Σήμερα δεν μπορώ παρά να θυμηθώ τον Ανδρέα Κάλβο, ένα μεγάλο ποιητή σχεδόν ξεχασμένο μέσα στην σκόνη της Ιστορίας που όλο και λιγότερο διαβάζουμε.Έναν ποιητή που έμεινε χωρίς πρόσωπο (καθώς δεν υπάρχει ούτε ένα σωζόμενο πορτραίτο του) αλλά με μια φωνή που αν και δύσκολα αναγνωρίστηκε, ακόμη και σήμερα παραμένει θαρραλέα. Ωδές και ευχές που ακούγονται κατάρες σε όσους πανηγυρίζουν ως επιτυχία τα αυξανόμενα δεσμά της υποτέλειας μας. Η έκτη ωδή, οι ευχές, γράφτηκε το 1825, το έτος που η Ελλάδα με μια συμφωνία δέχθηκε επίσημα την αγγλική προστασία, και η οποία έμεινε έπειτα γνωστή ως «Πράξις Υποταγής»…
ᾨδὴ ἔκτη, Αἱ εὐχαί
α´
Τῆς θαλάσσης καλήτερα
φουσκωμένα τὰ κύματα
῾νὰ πνίξουν τὴν πατρίδα μου
ὡσὰν ἀπελπισμένην,
ἔρημον βάρκαν.
β´
῾Στὴν στεριάν, ῾ς τὰ νησία
καλήτερα μίαν φλόγα
῾νὰ ἰδῶ παντοῦ χυμένην,
τρώγουσαν πόλεις, δάση,
λαοὺς καὶ ἐλπίδας.
γ´
Καλήτερα, καλήτερα
διασκορπισμένοι οἱ Ἕλληνες
῾νὰ τρέχωσι τὸν κόσμον,
μὲ ἐξαπλωμένην χεῖρα
ψωμοζητοῦντες·
δ´
Παρὰ προστάτας ῾νἄχωμεν.
Μὲ ποτὲ δὲν ἐθάμβωσαν
πλούτη ἢ μεγάλα ὀνόματα,
μὲ ποτὲ δὲν ἐθάμβωσαν
σκήπτρων ἀκτῖνες.
ε´
Ἂν ὁπόταν πεθαίνῃ
πονηρὸς βασιλεὺς
ἔσβυν᾿ ἡ νύκτα ἕν᾿ ἄστρον,
ἤθελον μείνει ὀλίγα
οὐράνια φῶτα.
ς´
Τὸ χέρι ὁποὺ προσφέρετε
ὡς προστασίας σημεῖον
εἰς ξένον ἔθνος, ἔπνιξε
καὶ πνίγει τοὺς λαούς σας,
πάλαι, καὶ ἀκόμα.
ζ´
Πόσοι πατέρες δίδουσιν,
ὄχι ψωμί, φιλήματα
῾ς τὰ πεινασμένα τέκνα τους,
ἐν ᾧ λάμπουν ῾ς τὰ χείλη σας
χρυσὰ ποτήρια!
η´
Ὅταν ὑπὸ τὰ σκῆπτρά σας
νέους λαοὺς καλεῖτε,
νέους ἱδρῶτας θέλετε
ἐσεῖς διὰ ῾νὰ πληρώσητε
πλουσιοπαρόχως,
θ´
Τὰ ξίφη ὁποὺ φυλάγουσι
τὰ τρέμοντα βασίλειά σας,
τὰ ξίφη ὁποὺ τρομάζουσι
τὴν ἀρετήν, καὶ σφάζουσι
τοὺς λειτουργούς της.
ι´
Θέλετε θησαυροὺς
πολλοὺς διὰ ῾ναγοράσητε
κρότους χειρῶν καὶ ἐπαίνους,
καὶ τ᾿ ἄπιστον θυμίαμα
τῆς κολακείας.
ια´
Ἡμεῖς διὰ τὸν σταυρὸν
ἀνδρείως ὑπερμαχόμεθα
καὶ σεῖς ἐβοηθήσατε
κρυφὰ τοὺς πολεμοῦντας
σταυρὸν καὶ ἀλήθειαν.
ιβ´
Διὰ ῾νὰ θεμελιώσητε
τὴν τυραννίαν τιμᾶτε
τὸν σταυρὸν εἰς τὰς πόλεις σας,
καὶ αὐτὸν ἐπολεμήσατε
εἰς τὴν Ἑλλάδα.
ιγ´
Καὶ τώρα εἰς προστασίαν μας
τὰ χέρια σας ἁπλόνετε!
τραβήξετέ τα ὀπίσω·
βλέπει ὁ θεὸς καὶ ἀστράπτει
διὰ τοὺς πανούργους.
ιδ´
Ὅταν τὸ δένδρον νέον
ἐβασάνιζον οἱ ἄνεμοι,
τότε βοήθειαν ἤθελεν,
ἐνδυναμώθη τώρα
φθάνει ἡ ἰσχύς του.
ιε´
Τὸ ξίφος σφίγξατ᾿ Ἕλληνες –
τὰ ὀμμάτιά σας σηκώσατε –
ἰδού – εἰς τους οὐρανοὺς
προστάτης ὁ θεὸς
μόνος σας εἶναι.
ις´
Καὶ ἂν ὁ θεὸς καὶ τ᾿ ἄρματα
μᾶς λείψωσι, καλήτερα
πάλιν ῾νὰ χρεμετήσωσι
῾ς τὸν Κιθαιρῶνα Τούρκων
ἄγριαι φορᾶδες.
ιζ´
Παρά…. Αἴ, ὅσον εἶναι
τυφλὴ καὶ σκληροτέρα
ἡ τυραννίς, τοσοῦτον
ταχυτέρως ἀνοίγονται
σωτήριοι θύραι.
ιη´
Δὲν μὲ θαμβόνει πάθος
κανένα· ἐγὼ τὴν λύραν
κτυπάω, καὶ ὁλόρθος στέκομαι
σιμὰ εἰς τοῦ μνήματός μου
Ο άγνωστος Ανδρέας Κάλβος
Ο Ανδρέας Κάλβος αν και αποτελεί έναν από τους σπουδαιότερους Έλληνες ποιητές, κατά κανόνα, προσδιορίζεται ως σύγχρονος και συμπατριώτης του Διονυσίου Σολωμού. Ο Κάλβος μνημονεύεται κάθε φορά που επίδοξοι αγωνιστές που δεν έχουν κάτι άλλο να γράψουν, διασύρουν προφορικά ή γραπτά τους στίχους του «θέλει αρετήν και τόλμην η ελευθερία». Επίσης κατά κανόνα, δεν παραλείπεται να αναφερθεί η «ανακάλυψή του» από τον Κωστή Παλαμά (1889).
Μεταξύ της μάχης των κριτικών για την κατάταξή του σε κλασικό ή ρομαντικό, των γεγονότων που τάρασσαν την Ελλάδα τα χρόνια εκείνα αλλά και πάντα υπό τη σκιά του Σολωμού, για πολλά χρόνια δεν είχε μελετηθεί μια άλλη πλευρά του ποιητή και κατά συνέπεια κάθε κριτική επί του έργου του ήταν «στεγνή» ερμηνείας.
Ο Ανδρέας Κάλβος ο Καρμπονάρος, μέλος ιταλικής οργάνωσης ενάντια στους Αυστριακούς, ο καθηγητής στο διορισμό του οποίου αντέδρασε η ελληνική ακαδημαϊκή κοινότητα, ο κάτοικος Κέρκυρας την ίδια εποχή με τον Διονύσιο Σολωμό που δεν έτυχε συνάντησης αλλά ούτε και αναγνώρισης, ο ποιητής που η Ελλάδα του γύρισε την πλάτη και πέθανε μακριά της στις 3 Νοεμβρίου 1869, αυτός ο Ανδρέας Κάλβος άργησε πολύ να αναγνωρισθεί.
H έκτη Ωδή από τα Λυρικά (εκδόθηκαν στο Παρίσι το 1826) που έχει μελοποιηθεί από τον Μίκη Θεοδωράκη η οποία μας φαντάζει εξαιρετικά επίκαιρη. Κι επειδή σήμερα ο εχθρός δεν είναι οι Τούρκοι, αγνοήστε αυτή τη λέξη και βάλτε ό,τι σας βασανίζει σ΄ αυτή χώρα…
Ο ποιητής, χωρίς πάθος κανένα, λέγει κάτι που ίσως σήμερα ακούγεται παράλογο και ακραίο, ότι δηλαδή, καλλίτερα η Ελλάδα να καταστραφεί ή να υποδουλωθεί πάλι με την σκληρή τυραννίδα των Τούρκων παρά να υποταχθεί σε «προστάτες», σε βασιλιάδες πονηρούς και υποκριτές, που εκμεταλλεύονται τα πεινασμένα τέκνα τους και τους λαούς, διότι…: «Ὅταν ὑπὸ τὰ σκῆπτρά σας νέους λαοὺς καλεῖτε, νέους ἱδρῶτας θέλετε ἐσεῖς διὰ ῾νὰ πληρώσητε πλουσιοπαρόχως, τὰ ξίφη ὁποὺ φυλάγουσι τὰ τρέμοντα βασίλειά σας», ξίφη που σφάζουν τους δικαίους και τους λειτουργούς της αρετής.
Λόγια σκληρά, αλλά ο Κάλβος δεν φοβάται ούτε τον θάνατο που μπορεί να του φέρουν, διότι δεν αντέχει να βλέπει την Ελλάδα να γίνεται παιχνίδι στα χέρια ηγεμόνων που διατείνονται ότι θέλουν να βοηθήσουν και να την προστατέψουν ( και μπορεί να την «προστατεύουν» ως ένα σημείο) αλλά στο τέλος την εκμεταλλεύονται για να εξασφαλίσουν τα δικά τους συμφέροντα… Γιατί γνωρίζει ότι όταν ο εχθρός φανερώνεται ως εχθρός, και όσο σκληρή είναι η τυραννία του, τοσοῦτον ταχυτέρως ἀνοίγονται σωτήριοι θύραι….ενώ όταν ο εκμεταλλευτής φαίνεται ως φίλος και προστάτης η υποταγή θα είναι σχεδόν αδύνατον να ανατραπεί.
Φιλολογική ανάλυση
Α. ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ
1. Εισαγωγή
Το ποίημα «Αι Ευχαί» είναι η έκτη ωδή στη συλλογή «Λυρικά» του Ανδρέα Κάλβου, που τυπώθηκε στο Παρίσι το 1826. Πρόκειται για μια ωδή με έντονο λυρισμό, που δείχνει την επαναστατικότητα και τις προοδευτικές αντιλήψεις του ποιητή. Το ποίημα γράφτηκε το 1825, έτος κρίσιμο για την Ελληνική Επανάσταση. Εδώ ο ποιητής εκφράζει την αντίθεσή του στις περί προστασίας διαπραγματεύσεις που γίνονταν από την πλευρά των Ελλήνων το 1825. Στο διπλωματικό τομέα, ο ανταγωνισμός μεταξύ της Γαλλίας και της Αγγλίας για την επιρροή στην Ελλάδα κορυφώνεται. Τελικά, οι `Ελληνες πολιτικοί και στρατιωτικοί υπογράφουν στις 24 Ιουλίου 1825 έγγραφο με την Αγγλία με το οποίο ζητούν επίσημα την αγγλική προστασία. Το έγγραφο αυτό έμεινε γνωστό ως «Πράξις Υποταγής».
Η γλώσσα του Κάλβου είναι ιδιότυπη. `Εχει ως βάση της τη λαϊκή, την οποία διανθίζει με τύπους και λέξεις από την αρχαία. Το μέτρο είναι ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο, χωρισμένο σε δύο ημιστίχια (7+8 ή 8+7) και χωρίς ομοιοκαταληξία.
2. Νόημα
Ο ποιητής λέει ότι είναι προτιμότερο τα αγριεμένα κύματα της θάλασσας να πνίξουν την πατρίδα του σαν βάρκα χαμένη και αβοήθητη μέσα στο πέλαγος ή να την δει να καταστρέφεται ολοσχερώς από τις φλόγες της φωτιάς ή ακόμη να δει τον ελληνικό λαό πεινασμένο να περιπλανιέται σε ξένους τόπους, παρά να δει την πατρίδα του κάτω από ξένους προστάτες. Ο ποιητής ποτέ δεν εντυπωσιάστηκε από τα πλούτη, τους υψηλούς τίτλους και τους βασιλιάδες, γι’ αυτό και δεν τον θαμπώνει η πρόσκαιρη λάμψη τους.
Οι βασιλιάδες αυτοί κινούνται πάντα με βάση την πονηριά και την απάτη, ενώ δεν κάνουν τίποτε παραπάνω από το να εκμεταλλεύονται τόσο τους δικούς τους λαούς όσο και τους δήθεν προστατευόμενους τους. Οι βασιλιάδες είναι τόσο άπληστοι και αχόρταγοι, ώστε επιδιώκουν να έχουν συνεχώς κάτω από την προστασία τους καινούριους λαούς, τους οποίους θα εκμεταλλεύονται οικονομικά. Η εξουσία και η δύναμή τους στηρίζονται στα όπλα και στο φόβο που αυτά προκαλούν στους ανθρώπους. Γι’ αυτό και τα βασίλειά τους δεν έχουν σταθερά θεμέλια, η εξουσία τους είναι «τρεμάμενη» και κινδυνεύει από στιγμή σε στιγμή να καταρρεύσει. Επιπλέον, τα αναρίθμητα πλούτη που συγκεντρώνουν οι ισχυροί ηγεμόνες της Ευρώπης δεν τα διαθέτουν για το κοινό καλό, αλλά για να κάνουν επίδειξη και να εισπράξουν τα χειροκροτήματα, το θαυμασμό και την κολακεία του κόσμου, και μ’ αυτά να ικανοποιήσουν τη ματαιοδοξία τους.
Οι `Ελληνες πολεμούν και αγωνίζονται γενναία για το σταυρό, το ιερό σύμβολο της θρησκείας τους, ενώ οι ξένοι βασιλιάδες βοηθούν κρυφά και με ύπουλο τρόπο τους εχθρούς του χριστιανισμού. Η θρησκευτική υποκρισία τους φτάνει στον ύψιστο βαθμό, όταν στις χώρες τους προσποιούνται ότι τάχα τιμούν και σέβονται τη χριστιανική θρησκεία, ενώ την ίδια στιγμή στην Ελλάδα την πολεμούν ανελέητα. Τώρα όμως οι ξένοι ηγεμόνες πρέπει να αποσύρουν τα χέρια βοήθειας που προσφέρουν στην Ελλάδα, διότι η οργή και η τιμωρία του Θεού στους ψεύτες και υποκριτές θα είναι πολύ μεγάλη.
Το δέντρο, δηλαδή η Ελλάδα, είχε ανάγκη από ξένη βοήθεια όταν ήταν μικρό και αδύναμο. Τώρα πια έχει δυναμώσει και μπορεί να σταθεί μόνο του. Ο ποιητής, λοιπόν, προτρέπει τους `Ελληνες να πάρουν τα όπλα στα χέρια τους και να βασιστούν στις δικές τους δυνάμεις, έχοντας για προστάτη τους μόνο το Θεό. Κι αν τύχει οι `Ελληνες να μείνουν χωρίς όπλα και χωρίς τη βοήθεια του Θεού, είναι προτιμότερο να ξαναβρεθούν κάτω από τον σκληρό τουρκικό ζυγό. Διότι όσο πιο βάναυση και σκληρή είναι η τυραννία τόσο πιο γρήγορα οι άνθρωποι ξεσηκώνονται και πολεμούν για να αποκτήσουν την ελευθερία τους. Ο ποιητής τελειώνει το ποίημά του δηλώνοντας ότι όλα αυτά τα λέει χωρίς κανένα πάθος, αλλά από πραγματική και ανιδιοτελή αγάπη για την πατρίδα του. Το θάνατο, ωστόσο, δεν τον φοβάται καθόλου.
3. Λεξιλόγιο
- ωσάν = σαν
- οπόταν = κάθε φορά που
- πάλαι = από παλιά, στο παρελθόν
- χρεμετίζω = χλιμιντρίζω
- θύραι = πόρτες
- σιμά = κοντά
4. Δομή
- 1η Ενότητα (Στροφές α-δ): Οποιαδήποτε συμφορά είναι προτιμότερη από την υποταγή σε ξένους ηγεμόνες.
- 2η Ενότητα (Στροφές ε-ι): Η απληστία των βασιλιάδων και η εκμετάλλευση που κάνουν τόσο στους δικούς τους λαούς όσο και σ’ αυτούς που θέτουν υπό την προστασία τους.
- 3η Ενότητα (Στροφές ια-ιγ): Η θρησκευτική υποκρισία των ξένων βασιλιάδων που, ενώ παρουσιάζονται ως χριστιανοί, στην πραγματικότητα βοηθούν τους εχθρούς του χριστιανισμού.
- 4η Ενότητα (Στροφές ιδ-ιη): Ο ποιητής προτρέπει τους `Ελληνες να βασιστούν στις δικές τους δυνάμεις και να θεωρούν προστάτη τους μόνο το Θεό. Είναι προτιμότερη η σκληρή τυραννία των Τούρκων που θα οδηγήσει σύντομα σε νέο ξεσηκωμό και επανάσταση των Ελλήνων.
5. Κεντρική Ιδέα
Η υποδούλωση τους έθνους σε βαρβάρους και αδυσώπητους κατακτητές είναι προτιμότερη από την υποταγή σε ξένους «προστάτες». Διότι στην πρώτη περίπτωση υπάρχουν πολλές ελπίδες για επανάσταση και αποτίναξη του ανυπόφορου ζυγού, ενώ στη δεύτερη καμία.
Β. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
(Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Γ` Γυμνασίου, σελ. 115-6)
1. Να βρείτε τις ενότητες της ωδής και να αποδώσετε σύντομα το περιεχόμενο της καθεμιάς.
Η ωδή μπορεί να χωριστεί στις πιο κάτω ενότητες, με τους ακόλουθους τίτλους:
- 1η Ενότητα (Στροφές α-δ): Οποιαδήποτε συμφορά είναι προτιμότερη από την υποταγή σε ξένους ηγεμόνες.
- 2η Ενότητα (Στροφές ε-ι): Η απληστία των βασιλιάδων και η εκμετάλλευση που κάνουν τόσο στους δικούς τους λαούς όσο και σ’ αυτούς που θέτουν υπό την προστασία τους.
- 3η Ενότητα (Στροφές ια-ιγ): Η θρησκευτική υποκρισία των ξένων βασιλιάδων που, ενώ παρουσιάζονται ως χριστιανοί, στην πραγματικότητα βοηθούν τους εχθρούς του χριστιανισμού.
- 4η Ενότητα (Στροφές ιδ-ιη): Ο ποιητής προτρέπει τους `Ελληνες να βασιστούν στις δικές τους δυνάμεις και να θεωρούν προστάτη τους μόνο το Θεό. Είναι προτιμότερη η σκληρή τυραννία των Τούρκων που θα οδηγήσει σύντομα σε νέο ξεσηκωμό και επανάσταση των Ελλήνων.
2. Το ποίημα επιγράφεται Ευχαί. Γιατί;
Το ποίημα επιγράφεται «Ευχαί», διότι ο ποιητής διατυπώνει μέσα σ’ αυτό μια σειρά από «ευχές». `Ολες οι ευχές έχουν ως κεντρικό άξονα τη σφοδρή επιθυμία του Κάλβου να αποφύγει η Ελλάδα να μπει κάτω από ξένη προστασία. Στην πραγματικότητα οι ευχές που διατυπώνονται εδώ αντιστοιχούν με κατάρες, οι οποίες όμως θα έχουν σε τελική ανάλυση ένα θετικό αποτέλεσμα.
3. Αφού επισημάνετε στο ποίημα τις » ευχές» του ποιητή (αποδίδονται με το συγκριτικό επίρρημα «καλύτερα») να βρείτε: α) Ποιοι είναι οι δυο όροι της συγκρίσεως κάθε φορά. β) Πώς εκφράζεται ο πρώτος και πώς ο δεύτερος όρος της συγκρίσεως. γ) Ποιο είναι το νόημα όλων των ευχών.
α) Οι ευχές που εκφράζει στο ποίημα αυτό ο ποιητής δίνονται με το «καλύτερα» στον πρώτο όρο και το «παρά» στο δεύτερο όρο της σύγκρισης.
β) Ο δεύτερος όρος της σύγκρισης δίνεται μια φορά στη στροφή δ «Παρά προστάτας να’χωμεν». Σ’ αυτόν αντιστοιχούν τρεις πρώτοι όροι που δίνονται στις στροφές α, β και γ (καλύτερα να πνιγεί η πατρίδα στη θάλασσα, καλύτερα να καεί στη φωτιά, καλύτερα να διασκορπιστούν οι `Ελληνες στη ξενιτιά). `Εναν άλλο δεύτερο όρο σύγκρισης έχουμε στη στροφή ιζ, όπου δίνεται μόνο το «παρά», χωρίς να ολοκληρωθεί η φράση. Ως πρώτος όρος σ’ αυτό λειτουργεί η φράση «καλύτερα πάλιν να χρεμετήσωσι στον Κιθαιρώνα Τούρκων άγριαι φοράδαι» (στροφή ιστ).
γ) Το νόημα όλων αυτών των ευχών είναι ότι είναι προτιμότερη η διάλυση και η καταστροφή του έθνους, ή ακόμη και η υποδούλωσή του στους βάρβαρους και αδυσώπητους Τούρκους, από οποιαδήποτε ξένη «προστασία». Διότι στις δύο πρώτες περιπτώσεις υπάρχουν πολλές ελπίδες για τη σωτηρία της Ελλάδας, ενώ στην τρίτη καμία. Η «προστασία» των ξένων ηγεμόνων θα καθιστούσε τους `Ελληνες μόνιμα σκλάβους.
4. Η ποίηση γενικά και η ποίηση του Κάλβου ειδικότερα είναι βασικά εικονοπλαστική. Με βάση τις εικόνες να βρείτε πώς παρουσιάζει ο ποιητής τους ξένους ηγεμόνες.
Πολύ ζωντανές και παραστατικές είναι οι εικόνες που περιγράφουν τους ξένους ηγεμόνες στις στροφές ε – ιγ. Σύμφωνα με τον ποιητή, οι ξένοι βασιλιάδες είναι πονηροί, άπληστοι και γεμάτοι δόλο και απάτη. Μας λέει χαρακτηριστικά ο ποιητής ότι οι πονηροί βασιλιάδες πάνω στη γη είναι τόσο πολλοί, ώστε, αν για το θάνατο του καθενός έσβηνε ένα άστρο από τον ουρανό, θα είχαν μείνει ελάχιστα. Ακόμη, παρουσιάζονται σαν στοργικοί πατέρες που φιλούν υποκριτικά τα πεινασμένα παιδιά τους, ενώ δεν κάνουν τίποτε οι ίδιοι για να τα βοηθήσουν. Επίσης, προσφέρουν την προστασία τους σε όποιο λαό την έχει ανάγκη, προκειμένου να τον εκμεταλλευτούν και να τον χρησιμοποιήσουν όπως αυτοί θέλουν. Τα ξίφη τους, στα οποία βασίζουν τη δύναμη και την εξουσία τους, σφάζουν τους δίκαιους και αυτούς που αγωνίζονται για τα ιδανικά τους. Οι θησαυροί και τα πλούτη τους είναι τα μέσα που χρησιμοποιούν στην προσπάθειά τους να αποσπάσουν επαίνους και κολακείες από τον κόσμο. Τέλος, η υποκρισία τους φτάνει στην κορύφωσή της, όταν εμφανίζονται στις πατρίδες τους να τιμούν και να σέβονται το χριστιανισμό, ενώ την ίδια στιγμή με ύπουλο τρόπο πολεμούν τη χριστιανική πίστη στην Ελλάδα.
5. Τι προτρέπει ο ποιητής τους `Ελληνες;
Ο ποιητής προτρέπει τους `Ελληνες από τα βάθη της ψυχής του να πάρουν στα χέρια τους τα όπλα και να αγωνιστούν, στηρίζοντας τις ελπίδες του στο Θεό, τον οποίο και πρέπει να θεωρούν ως το μόνο προστάτη τους.
6. Να αναλύσετε τη στροφή ιζ. Πώς συνδέεται με το ποίημα;
Στη στροφή αυτή ο ποιητής μάς λέει ότι όσο πιο σκληρή και καταπιεστική είναι η τυραννία, τόσο πιο γρήγορα ανοίγονται οι θύρες της σωτηρίας, τόσο πιο γρήγορα ανοίγονται οι θύρες της σωτηρίας, τόσο πιο γρήγορα ξεσπά η επανάσταση, που θα οδηγήσει τελικά στην απελευθέρωση. Η διαπίστωση αυτή συνδέεται άμεσα με την προηγούμενη στροφή, τη ιστ. Σ’ εκείνη τη στροφή ο ποιητής διατείνεται ότι είναι προτιμότερος ο τουρκικός ζυγός από την ξένη «προστασία». Διότι η τουρκική σκλαβιά και καταπίεση είναι σίγουρο ότι πολύ σύντομα θα οδηγήσει στο ξεσηκωμό και την επανάσταση του έθνους. Αντίθετα, η έμμεση υποδούλωση στους ξένους ηγεμόνες με το πρόσχημα της προστασίας του ελληνικού λαού, δε θα ήταν εύκολο να ανατραπεί, με αναπόφευκτο αποτέλεσμα οι `Ελληνες να παραμείνουν για πάντα υποταγμένοι σ’ αυτούς.
7. Συμφωνείτε γενικά με τις θέσεις του ποιητή;
Οι απόψεις που διατυπώνει ο ποιητής σχετικά με την Ελλάδα, ότι δηλαδή θα ήταν προτιμότερη η καταστροφή της από κατακλυσμό, φωτιά ή λιμό, ή ακόμη και η υποδούλωσή της στον τουρκικό ζυγό, προκειμένου να αποφευχθεί η ξένη προστασία, μπορεί να μας φαίνονται κάπως ακραίες και υπερβολικές. Αν όμως το καλοσκεφτούμε, μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι τα λόγια του εμπεριέχουν πολλά στοιχεία της πραγματικότητας. Ο Κάλβος μιλάει μ’ αυτήν τη σκληρή γλώσσα για την ξένη «προστασία», κινούμενος από την υπέρμετρή του αγάπη για την Ελλάδα. Δεν μπορεί να ανεχτεί να βλέπει την πατρίδα του να μετατρέπεται σε αντικείμενο εκμετάλλευσης των ξένων ηγεμόνων, οι οποίοι παριστάνουν τους δήθεν προστάτες των μικρών λαών και αυτών που τους έχουν ανάγκη. Μια τέτοια «προστασία» θα στεκόταν σίγουρα μοιραία για το ελληνικό έθνος, γιατί δε θα μπορούσε ποτέ να απαλλαχτεί από αυτήν. `Ολα αυτά ο ποιητής τα γνωρίζει ασφαλώς πολύ καλά, γι’ αυτό και κρατά αυτήν την άκρως επικριτική στάση απέναντι στους ξένους «προστάτες».
8. Πώς παρουσιάζεται ο Κάλβος στις στροφές που μιλάει άμεσα για τον εαυτό του και ποια εικόνα σχηματίζετε εσείς γι’ αυτόν από όλη την ωδή;
Ο ποιητής μιλάει άμεσα για τον εαυτό του στις στροφές δ και ιη του ποιήματος. Στη στροφή δ, εκφράζει την αντιπάθεια και την αποστροφή του για τα πλούτη, τους υψηλούς τίτλους, τα μεγάλα ονόματα και τη δυναστική εξουσία. Παρουσιάζεται, λοιπόν, ως ένας άνθρωπος με ασυμβίβαστη ψυχή, με φιλελεύθερα και δημοκρατικά αισθήματα, που δεν τον συνεπαίρνει η πρόσκαιρη λάμψη των υλικών αγαθών και τα μεγάλα και σπουδαία αξιώματα. Στη στροφή ιη, τονίζεται η αγνότητα και η ανιδιοτέλεια των προθέσεών του. Δεν επηρεάζεται από κανένα πάθος σ’ αυτά που λέει, αλλά πάνω απ’ όλα είναι ειλικρινής και τίμιος. `Ετσι, δε φοβάται καθόλου το θάνατο που είναι πιθανόν να επιφέρουν τα γεμάτα αλήθεια και αποφασιστική τόλμη λόγια του.
9. Εργασία: Να διαβάσετε άλλη μια ωδή του Κάλβου και να σημειώσετε τις παρατηρήσεις σας: α) για τη γλώσσα, β) για τη στροφή, γ) για τη θέση του επιθέτου.
α) Η γλώσσα του Κάλβου είναι ιδιότυπη, κράμα δημοτικής και αρχαΐζουσας. Ως βάση χρησιμοποιεί τη λαϊκή γλώσσα, την οποία όμως εμπλουτίζει με τύπους και λέξεις από την αρχαία. Επίσης, στις λέξεις της δημοτικής προσθέτει αρχαιοπρεπείς καταλήξεις.
β) Το ίδιο ιδιότυπη είναι και η μετρική του. Η στροφή του θυμίζει αλκαϊκή ή σαπφική στροφή. Χρησιμοποιεί ως βάση το λαϊκό δεκαπεντασύλλαβο στίχο, τον οποίο προσπαθεί να εξαρχαΐσει, χωρίζοντάς τον σε δυο ημιστίχια. `Ετσι, κάθε στροφή του αποτελείται από δύο δεκαπεντασύλλαβους σπασμένους στα δύο και έναν καταληκτικό πεντασύλλαβο. Επίσης, καταργεί την ομοιοκαταληξία, η οποία δεν υπάρχει ούτε στην αρχαία ποίηση.
γ) Ο Κάλβος συνηθίζει να χρησιμοποιεί το άναρθρο επίθετο μετά το ουσιαστικό (π.χ. το δένδρον νέον).
Πηγές
ἀναγράφω
Γεφυρισμοί – Ο άγνωστος Ανδρέας Κάλβος
Οδύσσεια – Ανδρέας Κάλβος- Αι Ευχαί (ποίημα)
Γεφυρισμοί – Ο άγνωστος Ανδρέας Κάλβος
Οδύσσεια – Ανδρέας Κάλβος- Αι Ευχαί (ποίημα)
http://bit.ly/2kjlkot Επισκεφτείτε την
ιστοσελίδα μας http://www.tapantareinews.gr, για περισσότερη ενημέρωση. ⭐Εγγραφείτε - SUBSCRIBE: http://bit.ly/2lX5gsJ Website —►http://bit.ly/2lXX2k7 SOCIAL - Follow us...:
Facebook...►
Δημοσίευση σχολίου
Αφήστε το σχόλιό σας ή κάνετε την αρχή σε μία συζήτηση
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.