Η αρχαία πόλη Ἄντανδρος της Τρωάδος

Γράφει ο Γιώργος Εχέδωρος

Ο εντοπισμός της αρχαίας πόλης Ἄντανδρος, έγινε από ένα τυχαίο γεγονός.

 Σε ένα οθωμανικό τέμενος- τζαμί- στο χωριό  Αβτσιλάρ της βορειοδυτικής Τουρκίας, στα μέσα του 19^ου αιώνα, ένας περιηγητής είδε ενσωματωμένη στον τοίχο του τζαμιού, μια λίθινη επιγραφή που έγραφε: «Πόλις Αντανδρίων».

Το τζαμί βρισκόταν  στο λόφο «καλε-τάσι» [η ονομασία ‘καλέ’ σημαίνει κάστρο] που βρίσκεται σε υψόμετρο,  215 μέτρα, από την επιφάνεια της θάλασσας.

Ο Έλληνας γεωγράφος Στράβων, αναφερόμενος στην πόλη Ἄντανδρος τη θεωρεί ως λιμάνι της λεσβιακής θάλασσας και παλαιά πόλη των Λελέγων.

«τὴν δὲ Ἄντανδρον Ἀλκαῖος μὲν καλεῖ Λελέγων πόλιν πρῶτα μὲν Ἄντανδρος Λελέγων πόλις», γράφει ο Στράβων.

Σημειώνει, μάλιστα ότι βρίσκεται στον «Ἀδραμυττηνὸν καλούμενον κόλπον» (στον κόλπο του Αδραμυττίου στην περιοχή της Τρωάδος).

Μας πληροφορεί, ακόμη, ότι δίπλα στην πόλη υπάρχει το όρος που το αποκαλούσαν Αλεξάνδρεια (ἐντὸς δὲ ἥ τε Ἄντανδρός ἐστιν ὑπερκείμενον ἔχουσα ὄρος ὃ καλοῦσιν Ἀλεξάνδρειαν) και η ιστορία της πόλης ανάγεται στους τρωικούς πολέμους.

Η πόλη μετά τα τρωϊκά κατελήφθη από λαούς που ζούσαν στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας και συγκεκριμένα περί τον 6^ο π.Χ. αιώνα από τους Κιμμέριους. Αλλά, το 508 π.Χ. κατελήφθη από τους Πέρσες και μπήκε υπό την διοίκηση του Οτάνη, ενός από τους διοικητές του Πέρση βασιλιά Δαρείου.

Η Ἄντανδρος, στην πραγματικότητα ήταν μια μικρή πόλη  στα νότια της Τρωάδος, στους πρόποδες του όρους Ίδη και είχε ως εικόνα την απεραντοσύνη του βόρειου Αιγαίου πελάγους.

Σε αρχαιολογικά βιβλία αναφέρεται ως μία πόλη ήσσονος σημασίας και ποτέ δεν έγιναν συστηματικές αρχαιολογικές ανασκαφές. Αν και ήταν γνωστή ως ο ιερός χώρος της θεάς Αρτέμιδος.

Μάλιστα,  ενσωματώνεται  στην ελληνική μυθολογία και αναφέρεται  ότι  στην πόλη αυτή ο Πάρις έδωσε το μήλο στην Αφροδίτη.

Στην περιοχή έχουν βρεθεί νομίσματα με την ονομασία  ‘ΑΝΤΑΝΔΡΑΙΩΝ’  και νομίσματα ρωμαϊκής εποχής που δηλώνουν την παρουσία της πόλης κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους.

Δίπλα στα ερείπια της πόλης Άντανδρος εντοπίστηκε μια  υπέροχη ρωμαϊκή έπαυλη του 4^ου αιώνα. Πρόκειται για κτήριο με 14 δωμάτια σε διατεταγμένα σε βαθμίδες, κατά μήκος του λόφου με θέα στη θάλασσα. Η ζωγραφική στο πάτωμα και στους τοίχους δείχνει τον πλούτο που διέθετε ο ιδιοκτήτης της έπαυλης.

Σύμφωνα με την Βαρβάρα Μπούρελ, στο βιβλίο της «Ελληνικές πόλεις και Ρωμαίοι Αυτοκράτορες»- Barbara Burrell Neokoroi: Greek Cities and Roman Emperors,, στο τέλος του 213 π.Χ. όταν ο  αυτοκράτορας Καρακάλας διέσχισε τον Ελλήσποντο πηγαίνοντας προς την Ασία για να πολεμήσει κατά των Πάρθων, ο πρώτος του σταθμός ήταν η περιοχή του Ίλιον.

Εκεί μιμήθηκε τον Μέγα Αλέξανδρο, καταβάλλοντας ιδιαίτερη τιμή στον τάφο του Αχιλλέα.

Η πόλη Ἄντανδρος δεν ήταν μακριά από το Ίλιον. Ωστόσο δεν υπάρχει πηγή που να αναφέρεται ότι ο Καρακάλας την επισκέφθηκε. Εντούτοις, υπάρχει κατά την ίδια εποχή η σφραγίδα, που λέγει ‘Νεωκόροι Αντανδρίων’ και αυτή αναφέρεται στον αυτοκράτορα των Ρωμαίων. Η έννοια των ‘νεωκόρων’ ανάγεται στους πιστούς του Ρωμαίου Αυτοκράτορα.

Τα τελευταία χρόνια, από το έκδηλο ενδιαφέρον των ξένων αρχαιολόγων, άρχισε να γίνεται μια έρευνα για τον εντοπισμό της αρχαίας πόλης.

Ο επικεφαλής του τοπικού Συλλόγου για τη διάσωση και την προστασία της αρχαίας πόλης της Αντάνδρου, ο Μεχμέτ Σακάρογλου, δήλωσε ότι οι ανασκαφές έχουν ενταθεί σχετικά στην τοποθεσία, όπου έχουν βρεθεί σημαντικά αρχαιολογικά μνημεία. Τόνισε ακόμη, σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα της ‘Χουριέτ’, ότι η περιοχή χρειάζεται ένα μουσείο για να στεγάσει όλα τα ευρήματα από την περιοχή.

Πέρσι, στην περιοχή της αρχαίας πόλης, είχαν έρθει αρχαιολόγοι και φοιτητές από τρία διαφορετικά πανεπιστήμια και εργάστηκαν στις ανασκαφές.

Ο Σακάρογλου θα τονίσει την έλλειψη της χρηματοδότησης για το έργο της αρχαιολογικής έρευνας και την αναζήτηση ενός χρηματοδότη για το αρχαιολογικό αυτό έργο, αλλά και για τη στέγασή του.