ΤΑ «ΠΑΛΗΚΑΡΙΑ» ΜΕ ΤΑ ΣΚΕΦΤΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ...
|
ΛΙΖΑ ΜΙΧΕΛΗ | Στις δύο πρώτες δεκαετίες του ΙΘ' αιώνα, και μέχρι την έναρξη της Επανάστασης, η Αθήνα εξακολουθεί να αποτελεί κέντρο διερχόμενων Ευρωπαίων.
Ο κόμης Chateaubriand, που την επισκέπτεται το 1806, εντυπωσιάζεται απ' το πλήθος των άλλων περιηγητών που συναντάει. Η Αθήνα, τριγυρισμένη πάντα απ' το τείχος του Χασεκή, του θυμίζει πιο πολύ τρία με τέσσερα χωριά συγκεντρωμένα στον ίδιο χώρο, παρά αληθινή πόλη.
Την ίδια εκείνη εποχή, γύρω στα 1809, ο John Gait, Άγγλος περιηγητής, παρακολουθεί μια «παράσταση» του χορού των Δερβίσηδων, ειδικά στημένη για μια ομάδα ξένων στο χώρο του Πύργου των Ανέμων. Ο τουρισμός που βρισκόταν «προ των πυλών»,, έχει φέρει καρπούς και ήδη αρχίζει η εμπορευματοποίηση κάθε εκδήλωσης τοπικής με εξωτικά για τους δυτικούς στοιχεία. Στην Αγορά κυκλοφορούν και πολλοί πλανόδιοι επαγγελματίες του θεάματος, προέλευσης ξενικής. Ένας Γάλλος μάγος συγκεντρώνει το γενικό θαυμασμό, βγάζοντας στη διάρκεια των παραστάσεων του φωτιές απ' το στόμα του — οι πολιτιστικές ανταλλαγές σε πρώιμη φάση...
Ο John Gait σκιαγραφεί τη γενικότερη χαλάρωση των ηθών που επικρατεί στο χώρο της τουρκικής κοινότητας:
Ο John Gait σκιαγραφεί τη γενικότερη χαλάρωση των ηθών που επικρατεί στο χώρο της τουρκικής κοινότητας:
«Οι Τούρκοι μπορούν να θεωρηθούν σαν εξημερωμένοι από άποψη στρατιωτική. Είναι τεμπέληδες και αναιδείς. Οι νέοι, απ’ τα εφηβικά τους χρόνια, μιμούνται τους μεγαλύτερους. Ο νεαρός Τούρκος, μπαίνοντας στην εφηβεία αποκτά τσιμπούκι, καπνοσακούλα και πιστόλια που τα περιφέρει με όλη τη σοβαρότητα του πατέρα του, συχνάζοντας σε καφενεία και λουτρά. Οι Έλληνες, αντίθετα, είναι όλο ενεργητικότητα και εργατικότητα: Η καταπίεση κι η αδικία που υφίστανται απ’ τους Τούρκους οξύνουν το πνεύμα τους και μεγαλώνουν την επιδεξιότητα τους. Οι Έλληνες θεωρούν ότι η εξουσία των καταπιεστών τους είναι μονάχα προσωρινή. Ακόμα και στον πιο επιπόλαιο παρατηρητή θα πρέπει να είναι φανερό ότι μονάχα η κατάλληλη ευκαιρία λείπει για να τους ενώσει, σαν ένα άνθρωπο..»
Το 1810, ο φίλος του Byron, John Hobhouse, υπογραμμίζοντας τη γενική αποσύνθεση του καθεστώτος, παρατηρεί ότι οι πύλες του αθηναϊκού τείχους δεν έχουν πια πόρτες. Όσο για την Ακρόπολη, είναι φρούριο ανίκανο ν' ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των νέων πολεμικών μεθόδων...
Ο Hobhouse έχει την ευκαιρία να μελετήσει και τη γενικότερη εσωτερική πολιτική κατάσταση:
«... Ο Βοεβόδας πολύ λίγο ανακατεύεται στη διακυβέρνηση των Χριστιανών. Γενικά, ικανοποιείται με την αποδοχή των φόρων που τους μαζεύουν οι Κοτζαμπάσηδες ή Άρχοντες — οι άμεσοι κυβερνήτες και, όπως φαίνεται, καταπιεστές των Ελλήνων...
...Ο Αρχιεπίσκοπος της Αθήνας ασκεί απόλυτη εξουσία στο σύνολο του κλήρου της περιοχής του κι έχει μια φυλακή κοντά στο σπίτι του για τον εγκλεισμό όσων παρανομούν. Αυτούς μπορεί να τους τιμωρήσει με ραβδισμό ή με άλλες ποινές...
...Οι οικογένειες των Φράγκων των εγκαταστημένων στην Αθήνα συντηρούνται κυρίως δανείζοντας χρήματα στους εμπορευόμενους Έλληνες, με τόκο που πηγαίνει από είκοσι μέχρι τριάντα τα εκατό».
Ο Τύπος στις επάλξεις… (Η Εφημερίς των Αθηνών, του Γ. Ψύλλα). |
Στη διάρκεια της δεύτερης δεκαετίας του ΙΘ' αιώνα, οι διάχυτες κι αδιαμόρφωτες τάσεις που έχουν ήδη διαφανεί στην πρώτη δεκαετία, υλοποιούνται. Μια εθνικιστική κίνηση αναπτύσσεται σιγά-σιγά σ' όλη την Ελλάδα. Στην ίδια την Αθήνα, ιδρύεται το 1813 η Φιλόμουσος Εταιρεία. Δωρεές σε χρήμα και βιβλία από Έλληνες και ξένους την ενισχύουν.
Οι ιδρυτές της ορίζουν ετήσια συνεισφορά τρία ισπανικά τάλιρα — ένα απ' τα πολλά είδη νομισμάτων που κυκλοφορούσαν τότε σε μεγάλη ποικιλία στην αθηναϊκή αγορά.
Για να προσελκύσουν περισσότερα μέλη ανακηρύσσουν «ευεργέτη» όποιον καταβάλει 20 δολάρια, απονέμοντας του και το ακόλουθο Δίπλωμα:
«Κατά την αίτησίν του ό ευγενέστατος κύριος... συνηριθμήθη εις τόν Κατάλογον της εν 'Αθήναις Φιλόμουσου Εταιρείας καί γνωρίζεται εις τό έξης μέλος γνήσιον τού ολοκλήρου αυτής σώματος καί ώς ΕΥΕΡΓΕΤΗΣ.
Έν 'Αθήναις τη ΚΓ Απριλ. ΑΩΙΖ έτος Δ…
Οι της Φιλόμουσου Εταιρείας Έφοροι»
Στην προσπάθεια τους να υπογραμμίσουν την ελληνικότητα της εταιρείας και να δημιουργήσουν εντονότερη εθνική συνείδηση στους Αθηναίους, οι ιδρυτές της Φιλόμουσου Εταιρείας χρησιμοποιούν σαν όπλο τους τη γλώσσα, «ξεκαθαρισμένη» από τα νεότερα στοιχεία, επηρεάζοντας κι όλους τους άλλους φορείς της ελληνικής κοινότητας.
Για πρώτη φορά τότε τα επίσημα έγγραφα συντάσσονται σε καθαρεύουσα. Πολλοί ξενικοί όροι που χρησιμοποιούνται καθημερινά, μεταφράζονται: Το Κουσέγιο γίνεται Βουλευτήριον, οι Κοτζαμπάσηδες Ευγενέστατοι Άρχοντες, το Κοινό της Αθήνας Δήμος των Αθηναίων...
Έτσι, ο λογιοτατισμός κάνει την εισβολή του στην πνευματική περιοχή της Αθήνας, «αντιστάσεως μή ούσης». Με το λαό να διαθέτει μονάχα το ένστικτο του για τη διατήρηση της γλώσσας του κι έχοντας ζωτικότερα προβλήματα να λύσει, η διανόηση της εποχής επιβάλλει τα γλωσσικά της δεσμά με τις πιο ευγενικές κι ανιδιοτελείς προθέσεις.
Όταν οι ιδρυτές συγκέντρωναν «Όμήγυριν εξ έλλογίμων καί ζηλωτών ανδρών ην Φιλόμουσον Έταιρείαν έκάλεσαν» είχαν σίγουρα την πεποίθηση ότι ενεργούν σωστικά για το έθνος, επιβάλλοντας την καθαρεύουσα και συνδέοντας έτσι τον ελληνικό λαό με το γλωσσικό του παρελθόν...
Η μικρή οθωμανική Αθήνα άρχισε έτσι να δίνει και το δικό της παρών στη γενικότερη κινητοποίηση που καταλήγει στον απελευθερωτικό αγώνα του 1821.
Φυσικά, στη φάση αυτή, το παρελθόν της και μόνο δεν αρκεί για να της δώσει ρόλο πρωταγωνιστικό. Μένει, τότε ακόμα, πόλη με δευτερεύουσα σημασία.
Σύμφωνα με πληροφορίες Τούρκων ιστορικών, οι απογραφές του πληθυσμού που έγιναν την εποχή του Σουλεϋμάν του Μεγαλοπρεπή, αναφέρουν πληθυσμό 12.633 κατοίκων στην Αθήνα, ανάμεσα στα 1520 με 1530.
Σ' όλη τη διάρκεια της τουρκοκρατίας ο μέσος όρος του πληθυσμού της Αθήνας ήταν γύρω στις 11.000 ψυχές μ' εξαίρεση βέβαια περιόδων αποδεκατισμού των κατοίκων από επιδημίες, όπως εκείνη του 1789 που στη διάρκειά της χάθηκαν 1700 άτομα, ή, ακόμα, σ' εποχές φυγής από την πόλη, όπως σε περιπτώσεις επιδρομών.
Λίγο πριν απ' την Επανάσταση, γύρω στα 1820, την Αθήνα κατοικούν 12 με 13.000 ψυχές. Η αναλογία σύνθεσης του πληθυσμού της μένει η ίδια με τους προηγούμενους αιώνες. Το 1809 ο Hobhouse αναφέρει τον αριθμό 900 χριστιανικών και 400 μωαμεθανικών σπιτιών.
Η Ακρόπολη είναι πάντα τόπος διαμονής αμιγώς μουσουλμανικού πληθυσμού μ' επικεφαλής τον Disdar aga. Σε ώρες ανάγκης το φρούριο μπορεί να προσφέρει καταφύγιο σ' όλο το τουρκικό στοιχείο της κάτω πόλης.
Η Αγορά εξακολουθεί να περιστοιχίζεται από τις περιοχές κατοικίας του παραγωγικού πληθυσμού, σε μεγαλύτερο ποσοστό του ελληνικού.
Εμπορευόμενοι, αγρότες απ τα Μεσόγεια, Τούρκοι αγάδες, υπηρέτες ξένων περιηγητών κι άλλα μέλη από τις ακολουθίες τους, γεμίζουν τους δρόμους του παζαριού με ήχους γλωσσικούς κάθε λογής: ελληνικά, αλβανικά, τουρκικά, ιταλικά, αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά...
Από νωρίς το πρωί μέχρι αργά το βράδυ αυτό το ετερόκλητο πλήθος κυκλοφορούσε στο παζάρι. Οι σκοτεινοί του, αφώτιστοι τη νύχτα δρόμοι, γέμιζαν στη δύση του ήλιου με φανάρια, που υποχρεωτικά έπρεπε ο κάθε διαβάτης να κουβαλάει. (Διαφορετικά, αν η φρουρά τον έπιανε δίχως φανάρι, τον οδηγούσε στο τμήμα όπου πρώτα περνούσε απ' το, συνηθισμένο τότε, μαρτύριο του φάλαγγα, κι ύστερα είχε το δικαίωμα ν' απολογηθεί για την παρανομία του!)
Τα περιηγητικά κείμενα, τα σχετικά με την Αθήνα, από το 1820 κι ύστερα αρχίζουν να λιγοστεύουν. Η έναρξη της Επανάστασης του 1821 φέρνει στην Ελλάδα ξένους που είναι άνθρωποι δράσης, κι έρχονται για να συμμετάσχουν στον πόλεμο. Φιλελεύθεροι αστοί, ρομαντικοί διανοούμενοι και τυχοδιώκτες ακόμα, κατευθύνονται όχι στην Αθήνα αλλά σε πιο νευραλγικά κέντρα, που θα κρίνουν και την έκβαση του απελευθερωτικού αγώνα. Το «τουριστικό ρεύμα» ανακόπτεται αλλά το ενδιαφέρον των ξένων για την Ελλάδα μεταφράζεται σε έντονη φιλελληνική κίνηση μέσα στις ευρωπαϊκές χώρες. Δίνονται παραστάσεις για να μαζευτούν χρήματα που θα ενισχύσουν την Επανάσταση, και κάθε είδους προϊόντα πουλιούνται για τον ίδιο σκοπό. Τα πιάτα με τις απεικονίσεις των μαχών, τα «Σαπούνια των Ελλήνων», τα τραπουλόχαρτα με τις φιγούρες των αγωνιστών, οι κολόνιες, είναι μερικά από τ' αντικείμενα που διατίθενται στις λαχειοφόρες αγορές των φιλελληνικών οργανώσεων.
Στην Αττική ο Ομέρ Βρυώνης εισβάλλει τον Αύγουστο του 1821 κι οι μάχες συνεχίζονται σφοδρές για πολύ καιρό.
Στην ίδια την Αθήνα, μετά το τέλος της πρώτης φάσης της Επανάστασης που καταλήγει σε προσωρινή νίκη των Ελλήνων, η πόλη προσπαθεί ν' ανασυγκροτηθεί.
Το «Σαπούνι των Ελλήνων» με τη μορφή του Αλέξανδρου Υψηλάντη.
|
Ως τον Ιούνιο του 1826, που ο Κιουταχής αρχίζει την πολιορκία της Ακρόπολης, οι κάτοικοι ξαναγυρίζουν στις καθημερινές τους ασχολίες.
Η Δημογεροντία ασχολείται ανάμεσα σ' άλλα και με την απογραφή του πληθυσμού. Δύο επιστολές της, που απευθύνονται στον Οικονόμο της πόλης κυρ-Βαρθολομαίο, σώζονται στα αρχεία της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας. Η πρώτη με χρονολογία 19 Φεβρουαρίου 1823:
«Διορίζεσαι παρά της Γεν. 'Αστυνομίας νά ειδοποίησης εις όλας τας ενορίας της πόλεως, τους ιερείς, οίτινες ευρίσκονται εις τας εκκλησίας, όταν άποθάνη τίς των Χριστιανών νά ειδοποιούν πρότερον τήν Γενικήν Άστυνομίαν, καί δεύτερον νά τους θάπτουν· νά φυλάττουν ακριβώς καταγραφήν τών αποθανόντων, πώς τους όνόμαζον καί τήν φαμυλλίαν των. Προς ότι καταγραφή διά τα όσα τέκνα γεννώνται, ποίου πατρός είναι, ποιας μητρός καί ποίας φαμυλλίας, όταν βαπτισθώσι τό όνομα του βαπτιζομένου, τού αναδόχου καί τήν φαμυλίαν του. Όλα ταύτα νά τους διορίσητε νά τά φυλάττουν ακριβώς, καί εις τό τέλος τού Μηνός νά υποχρεώνονται νά τά στέλλουν εις τήν Αίδεσιμώτητά σας, καί ή Αίδεσημώτης σας εις τήν Γεν. Άστυνομίαν».
Δυο χρόνια αργότερα εξακολουθεί η φροντίδα για την ενημέρωση των αρχείων της πόλης. Η δεύτερη επιστολή αναφέρει:
«Νά λάβης τήν καλοσύνη νά δώσης λόγον είς τόν κάθε έφημέριον νά κάμουν καταγραφήν τών σκοτωμένων καί λαβομένων, πότε καί πού, έσκοτώθη ή έλαβώθη. Να έπιμεληθήτε νά γίνη αυτή ή καταγραφή έως αύριον, καί νά μας τήν στείλετε είς τήν κατζελαρία».
Η επιστολή γράφτηκε στις 12 Φεβρουαρίου 1825. Η απογραφή αυτή δεν είχε επίσημο χαρακτήρα, η ανταπόκριση των ιερέων όμως ήταν άμεση. Οι απαντήσεις τους, σε μικρά χαρτιά διαφορετικών χρωμάτων και σχημάτων, χωρίς τάξη και με πολλές ανορθογραφίες, είναι ντοκουμέντα πολύτιμα. Αναφέρονται στον τόπο και το χρόνο του θανάτου ή του τραυματισμού των ενοριτών τους στα χρόνια του πολέμου, όπως ακριβώς τους είχε ζητηθεί απ' τη Δημογεροντία.
Την ίδια εκείνη εποχή κυκλοφορούσε στην πόλη και η «Εφημερίς Αθηνών» του Γεωργίου Ψύλλα. Ανάμεσα στο 1824 και το 1826 τυπωνόταν σε τυπογραφείο που είχε φέρει ο συνταγματάρχης Leicester Stanhop και που είχε αγοραστεί με έξοδα του φιλελληνικού κομιτάτου του Λονδίνου. Την συντηρούσαν οι συνδρομές των αναγνωστών της, που δεν ήταν όμως και πολύ τυπικοί στην εκπλήρωση των υποχρεώσεων τους, όπως μαρτυρεί το δημοσίευμα αυτό:
«ΕΙΔΟΠΟΙΗΣΙΣ
Τούτος είναι ό Δέκατος Πέμπτος 'Αριθ. της 'Εφημερίδος μας, και επειδή πολλοί από τους Συνδρομητάς μας δέν εκπλήρωσαν ακόμη τήν έξαμηνιαίαν των συνδρομήν, κατά τήν είδοποίησίν μας, παρακαλούμεν νά μας τήν στείλωσι μέ πρώτον, άλλέως δέν πηγαίνει εμπρός ή ύπόθεσις.
Εν Αθήναις, 22 'Οκτωβρίου 1824
Ό Συντάκτης
Γεώργιος Ψύλλας».
Οπωσδήποτε, όμως, η «Εφημερίς Αθηνών» επιζεί και κυκλοφορεί κανονικά μέχρι το τέλος αυτής της ανάπαυλας του πολέμου, δηλαδή και στο πρώτο εξάμηνο του 1826.
Ανάμεσα σε ανταποκρίσεις απ' τα διάφορα πολεμικά μέτωπα, το Ναύπλιο και τις κυριότερες τουρκικές πόλεις, καθώς και τις ευρωπαϊκές όπου ζωηρή εξακολουθεί η κινητοποίηση υπέρ της Ελλάδας, η εφημερίδα του Γ. Ψύλλα δίνει και μια λεπτομερειακή εικόνα της καθημερινής ζωής στην Αθήνα.
Συχνές είναι οι αναφορές στη Φιλόμουσο Εταιρεία, που σ' αυτό το σύντομο μεσοδιάστημα δραστηριοποιείται ξανά:
«...Αυτή, ύστερα από τριών χρόνων διακοπήν, όπου της έπροξένησεν ό παρών πόλεμος, αρχίζει πάλιν τά έργα της μέ τήν αυτήν έπιμέλειαν, μέ τήν συνδρομήν καί άλλων νέων μελών.
...έσύστησε εδώ Σχολείον της παλαιάς Ελληνικής γλώσσης, Σχολείον της Αλληλοδιδακτικής, έφρόντισε νά συστήσει καί άλλα τών Επιστημών καί τών Διαλέκτων...
...Κατ' αύτάς θέλει συστήσει και Μουσείον επάνω είς τόν ναόν της Αθηνάς διά νά συνάξει έκεί όλα τά διασκορπισμένα Παλαιά, διά νά τα βλέπη κανείς ελεύθερα...
Εν Αθήναις, τήν 1 Σεπτεμβρίου 1824»
Στις 13 Σεπτεμβρίου 1824, στο φύλλο αρ. 4, οι ειδήσεις για τις πολιτιστικές δραστηριότητες συνεχίζονται:
«...Ή Φιλόμουσος Εταιρεία... έδιόρθωσε με έξοδα της καί εύπρέπισε τό πάλαιαν Σχολείον τού Άοιδίμου Ντέκα... ό όποιος τό έκτισε μέ μεγάλα έξοδα του εις τους 1750, καί τό άφιέρωσεν εις τήν Πατρίδα του...»
Εκτός απ' τη Σχολή του Ντέκα, που βρισκόταν στις παρυφές της αγοράς, λειτούργησε τότε στο κέντρο της μέσα, έν' ακόμα σχολείο μετά απ' την ακόλουθη απόφαση:
«Προσωρινή Διοίκησις της Ελλάδος
Το Έκτελεστικόν Σώμα
'Επειδή ή Πόλις των 'Αθηνών υπήρξε ποτέ καθέδρα τών επιστημών, καί της φιλοσοφίας, καί επειδή ή Διοίκησις προσπαθεί νά είσάξη τόν φωτισμόν εις τήν 'Ελλάδα, καί κατεξοχήν επιθυμεί νά φθάση ή Πόλις αύτη εις τήν άρχαίαν της δόξαν και λαμπρότητα, βλέπει δέ καί τόν εις τούτο ζήλον, καί προθυμίαν τών κατοίκων αυτής, συναινέσει καί τού Σ. Βουλευτικού Σώματος,
Διατάτζει
α) Το τζαμί τού Σταροπάζαρου διορίζεται Σχολείον τής 'Αλληλοδιδακτικής Μεθόδου.
...Εν Ναυπλίω τη 18 Νοεμβρ., 1824»
Έτσι «...Τό Σχολείον τής Αλληλοδιδακτικής μεθόδου άνοιξεν αύταίς ταίς ήμέραις μέ τήν έπιμέλειαν καί φροντίδα τής Φιλομ. 'Εταιρίας...
...Το σχολείον τούτο έσυστήθη είς ένα τζαμί εύμορφον καί καλόν διά τήν θέσιν του, τό όποιον είχαν διορθωμένον τό καλοκαίρι μερικοί πολίται έξ ιδίων των...»
Η αγορά εξακολουθεί φυσικά να αποτελεί το επίκεντρο όλων των δραστηριοτήτων της πόλης και σ αυτή την περίοδο. Το τζαμί του Τζισταράκη χρησιμοποιείται για συνελεύσεις των μελών της Κοινότητας. Τα προβλήματα είναι πολλά, αλλά αντιμετωπίζονται με πολλή καλή θέληση και — όσο κι αν αυτό μοιάζει περίεργο για τις ανώμαλες συνθήκες της εποχής — με συνεπή προγραμματισμό.
«Η Κολώνια των Ελλήνων»
|
Η επιβολή της τάξης είναι κάτι που απασχολεί τη Διοίκηση, που πρέπει να κατευνάζει χωρίς και να καταδυναστεύει:
«ΑΘΗΝΑΙ, 3 Οκτωβρίου (1824).
Σήμερον τα διάφορα διωρισμένα Στρατεύματα είς αυτήν τήν πόλιν από τήν Διοίκησιν, επειδή έμειναν δέκα έξ ημέρας κατά συνέχειαν χωρίς τά προσδιωρισμένα πρό ζωάρκιάτων, αύθαδίασαν καί έλαφυραγώγησαν διάφορα εργαστήρια Πολιτών».
(Εφ. Αθηνών)
Δείγμα του πόσο δύσκολο είναι να ταυτιστεί ο λαός με την οποιαδήποτε κυβέρνηση, ακόμα και μέσα στο κλίμα της υ,υχικής ευφορίας που κυριαρχεί τα χρόνια εκείνα, σ' αντίθεση με την προθυμία των ιερέων στην ίδια περίπτωση, είναι και το εξής:
«ΑΘΗΝΑΙ, 11 Νοεμβρίου (1824)
Τούταις ταίς ήμέραις έπεχειρίσθη ή Αστυνομία μας τήν καταγραφήν τών κατοίκων τής Πόλεως Αθηνών, πράγμα, τό όποιον μέ μεγάλη δυσκολίαν ημπόρεσε νά τελείωση. Επειδή ό Λαός, μή ώντας συνηθισμένος νά μετράται καί νά λογαριάζεται δι άλλο τι, παρά δια δοσίματα καί άγγαρίαις, άλλο δέν έβλεπεν είς αυτήν τήν καταγραφήν παρά κανένα όμοιον — μάλιστα οί περισσότεροι έπίστευαν ότι ή Διοίκησις εϊχεν κατά νουν νά κόμη πάλιν κανένα δόσιμον τής ψυχής, καθώς τόν πρώτον χρόνον της συστάσεως της. Μέ όλα τούτα έτελείωσεν ή καταγραφή καί ευρέθη ό αριθμός τών κατοίκων τής Πόλεως, εννέα χιλιάδες καί σαράντα. Ν. 9,040. Λογαριάζουν οί Ιστορικοί τήν ποσότητα τών Κατοίκων τής ιδίας τούτης Πόλεως είς τόν καιρόν τού Περικλέους έως πεντακόσιαις χιλιάδες Ν. 500.000. Ιδού, λοιπόν, ή Τυρρανία πόσον έμίκρυνεν τον αριθμόν τών κατοίκων τής 'Ελλάδος, μέ όλον πού έζησαν τόσον καιρόν είς αδιάκοπον είρήνην».
(Έφ. Αθηνών).
Το κέντρο του παζαριού χρησιμεύει και για την «εφημερίδα του τοίχου», που άμεσα πληροφορεί τους κατοίκους για επείγοντα θέματα, από την «στήλην τής αγοράς».
«...Προχθές είδαμεν εις τήν άγοράν μας μίαν Προκήρυξιν κολλημένην άπό τόν Συνταγματάρχην κύριον Φαβιέρ...»
Το ύψος του τιμάριθμου ελέγχεται που και που από τις στήλες του Τύπου:
«Τιμή τρέχουσα διά τά τρόφιμα πράγματα είς Αθήνας.
Ι. Ψωμί ή όκά από 16 έως 18.
2. Κρέας παρ. 42 (παράδες).
3. Τυρί τζαντίλας παρ. 40.
4. Κεφαλοτύρι παρ. 50.
5. Κρασί παρ. 18.
6. Ψάρι παρ. 40».
(Έφ. 'Αθηνών 27 'Απριλίου 1825).
Το ενδιαφέρον που δείχνει η Διοίκηση για την πόλη είναι συστηματικό, όπως φαίνεται κι από λεπτομερή «Λογαριασμόν τών προσοδεξόδων της 'Επαρχίας Αθηνών τεσσάρων διμηνιών, άπό α' Ιουλίου 1824 έως τέλους Φεβρουαρίου 1825». Εκεί καταγράφονται όχι μόνο οι δαπάνες αλλά κι η φροντίδα των αρχών για φαινομενικά δευτερεύοντα δέματα, όπως:
«Δόσις —. Εις διόρθωμα ωρολογίου της Πόλεως γρό. 830.
Τη 14 Μαρτίου 1825 'Αθήναι
Μιχαήλ Σούτζος»
Πρόκειται για το ρολόι της αγοράς, το δώρο του Έλγιν στους Αθηναίους, που είχε υποστεί βλάβες στη διάρκεια των μαχών.
Στις αρχές του 1826 γίνονται και προτάσεις για την ρύθμιση δεμάτων πολεοδομικών...
«Οι κύριοι Έφοροι τής Φιλόμουσου Εταιρείας, φροντίζοντες πάντοτε διό τον έσωτερικόν καί έξωτερικόν στολισμόν τούτου τού κλασικού εδάφους· καί στοχαζόμενοι ότι άπό τώρα πρέπει νά άρχήση νά δίδη προσοχήν ή Διοίκησις εις τήν τακτικήν άνόρθωσιν των πόλεων τής Ελλάδος, πρίν νά άρχήσουν πάλιν οί άνθρωποι νά κτίζουν ατάκτως καί ώς έτυχε τάς οικίας των...»
Πολύ πιθανόν, αν δεν είχε ακολουθήσει η τελευταία φάση του πολέμου, η πολεοδομική όψη της Αθήνας να ήταν εντελώς διαφορετική...
Τη ζωτική σημασία που είχε για την άμυνα της πόλης η σύσταση σώματος τακτικού στρατού, άμυνα που όλοι ήξεραν ότι αργά ή γρήγορα θα ήταν απαραίτητη μια κι ο Κιουταχής ολοένα πλησίαζε, εκφράζουν και δημοσιεύματα όπως η έκκληση που έκανε ο ίδιος ο Μακρυγιάννης, χρησιμοποιώντας το κύρος του, από τις στήλες της «Εφημερίδος Αθηνών».
Όταν τελικά, ύστερα από πολλές δυσκολίες, που οφείλονταν στην απροθυμία των πολιτών για κατάταξη στον τακτικό στρατό, το σώμα αυτό δημιουργείται, οι αρχές και οι κάτοικοι της Αθήνας πανηγυρίζουν:
«'Αθήναι. 5 Όκτωμβρίου 1825.
Σήμερον ημπορεί κανείς νά είπή μέ δίκαιον, έπανηγυρίσθη καθ' αυτό τό έμβασμα τού Ελληνικού Τακτικού εις τήν πάλιν μας, σταλμένοι άπό τήν Διοίκησιν ύπό τήν όδηγίαν τού Συνταγματάρχου κυρ. Φαβιέ. ‘Άνδρες, γυναίκες, γέροι, νέοι καί παιδιά, έσκέπαζαν όλα τά λοφίδια καί μικρά υψώματα τής γής τριγύρω τής Ιεράς όδού, όθεν έπερνούσε τό σώμα έρχόμενον άπό τήν Ελευσίνα...
...Εις τό έμβασμα τους μέσα εις την πάλιν τους έχαιρέτησαν άπό τό τείχος τής πόλεως μέ κανόνια, καί αυτοί έπροχώρησαν μέ αυτήν τήν τάξιν έως τό μεγάλον σπίτι τής Κοινότητος, όπου έκατοικούσεν ό Βοΐβονδας εις τον καιρό τής Τουρκικής εξουσίας...»
Το άντρο του Χασεκή φιλοξένησε έτσι ένα μέρος απ' το στράτευμα που λίγο αργότερα έδωσε την τελική μάχη για την απελευθέρωση της πόλης.
Στους μήνες που ακολούθησαν οι προσπάθειες για την ανόρθωση της Αθήνας συνεχίστηκαν παρ' όλο που η αντίστροφη μέτρηση είχε ήδη αρχίσει. Κι αν η τελική καταστροφή ισοπέδωσε τα πάντα, ο σπόρος όμως είχε ήδη πέσει: στη συνείδηση των περισσότερων Ελλήνων η Αθήνα προδιαγραφόταν πια σαν η μελλοντική πρωτεύουσα του νεοσύστατου κράτους.
ΜΟΝΑΣΤΗΡΑΚΙ ΑΠ' ΤΟ ΣΤΑΡΟΠΑΖΑΡΟ ΣΤΟ ΓΙΟΥΣΟΥΡΟΥΜ / ΛΙΖΑ ΜΙΧΕΛΗ - ΑΘΗΝΑ: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΙΔΑ, 1984
ΜΟΝΑΣΤΗΡΑΚΙ ΑΠ' ΤΟ ΣΤΑΡΟΠΑΖΑΡΟ ΣΤΟ ΓΙΟΥΣΟΥΡΟΥΜ / ΛΙΖΑ ΜΙΧΕΛΗ - ΑΘΗΝΑ: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΙΔΑ, 1984
ΠΗΓΗ anemourion.blogspot.com
Επισκεφτείτε την ιστοσελίδα μας http://www.tapantareinews.gr, για περισσότερη ενημέρωση. ⭐Εγγραφείτε - SUBSCRIBE: http://bit.ly/2lX5gsJ Website —►http://bit.ly/2lXX2k7 SOCIAL - Follow us...:
Facebook...► http://bit.ly/2kjlkot
Δημοσίευση σχολίου
Αφήστε το σχόλιό σας ή κάνετε την αρχή σε μία συζήτηση
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.