ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ Η ΝΙΚΗ ΤΗΣ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗΣ

Υλικό: παριανό μάρμαρο
Έτος δημιουργίας: 190 π.Χ.
Τόπος διατήρησης: Μουσείο Λούβρου, Παρίσι, Γαλλία
Διαστάσεις: ύψος 275 εκ. (328 εκ. Με τη βάση του)

 Η Ευφροσύνη Δοξιάδη πιστεύει ότι ο καθαρισμός της Νίκης της Σαμοθράκης στο Λούβρο
ξάσπρισε υπερβολικά το άγαλμα και το κατέστρεψε ανεπανόρθωτα


Σύντομο ιστορικό:
Η Νίκη* της Σαμοθράκης είναι ένα ελληνιστικό* γλυπτό του 2ου π.Χ. αιώνα σκαλισμένο σε παριανό μάρμαρο, που παριστάνει τη θεά Νίκη. Το γλυπτό βρέθηκε στη Σαμοθράκη το 1863, σπασμένο σε πολλά κομμάτια, και μεταφέρθηκε στο Μουσείο του Λούβρου. Το κεφάλι και το αριστερό χέρι της Νίκης δε βρέθηκαν ποτέ. Το άγαλμα ήταν στημένο πάνω σε μια βάση με μορφή πλώρης πλοίου, βασικά κομμάτια της οποίας έχουν βρεθεί.
Το ιερό της Σαμοθράκης ήταν αφιερωμένο στους Καβείρους, θεότητες της γονιμότητας, οι οποίοι προστάτευαν τους ναυτικούς και έδιναν δύναμη σε όσους πολεμούσαν. Η τοποθέτηση του αγάλματος της Νίκης σε ένα ακρόπλωρο αποτελούσε θρησκευτική πράξη απόδοσης φόρου τιμής σ’ αυτές τις θεότητες για τη βοήθεια που προσέφεραν στους νικητές-αναθέτες.
Ο καλλιτέχνης που δημιούργησε το γλυπτό δεν είναι γνωστός με βεβαιότητα, αν και ένα απόσπασμα από την επιγραφή στη βάση του γλυπτού περιλαμβάνει τη λέξη «Ρόδιος».
Πιστεύεται ότι το έργο ήταν ανάθημα της Ρόδου, της πιο μεγάλης ναυτικής δύναμης εκείνης της εποχής στο Αιγαίο, προς ανάμνηση μιας συγκεκριμένης νίκης σε ναυμαχία. Το χρώμα του μαρμάρου και ο τύπος του πλοίου που αποτελεί τη βάση του γλυπτού παραπέμπουν σε έργο που πιθανόν να προέρχεται από τη Ρόδο.
Σύμφωνα με άλλες πηγές, το γλυπτό ήταν αφιέρωμα του Μακεδόνα στρατηγού Δημητρίου του Πολιορκητή έπειτα από μια νικηφόρα ναυμαχία στην Κύπρο.

Παρουσίαση του έργου:
Η Νίκη της Σαμοθράκης θεωρείται ένα από τα αριστουργήματα της ελληνικής τέχνης. Η θεά Νίκη παρουσιάζεται με τη μορφή μιας φτερωτής γυναίκας η οποία κατέβηκε από τον ουρανό, για να αναγγείλει τη νίκη στον στόλο που κέρδισε τη μάχη. Αναπαριστάνεται η στιγμή ακριβώς της προσγείωσης της θεάς, λίγο πριν αυτή σταθεί τελικά στην πλώρη του πλοίου, ενάντια στον δυνατό άνεμο που κάνει τα ενδύματά της να κυματίζουν. Το άγαλμα σμιλεύτηκε σε παριανό μάρμαρο, σε μέγεθος μεγαλύτερο από το φυσικό.

 Επιστρέφει σώο στη θέση του μετά την απελευθέρωση του Παρισιού, το 1945

Στο δεξί χέρι της κρατούσε μάλλον μια σάλπιγγα, που θα την έφερε κοντά στα χείλη, ενώ στο αριστερό κρατούσε ίσως κάποιο λάφυρο ή τρόπαιο από τη μάχη.
Το πτυχωτό ένδυμα κολλά πάνω στο σώμα της σαν να είναι βρεγμένο. Το ένδυμα, που γλιστρά από τους ώμους της, κυματίζει πίσω της και τυλίγεται γύρω από τα πόδια της.
Τα δυνατά φτερά της θεάς μοιάζουν έτοιμα να την απογειώσουν ξανά. Παρά τους αιώνες που έχουν περάσει διατηρούν ακόμη και σήμερα μια αξιοθαύμαστη αναπαραστατική ακρίβεια.
Η κίνηση του έργου είναι σπειροειδής και η σύνθεσή του δίνει την εντύπωση ότι ανοίγεται οπτικά προς διάφορες κατευθύνσεις. Αυτό το πετυχαίνει ο καλλιτέχνης με τις οξείες γωνίες των φτερών, την προβολή του αριστερού ποδιού και την έμφαση που δίνει στο ένδυμα το οποίο κυματίζει ανάμεσα στα πόδια της θεότητας. Ο γλύπτης, από τον τρόπο με τον οποίο σκαλίζει το μάρμαρο, αποκαλύπτει το γυναικείο σώμα με μεγάλη δεξιοτεχνία και δίνει με έξοχο τρόπο την εντύπωση του λεπτού και βρεγμένου υφάσματος, που άλλοτε κολλάει στο σώμα και άλλοτε κυματίζει στον άνεμο.
Το μεγάλο αυτό έργο, το οποίο πιθανόν να χρησιμοποιούνταν ως βωμός, ήταν τοποθετημένο σε ανοιχτό και ψηλό χώρο κοντά στο ιερό. Σ’ αυτή τη θέση ίσως να υπήρχε μια μικρή τεχνητή λίμνη, μέσα στην οποία το πλοίο έμοιαζε να πλέει.

Ο νους του ανθρώπου ζαλίζεται όταν σκεφτεί τη μετακίνηση του τεράστιου αγάλματος και τη μεταφορά του στο «χειρουργείο της συντήρησης», κολοσσιαία επιχείρηση που κόστισε 4 εκατομμύρια ευρώ

ΓΩΣΣΑΡΙ
Νίκη:
Η Νίκη στην αρχαία ελληνική θρησκεία και μυθολογία ήταν η προσωποποίηση της νίκης, της επικράτησης επί των αντιπάλων. Ήταν κόρη του Τιτάνα Πάλλαντα και της Στύγας. Υπήρξε δημοφιλές θέμα στην τέχνη και συνήθως παριστανόταν με φτερά και κρατώντας ένα στεφάνι ή ένα κλαδί φοίνικα.
Ελληνιστική γλυπτική:
Η ελληνιστική περίοδος ξεκινά από τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου το 323 π.Χ. και διαρκεί ως το 31 π.Χ. (ήττα της Κλεοπάτρας στο Άκτιο). Το ύφος των γλυπτών δεν είναι ενιαίο, αλλά γενικά τα έργα της εποχής εκείνης χαρακτηρίζονται από μεγάλη δεξιοτεχνία, από μια υπερβολή στην έκφραση των συναισθημάτων και των κινήσεων και από την πολυπλοκότητα της σύνθεσής τους.

Κατά την εκκένωση του Λούβρου το 1939, το άγαλμα μεταφέρεται με ένα φορτηγό που εχρησιμοποιείτο για μεταφορά σκηνικών θεάτρου.




ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.Γιαλούρης, Ν. (1994). Ελληνική τέχνη: Αρχαία γλυπτά. Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών.
2.Hollingsworth, Μ. (1989). Η τέχνη στην ιστορία του ανθρώπου. Αθήνα: Αδάμ.
3.Μπόρντμαν, Τζ. (1979). Αρχαία ελληνική τέχνη. Αθήνα: Υποδομή.
4.Rolley, Cl. (1994). La sculpture grecque, vol. 2. Paris: Picard.
5.Smith, R. (1981). Greek sculpture. London: Thames & Hudson.
6.http://alex.eled.duth.gr/Samothrace/gr6b.html

ΠΗΓΗ http://www.pi-schools.gr/lessons/aesthetics/eikastika/afises/index.php?id=14&v=1