Σάββατο 17 Ιουλίου 2021

ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΡΝΑΛΗΣ [Η ΦΩΚΙΩΝΟΣ ΝΕΓΡΗ], (Πρωία, 27 Απριλίου 1941)

«Δρόμος… εγκάρδιος σε κάθε εποχή και με πολύ… σεξ απίλ είναι η οδός Φωκίωνος Νέγρη στην Κυψέλη. Ο ωραιότερος δρόμος της Αθήνας. Για κει το έβαλα.
–Τόσο μακριά;



–Εκεί θα ρομαντζάρω λίγη ώρα, για να ξεχάσω ποιος είμαι και ποιος είσαι. Είναι δρόμος μοναδικός στην Αθήνα. Δεν έχει το ταίρι του. Γιατί έχει άφθονα τρεχούμενα νερά. Είναι μια σειρά από βρύσες, χαβούζες, σιντριβάνια, κανάλια σκαλωτά –όλα αυτά με το πιο καθάριο, το πιο άφθονο και πιο φρέσκο νερό. Στη μέση του δρόμου, που είναι αρκετά φαρδύς, μια σειρά από κηπάκια με όλων των ειδών τα γνωστά και τ΄ άγνωστα φυτά και λουλούδια. Και τα κηπάκια αυτά κλείνονται δεξιά κι αριστερά με δενδροστοιχίες από πλατάνια και λεύκες κι ακακίες, καθώς κι από τα σκαλωτά κανάλια του νερού, που κυλάει τόσο ήσυχα που θαρρείς κι είναι ακίνητο. Σε μιαν από τις χαβούζες, όπου τρία λιονταρίσια κεφάλια χύνουν αδιάκοπα νερό, κολυμπούνε οι ασπρότερες πάπιες του κόσμου! Και στη μέση της χαβούζας είναι το σπιτάκι τους, είδος μικροσκοπικής παγόδας, με δύο σκαλίτσες, για ν’ ανεβοκατεβαίνουν από το υγρό στοιχείο στο στερεό τα ζωντανά αυτά πλεούμενα.




Εκεί που κόβει κάθετα το δρόμο η οδός Επτανήσου, υπάρχει ένα πλατύ τετράγωνο άνοιγμα γεμάτο άμμο. Εκεί μέσα παίζουνε τα παιδάκια· κυλιούνται, φωνάζουνε, φκιαρίζουνε, κουβαλούνε με το πάθος της ηλικίας τους και με όλην τη σοβαρότητα χαίρονται την «ελεύθερη κατανάλωση του περισσεύματος της ενεργείας τους» –όπως ορίζουνε μερικοί βιολόγοι το παιχνίδι και μερικοί φιλόσοφοι την τέχνη.




Νομίζει κανείς, πως βρίσκεται σε καμιά λουτρόπολη ή σε καμιά ευρωπαϊκή πόλη, όπου τα νερά είναι αλογάριαστα και η βλάστηση πληθωρική… Εκεί λοιπόν, πάω… ταξίδι! Έχω μεγάλη ανάγκη να αλλάξω αέρα. Γιατί, όπως είμαι περήφανος στ’ αυτιά, ακούω μέσα μου διαρκώς σειρήνες! Σήμερα θα κάνω ό,τι μπορώ, για να μην ακούσω ούτε τις δικές μου τις σειρήνες ούτε τις… άλλες.
ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΡΝΑΛΗΣ, «ΔΡΟΜΟΠΑΘΕΙΑ», Εφημερίδα «Πρωία», 27 Απριλίου 1941



[ΦΩΚΙΩΝΟΣ ΝΕΓΡΗ: Υπήρξε ένας από τους πιο αριστοκρατικούς δρόμους των Αθηνών. Διαμορφώθηκε στη δεκαετία του 1930 πάνω στα ίχνη ενός παλαιού ρέματος, που άρχιζε από τα Τουρκοβούνια. Ο πεζόδρομος πήρε το όνομά του από τον Φωκίωνα Νέγρη (1846 - 1928), Αθηναίο πολιτικό και ακαδημαϊκό, πρόεδρο της Ακαδημίας Αθηνών, αμέσως μετά την ίδρυση της το 1926.
Το 1936 ο Οδυσσέας Ελύτης (1911-1996) θυμόταν τις ατέλειωτες συζητήσεις μπουλουκιού νεαρών λογίων που ξεχυνόταν στη Φωκίωνος Νέγρη, «κάτω απ’ τους ευκαλύπτους, συχνά ώς τις τρεις και τέσσερεις το πρωί». Ανάμεσά τους, οι Νίκος Γκάτσος (1911-1992), Ανδρέας Καραντώνης (1910-1982), Γιώργος Σαραντάρης (1908-1941). Η Φωκίωνος Νέγρη γίνεται, με τον καιρό, το μεσοπολεμικό Κολωνάκι.



Η Δημοτική Αγορά της Κυψέλης, κτίσμα του 1935, που υλοποιήθηκε από το Δήμαρχο Αθηναίων Κώστα Κοτζιά, αποτελεί έξοχο αρχιτεκτόνημα του Μεσοπολέμου και χαρακτηριστικό δείγμα του αθηναϊκού μοντερνισμού.
Η πολυκατοικία Λαναρά, που υψώνεται στη γωνία της οδού Φωκίωνος Νέγρη 23 και Επτανήσου, οικοδομήθηκε το 1938, σε σχέδια του μηχανικού Ι. Ζολώτα, και αποτελεί με τη χαρακτηριστική αισθητική της προοδευτικό δείγμα του μοντέρνου μεσοπολεμικού κινήματος.
Ο πεζόδρομος της Φωκίωνος Νέγρη κοσμείται επίσης μ' ένα ολόσωμο γυμνό άγαλμα από ορείχαλκο, την "Κόρη σε Έκσταση" (1939), έργο του γλύπτη Μιχάλη Τόμπρου (1889 - 1974), όπως και με την ορειχάλκινη προτομή του Κώστα Κοτζιά (1967), Δημάρχου Αθηναίων, φιλοτεχνημένη από τη γλύπτρια Λουκία Γεωργαντή (1919 - 2001).



Στις δεκαετίες του '50 και '60, η Φωκίωνος Νέγρη αποτελούσε κοσμικό κέντρο της αστικής κοινωνίας της Αθήνας, αλλά και μια από τις πιο ακριβές περιοχές της πρωτεύουσας. Είχε έντονη κοινωνική ζωή και αποτελούσε τόπο αναψυχής για εκατοντάδες Αθηναίους. Κατά μήκος του δενδρόφυτου πεζόδρομου υπήρχαν, όπως και σήμερα, καφετέριες, καφενεία, ζαχαροπλαστεία, μπυραρίες και εστιατόρια.
Η Quinta του Μουτσάτσου ήταν από τα πρώτα νυκτερινά κέντρα της Αθήνας στη Φωκίωνος Νέγρη, όπως και το Top Hat, από τα πρώτα rock club της Αθήνας, χορευτικό στέκι της «εξεγερμένης» νεολαίας της δεκαετίας του '60, γνωστό για τους χορευτικούς διαγωνισμούς αντοχής στο ροκ εντ ρολ. Η περίφημη Θράκα ήταν το δημοφιλές εστιατόριο της ευκατάστατης αστικής κοινωνίας της περιοχής.
Η αρχοντική αυτή γειτονιά, με επίκεντρό της τον ιστορικό πεζόδρομο της Φωκίωνος Νέγρη, φιλοξένησε για πολλά χρόνια την ελίτ της ελληνικής διανόησης. Ήταν προσφιλές στέκι συγγραφέων, καλλιτεχνών, ηθοποιών και κινηματογραφιστών (Δαλιανίδης), τραγουδιστών (Μαρινέλλα, Βίκυ Μοσχολιού) ή και ποδοσφαιριστών (Αντωνιάδης, Δομάζος).



Όπως χαρακτηριστικά λέει σε συνέντευξή του ο Διονύσης Ζήβας, αρχιτέκτων και ομότιμος καθηγητής του ΕΜΠ, η Φωκίωνος Νέγρη είναι ένα επίτευγμα προπολεμικό. Την αποκαλούσαν Βία Βένετο της Αθήνας.
Το ζαχαροπλαστείο "Σελέκτ", στη γωνία Φωκίωνος Νέγρη και Επτανήσου, διάσημο για το περίφημο παγωτό Σικάγο, που λειτουργεί μέχρι σήμερα, ήταν στέκι με θαμώνες τον Νίκο Τσιφόρο, τον Αλέκο Σακελλάριο, τη Σοφία Βέμπο, τον Βασίλη Αυλωνίτη, τον Νίκο Σταυρίδη και την Άννα Καλουτά η οποία κατοικούσε επί της οδού Θήρας.
Στις δύο πλευρές της πράσινης λεωφόρου, όπως την αποκαλούν, της αθηναϊκής Via Veneto (τον χαρακτηρισμό επαναφέρει σήμερα η επωνυμία καφετέριας της Φωκίωνος Νέγρη), θα στεγαστούν κατά τα προπολεμικά και τα μεταπολεμικά χρόνια καφενεία (των αδελφών Λαμέρα και το «Αττικόν»), εστιατόρια (η «Θράκα»), νυχτερινά κέντρα (το υπόγειο «Media Luz»), μπυραρίες, καμπαρέ, ζαχαροπλαστεία (το «Οριεντάλ»).
Το ζαχαροπλαστείο διακρίνεται σε σκηνές κινηματογραφικών ταινιών. Έτσι το 1955 ο Αλέκος Σακελλάριος το εντάσσει στην ταινία του ‘Ούτε γάτα ούτε ζημιά’, με πρωταγωνιστή τον μεγάλο Βασίλη Λογοθετίδη (1897-1960). Το 1962 σκηνές της διαπόμπευσης των ατίθασων νεαρών από την ταινία του Γιάννη Δαλιανίδη Νόμος 4000 τραβήχτηκαν στους δρόμους γύρω από τη Φωκίωνος Νέγρη. Το 1965, ο σκηνοθέτης Κώστας Καραγιάννης (1932-1993) γυρίζει την ταινία ‘Το ρεμάλι της Φωκίωνος Νέγρη’, με πρωταγωνιστή τον Άλκη Γιαννακά (1941), αποτυπώνοντας την άτακτη ζωή των νέων.
Λέγεται ότι δαιμόνιος ιδιοκτήτης ζαχαροπλαστείου της Φωκίωνος Νέγρη έδωσε το όνομα της θελκτικής Χιλιανής τραγουδίστριας Ροζίτας Σεράνο (1914-1997), που είχε έρθει στην Ελλάδα, σε πάστα του με σοκολάτα…
Το 1959 ο παίχτης του πόλο στον Ολυμπιακό Μπάμπης Μουτσάτσος (1933-2017) ανοίγει το καμπαρέ ‘Quinta’, το πρώτο μοντέρνο κλαμπ της Αθήνας. Στο διαμορφωμένο σαν καράβι μπαρ του ξενύχτησαν από την Αλίκη Βουγιουκλάκη (1934-1996) και την Τζένη Καρέζη (1932-1992) έως τον Αριστοτέλη Ωνάση (1906-1975) και τον Ομάρ Σαρίφ (1932-2015).
Άλλο σημαντικό στέκι της δεκαετίας του 1960 είναι το ζαχαροπλαστείο ‘Select’, που υπάρχει ακόμα. Θρυλικό παρέμεινε το παγωτό του Σικάγο! Θαμώνες του υπήρξαν ηθοποιοί, τραγουδιστές, σκηνοθέτες, συνθέτες, δημοσιογράφοι, συγγραφείς.Από τους τακτικότερους ήταν ο Γιάννης Κοκκινάκης (1899-1974), ο Βασίλης Αυλωνίτης (1904-1970), ο Απόστολος Μαγγανάρης (1904-1990), ο Νίκος Τσιφόρος (1909-1970), η Σοφία Βέμπο (1910-1978), ο Γεώργιος Ρούσσος (1910-1984), ο Νίκος Σταυρίδης (1910-1987), η Καίτη Βερώνη (1912-1999), ο Αλέκος Σακελλάριος (1913-1991), ο Μενέλαος Θεοφανίδης (1913-1997), ο Κώστας Μανιατάκης (1914-1979), ο Γιάννης Μαρής (1916-1979), ο Γιώργος Οικονομίδης (1916-1985), ο Δημήτρης Νικολαΐδης (1922-1993), ο Γιάννης Δαλιανίδης (1923-2010), ο Νίκος Ρίζος (1924-1999), η Άννα Μαντζουράνη (1935-1991), η Νίκη Λινάρδου (1939-2012).
Έχουν φυσικά σημειωθεί και ευτράπελα στιγμιότυπα στην ξακουστή Φωκίωνος Νέγρη: ένα βράδυ νεαρή κυρία με το παιδί της πλησίασε τον Αυλωνίτη για να του ζητήσει φωτογραφία του, και εκείνος, τάχα έκπληκτος, της απάντησε ρωτώντας τη: «ώστε δεν τρώει το φαγητό του ο μικρός;».
Το 1985 έγιναν από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων τροποποιήσεις στη Φωκίωνος Νέγρη, με διαμόρφωση του πεζοδρόμου. Το εμπορικό ενδιαφέρον στην οδό τονώνεται. Παράλληλα, τα τελευταία δείγματα μεσοπολεμικής αρχιτεκτονικής παλεύουν να κρατηθούν στη ζωή. Σήμερα η Φωκίωνος Νέγρη διατηρεί σφύζουσα την κίνησή της, με καινούργιο δεδομένο το πολυπολιτισμικό πρόσημο.
Στο υπόγειο της πολυκατοικίας μας (Φωκίωνος Νέγρη 26, χτισμένη το 1952 στη θέση θεάτρου «Φαντασία») υπάρχει ένα καταφύγιο: προφυλάξεις που προέκυψαν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο· εκεί ακούς (και συχνά αναβλύζουν από τα θεμέλια) τα νερά του φυλακισμένου χειμάρρου που τον σκέπασαν στις αρχές του 20ού αιώνα – κανείς δεν είναι σίγουρος να πει ακριβώς γιατί. Ίσως για να αποφύγουν το άβολο «χώρισμα» της περιοχής στα δύο που απαιτούσε γεφυράκια, ίσως γιατί τα νερά προκαλούσαν τρόμο στη νέα πόλη που πάσχιζε να γίνει ευρωπαϊκή και πρωτεύουσα, ίσως γιατί τα ρέματα δεν ελέγχονται εύκολα. Έτσι σκεπάστηκαν βιαίως πάνω από 250 ποταμάκια στην Αθήνα κι η Φωκίωνος Νέγρη θα γινόταν, λέει, η «Βία Βένετο» της νέας πρωτεύουσας.
[ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ:
- Η ΦΩΚΙΩΝΟΣ ΝΕΓΡΗ ΤΟ 1955
-

 

Δημοσίευση σχολίου

Αφήστε το σχόλιό σας ή κάνετε την αρχή σε μία συζήτηση

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.

Δημοφιλείς κατηγορίες

...
Οι πιο δημοφιλείς κατηγορίες του blog μας

Whatsapp Button works on Mobile Device only