή Ελευθ. Πλάτων και η επιμελήτρια του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου Λένα Παπάζογλου δεν αφήνουν αμφιβολία για την ηλικία του μικροκέφαλου ότι είναι πρωτογεωμετρική, δηλαδή περίπου 3.100 ετών. Επίσης από τη μελέτη του κρανίου συμπεραίνεται ότι ανήκει σε νεαρό άνδρα. Η παρουσία σωφρονιστήρων (3ων γομφίων) υποδηλώνει ότι η ηλικία όταν απεβίωσε ήταν μεγαλύτερη των 20 ετών (περίπου 23 ετών). Ενα σημαντικό στοιχείο αποτελεί η πάρα πολύ καλή κατάσταση των οδόντων του μικροκέφαλου. Οι μασητικές επιφάνειες των οδοντοστοιχιών του δείχνουν ότι ο Μικροκέφαλος σιτιζόταν με πολύ καλής ποιότητας τροφή, έτρωγε δηλαδή κατά το κοινώς λεγόμενον «του πουλιού το γάλα», που σημαίνει ότι δεν ήταν τυχαίο άτομο για την ταξική κοινωνία της πρωτογεωμετρικής περιόδου. Πιθανόν να ανήκε στην άρχουσα τάξη, σε τάξη ευγενών ή να ήταν πρίγκιπας. Υπάρχει επίσης πιθανότητα λόγω του επιμήκους σχήματος του κεφαλιού, του μικρού ύψους και γενικότερα λόγω των ιδιαίτερων εμφανισιακών χαρακτηριστικών να απέδιδαν στο Μικροκέφαλο υπερφυσικές ιδιότητες ή να είχαν θρησκευτικές προκαταλήψεις, γι΄ αυτό και ετύγχανε ιδιαίτερων περιποιήσεων και υπερβολικού ενδιαφέροντος.
Η σύγκριση
Εχοντας υπόψη αυτά τα θέματα, ξεκινήσαμε με τους συνεργάτες μου μια μελέτη για την προέλευση του Ηomo floresiensis. Αυτή η μελέτη αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης με τους John de Vos, Γιώργο Λύρα, Αlexandra van der Geer και άλλους, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Ολλανδίας, το Μουσείο Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και το Γεωλογικό Μουσείο του Μπαντούγκ της Ινδονησίας. Συγκεκριμένα το 2004 ξεκίνησε ένα πρόγραμμα μελέτης των συνθηκών μεταναστεύσεως και διαβιώσεως των θηλαστικών στη νήσο Φλόρες και σε άλλα νησιά του Μαλαισιακού αρχιπελάγους. Η συνεργασία αυτή αποσκοπεί στη μελέτη των απολιθωμάτων των θηλαστικών που ενδημούσαν σε νησιά, σε ζώα δηλαδή που έζησαν αποκλειστικά και μόνο σε ένα νησί και πουθενά αλλού στον κόσμο. Αποφασίσαμε λοιπόν να διερευνήσουμε αν ο σκελετός από τη νήσο Φλόρες άνηκε σε ένα είδος ανθρώπου που έζησε μόνο εκεί ή αν πρόκειται για κάποια παθολογική μορφή σύγχρονου ανθρώπου. Για αυτή τη μελέτη συγκρίναμε τα προαναφερθέντα κρανία από την Κρήτη και τη νήσο Φλόρες. Για τη σύγκριση των κρανίων χρησιμοποιήσαμε τη μέθοδο της γεωμετρικής μορφομετρικής αναλύσεως. Τα αποτελέσματα της ερευνάς μας έδειξαν ότι ο Ανθρωπος της Φλόρες ήταν όντως ένα νέο είδος ανθρώπου, που δεν είχε καμία σχέση με τους σημερινούς ανθρώπους (μικροκέφαλους ή όχι). Επιπλέον δείξαμε ότι υπήρχε στενή συγγένεια μεταξύ του Ανθρώπου της Φλόρες ( Ηomo floresiensis ) και του Πιθηκάνθρωπου ( Ηomo erectus ).
Απομόνωση και εξέλιξη
Στην πραγματικότητα αυτή ήταν η υπόθεση που διατυπώθηκε αμέσως μετά την ανακάλυψη του Ηomo floresiensis το 2004. Συγκεκριμένα, είχε προταθεί ότι 800.000 χρόνια πριν, όταν η στάθμη της θάλασσας ήταν χαμηλή, μια ομάδα Ηomo erectus διέσχισε τη θάλασσα και αποίκησε τη νήσο Φλόρες. Εκεί έζησαν απομονωμένοι και σιγά σιγά εξελίχθηκαν σε ένα νέο είδος με μικρό μέγεθος. Αυτό το σενάριο ακούγεται αρχικά λίγο παράξενο. Ωστόσο οι ερευνητές που μελετούν τα ζώα των νησιών ξέρουν ότι μια τέτοιου είδους εξέλιξη είναι απόλυτα αναμενόμενη. Σε πολλά νησιά του κόσμου, συμπεριλαμβανομένων και των νησιών του Αιγαίου, έχουν βρεθεί τα απολιθώματα νάνων ελεφάντων, πυγμαίων ιπποπόταμων και μικρόσωμων ελαφιών. Ολα κατάγονταν από ζώα κανονικού μεγέθους που έφτασαν στα νησιά κολυμπώντας (ναι, οι ελέφαντες κολυμπούν), απομονώθηκαν εκεί και εξελικτικά έγιναν μικρόσωμα. Οπότε, γιατί να μην έγινε το ίδιο και με τους ανθρώπους; Όπως όμως ανέφερα και παραπάνω, αυτή η άποψη δέχθηκε δριμεία κριτική από αρκετούς επιστήμονες, οι οποίοι πρότειναν ότι τα ευρήματα από τη νήσο Φλόρες ανήκαν σε μικροκέφαλο ή σε κρετίνο ή άνθρωπο που έπασχε από άλλες, ακόμη σπανιότερες, αρρώστιες. Αυτή η αντιπαράθεση έφτασε στο αποκορύφωμά της πριν από μερικούς μήνες, όταν κάποιος από τους υπερασπιστές της παθολογικής προελεύσεως του Ανθρώπου της Φλόρες υποστήριξε, αβάσιμα και χωρίς αποδείξεις, ότι το απολιθωμένο κρανίο είχε σφραγίσματα στα δόντια, οπότε θα πρέπει να ήταν σύγχρονο.
Γιατί όμως όλη αυτή η φασαρία; Κατά τη γνώμη μου η βασική αιτία πίσω από αυτή την αντιπαράθεση είναι η άρνηση ορισμένων ανθρώπων να δεχθούν ότι ο άνθρωπος εξελίσσεται όπως ακριβώς και τα υπόλοιπα όντα. Δύο πολύ σημαντικά ανθρώπινα απολιθώματα για την ιστορία της επιστήμης, ο άνθρωπος του Νεάντερταλ και ο Πιθηκάνθρωπος, αρχικά απορρίφθηκαν από τον επιστημονικό κόσμο και ερμηνεύθηκαν ως παθολογικές μορφές. Ο άνθρωπος του Νεάντερταλ ( Ηomo neantertalensis ) ανακαλύφθηκε το 1856 και ήταν το πρώτο απολίθωμα ανθρώπου που βρέθηκε στην ιστορία. Αυτοί που το ανακάλυψαν το θεώρησαν κάποιο είδος πρωτόγονου ανθρώπου, όμως πολλοί επιστήμονες της εποχής αντέδρασαν λέγοντας ότι πρόκειται για κάποιον Κοζάκο, ή για κάποιον υδροκέφαλο ή για κάποιον ηλίθιο. Ο Πιθηκάνθρωπος ( Ηomo erectus ) ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά στην Ιάβα και παρουσιάστηκε το 1894 ως ο συνδετικός κρίκος μεταξύ των πιθήκων και των ανθρώπων. Τότε πολλοί επιστήμονες της εποχής διαφώνησαν, λέγοντας ότι πρόκειται για τα λείψανα ενός γίβωνα, ή ενός πυγμαίου, ή ενός μικροκέφαλου (η ιστορία επαναλαμβάνεται). Η δική μας έρευνα έδειξε ότι, από μορφομετρικής απόψεως, το κρανίο του από τη νήσο Φλόρες ανήκει πράγματι σε ένα είδος ενδημικού ανθρώπου, δικαιώνοντας τους υπέρμαχους της εξελικτικής προελεύσεως του Ανθρώπου της Φλόρες. Και μια αστεία παρένθεση για το κλείσιμο αυτού του άρθρου. Το 1859 δημοσιεύθηκε το βιβλίο η Καταγωγή των Ειδών του Κάρολου Δαρβίνου, όπου αναφερόταν ότι οι άνθρωποι εξελίχθηκαν από τους πιθήκους. Το βιβλίο αυτό έκανε πολύ μεγάλη εντύπωση στο κοινό της εποχής εκείνης, δημιουργώντας ποικίλες (θετικές ή αρνητικές) αντιδράσεις. Αυτή τη συγκυρία εκμεταλλεύθηκε κάποιος θιασάρχης στη Νέα Υόρκη, παρουσιάζοντας το 1860 έναν μικροκέφαλο ως δείγμα ενός άγνωστου για την επιστήμη είδους που είναι, όπως έλεγαν, ο συνδετικός κρίκος μεταξύ των πιθήκων και των ανθρώπων. Ο συγκεκριμένος μικροκέφαλος είχε το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο Ζιπ:ο άνθρωπος-μαϊμού.
Είχε ύψος μόλις ένα μέτρο και το κρανίο του είχε ένα στενό μέτωπο. Κατά τον θιασάρχη δεν μιλούσε, έτρωγε μόνο ωμό κρέας και φρούτα και υποτίθεται ότι είχε βρεθεί σε άγρια κατάσταση στην Αφρική. Στην πραγματικότητα καταγόταν από το Νιου Τζέρσεϊ, μιλούσε και η νοητική του κατάσταση ήταν σχετικά καλή. Ωστόσο χάρη σε αυτό το κόλπο είχε μια αρκετά επιτυχημένη καριέρα, που κράτησε σχεδόν 60 χρόνια.
Ο κ. Μιχάλης Δ. Δερμιτζάκης είναι καθηγητής Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας, τ. αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Μια απέραντη σαβάνα υπήρχε στη Δράμα πριν από 9 εκατ. χρόνια -Νέα στοιχεία
Ρινόκεροι, καμηλοπαρδάλεις, γαζέλες, ιππάρια και αντιλόπες μας φέρνουν στο μυαλό εικόνες από την Αφρική. Κι όμως πριν από εννέα εκατομμύρια χρόνια όλη αυτή η πανίδα υπήρχε στη Δράμα καθιστώντας μια ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μακεδονίας μια απέραντη σαβάνα.
Αυτό αποκαλύπτουν τα απολιθώματα που εντοπίστηκαν στην Πλατανιά του Δήμου Παρανεστίου της Περιφερειακής Ενότητας Δράμας. Το ανασκαφικό έργο που πραγματοποιείται στην περιοχή έφερε στο φως πολύ σημαντικά παλαιοντολογικά ευρήματα από τα οποία προκύπτουν νέα στοιχεία για την ιστορία και τη γεωλογία της περιοχής.
- Η ανασκαφική ομάδα του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκη με επικεφαλής την καθηγήτρια Γεωλογίας-Βιολογίας και Δρ Παλαιοντολογίας κ. Ευαγγελία Τσουκαλά διενεργεί ανασκαφικές έρευνες στην περιοχή τους τελευταίους επτά μήνες. Ωστόσο η αυτοψία της περιοχής ξεκίνησε πριν από έναν περίπου χρόνο μετά από παρότρυνση και υπόδειξη του δημάρχου Παρανεστίου Νίκου Καγιάογλου και κατοίκων της περιοχής που γνώριζαν την ύπαρξη των απολιθωμάτων.
Ερωτηθείσα αν τα συγκεκριμένα απολιθώματα είναι τα παλαιότερα σε όλη την Ελλάδα, η κ. Τσουκαλά σημειώνει: «Είναι γνωστό ότι υπήρχαν ευρήματα και σε άλλες θέσεις, όπως τη Σάμο, τον Αξιό, το Πικέρμι, τα οποία έχουν δώσει απολιθώματα αυτής της ηλικίας και ότι η Ελλάδα ήταν πολύ διαφορετική απ’ αυτή που γνωρίζουμε σήμερα. Αξίζει να αναφέρουμε ότι στη Λέσβο έχει χρονολογηθεί εύρημα στα 10 εκατομμύρια χρόνια.
Ωστόσο, εξετάζοντας την περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και ειδικότερα της Δράμας αυτό είναι κάτι το πρωτοφανές, αφού το παλαιότερο χρονικά εύρημα που είχε βρεθεί μέχρι σήμερα ήταν ένας μαστόδοντας στην Καλλίφυτο που χρονολογείται στα 2-5 εκατ. χρόνια, ενώ στο σπήλαιο του Μααρά υπάρχουν απολιθώματα 100.000 χρόνων. Έχουμε μια μεγάλη διαχρονικότητα στο παλαιοπεριβάλλον της περιοχής».
Αναφορικά με το πώς ξεκίνησε το ανασκαφικό ενδιαφέρον στην περιοχή της Πλατανιάς η κ. Τσουκαλά τόνισε: «Κάτοικοι της Πλατανιάς δώσανε πληροφορίες στην καταγόμενη από την περιοχή αρχαιολόγο Βασιλική Πουλιούδη, η οποία απευθύνθηκε στο ΑΠΘ. Με βάση αυτή την πληροφορία, προχωρήσαμε σε αυτοψία και εντοπίσαμε τις θέσεις πέρυσι τον Σεπτέμβρη. Ο κόσμος τα γνώριζε από παλιά. Έπαιρνε πηλό για να κατασκευάζει φούρνους. Μέσα σε πηλό βρέθηκαν αυτά τα απολιθώματα και πλέον όλοι κατανοούν τη σημαντικότητα των ευρημάτων. Τις ανασκαφές, πάντως, τις ξεκινήσαμε φέτος με τη συνδρομή του τμήματος Γεωλογίας-Βιολογίας. Κάναμε έρευνα περίπου μια εβδομάδα, μετά τον καθορισμό των θέσεων και βρήκαμε έναν πλούτο απολιθωμάτων, άρτια κρανία και καλά διατηρημένα από αντιλόπες, γαζέλες, ιππάρια. Όλα αυτά συνθέτουν ένα πλούσιο παλαιοντολογικό υλικό και προτιθέμεθα να διοργανώσουμε μια έκθεση στην περιοχή».
«Όλα ξεκίνησαν από ένα ουζάκι που ήπιαμε με την κ. Πουλιούδη σε μαγαζί στην Πλατανιά», σημειώνει χαριτολογώντας ο δήμαρχος και συνεχίζει: «Από την πρώτη στιγμή που της μεταφέραμε την πληροφόρηση, καταλάβαμε ότι κάτω από τα πόδια μας είχαμε μια ιστορία τουλάχιστον εννέα εκατομμυρίων ετών.
Χαυλιόδοντες μήκους 5,02 μ. Ήρθαν στο φως στην περιοχή της Μηλιάς Γρεβενών. |
- Ικανοποιημένος από την εξέλιξη των ανασκαφών, που έφεραν στο φως σπουδαία ευρήματα, εμφανίστηκε με δηλώσεις του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και ο δήμαρχος Παρανεστίου, Νίκος Καγιάογλου, επισημαίνοντας ότι η ανασκαφή αυτή θα συμβάλει σημαντικά στην τουριστική ανάπτυξη της περιοχής, με όλα τα οφέλη που αυτό συνεπάγεται για την τοπική οικονομία.
«Όλα ξεκίνησαν από ένα ουζάκι που ήπιαμε με την κ. Πουλιούδη σε μαγαζί στην Πλατανιά», σημειώνει χαριτολογώντας ο δήμαρχος και συνεχίζει: «Από την πρώτη στιγμή που της μεταφέραμε την πληροφόρηση, καταλάβαμε ότι κάτω από τα πόδια μας είχαμε μια ιστορία τουλάχιστον εννέα εκατομμυρίων ετών.
Για τη στέγαση των ευρημάτων υπήρξαν σκέψεις να αξιοποιηθεί ένα σχολείο, το οποίο δεν φιλοξενεί πλέον μαθητές και αυτό να μετατραπεί σε αρχαιολογικό μουσείο. Στόχος μας είναι οι ανασκαφές να συνεχιστούν. Από τη μεριά του Δήμου θα υπάρξει κάθε δυνατή στήριξη και ενίσχυση (είτε οικονομική, είτε ηθική) της προσπάθειας.
Έχουμε αποφασίσει να απευθύνουμε ανάλογα αιτήματα στα αρμόδια υπουργεία ώστε να υπάρξει μια κάποια οικονομική ενίσχυση, αφού στόχος μας είναι να αναδείξουμε την περιοχή και να την αξιοποιήσουμε τουριστικά».
Ο ίδιος εκτιμά πως «η συγκεκριμένη ανασκαφική έρευνα είναι μια μεγάλη υπόθεση, όχι μόνο για την Πλατανιά, αλλά για ολόκληρο το Δήμο Παρανεστίου καθώς θα προσφέρει σημαντικά οφέλη και μελλοντικά θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας».
Ποια Αφρική, ο άνθρωπος εξελίχθηκε στην Ευρώπη...! Νέα στοιχεία
Οστά πιθήκου που βρέθηκαν στη Γερμανία ανατρέπουν ενδεχομένως όσα γνωρίζαμε για την ανθρώπινη εξέλιξη
Η ανακάλυψη στη Γερμανία των απολιθωμένων οστών ενός αρχαίου πιθήκου ηλικίας 11,62 εκατομμυρίων ετών, του Δανούβιου (Danuvius guggenmosi), δείχνει ότι πιθανώς οι πρώτοι πίθηκοι που στάθηκαν όρθιοι στα δύο πόδια τους, δεν εξελίχθηκαν στην Αφρική, όπως είναι η έως τώρα κυρίαρχη αντίληψη, αλλά στην Ευρώπη.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής την καθηγήτρια παλαιοανθρωπολογίας Μαντελάιν Μπέμε του Πανεπιστημίου του Τίμπινγκεν, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature», έκαναν λόγο για «ορόσημο στην παλαιοανθρωπολογία» και για «ευρήματα που μπορούν να φέρουν επανάσταση στην άποψή μας για την ανθρώπινη εξέλιξη».
Ο σύνδεσμος που λείπει; Τα 12 εκατομμύριων ετών απολιθωμένα οστά πιθήκων παρουσιάζουν ένα όρθιο πρωτεύον
►Τα οστά αρχαίου πιθήκου που βρέθηκαν σε κοιλάδα της Βαυαρίας δείχνουν ότι οι πρόγονοι των ανθρώπων άρχισαν να στέκονται όρθιοι εκατομμύρια χρόνια νωρίτερα απ 'ό, τι πιστεύονταν προηγουμένως, δήλωσαν οι επιστήμονες την Τετάρτη.Μια διεθνής ομάδα ερευνητών λέει ότι ο απολιθωμένος σκελετός ενός αρσενικού πιθήκου που έζησε πριν από 12 εκατομμύρια χρόνια στα υγρά δάση της νότιας Γερμανίας έχει μια εντυπωσιακή ομοιότητα με τα σύγχρονα ανθρώπινα οστά.◄
Οι επιστήμονες βρήκαν στη Βαυαρία της νότιας Γερμανίας 37 οστά (χωρίς κανένα πλήρες κρανίο) που ανήκαν σε ένα ενήλικο αρσενικό, δύο ενήλικα θηλυκά και ένα παιδί. Εκτιμάται ότι επρόκειτο για ένα μικρόσωμο πίθηκο, που είχε ύψος έως ένα μέτρο και βάρος 17 έως 31 κιλά, ο οποίος θα μπορούσε να είχε υπάρξει κοινός πρόγονος των κατοπινών μεγαλύτερων πιθήκων (χιμπατζήδων, γοριλλών, ουρακοτάγκων, μπονόμπο) και των ανθρώπων στην Ευρώπη.
- Το ασυνήθιστο στην ανατομία του είναι πως ενώ τα χέρια του ήσαν μακριά για να κρέμεται από τα δέντρα, τα πόδια του έμοιαζαν με ανθρώπινα. Αυτό υποδηλώνει ότι κατά πάσα πιθανότητα -αντίθετα με όλους τους γνωστούς πιθήκους- ήταν ικανός να σταθεί όρθιος στα δύο πόδια του πάνω στα δέντρα ή και να περπατήσει όρθιος στο έδαφος, πολύ πριν εμφανιστούν οι πρώτοι άνθρωποι στη Γη.
Η εμφάνιση του διποδισμού αποτελεί σημείο επιστημονικής διαμάχης. Κατέβηκαν οι πρόγονοι του ανθρώπου από τα δέντρα με έτοιμη την ικανότητα να περπατούν όρθιοι στα δύο πίσω πόδια τους ή αυτή η ικανότητα αναπτύχθηκε από τετράποδα πλάσματα μετά από ένα έως δύο εκατομμύρια χρόνια διαβίωσης τους στο έδαφος στα τέσσερα; Ό,τι και αν ισχύει, οι ειδικοί πάντως συμφωνούν -με βάση τα έως τώρα δεδομένα- ότι τα πρώτα πλάσματα περπάτησαν όρθια πριν περίπου πέντε έως επτά εκατομμύρια χρόνια.
Ο ηλικίας 4,4 εκατομμυρίων ετών Αρδιπίθηκος ήταν σίγουρα δίποδος. Ο αρχαιότερος διποδισμός -το «σήμα κατατεθέν» της ανθρωπότητας- μέχρι τώρα είχε βρεθεί στον Σαχελάνθρωπο του Τσαντ που έζησε πριν έξι εκατομμύρια χρόνια. Αν ο Danuvius όντως στεκόταν στα δύο πόδια του, τότε η καταγωγή του διποδισμού θα πρέπει να μετατεθεί πολύ παλαιότερα. Επιπλέον, η Αφρική θα χάσει την πρωτιά του διποδισμού υπέρ της Ευρώπης.
- Ορισμένοι επιστήμονες, όπως ο Ντέιβιντ Μπίγκαν του πανεπιστημίου του Τορόντο, υποστηρίζουν ότι πράγματι οι πρώτοι όρθιοι πρόγονοι του ανθρώπου εμφανίστηκαν στην Ευρώπη και αργότερα μετακινήθηκαν στην Αφρική, αντιστρέφοντας έτσι την καθιερωμένη επιστημονική αφήγηση της εξέλιξης.
►ΕΙΝΑΙ ΛΟΙΠΟΝ ΛΟΓΙΚΟΦΑΝΕΣ ΝΑ ΒΡΕΘΟΥΝ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ ΠΑΤΗΜΑΣΙΕΣ ΑΝΘΡΩΠΟΕΙΔΟΥΣ 6 ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΩΝ ΕΤΩΝ ◄
Μεταξύ άλλων, υποστηρίζει ότι ένας άλλος πίθηκος της Ευρώπης (o Rudapithecus) μπορούσε να βαδίσει στα δύο πόδια του, αλλά βασίζεται και σε σχετικά ευρήματα στην Ελλάδα, κυρίως στην ανακάλυψη του Γραικοπιθήκου ηλικίας 7,2 εκατ. ετών, καθώς και απολιθωμάτων από πατημασιές στην Κρήτη ηλικίας 5,7 εκατομμυρίων ετών που θα μπορούσαν να έχουν γίνει από δίποδους ανθρωπίδες.
Άλλοι επιστήμονες πάντως -παρά και τα νέα ευρήματα- εμφανίζονται σκεπτικιστές για τη θεωρία περί εμφάνισης του διποδισμού στην Ευρώπη και αναμένουν περισσότερες ανακαλύψεις για να πειστούν.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ Μέσω www.kathimerini.gr και https://time.com/
ΕΚ.ΤΟΥ.ΣΥΝΕΡΓΆΤΗ ΜΑΣ ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ
Δημοσίευση σχολίου
Αφήστε το σχόλιό σας ή κάνετε την αρχή σε μία συζήτηση
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.