Η ιστορία της αρχαίας θεσσαλικής πόλης

Το πέρασμα από τους γνωστούς οργανωμένους οικισμούς, που συνθέτουν την οικιστική εικόνα της πλούσιας θεσσαλικής πεδιάδας στα προϊστορικά χρόνια, στις θεσσαλικές αστικές κοινότητες των ιστορικών χρόνων αποτελεί στις αρχές του 21ου αι. ένα από τα πιο επίκαιρα θέματα της θεσσαλικής έρευνας.Αφετηρία των προβληματισμών αποτελεί η θεσσαλική οικιστική του Ομηρικού Καταλόγου των Νεών 1, στον οποίο γίνεται αναφορά σε εννέα βασίλεια και τους ηγεμόνες τους, που καταλαμβάνουν την έκταση της μετέπειτα Θεσσαλίας αλλά και έδαφος των περιοίκων λαών, χωρίς όμως άμεση σχέση με την ιστορική και πολιτική σύνθεση της θεσσαλικής οικιστικής ιστορίας των κλασικών χρόνων. Επίσης, το ομηρικό κείμενο παραδίδει είκοσι εννέα πόλεις που περιλαμβάνονται στην επικράτεια των ανωτέρω εννέα βασιλείων, από τις οποίες μερικές είναι άμεσοι πρόγονοι των πόλεων των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων (π.χ. Τρίκκα). Μερικές από αυτές τις ομηρικές πόλεις έχουν ταυτιστεί με ασφάλεια (π.χ. Φερές), ενώ άλλες παραμένουν αταύτιστες (π.χ. Οιχαλία) 2. Επιπλέον, οι «θεσσαλικές» πόλεις του Ομηρικού Καταλόγου έχουν συσχετιστεί ενίοτε με τα οικιστικά λείψανα των μυκηναϊκών χρόνων στη θεσσαλική πεδιάδα 3, αλλά ακόμη ειδικότερα με αυτά του τέλους της μυκηναϊκής εποχής 4.
Οι τελευταίες αρχαιολογικές έρευνες για τους οικισμούς της μυκηναϊκής Θεσσαλίας 5 δεν δείχνουν ριζικές κοινωνικές αλλαγές αμέσως μετά την καταστροφή των μυκηναϊκών ανακτόρων, ενώ στη συνέχεια -σύμφωνα και με τις πρόσφατες ανασκαφές σε γεωμετρικούς τάφους στο Αερινό- υπάρχει εκτεταμένη επαναχρησιμοποίηση μυκηναϊκών θολωτών τάφων στα γεωμετρικά χρόνια 6, μια πρακτική η οποία γενικεύεται σε όλη τη θεσσαλική πεδιάδα 7. Ταυτόχρονα, ο Br. Helly, αναδεικνύει τη σημασία αυτού του «αχαϊκού υπόβαθρου», των ντόπιων δηλαδή πληθυσμών της Θεσσαλίας των αρχών της 1ης χιλιετίας, στη δημιουργία της αναμεμειγμένης θεσσαλικής διαλέκτου των ιστορικών χρόνων και τοποθετεί την έλευση των Θεσσαλών στη Θεσσαλία αρκετά αργότερα, στα τέλη του 8ου και αρχές του 7ου αιώνα π.Χ. 8Τα δεδομένα αυτά που φέρνουν στο προσκήνιο το ντόπιο πληθυσμό της θεσσαλικής πεδιάδας στο πέρασμα από τα μυκηναϊκά χρόνια στους λεγόμενους «σκοτεινούς αιώνες» φαίνεται ότι, εκτός από τα διαλεκτικά δεδομένα και τα ευρήματα από τους θεσσαλικούς τάφους, μπορούν να συμβαδίσουν και με την τοπική παραγωγή κεραμικής 9 και κυρίως να συνδυαστούν με τα αρχαιολογικά δεδομένα της θεσσαλικής οικιστικής. Συγκεκριμένα, τα ανασκαφικά ευρήματα των τελευταίων δεκαετιών υποδεικνύουν την παρουσία εκτεταμένων οικισμών -όπως η Λάρισα, οι Φερές, η Νέα Ιωνία Βόλου, κλπ.- στη θεσσαλική πεδιάδα, οι οποίοι χρονολογούνται ήδη από τα Γεωμετρικά ή και τα Πρωτογεωμετρικά χρόνια 10.

Στον επιστημονικό διάλογο για την ιστορία των πρώτων αυτών πόλεων της ιστορικής περιόδου εμπλέκεται μοιραία και η μαρτυρία του Θουκυδίδη για έλευση και συγκέντρωση νέων πληθυσμιακών στοιχείων στη θεσσαλική πεδιάδα -των «Θεσσαλών»-, με αφετηρία τη βορειοδυτική ηπειρωτική χώρα 11. Ο ιστορικός μας πληροφορεί ότι οι «Θεσσαλοί» μετά την άφιξή τους στις δυτικές υπώρειες της θεσσαλικής πεδιάδας, στη θέση της Ομηρικής Άρνης, αναγκάζουν τους παλαιότερους κατοίκους της θεσσαλικής πεδιάδας, τους Βοιωτούς, να μεταναστεύσουν νοτιότερα στη Βοιωτία των ιστορικών χρόνων, 60 χρόνια μετά τα Τρωϊκά. Πρόσφατα, ο χρόνος της άφιξης των Θεσσαλών στη θεσσαλική πεδιάδα προσδιορίζεται στα τέλη του 8ου ή στις αρχές του 7ου αι. π.Χ. 12.
Ήδη, από τον 7ο αι. π.Χ., παρατηρείται στο θεσσαλικό χώρο εκτεταμένη παρουσία οργανωμένων πόλεων σε όλη τη γεωγραφική επιφάνεια της θεσσαλικής πεδιάδας, οι οποίες προκάλεσαν τη μεταμόρφωση της οικιστικής πραγματικότητας των ομηρικών βασιλείων, δημιουργώντας αυτόνομες διοικητικές ενότητες με μικρότερη χωροταξική δικαιοδοσία 13. Οι θεσσαλικές πλέον αυτές αυτοδύναμες πόλεις αποτελούσαν τις έδρες των θεσσαλικών αριστοκρατικών οικογενειών που κατείχαν μεγάλες εκτάσεις γης και στρατιωτικές δυνάμεις οργανωμένες με βάση το περίφημο θεσσαλικό ιππικό 14. Έτσι, στην αρχαϊκή εποχή, σύμφωνα και με τα έργα της λυρικής ποίησης και κυρίως του Πινδάρου που υμνούν τις θεσσαλικές αριστοκρατικές οικογένειες, ο αστικός βίος της Θεσσαλίας διευθετείται από τους επιμέρους  αυτούς αριστοκρατικούς οίκους που επιδίδονται σε μια σειρά ενεργειών  που τονίζουν το κύρος τους μέσα και έξω από τα όρια της Θεσσαλίας: οργανώνουν τοπικούς αθλητικούς αγώνες, συνάπτουν δεσμούς φιλίας και συγγένειας με αντίστοιχες οικογένειες εκτός Θεσσαλίας και γίνονται γνωστοί στα μεγάλα πανελλήνια θρησκευτικά κέντρα 15.
Επιπλέον, ο εύρωστος βίος των θεσσαλικών πόλεων των αρχαϊκών χρόνων μαρτυρείται και από τα αντίστοιχα αρχαιολογικά ευρήματα. Συγκεκριμένα, κατά τον 7ο αι. π.Χ., είναι εμφανής η παρουσία άφθονων και ακριβών αναθημάτων σε θεσσαλικά ιερά, όπως της Αθηνάς Ιτωνίας στη Φίλια, της Εννοδίας και του Δία Θαύλιου στις Φερές, της Αθηνάς Πολιάδας στους Γόννους και τις Φθιώτιδες Θήβες 16. Επίσης, στον 6ο αι. π.Χ. υπάρχουν αξιόλογα έργα μνημειακής θεσσαλικής θρησκευτικής αρχιτεκτονικής, όπως για παράδειγμα οι ναοί του Απόλλωνα στο Μοσχάτο και την Κορόπη 17.

Ταυτόχρονα, στα αρχαϊκά χρόνια, ο πλούτος και η δύναμη των θεσσαλικών πόλεων σχετίζεται με το θεσσαλικό επεκτατισμό στο Νότο και την κυριαρχία πάνω στους περίοικους Αχαιούς Φθιώτες και τα υπόλοιπα έθνη της Κοιλάδας τους Σπερχειού, στο τέλος του 7ου και τις αρχές του 6ου αι. 18. O θεσσαλική επέκταση στο Νότο προφανώς άγγιξε και την ίδια τη Βοιωτία, όπου και σημειώθηκε η μάχη της Κερεσσού, ενώ επίσης κατά τον Α΄ Ιερό πόλεμο οι Θεσσαλοί έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο στη μεταφορά της τοπικού χαρακτήρα Πυλαϊκής Αμφικτιονίας από την Ανθήλη στους Δελφούς 19.
Την ίδια περίπου εποχή, στο τέλος του 6ου αι. π.Χ., φαίνεται ότι συντελείται και η διοικητική οργάνωση της γεωγραφικής επικράτειας του κυρίως θεσσαλικού χώρου σε τέσσερις «τετράδες» -την Πελασγιώτιδα, τη Θεσσαλιώτιδα, την Ιστιαιώτιδα και τη Φθιώτιδα-, οι οποίες αποτέλεσαν και τη βάση της πολιτικής και στρατιωτικής οργάνωσης της Θεσσαλίας κατά τους επόμενους αιώνες 20. Η νέα αυτή διευθέτηση αποδίδεται –από τον Αριστοτέλη 21 - σε ένα μέλος της αριστοκρατικής οικογένειας των Αλευαδών της Λάρισας, τον Αλεύα τον Πυρρό 22. Η σχέση των τετράδων με τη θεσσαλική οικιστική συντελείται από το γεγονός ότι κάθε τετράδα αποτελούνταν κατά βάση και εξ’ορισμού από τέσσερις θεσσαλικές πόλεις, στις όποιες αντιστοιχούσε ένας συγκεκριμένος αριθμός μερίδων γης και οι οποίες προμήθευαν το θεσσαλικό κράτος με ένα συγκεκριμένο αριθμό μονάδων πεζικού και ιππικού 23.

Επίσης έχει υποστηριχθεί ότι, ήδη από τα τέλη του 6ου αι. π.Χ. έως και την εποχή της βασιλείας του Φιλίππου Β΄, οι Θεσσαλοί ήλεγχαν και τους κατοίκους των γειτονικών, περίοικων στην κυρίως Θεσσαλία περιοχών, δηλαδή τους Περραιβούς και τους Μάγνητες στα βόρεια και βορειοανατολικά, τους Αχαιούς Φθιώτες στο νότιο, τους Δόλοπες στα νοτιοδυτικά και ακόμη τους Αινειάνες, Μαλιείς και Οιταίους, νοτιότερα στην Κοιλάδα στου Σπερχειού 24. Πάραυτα, αρκετές από τις περιοχές αυτές φαίνεται ότι διέθεταν την εποχή αυτή αυτονομία, αφού συνήθως αναφέρονται ως ανεξάρτητα έθνη από τους αρχαίους συγγραφείς, αλλά και από τους πρώϊμους ήδη καταλόγους της Δελφικής Αμφικτιονίας, ενώ τέλος κόβουν και τα δικά τους νομίσματα 25. Γενικά, η πολιτική κατάσταση των περίοικων αυτών περιοχών χαρακτηρίζεται ως περίπλοκη και παραμένει ως ένα βαθμό δυσδιάγνωστη, αφού οι περίοικοι αυτοί λαοί αναφέρονται επίσης από τις ίδιες πηγές και ως «σύμμαχοι» των Θεσσαλών 26.
Για παράδειγμα, όσον αφορά στη Μαγνητική χερσόνησο, αν και οι Μάγνητες αναφέρονται από το Θουκυδίδη ως «υπήκοοι» των Θεσσαλών 27, ωστόσο το τοπωνύμιο «Μαγνησία» αναφέρεται στις αρχαίες πηγές της εποχής ως ανεξάρτητο από τη Θεσσαλία, ενώ και το εθνικό «Μάγνης» είναι γνωστό από τα σύγχρονα κείμενα του Ηρόδοτου και του Θουκυδίδη, αλλά και από τα επιγραφικά κείμενα της Δελφικής Αμφικτυονίας του 4ου αι. π.Χ. 28.
Την ίδια εποχή, από τα τέλη του 6ου αι. έως και τα τέλη του 4ου αι. π.Χ., η θεσσαλική επικράτεια διευρύνει τα σύνορά της και προς ανατολάς. Ειδικότερα, η τετράδα Πελασγιώτιδα, η οποία κατελάμβανε το ανατολικό τμήμα της εύφορης θεσσαλικής πεδιάδας, διεύρυνε τα διοικητικά όρια της αναζητώντας με αυτό τον τρόπο διέξοδο στη θάλασσα και στα μεγάλα λιμάνια των ανατολικών θεσσαλικών ακτών. Την εποχή αυτή ενσωματώθηκαν σε αυτή οι πόλεις της μικρής πεδιάδας στο μεγαλύτερο φυσικό λιμάνι της Θεσσαλίας στον Παγασητικό κόλπο –η Ιωλκός, οι Παγασές, οι Αμφανές, κλπ.- αλλά και νοτιότερα, η Πύρασος, το δεύτερο μεγάλο λιμάνι της περιοχής 29. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, οι Θεσσαλοί προσέφεραν την Ιωλκό στον εξόριστο τύραννο των Αθηνών Ιππία το 510 π.Χ., γεγονός που δείχνει ότι η περιοχή αυτή ήταν υπό την κυριαρχία τους, ήδη από τον 6ο αι. π.Χ. 30. Μετά το άνοιγμα της τετράδας Πελασγιώτιδας προς τη θάλασσα, η αρχαία πόλη των Φερών, που ανήκε στην Πελασγιώτιδα, χρησιμοποιούσε πλέον ως επίνειό της τις Παγασές, στο μυχό του Παγασητικού κόλπου 31.

Φυσικά η πράξη αυτή επεκτατισμού ορισμένων πόλεων των θεσσαλικών τετράδων πάνω σε πόλεις των περίοικων περιοχών 32 προφανώς συνδέεται άμεσα με τις αντιμαχίες που ξέσπασαν μεταξύ των μεγάλων θεσσαλικών οικισμών κατά την κλασική περίοδο, μετά τις επεμβάσεις των Περσών με τον Ξέρξη το 480 π.Χ. 33. Γνωστοί είναι οι ανταγωνισμοί μεταξύ Φαρσάλου, Λάρισας και Φερών για την πανθεσσαλική ηγεμονία, όπως και η επικράτηση των Φερών με τους τυράννους Λυκόφρωνα και Ιάσονα (380-370 π.Χ.) -ο οποίος εκλέχθηκε ταγός των Θεσσαλών και επέβαλε φόρους σε περίοικες περιοχές- αλλά και των διαδόχων τους 34.
Επίσης οι Θεσσαλοί, κατά το διάστημα μετά τους Περσικούς πολέμους  και κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο και αργότερα, άλλοτε αποστασιοποιούνται και άλλοτε συμμετέχουν ενεργά στην πολιτική των πόλεων της Νότιας Ελλάδας, όπως δείχνει και η σύναψη συνθήκη με τους Αθηναίους το 361 π.Χ. 35.
Η συγκεκριμένη πολιτική και διοικητική κατάσταση, με τις κυρίαρχες πόλεις στο εσωτερικό της Θεσσαλίας, φαίνεται όμως ότι παίρνει τέλος επίσης μέσα στα όρια του 4ου αι. π.Χ., με την έλευση στη Θεσσαλία του Μακεδόνα βασιλιά Φιλίππου Β΄. Ο Φίλιππος έθεσε υπό τον έλεγχό του τις βορειοανατολικές περίοικες περιοχές, και συγκεκριμένα τις πόλεις της Περραιβίας –π.χ. την Περραιβική Τρίπολη- και της Μαγνησίας 36 -κατέλαβε τις Παγασές τo 353 π.Χ. 37-, δίνοντας τέλος αφενός στην κυριαρχία των Λαρισαίων επί της Περραιβίας 38 και αφετέρου στην κυριαρχία των Φερών στις πόλεις του μυχού του Παγασητικού. Είναι γνωστή από τις πηγές η δυσαρέσκεια των Θεσσαλών, για το γεγονός ότι πλέον ο Φίλιππος και οι Μακεδόνες επωφελούνται από τη συλλογή των φόρων που επιφέρει η διακίνηση του εμπορίου στο μεγαλύτερο θεσσαλικό λιμάνι 39. Πάραυτα, οι πόλεις του λιμανιού δεν φαίνεται την εποχή αυτή να έχουν χάσει την αυτοτέλειά τους απέναντι στους Μακεδόνες, αφού τουλάχιστον δύο από αυτές –η Ιωλκός και οι Παγασές- κόβουν τα δικά τους νομίσματα στον 4ο αι. π.Χ., στα οποία αναφέρονται τα αντίστοιχα εθνικά «Ιωλκέων» και «Παγασαίων» 40. Έχει επίσης υποστηριχθεί ότι, προφανώς με τη θέληση του Φιλίππου Β΄, μαγνητικοί πληθυσμοί της νότιας Πιερίας μετακινήθηκαν νοτιότερα και εγκαταστάθηκαν στο μυχό του Παγασητικού κόλπου. Η εγκατάσταση αυτή συνδέθηκε και με την ίδρυση της κλασικής πόλης του 4ου αι. π.Χ. στο λόφο της Γορίτσας 41.

Ταυτόχρονα, τον 4ο αι. π.Χ. στη Θεσσαλία και τις νότιες περίοικες περιοχές παρατηρείται έντονη οικιστική δραστηριότητα, αφού πολλές πόλεις επανιδρύονται ή ακόμη πολλές μικρές κοινότητες ενώνουν τις δυνάμεις τους -μερικές φορές με την προτροπή των Μακεδόνων βασιλέων- δημιουργώντας -με διοικητικούς ή φυσικούς συνοικισμούς-, μεγάλα αστικά κέντρα. Για παράδειγμα, η Πύρασος, η Φυλάκη και άλλες γειτονικές πόλεις της Αχαΐας Φθιώτιδας συνενώθηκαν με συνοικισμό και έτσι δημιουργήθηκαν οι ονομαστές Φθιώτιδες Θήβαι 42, η ίδρυση των οποίων έχει αποδοθεί στον Κάσσανδρο 43. Επίσης, στο τέλος του 4ου αι. π.Χ., ιδρύεται στην Αχαΐα Φθιώτιδα -με επέμβαση του Δημήτριου Πολιορκητή- και η Νέα Άλος στην πεδιάδα του Αλμυρού, η οποία διαδέχθηκε την ομώνυμη κλασική πόλη που είχε καταστραφεί το 346 π.Χ. από τον Παρμενίωνα και η εδαφική επικράτεια της οποίας αποδόθηκε στη Φάρσαλο 44. Τέλος, το γειτονικό Ναρθάκιον επανιδρύεται στο τέλος του 4ου αι. π.Χ, προφανώς επίσης με παρέμβαση του Δημητρίου ΙΙ 45. Ταυτόχρονα, στη Δυτική Θεσσαλία, τρεις πολίχνες της τετράδας Εστιαιώτιδας ενώθηκαν με συνοικισμό και δημιούργησαν τη γνωστή Μητρόπολη, στην οποία συνοικίστηκαν κατά τους επόμενους δύο αιώνες και άλλες γειτονικές πόλεις, όπως το Ονθύλιον, οι Πολίχνες, η Ιθώμη, κλπ 46. Τέλος, στην ίδια τετράδα Εστιαιώτιδα, οι θεσσαλικοί Γόμφοι επανιδρύθηκαν, με παρέμβαση του Φιλίππου Β΄, και ονομάστηκαν Φίλιπποι ή Φιλιππόπολη 47.
Αργότερα, στον 3ο αι. π.Χ., η κυριαρχία των Μακεδόνων στο θεσσαλικό χώρο φαίνεται ότι δεν επέφερε ριζικές αλλαγές στη χωροταξική διάρθρωση και διοικητική οργάνωση του θεσσαλικού χώρου, ειδικά στο πρώτο μισό του 3ου αι., κατά τη διάρκεια της ειρηνικής βασιλείας του Δημητρίου Πολιορκητή (294/3-240/39 π.Χ.) 48. Το 294/3 π.Χ., ο Δημήτριος Πολιορκητής ίδρυσε τη Δημητριάδα, με συνοικισμό των πόλεων του λιμανιού στο μυχό του Παγασητικού κόλπου και των μικρότερων κοινοτήτων της Μαγνητικής χερσονήσου, οι οποίες μετατράπηκαν –σύμφωνα με ύστερες πηγές- σε κώμες της νέας πόλης. Η Δημητριάδα αποτέλεσε μακεδονικό βασίλειο και έδρα του μακεδονικού στρατού και στόλου, αλλά και διεθνές εμπορικό λιμάνι στο οποίο συνωστίστηκαν παλιοί τοπικοί μαγνητικοί και θεσσαλικοί πληθυσμοί, Μακεδόνες, Έλληνες από όλη την υπόλοιπη Ελλάδα αλλά και ξένοι από όλη την ανατολική Μεσόγειο 49. Επίσης, κάποιες νέες οικιστικές κοινότητες, όπως ο Γονοκόνδυλος, η Ελάτεια και η Ριζούς, ιδρύονται από τους Μακεδόνες στα φυσικά περάσματα που οριοθετούν τα βορειοανατολικά σύνορα της Θεσσαλίας και της Μαγνητικής χερσονήσου με τη Μακεδονία 50. Στις πόλεις αυτές, όπως και σε πολλές άλλες θεσσαλικές πόλεις, κατοικούν πλέον και μακεδονικοί πληθυσμοί 51, ενώ μακεδονικές φρουρές είναι επίσης εγκατεστημένες σε αρκετές από αυτές, όπως στον Άτραγα της Πελασγιώτιδας 52. Τέλος, η διακυβέρνηση των θεσσαλικών πόλεων κατά τον 3ο αι.  π.Χ. συμπεριλαμβάνει παλιά και νέα θεσμικά όργανα, όπως οι «ταγοί» και οι «επιστάτες» αντίστοιχα, ενώ οι Μακεδόνες βασιλείς συχνά δηλώνουν τη βούλησή τους αποστέλλοντας στις πόλεις βασιλικές επιστολές και διατάγματα 53.Κατά το τελευταίο τέταρτο του 3ου αι. και στις αρχές του 2ου αι. π.Χ., επί της βασιλείας του Αντιγόνου Γ΄ Δώσονος και αργότερα τουΦιλίππου του Ε΄, πολλές πόλεις της Αχαΐας Φθιώτιδας, αλλά και των νοτιότερων περίοικων περιοχών -Οιταίας, Μαλίδος, Αινίδος- περνούν στην κυριαρχία της ανερχόμενης δύναμης των Αιτωλών 54, οι οποίοι καταφέρνουν να έχουν στον έλεγχό τους και πόλεις της κυρίως Θεσσαλίας, όπως η Φάρσαλος, η Τρίκκα, η Φαλόρια, η Φιλιππόπολις, οι Ευρυμεναί, κλπ, με απώτερο σκοπό να κατακτήσουν το μεγάλο λιμάνι της Δημητριάδας 55. Μέσα σε αυτό το κλίμα αστάθειας, κοινωνικές αναταραχές επικρατούν στις θεσσαλικές πόλεις προετοιμάζοντας την έλευση των Ρωμαίων στο θεσσαλικό ιστορικό προσκήνιο.
Τον 2ο αι. π.Χ., μετά τη μάχη στις Κυνός Κεφαλές και την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας των ελληνικών πόλεων από το Φλαμινίνο, το 196 π.Χ., οι Μακεδόνες υποχωρούν και η Θεσσαλία γίνεται ανεξάρτητη. Η Μαγνησία και η Περραιβία αποτέλεσαν την εποχή εκείνη αυτόνομα Κοινά. Το Α΄ και Β΄ Κοινό των Μαγνήτων (194 και 168 π.Χ. αντίστοιχα) διοικούσε, με έδρα τη Δημητριάδα, την περιοχή του μυχού του Παγασητικού και την μαγνητική χερσόνησο 56. Το 148 π.Χ., στις πόλεις της θεσσαλικής επικράτειας, θα προσαρτηθούν και οι περίοικες περιοχές της Αχαΐας Φθιώτιδας, Μαλίδας, Αινίδας, Δολοπίας, καθώς και το βόρειο τμήμα της περιοχής των Μαγνήτων (Βόρειο Πήλιο, Όσσα) 57.
Κατά τον 1ο αι. μ.Χ., η πόλη των Φερών καταλύεται και η χώρα της ενσωματώνεται στην αυτοκρατορική επικράτεια του Καίσαρα. Επίσης, στα χρόνια της Ρωμαϊκής κυριαρχίας (1ος - 3ος αι. μ.Χ.), τέσσερις μεγάλες θεσσαλικές πόλεις αναπτύχθηκαν ως μεγάλα αστικά κέντρα στην εκτενή θεσσαλική επικράτεια. Πρόκειται για τη Δημητριάδα που πλέον διοικούνταν από το Κοινό των Θεσσαλών, τη Λάρισα και τη Μητρόπολη στην ανατολική και δυτική θεσσαλική πεδιάδα αντίστοιχα, καθώς και την Υπάτη στην περιοχή των πρώην νότιων περιοίκων. Γύρω τους αναπτύχθηκαν ως δορυφόροι μικρότερες πόλεις και οικισμοί 58. Αργότερα, στον 3ο αι. μ.Χ., η Μαγνησία ανήκει πλέον στη μεγάλη ξεχωριστή επαρχία της Θεσσαλίας με πρωτεύουσα τη Λάρισα, ενώ κατά τον 6ο αι. μ.Χ. η Θεσσαλία είχε δεκαεπτά επισκοπές – Λάρισας, Φθιωτίδων Θηβών, Φαρσάλου, Μητρόπολης, Υπάτης, κλπ- , εξαρτώμενες από τη μητρόπολη της Λάρισας 59.
ΠΗΓΗ http://atlasthessalias.culture.gr/-----------------------------------------.html