Οι μάντεις. και Το ιερατείο στην αρχαία Ελλάδα

Οι Μάντεις, αντίθετα με τους Ιερείς δεν ήταν διορισμένοι, και θεωρούνταν άνθρωποι με χάρισμα προφητικής ικανότητας.  Αυτή η ικανότητα, πίστευαν, προέρχονταν από την άμεση επικοινωνία τους με τους θεούς, που έστελναν τα σημάδια τους με διάφορους τρόπους, όπως πχ τα εντόσθια των σφαγίων, που οι Μάντεις γνώριζαν να διαβάζουν.  Άλλοι πίστευαν πως γίνονταν απευθείας όργανα των θεών, που <<κατέρχονταν>> σε αυτούς.  Αγνοούμε με ποιόν ακριβώς μηχανισμό και κριτήρια αναγνωρίζονταν κάποιος ως Μάντης.

 Πολλοί Μάντεις κατάγονταν από οικογένειες [Γένη] που είχαν αυτό το κληρονομικό χάρισμα, και με την σειρά τους κατάγονταν από θεούς, κύρια τον Απόλλωνα. Τέτοιες οικογένειες ήταν, πχ, οι Ιαμίδες της Ηλίας και οι Βραγχίδες της Μ. Ασίας.  Στην αρχαία Ελλάδα υπήρχαν πολλά μαντεία, όχι μόνο θεών, αλλά και Ηρώων, όπως του Ηρακλή ή του Αμφιάραου. Το πιο σεβαστό ήταν το Μαντείο των Δελφών, και γενικά, τα Μαντεία του Απόλλωνα, που θεωρούνταν ο κατ’ εξοχήν θεός της μαντικής.

 Πάντως, Μάντεις υπήρχαν παντού, και δρούσαν είτε ανεξάρτητα, είτε περιπλανώμενοι, είτε ως στελέχη ενός τόπου Μαντείας, που περιλάμβανε Ναό ή Ναούς, και Μαντείο. Σε αυτήν την περίπτωση, ο Μάντης ήταν τμήμα ενός οργανωμένου ανεξάρτητου Ιερατείου. Τέτοια Μαντεία μπορούσαν να  αναπτυχθούν τόσο πολύ, που να γίνουν ισοδύναμα με οποιαδήποτε Πόλη-Κράτος της Ελλάδας. Τέτοιοι τεράστιοι Ναοί-Μαντεία-Πόλεις, υπήρχαν κύρια στην Μικρά Ασία. Στην Ελλάδα, τυπικό παράδειγμα ήταν η Πόλη-Μαντείο των Δελφών.

 Οι μάντεις ήταν και ιερείς, αλλά πολλές φορές άλλοι έκαναν τη θυσία, και αυτοί μάντευαν από τα εντόσθια του σφαγίου.  Αυτός ήταν ο πιο διαδεδομένος τύπος Μαντείας. Υπήρχαν όμως πολλά είδη μαντείας, με τα πουλιά, με τον καπνό, με διάφορα τυχαία συμβάντα, με τεχνητά οράματα, με υποβολή, με τους νεκρούς, με ότι μπορεί κανείς να φανταστεί.

 Ο Μάντης, είχε απόλυτη εξουσία. Οι προσταγές του, αφού δίνονταν ως Μαντείες, έπρεπε οπωσδήποτε να εκτελεστούν.  Επίσης, δεν υπήρχε στρατιωτική επιχείρηση χωρίς συνοδεία Μάντη, που θυσίαζε σε συνεργασία με τον Στρατηγό, που ταυτόχρονα ήταν και αρχιερέας. Αν κατηγορούμε και πάλι τον Μεσαίωνα για θεοκρατία –γίνομαι κουραστικός- τότε δεν υπάρχουν λέξεις για να περιγράψουν την εξουσία των Μαντείων πάνω στην αρχαία Ελληνική κοινωνία.

Οι ιερείς του Μεσαίωνα, δεσμεύονταν, έστω και τυπικά, από τα διδάγματα του Ευαγγελίου, τις Ιερές Συνόδους και την παράδοση της Εκκλησίας. Οι Μάντεις δεν δεσμεύονταν από καμία ηθική ή νομική αρχή. Μπορούσαν να προστάζουν οτιδήποτε, ακόμα και αν ήταν αντίθετο στο νόμο, στα έθιμα, και στο κοινό περί δικαίου αίσθημα, ακόμα και στις θρησκευτικές πεποιθήσεις! Υπάρχουν παραδείγματα, που θα τα απολαύσετε σύντομα.

 Εδώ, ας δώσουμε ένα. Το 496 πΧ ο πυγμάχος Κλεομήδης από την Αστυπάλαια, σκότωσε τον αντίπαλό του πάνω στον αγώνα. Έτσι, οι Ελλανοδίκες δεν τον αναγνώρισαν σαν Ολυμπιονίκη. Ο Κλεομήδης έγινε έξαλλος, γύρισε στο νησί του και γκρέμισε το σχολείο σκοτώνοντας εξήντα μαθητές που ήταν μέσα. Οι κάτοικοι τον κυνήγησαν, και αυτός κατέφυγε στο ναό της Αθηνάς, από όπου εξαφανίστηκε ενώ οι διώκτες του τον είχαν περικυκλώσει. Οι Αστροπαλιώτες, παραξενεμένοι, ρώτησαν το Μαντείο. Οι Δελφοί απεφάνθησαν πως ο φονιάς και παιδοκτόνος  Κλεομήδης είναι ο τελευταίος… Ήρωας που έπρεπε να τιμηθεί από την πατρίδα του. Ουδέν σχόλιον.

Τα Μαντεία είχαν λοιπόν το <<αλάθητο>>, ένα προσόν που  εκμεταλλεύτηκαν και οι χριστιανοί , Καθολικοί αλλά και Ορθόδοξοι  που κρατάνε αλάθητες τις Συνόδους αντί τον Πάπα, για να τιμήσουν και την αρχαία Δημοκρατική παράδοση. [Δεν αστειεύομαι καθόλου, ξέρετε…]. Γι αυτό και οι Μαντείες δίνονταν συνήθως με ποιητικό και διφορούμενο τρόπο, ώστε οι πιστοί να έχουν κάποια ελευθερία στην ερμηνεία και την εκτέλεσή τους.

 Άλλο είναι να προβλέπεις ως Μάντης, και άλλο το να βαφτίζεις τις προβλέψεις σου απαράβατες θεϊκές εντολές. Αυτή είναι και η τεράστια διαφορά των αρχαίων με τους σύγχρονους Μάντεις. Δεν εκμεταλλεύονταν απλά την ευπιστία και την πνευματική καθυστέρηση των αρχαίων Ελλήνων, αλλά μετατρέπονταν σε θεϊκοί αντιπρόσωποι!  Τα Μαντεία συντελούσαν και δημιουργούσαν την αποβλάκωση του <<εξυπνότερου λαού του κόσμου>> που έφτανε στα επίπεδα της γελοιότητας.

 Οι <<χρησμοί>>, δηλ. οι απαντήσεις των Μαντείων, δεν είχαν απλά προσωρινή ισχύ, αλλά, αν η διατύπωσή τους ήταν γενικής φύσεως, έπαιρναν τον χαρακτήρα  θρησκευτικών και κοινωνικών εντολών, που δεν μπορούσαν να αμφισβητηθούν ποτέ.

 Επειδή οι Μαντείες ήταν δυσερμήνευτες, είχε αναπτυχθεί και ο κλάδος των χρησμολόγων, που ενώ δεν ήταν Μάντεις, ειδικεύονταν στην ερμηνεία των χρησμών που ήταν ακατάληπτοι. Αναφέρονται πολλά τέτοια παραδείγματα. Χρησμολόγους θα πρέπει να θεωρήσουμε και τους Ιερείς των Δελφών που διατύπωναν σε έμμετρους χρησμούς τα παραμιλητά της Πυθίας, αν και αυτοί χρειάζονταν και δεύτερο χρησμολόγο!

 Υπήρχαν βέβαια και φτωχομάντεις. Ο   Πλούταρχος  [βίος Αριστείδου 27, 4-5] μας περιγράφει έναν ξεπεσμένο απόγονο του Αριστείδη του Δίκαιου, τον Λυσίμαχο, που ορμήνευε ονείρατα στο δρόμο: <<εκ πινακίου τινός ονειροκριτικού παρά το Ιακχείον λεγόμενον καθεζόμενος έβοσκε>>. Είναι ζωντανές εικόνες της καθημερινής ζωής στην αρχαία Αθήνα. [να σε πω τη μοίρα σου, να σε πω το ριζικό σου]

 Οι παρεξηγήσεις των χρησμών ήταν κωμικοτραγικές. Οι Δελφοί πρόσταξαν τους Αθηναίους να εποικίσουν την Σικελία, με αποτέλεσμα να υποστούν την γνωστή καταστροφή κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο. Στη συνέχεια, το Μαντείο διευκρίνισε πως εννοούσε το λόφο Σικελία στην… Αττική, που όμως δεν χρειάζονταν εποικισμό!

 Άλλη γκάφα του Μαντείου ήταν που πρόσταξε τον Κροίσο να διαβεί τον ποταμό Άλυ, για να καταλύσει μια μεγάλη εξουσία. Τελικά, καταστράφηκε η… δικιά του!  Ο Κροίσος είχε κάνει τόσες ανεκτίμητες δωρεές στο Μαντείο, που άξιζε να προειδοποιηθεί καθαρά, ΑΝ το Μαντείο είχε πράγματι προβλέψει την ήττα του. Το Μαντείο διατύπωσε έτσι τον χρησμό ώστε να τον ενθαρρύνει, αλλά και να καλυφθεί σε περίπτωση αποτυχίας του.

 Σε κάποιον άλλον, η Πυθία πρόσταξε να βάλει χρυσάφι στα αυτιά του προβληματικού παιδιού του, αλλά τελικά, όταν τα σκουλαρίκια απέτυχαν, θεωρήθηκε πως έπρεπε να μορφωθεί! Από την άλλη, το Μαντείο είχε και μερικές εκπληκτικές επιτυχίες.

 Οι περισσότεροι χρησμοί, όμως, ήταν επιτυχημένοι ή τουλάχιστον ήταν εντός θέματος, γιατί οι Μάντεις χρησιμοποιούσαν την απλή λογική, αλλά και τις πληροφορίες που συγκέντρωναν από τους πιστούς, που συχνά ήταν πιο πλούσιες από αυτές που μπορούσε να συγκεντρώσει μια μικρή Πόλη-Κράτος.

 Δεν είναι βέβαια και κανένα κατόρθωμα. Τα ωροσκόπια, σήμερα, σπάνια επαληθεύονται, αλλά όλοι συνεχίζουν να τα διαβάζουν… Η ανάγκη του ανθρώπου για κάποια σιγουριά στην αβεβαιότητα της ζωής, ήταν το μεγαλύτερο όπλο του Μάντη. Η απλή παρατήρηση ότι τα καλά γεγονότα, όπως και τα κακά, έρχονται συνήθως μαζί ακριβώς γιατί είναι τυχαία, ήταν άλλο ένα πλεονέκτημα της Μαντικής. Άλλωστε, η διατύπωση των χρησμών ήταν τόσο ασαφής, που μπορούσε να ερμηνευτεί με πολλούς τρόπους. Το Μαντείο όμως έδινε πολύ σαφείς χρησμούς, όταν ήθελε, και όταν το έκρινε συμφέρον.

 Τα Μαντεία αποφάσιζαν για την αναγνώριση νέων θεών, πχ του Σέραπι, μετά από αίτημα του Πτολεμαίου από την Αίγυπτο.  Με άλλα λόγια, οι Δελφοί είναι υπεύθυνοι για την παρακμή της θρησκείας του Δωδεκάθεου, γιατί αν απαγόρευαν την αναγνώριση των ξένων θεών, πχ του Σέραπι, της Ίσιδας, του Αρποκράτη, του Μίθρα, οι λατρείες τους δεν θα διαδίδονταν στην Ελλάδα.

 Ανακήρυσσαν και ανθρώπους ως… θεούς, όπως στην περίπτωση του νομοθέτη Λυκούργου, που απεκλήθη από την Πυθία <<μάλλον θεός>>, και έτσι λατρεύονταν στη Σπάρτη. Επίσης ανακήρυσσαν νεκρούς ως Ήρωες, δηλ. διέταζαν την μεταθανάτια λατρεία τους με <<εναγισμούς>>.  Οι Δελφοί αναγνώρισαν και την λατρεία των βασιλέων και αυτοκρατόρων ως θεών, δίνοντας άλλο ένα χτύπημα στη θρησκεία που υποτίθεται πως αντιπροσώπευαν.

 Η θεϊκή καταγωγή του Μεγαλέξαντρου ως γιου του Άμμωνα, πχ, αναγνωρίστηκε από τους Δελφούς κατόπιν αιτήματος του Φιλίππου, που έψαχνε να δει από πού του ήρθε το κέρατο. Το Μαντείο, όμως του είπε πως την δουλειά είχε κάνει ο Άμμωνας με μορφή φιδιού. Κατά τον Πλούταρχο, ο Φίλιππος είδε και όραμα, πως έβαζε λέει σφραγίδα στην κοιλιά της γυναίκας του. Άλλοι Μάντεις είπαν πως αυτό σημαίνει πως η Ολυμπιάδα πρέπει να περιοριστεί, αλλά ο Μάντης Αρίστανδρος από την Τελμησσό είπε πως σημαίνει ότι η γυναίκα είναι έγκυος, γιατί δεν μπαίνει σφραγίδα σε άδειο τσουβάλι… Ο κύβος είχε ριχτεί!  Καθημερινές οικογενειακές σκηνές στον βασιλικό οίκο της Μακεδονίας…

 Τα Μαντεία διέταζαν ακόμα και ανθρωποθυσίες, όπως στην ναυμαχία της Σαλαμίνας, όπου <<ένας χρησμός>> και ο Μάντης Ευφραντίδης πρόσταξαν τη θυσία τριών Περσών στον Διόνυσο. Ο Θεμιστοκλής έπαθε κρίση ανθρωπισμού, αρνήθηκε να σφάξει  στο βωμό τους Πέρσες, αλλά η  τελετή έγινε εντελώς αναπόφευκτη, όταν η φωτιά στο βωμό φούντωσε ξαφνικά, ενώ <<πταρμός εκ δεξιών εσήμηνεν>> ακούστηκε δηλαδή ένα… φτέρνισμα, πράγμα που θεωρήθηκε άσφαλτο θεϊκό σημάδι. (είπαμε, ο εξυπνότερος λαός του κόσμου)   Ο Αστερίξ στη ναυμαχία της Σαλαμίνας… Τα γράφω εγώ; Ακούστε τον Πλούταρχο να σχολιάζει: <<συνήθως στους μεγάλους αγώνες και στις δύσκολες καταστάσεις, το πλήθος ελπίζει πως η σωτηρία θα έρθει μάλλον από ότι είναι παράλογο και όχι από ότι είναι λογικό, και επικαλούμενοι το θεό με μια φωνή, τράβηξαν τους αιχμαλώτους στο βωμό…>> [βίος Θεμιστοκλέους, 13]

Οι Δελφοί είχαν διατάξει τη θυσία μιας κοπέλας από τους Μεσσήνιους, στους Μεσσηνιακούς πολέμους. Η θυσία, όμως, δεν έγινε σαν μέρος τελετής, αλλά σαν έγκλημα τιμής, και η ήττα των Μεσσηνίων μπορεί να αποδοθεί στην αμφισβητούμενη ισχύ της, μια που και οι ίδιοι αμφέβαλλαν αρχικά για το αν η θυσία έγινε σωστά. Στην Μυθολογία αναφέρονται πολλές ανθρωποθυσίες που έγιναν με προσταγές Μάντεων, με πιο γνωστή αυτήν της Ιφιγένειας.

 Άγιοι άνθρωποι οι Μάντεις, γεμάτοι Απολλώνιο Πνεύμα…

 Ακόμα, οι Δελφοί έλεγχαν τον αποικισμό. Η ίδρυση αποικίας από μια πόλη απαιτούσε διάφορες θρησκευτικές τελετές, προφανώς και πάλι σχετικές με την λατρεία των νεκρών που οι άποικοι εγκατέλειπαν, και οπωσδήποτε, έγκριση ή και διαταγή από το Μαντείο. Ο αδελφός του Λεωνίδα Δωριεύς, έφυγε με δυσαρεστημένους Σπαρτιάτες να ιδρύσει αποικία, χωρίς να συμβουλευτεί τους Δελφούς. Προσπάθησε να εγκατασταθεί στην Λιβύη και μετά στην Ιταλία, και μετά από πολλές αποτυχίες, σκοτώθηκε. Η κακή του τύχη αποδόθηκε στο ότι δεν ρώτησε το Μαντείο! Όταν όμως οι καλόγεροι στο Βυζάντιο έλεγαν πως το κράτος καταστρέφεται από τις αμαρτίες των Χριστιανών, ανοίγουν οι ασκοί του Αιόλου της «Ιστορίας», ενώ ο Απόλλων θεωρείται θεός του φωτός και της λογικής…

 Άλλη εκπληκτική ιστορία αποικισμού, είναι αυτή του βασιλιά της Θήρας Γρίννου. Είχε πάει στους Δελφούς να ρωτήσει για διάφορα, αλλά η Πυθία του είπε μόνο πως πρέπει να χτίσει  μια πόλη στην Λιβύη. Ο Γρίνος απάντησε πως α) είναι γέρος και αυτή είναι δουλειά για νέους, και β) που είναι αυτό το Λιβύη;

 Για να μάθει να μην αντιμιλάει στο θεό και να καταλάβει πως έπρεπε να διαβάζει Γεωγραφία στο σχολείο, ο Απόλλων του τράβηξε μια εφτάχρονη ξηρασία στο νησί, που μόνο ένα δέντρο δεν ξεράθηκε. Τη λύση έδωσε ένας Κρητικός ναυτικός, ο Κορώβιος, μαζί με κάτι Σαμιώτες. Έτσι χτίστηκε η Ελληνική αποικία της Κυρηναϊκής. Για δες κάτι συμπτώσεις. Από αυτή την αποικία διαδόθηκε η λατρεία του Αιγυπτιακού θεού  Αμμούν-Ρα, του Άμμωνα, που ταυτίστηκε με το Δία, και, θεωρούμενος ως μπαμπάς του Μεγαλέξανδρου, και πάλι με απόφαση του Μαντείου των Δελφών, εννοείται, οδήγησε στην κατοπινή θεοποίηση των Αλεξανδρινών βασιλέων, και την διαστροφή της Ελληνικής θρησκείας πριν αυτή προλάβει καλά- καλά να καθιερωθεί απόλυτα.

Μέχρι και το ντύσιμο των γυναικών καθόριζαν οι Δελφοί. Ο βασιλιάς των Μεγάρων Νίσος, είχε αφήσει ευχή και κατάρα στις Μεγαρίτισσες να ντύνονται όπως η μακαρίτισσα Θηβαία γυναίκα του Αβρώτη. Οι Θηβαίες ντύνονταν πολύ αυστηρά, με μπούρκα. Μόνο τα μάτια τους έβλεπες, λένε. Οι Μεγαρίτισσες διαμαρτύρονταν, και κάθε τόσο οι ταλαίπωροι Μεγαρίτες ρώταγαν τους Δελφούς αν οι γυναίκες τους μπορούσαν να ντυθούν πιο μοντέρνα. Οι Δελφοί, όμως, ήταν άτεγκτοι. Μπούρκα και πάλι Μπούρκα, πάντα μέσα στο Απολλώνιο πνεύμα του Αλλάχ.  Τελικά, όλα από την Ελλάδα προέρχονται!

Οι Δελφοί είχαν χρησμοδοτήσει και υπέρ της ομοφυλοφιλίας, ειδικά για τη σχέση του Μελάνιππου και του Χαρίτωνα που τους αποκάλεσαν οδηγούς των θνητών στη θεϊκή αγάπη. Οι δυο εραστές είχαν προσπαθήσει να ανατρέψουν τον Τύραννο Φάλαρι στον Ακράγαντα.

Ο Ηρόδοτος λέει πως οι Αθηναίοι έκρυβαν με κάθε προφύλαξη στο ναό του Ερεχθείου χρησμούς με πολιτική σημασία, που έκριναν πως δεν έπρεπε να γίνουν γνωστοί στους άλλους Έλληνες. Ο Βασιλιάς της Σπάρτης Κλεομένης τους άρπαξε από τα χέρια της Ιέρειας, και φαίνεται πως όλο το πολιτικό σκηνικό άλλαξε μετά από αυτό. Γενικά, οι χρησμοί συλλέγονταν και αποθηκεύονταν, και κατόπιν τους μελετούσαν σε κάθε ευκαιρία, για να δουν αν η παρούσα συγκυρία ταίριαζε με κάποιον.

Εννοείται πως τα Μαντεία επενέβαιναν και στους εμφύλιους πολέμους, που ήταν ένα μόνιμο φαινόμενο στην αρχαία Ελλάδα. Άλλες φορές δεν έπαιρναν σαφή θέση, αλλά συχνά διάλεγαν μια πλευρά και την υποστήριζαν φανατικά. Στην σύγκρουση Θήβας-Σπάρτης, το Μαντείο του Τροφωνίου παραχώρησε μέχρι και μια αρχαία Μεσσηνιακή ασπίδα που του ήταν αφιερωμένη, για να χρησιμοποιηθεί σαν έμβλημα από τη Θήβα. [Οι Μεσσήνιοι ήταν αρχαίοι εχθροί της Σπάρτης και η ασπίδα ανήκε στον Αριστομένη, τον μεγαλύτερο ήρωά τους]  Η Σπάρτη, η δυνατότερη πόλη, συντρίφτηκε.         

 Το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι ο χρησμός του Πελοποννησιακού πολέμου. Δεν χρειάζονταν Μαντείο για να προβλεφθεί η Σπαρτιατική νίκη, αλλά η μακρόχρονη αντίσταση των Αθηναίων. Οι Δελφοί ξεπέρασαν κατά πολύ τα όρια μιας πρόβλεψης, και προπαγάνδισαν ανοιχτά την <<Θεάρεστη>> αποστολή της Σπάρτης. Η Πυθία μουρμούρισε πως ο θεός θα βοηθήσει την Σπάρτη <<και καλούμενος και άκλητος>>, δηλ.  είτε το ζητήσουν είτε όχι οι Σπαρτιάτες!

Ο Θουκυδίδης, ένας ιστορικός που βασίζεται στη λογική ανάλυση των γεγονότων, (τραγικά λανθασμένη μέθοδος όσον αφορά την αρχαία Ελλάδα) δεν μπορεί, όσο και να θέλει, να κρύψει τη δράση των Μαντείων μόλις ξέσπασε ο Πελοποννησιακός Πόλεμος:

«Πολλές προφητείες κυκλοφορούσαν από στόμα σε στόμα και πολλούς χρησμούς τραγουδούσαν οι χρησμολόγοι, τόσο στις πόλεις που ετοιμάζονταν να πολεμήσουν όσο και στις άλλες. Λίγο πριν είχε σειστεί η Δήλος τόσο δυνατά  όσο ποτέ πριν, όσο θυμόταν οι Έλληνες. Λέγανε και πίστευαν πως είναι σημάδι για όσα θα συμβαίνανε.  Αν μάλιστα  γίνονταν κάτι άλλο παρόμοιο, το ξεψάχνιζαν…»[1]

  Έτσι, τα Μαντεία φέρουν την ευθύνη πολλών εμφυλίων συγκρούσεων, όπου συμμετείχαν φανατίζοντας την πλευρά που επέλεγαν. Επίσης, οι Δελφοί κήρυσσαν οι ίδιοι <<Ιερούς Πολέμους>> για να καταστρέψουν Πόλεις που δεν σέβονταν τα δικαιώματά τους. Οι Φωκείς μετοικίστηκαν και η Πόλη Κρίσα ισοπεδώθηκε, σαν αποτέλεσμα αυτών των πολέμων. Έτσι, τα Μαντεία είχαν ενεργό ρόλο σε αυτόν τον εφιάλτη της Ελλάδας, τους εμφύλιους πολέμους.

 Η συμμετοχή των Μαντείων στη διεθνή πολιτική ήταν ακόμα πιο καταστροφική για την Ελλάδα. Σε ειδικό κεφάλαιο θα αναλύσουμε τη στάση των Δελφών. Εδώ ας πούμε απλά, πως οι Δελφοί συμμάχησαν απροκάλυπτα με όλους τους κατακτητές της Ελλάδας, τους Λυδούς, τους Πέρσες και τους Ρωμαίους. Η κατάκτηση της Ελλάδας έπρεπε να περάσει από τους Δελφούς, με το τάισμα των ιερέων τους.

 Αν παραδεχτούμε πως ο τελευταίος χρησμός της Πυθίας, που αναγνώριζε την πτώση του Δωδεκάθεου, δεν είναι κατασκευασμένος από κάποιον Χριστιανό συγγραφέα, τότε μπορούμε να πούμε πως οι Δελφοί, τελικά, παράδοσαν ακόμα και την ίδια τους την υπόσταση στους Χριστιανούς! Πάντως αυτό δεν είναι αντιφατικό με την προηγούμενη δράση τους. Βλέποντας πως χάνουν την θέση τους έτσι κι’ αλλιώς, κατάφεραν μολοντούτο να την πουλήσουν.  Γιατί να μην το κάνουν, μια που είχαν πουλήσει όλα τα άλλα, και κυρίως την ίδια την πατρίδα τους;

 Κανείς δεν τόλμησε, μέχρι και τα κλασσικά χρόνια, να αμφισβητήσει την προφανή απάτη των κατασκευασμένων από τους Μάντεις χρησμών. Η πίστη του κόσμου ήταν ακλόνητη, και όσοι είχαν συνειδητοποιήσει την απάτη, προσπαθούσαν να την εκμεταλλευτούν αντί να την ξεσκεπάσουν.

 Τυπικό παράδειγμα τα <<ξύλινα τείχη>>, ο χρησμός που χρησιμοποίησε παρερμηνεύοντας τον ο Θεμιστοκλής για να πείσει τους Αθηναίους να ριχτούν στη θάλασσα. Αν τους ζήταγε να αγνοήσουν τον χρησμό, να μην κατασκευάσουν ξύλινες οχυρώσεις, [Η Πυθία μίλησε για ξύλινα τείχη γιατί δεν υπήρχε χρόνος να χτιστούν πέτρινα] και να μπουν στα καράβια, η πρότασή του θα είχε απορριφθεί, και ο ίδιος θα είχε κατηγορηθεί ως ασεβής. Η συνέχεια της μελέτης θα δώσει πολλά τέτοια παραδείγματα.

  Ο Μέγας Αλέξανδρος είχε για Μάντη τον Αρίστανδρο από την Τελμησσό της Λυκίας, που ήδη αναφέραμε. Πριν από τη μάχη στα Γαυγάμηλα, ο Μάντης είδε έναν αητό να πετάει πάνω από το πεδίο και τον έδειξε στο στρατό, ξεσηκώνοντάς τον. Τη νύχτα πριν από τη μάχη, ο Μάντης και ο Αλέξανδρος απομονώθηκαν κάνοντας μυστικές τελετές στη θεότητα Φόβο. (Πλούταρχος, «βίος Αλεξάνδρου», 31, 9) Ο Αλέξανδρος δεν είχε ξυπνημό το πρωί της μάχης…

 Ο Αρίστανδρος ήταν από τους πλέον πετυχημένους Μάντεις της αρχαιότητας. Σύμφωνα με τον Ρωμαίο ιστορικό Φροντίνο, ήξερε και κόλπα.  Είχε γράψει ένα χρησμό στο χέρι του με τέτοιο τρόπο που να γίνει ορατός αφού μουσκεύονταν πρώτα με το αίμα του θυσιασμένου ζώου. Έτσι, σκηνοθέτησε ένα θαύμα, για να προβλέψει τη νίκη του Αλέξανδρου.  Τύφλα να ‘χει η Αθανασία του Αιγάλεω. Η ψυχολογία της εποχής ήταν τέτοια, που δεν μπορεί να υποτιμηθεί η συνεισφορά του Αρίστανδρου στις Ελληνικές νίκες. Προσωπικά, την θεωρώ ισάξια με αυτή του Αλέξανδρου.

  Όταν διαβάζουμε τον Πλούταρχο, τον Παυσανία ή τον Ηρόδοτο, πχ, νομίζουμε πως ο σκοπός  της μελέτης τους είναι να αποδείξουν με κάθε τρόπο πως οι χρησμοί που δόθηκαν για τα κρίσιμα γεγονότα που περιγράφουν, επιβεβαιώθηκαν ιστορικά. Αυτή είναι η μέθοδος συγγραφής της ιστορίας τους. <<Και έτσι επιβεβαιώθηκε ο χρησμός>>, σημαίνει το τέλος της αφήγησης, όπως λέμε σήμερα <<και ζήσαν αυτοί καλά και μείς καλύτερα>>.

 ΠΗΓΗ https://sites.google.com/site/archaiaelladaealetheia/to-ierateio-sten-archaia-ellada