ΝΑΥΑΓΙΟ: Ε/Γ ΑΘΗΝΑ ΣΤΗ ΣΥΡΝΑ ΤΗΣ ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑΣ ΜΕ 785 ΕΒΡΑΙΟΥΣ ΝΑΥΑΓΟΥΣ

NAME: ATHENA

YEAR OF BUILD: 1893 IN PIRAEUS

TYPE: PASSENGER SHIP

FLAG: GREEK

TONS: 455TNS GROS, 172 TNS NET.

LPP: 49.4 M

BEAM: 7.2 M

BUILDER: MCDOWELL & BARBOUR Co INC

SPEED: 13 KNOTS

RIGGING: STEEL SINGLE SCREW STEAMER, 2 DECKS & SPAR DECK

DIMENSIONS: 162 FEET LONG, 23.6 FOOT BEAM & HOLDS 14 FEET DEEP, FORCASTLE 30 FEET LONG

PROPULSION: TRIPLE EXPANSIONS ENGINE WITH 3 CYLINDERS OF 14.22 & 371/2 INCHES DIAMETER, STROKE 30 INCHES, 77 NOMIMAL HORSE POWER, ENGINE BY MCDOWELL & BARBOUR IN PIRAEUS.

OWNERS: HELLENIC STEAM NAVIGATION (J.McDOWELL & BARBOUR MANAGERS)

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΟΙΟΥ

Απο το 1893 που κατασκευάσθηκε και μέχρι το 1919 που παρέμεινε στην ιδιοκτησία της J. McDOWELL & BARBOUR, MANAGERS δρομολογούνταν συνεχώς σε δρομολόγια Σαρωνικού: ΠΕΙΡΑΙΑΣ, ΑΙΓΙΝΑ, ΜΕΘΑΝΑ, ΠΟΡΟ, ΥΔΡΑ, ΣΠΕΤΣΕΣ, ΠΟΡΤΟ ΧΕΛΙ, ΛΕΩΝΙΔΙΟ, ΠΑΡΑΛΙΑ ΑΣΤΡΟΥΣ, ΝΑΥΠΛΙΟ, ΠΕΙΡΑΙΑΣ. Με εξαίρεση το 1914 όπου για πρώτη φορά δρομολογήται σε δρομολόγιο εξωτερικού: ΧΙΟ, ΣΜΥΡΝΗ, ΜΙΤΥΛΗΝΗ, ΔΑΡΔΑΝΕΛΙΑ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ, ΠΥΡΓΟ, ΒΑΡΝΑ.

Το 1919 αλλάζει πλοιοκτησία καθώς πωλήται στην Ελληνική Εταιρεία Θαλασσίων Επιχειρήσεων του Παληού. Εφημερίδες της 29 Μαϊου 1920 το εμφανίζουν σε δρομολόγια: ΠΕΙΡΑΙΑ, ΧΙΟ, ΣΜΥΡΝΗ, ΣΑΜΟ, ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ, ΜΑΚΡΗ.

Το 1925 το πλοίο πουλήθηκε στην Ελληνική Ατμοπλοϊα τωναδελφών Χατζηκωνσταντή και μπήκε σε διάφορα δρομολόγια, κυρίως στον Κορινθιακό και στο Ιόνιο. Φαίνεται ότι βγήκε σε εφεδρεία το 1935, παρότι έμεινε στα χέρια της εταιρείας μέχρι το 1939, οπότε σε ηλικία 46 ετών, μετά απο 4 χρόνια ακινησίας και εγκατάλειψης βυθίζεται σε πολύ μικρή απόσταση απο το λιμάνι του Πειραιά λόγω της μη συντήρισής του.

Το ίδιο έτος 1939, ανελκύσθηκε απο τους αδελφούς Εμμανουήλ και Δημήτριο Στεφανή, οι οποίοι και το πούλησαν έναντι 40,000,000 δραχμών στην εταιρεία GEORGIOS T. FATSIS & Co. Η εταιρεία αφού άλλαξε τον ατμοστρόβηλο με μηχανή DEAUTZ DIESEL, το πούλησε έναντι 700 χρυσών νομισμάτων σε εταιρεία με έδρα τον Παναμά.

Δεν υπάρχουν ακόμα στοιχεία για την πορεία του πλοίου κατά τη διάρκεια της κατοχής.

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΝΑΥΑΓΙΟΥ

Μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, η Εβραϊκή οργάνωση HAGANAH ναυλώνει διάφορα πλοία τα οποία μεταφέρουν Εβραίους (επιζώντες του ολοκαυτώματος αλλά και άλλους), στην Παλαιστίνη για εποικισμό με σκοπό την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ. Οι Βρετανοί , οι οποίοι έχουν την Εντολή της Παλαιστίνης, αντιδρούν, γιατί αυτός ο εποικισμός τους φέρνει δυσκολίες στον μεταπολεμικό χειρισμό της περιοχής. Οι βρετανοί θεωρούν αυτή την μετακίνηση παράνομη και την αντιμετωπίζουν ως λαθρομετανάστευση. Σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο διεξάγεται ένας ακήρυχτος πόλεμος. Οι Εβραίοι με οποιοδήποτε μέσο (κυρίως δια θαλάσσης) προσπαθούν με οποιοδήποτε μέσο να φτάσουν στην Παλαιστίνη, ενώ οι Βρετανοί προσπαθούν να τους αποτρέψουν, κυρίως με το πολεμικό τους ναυτικό. Σε κάθε ταξίδι η HAGANAH δίνει ένα κωδικό όνομα στο πλοίο.

Aboard%20providence1 — ΝΑΥΑΓΟΙ ΤΟΥ ΑΘΗΝΑ

Η ναύλωση, η μετονομασία και η προετημασία της αποστολής του πλοίου έγινε στο λιμάνι του Πειραιά. Επικεφαλής της αποστολής ήταν το μέλος της PALYAM, Gad Lesker και μέλη της ομάδας που συνόδευε την αποστολή οι: Abraham Lichovsky, Zvi Taitel και David Baumgarten. Το πλοίο ξεκίνησε απο το λιμάνι Bakar της τότε Γιουγκοσλαβίας, με 785 Εβραίους παράνομους μετανάστες. Το πλοίο, σύφφωνα με το σχέδιο της προκαθορισμένης πορείας του, επι δύο ευδομάδες ακολουθούσε παραπλανητικές διαδρομές, προκειμένου να μην εντοπισθεί απο τους Βρετανούς οι οποίοι προσπαθούσαν με κάθε μέσο να αποτρέψουν τον εποικισμό της Παλαιστίνης και την δημιουργεία του κράτους του Ισραήλ. Όταν έυθασε στο Αιγαίο, επικρατούσε σφοδρή θαλασσοταραχή, αναγκάζοντας το πλοίο να ακολουθεί συνεχείς πορείες ανάμεσα στα νησιά προκειμένου να αποφύγει τους ισχυρούς ανέμους που καθοστούσαν το ταξίδι εξεραιτικά επίπονο για τους ανθώπους και άκρως επικίνδυνο για το σκάφος, περιμένοντας να κοπάσει ο καιρός. Η έθεση του σκάφους στην ανοιχτή θάλασσα με κατεύθυνση το ισραήλ κρίθηκε απαγορευτική.

Στις 7 Δεκεμβρίου, καταυθάνει στη νησίδα Σύρνα ή Σειρήνα, του νησιωτικού συμπλέγματος της Αστυπάλαιας, όπου ήταν προγραμματισμένο να συναντήσει βάρκα που μετέφερε μέλη του πληρώματος (απόδειξη ότι η Σύρνα ήταν κομβικό σημείο στην μετακίνηση των παράνομων Μεταναστών). Ο καιρός όμως δεν επέτρεψε την πρόσβαση στο προκαθορισμένο σημείο και την συνάντηση. Ο πλοίαρχος όμως, σύμφωνα με αναφορές, ύστερα απο απαίτηση του επικεφαλής της αποστολής Gad Lesker (προφανώς ήταν αναγκαία η παραλαβή των μελών που θα επέβαιναν στην βάρκα), αποφασίζει την προσέγκιση στο μεγάλο κόλπο της νησίδας, που όμως ήταν αφύλαχτος στον άνεμο, και την αγκυροβολία σε αυτόν.

Κατά την διαδικασία της αγκυροβολίας, παρασυρόμενο απο τους ισχυρούς ανέμους, το πλοίο χτυπά σε ύφαλο και αρχίζει εισρροή νερού στα κατώτερα διαζώματα. Μόλις έγινε αντιλυπτό το χτύπημα και η εισρροή, οι επιβαίνοντες, σε κατάσταση πανικού, χρησιμοποιώντας σχοινιά, σεντόνια, κουβέρτες και ότι γενικά ότι μπορούσε να είναι χρησίμο, άρχισαν να πηδούν στα βράχια για να σωθούν.Κατά την προσπάθειά τους να βγούν στην στεριά πνίγηκαν 8 μετανάστες οι:

Yosef Greenberg, 14 ετών.
Peppy Weisberg, 16 ετών.
Tsili Yankowitz, 22 ετών.
Nachum David Futterman, 28 ετών.
Dora Katz, 28 ετών.
Shelly (αγνώστου επιθέτου), 14 ετών.
Etti (αγνώστου επιθέτου), — ετών.
Μετανάστης αγνώστων στοιχείων.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Οι νεκροί θαύτηκαν στην Σύρνα την ίδια ημέρα. Τα οστάτους εκτάφηκαν κατά την διάρκεια της Ισραηλινής αποστολής το 1950 και μεταφέρθηκαν στο κοινητήριο της ΧΑΪΦΑΣ του ΙΣΡΑΗΛ, όπου και βρίσκονται σήμερα ενταφιασμένα.

file — ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΙΣΡΑΗΛΙΝΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΤΟΥ 1950 ΣΤΗ ΣΥΡΝΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΕΚΤΑΦΙΑΣΜΟ ΤΩΝ ΛΥΨΑΝΩΝ. ΟΡΘΙΟΣ ΜΠΡΟΣΤΑ ΤΟΥΣ Ο ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΜΕΤΑΞΩΤΟΣ

Mnimio — ΤΟ ΠΡΟΧΕΙΡΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΠΟΥ ΕΣΤΕΙΣΑΝ ΣΤΗ ΣΥΡΝΑ ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΤΟΥ 1950

Oι ναυαγοί πέρασαν το πρώτο βράδυ εκτεθημένοι στους ανέμους και στο κρύο, βρεγμένοι, στην ύπεθρο της Σύρνας. με την βοήθεια του ασυρμάτου, που κατάφερε να σώσει απο το πλοίο, ο Abraham Lichavsky ειδοποιεί την Βρετανική αεροπορεία για το ναυάγιο και ταυτόχρονα δίνει αναφορά της κατάστασης στο HAMOSAD FOR ALIYAD BET, που ήταν απο Εβραϊκής πλευράς, υπεύθυνο για την αποστολή.

Στην ΣΥΡΝΑ το 1946, υπήρχαν 8 κάτοικοι. Ο αποκαλούμενος <<Βασιλιάς της ΣΥΡΝΑΣ>> (Θεόδωρος Μεταξωτός), η γυναίκα του και τα παντρεμένα παιδιά τους. Επίσης υπήρχαν 2 πηγάδια με νερό, τα οποία ο <<βασιλιάς>> επέτρεψε να χρησιμοποιήσουν οι ναυαγοί, προσφέροντας ταυτόχρονα τη μέγιστη δυνατή βοήθεια στον απόλυτα δυσανάλογο αριθμό ναυαγών.

Aboard%20providence3+dog — ΝΑΥΑΓΟΙ ΤΟΥ ΑΘΗΝΑ ΠΑΝΩ ΣΤΟ PROVIDENCE

Αμέσως με τη εκπομπή του S.O.S. από το ΑΘΗΝΑ, ξεκινάει η επιχείρηση παραλαβής των ναυαγών. Η R.A.F έριξε με αεροπλάνα τρόφιμα για τους ναυαγούς, μέχρι να αρχίσει η επιχείρηση μεταφοράς τους. Μεταξύ αυτών ήταν και αυγά σε σκόνη, με αποτέλεσμα να γίνει το νησί κίτρινο. Σε μικρό χρονικό διάστημα φθάνουν στη ΣΥΡΝΑ τα Ελληνικά Αντιτορπιλικά ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ και ΑΙΓΑΙΟΝ καθώς και Βρετανικό Αντιτορπιλικό CHEVRON. Επίσης διατάσσεται να σπεύσει στην περιοχή το Βρετανικό Ναρκαλιευτικό PROVIDENCE, το οποίο βρίσκεται στο λιμάνι της HAIFA για να βοηθήσει τα υπόλοιπα πλοία στην επιχείρηση. Στο αντιτορπιλικό ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ ΕΠΙΒΙΒΆΖΟΝΤΑΙ 11 μέλη του πληρώματος του ΑΘΗΝΑ και 21 ναυαγοί, οι οποίοι μεταφέρονται στη Ρόδο. Το PROVIDENCE φθάνει στη ΣΥΡΝΑ το μεσημέρι της 10ης Δεκεμβρίου και αρχίζει η δύσκολη επιχείρηση της μεταφορά των ναυαγών πάνω στα πλοία. Τα ξημερώματα της 11ης Δεκεμβρίου το PROVIDENCE φθάνει στη ΣΟΥΔΑ της ΚΡΗΤΗΣ με 256 ναυαγούς, οι 17 από τους οποίους ήταν άρρωστοι. Οι υπόλοιποι μεταφέρθηκαν με τα αντιτορπιλικά στην ΚΥΠΡΟ , όπου μεταφέρονται στο στρατόπεδο προσφύγων στο ΚΑΡΑΟΛΟ. Χαρακτηριστικό της προσπάθειας που κατέβαλαν οι Μετανάστες προκειμένου να φτάσουν στην Παλαιστίνη, με σκοπό να ιδρύσουν το κράτος του ισραήλ, ήταν το γεγονός ότι το πλήρωμα των αντιτορπιλικών, προκειμένου να βγάλει τους ναυαγούς – μετανάστες απο τους χώρους ενδιαίτησης και να τους μεταφέρει στο στρατόπεδο συγκέντρωση, αναγκάστηκε να κάνει χρήση καπνογόνων.

Times%20article%2010-12-1946 — ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΣΤΟΥΣ TIMES ΤΟΥ ΛΟΝΔΙΝΟΥ

Times%20map — ΧΑΡΤΗΣ ΑΠΟ ΤΟΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑ ΤΩΝ TIMES ΤΟΥ ΛΟΝΔΙΝΟΥ

Ο παρακάτω χάρτης που απεικονίζει την πορεία των πλοίων που μετέφεραν τους εβραίους εποίκους αυτής της περιόδου. Αυτό που έχει ιδιαίτερη ιστορική σημασία είναι ότι όλες οι πορείες συνέκλιναν στη ΣΥΡΝΑ. Δηλαδή η ΣΥΡΝΑ ήταν το κομβικό σημείο συνάντησης των παράνομων αυτών πλοίων και εφοδιασμού τους με εφόδια και προσωπικό. Ενώ ο <<ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΤΗΣ ΣΥΡΝΑΣ>>, θεόδωρος Μεταξωτός, είναι φανερό ότι έπαιζε καθοριστικό ρόλο σε αυτό.

Το πλοίο ΑΘΗΝΑ με Διεθνές Διακριτικό σήμα HNPM σύμφωνα με το νηολόγιο και RAFAH ή RAFIAH σύμφωνα με το κωδικό όνομα του καταλόγου πλοίων της HAAPALAH (Οργανισμός για την μεταφορά των επιζώντων του ολοκαυτώματος από την Ευρώπη στην Παλαιστίνη και αναπόσπαστο κομμάτι της στρατιωτικής οργάνωσης PALMACH η οποία αποτέλεσε την βάση του Ισραηλινού στρατού αμέσως μετά την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ το 1948) κατασκευάσθηκε στον ΠΕΙΡΑΙΑ από την Εταιρεία MACDOWALL & BARBOUR το 1893. Ιδιοκτήτης του πλοίου ήταν η Εταιρεία HELLENIC STEAM NAVIGATION Co (Managers) και Καπετάνιος του πλοίου ο Γιάννης Σβορώνος.

providence — ΤΟ H.M.S. PROVIDENCE ΣΤΗ ΜΑΛΤΑ

Lt W E Messinger RN — Ο ΠΛΟΙΑΡΧΟΣ ΤΟΥ PROVIDENS Lieutenant W.E. MESSINGER MBE R.N.

HMS providence ΣΤΗ ΣΥΡΝΑ — ΚΑΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΟΥ PROVIDENCE ΠΙΣΩ ΔΙΑΚΡΙΝΕΤΑΙ Η ΣΥΡΝΑ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΝΑΥΑΓΙΟΥ

Το ναυάγιο βρίσκεται καταχωρημένο στους χάρτες της Ελληνικής Υδρογραφικής Υπηρεσίας καθώς και στους χάρτες του Γερμανικού Υδρογραφικού Ινστιτούτου. Δεν είναι δύσκολο να υπολογισθεί το στίγμα του, χονδρικά βρίσκεται στο 36-20 B 026 42 A – WGS84. Aλλά η απόκλειση μπορεί να είναι μεγάλη για κάποιον που θα ήθελε να το επισκευθεί. Επίσης το βάθος του σημείου όπου βρίσκεται το ναυάγιο του πλοίου κυμαίνεται από 70 – 105 μέτρα. Κανονικά θα πρέπει να βρίσκεται βυθισμένο έχοντας την πλώρη προς το νότο και την πρύμνη προς το βορρά μιας και οι άνεμοι που έπνεαν κατά τη διάρκεια της βύθισης του ήταν νότιοι και το πλοίο είχε φουντάρει και τις δύο άγκυρές του για να κρατηθεί. Αν και αυτό δεν το βοήθησε έχουμε μια εικόνα για τη θέση του καθώς, όπως αναφέρθηκε σε σχέση με τη διαμόρφωση του βυθού, η πλώρη πρέπει να αποτελεί το βαθύτερο κομμάτι του.

Στη Σύρνα απο τη δεκαετία το 1950 πραγματοποιήθηκαν πολλές επισκέψεις Ισραηλινών. Οι κυριότερες απο αυτές ήταν απο τη δεκατία του 1970 και μετά, με αποκορύφωμα την αποστολή του 1998. Κατά παράβαση της ελληνικής νομοθεσίας (δεν έχει ζητηθεί και δεν έχει δωθεί καμία άδεια) το 1998, παράνομα αφαιρέθηκαν και βρίσκονται στο μουσείο της PALMACH στο Ισραήλ αντικείμενα φωτογραφίες των οποίων παραθέτουμε παρακάτω. Όλα αυτά με νομοθεσία του Ελληνικού κράτους <<ΠΕΡΙ ΝΑΥΑΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑ>>, θεωρούνται ιστορική περιουσία του Ελληνικού λαού και της τοπικής κοινωνίας της Αστυπάλαιας και είναι ανα πάσα στιγμή απαιτητά ως προϊόντα κλοπής.

Το 1948, ο περιβόητος τυχοδιώκτης λαθρέμπορος του Νότιου Αιγαίου Μιχάλης Μαστώρος έχοντας δραπετεύσει απο τις φυλακές της Κρήτης, παραπλανόντας με τη συμμορία του τις αρχές, ότι ένα πτώμα που βρέθηκε στις νησίδες ήταν δικό του, έφτασε ανενόχλητος στη Σύρνα σε περίοδο που ο Μεταξωτός έλλειπε στην Αστυπάλαια. Έκοψε με δυναμίτες το βυθισμένο σκαρί στα δύο και με βαρέλια σήκωσε την μηχανή του.

ΕΚΤΙΜΩΝΤΑΣ ΤΗ ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΝΑΥΑΓΙΟΥ ΣΤΟ ΒΥΘΟ

<<Το ναυάγιο βρίσκεται σε δύο κομμάτια. Το αριστερό μέρος είναι γερμένο πάνω στην αριστερή πλευρά και φέναιται η είσοδος του καμπουνιού. Το άλλο μισό πρέπει να βρίσκεται καθισμένο με την καρένα στον βυθό>>(ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΚΑΛΟΝ, SHIPFRENDS FORUM, 13/12/2007).

Ένα ακόμη στοιχείο που προκύπτει είναι ότι το πλοίο λεγόταν Αθηνά και όχι Αθήνα και με το όνομα αυτό βρίσκεται καταχωρημένο στη σελίδα 446 του βιβλίου ΠΟΝΤΟΠΟΡΕΙΑ της Τζελίνας Χαρλάυτη και του Νίκου Βλασσόπουλου, Εκδόσεις ΕΛΙΑ 2002.