Στη Βόρεια κλιτύ της Ακροπόλεως

 Πάνω στον αρχαίο Περίπατο, στη Βόρεια κλιτύ της Ακροπόλεως, βρίσκεται το υπαίθριο ιερό της Αφροδίτης εν Κήποις. Σε αυτό εδώ το τέμενος της θεάς του έρωτα και της γονιμότητας έρχονταν μια καλοκαιρινή νύχτα οι νεαρές αρρηφόροι με τα άρρητά τους (ά-ρητα: «αυτά που δεν λέγονται, που δεν πρέπει να κοινοποιηθούν»).

Οι αρρηφόροι κατέβαιναν από τη γειτονική σπηλιά της Μυκηναϊκής κρήνης και μετέφεραν μέσα σε καλάθια, σκεπασμένα με ύφασμα, άγνωστα σ’ εμάς αντικείμενα στο τέμενος της Αφροδίτης εν Κήποις στον αρχαίο Περίπατο, βορειοανατολικά του λόφου. Εκεί παρέδιδαν το περιεχόμενο των καλαθιών σε έναν ιερέα και παραλαμβάνοντας άλλα –επίσης επιμελώς σκεπασμένα– καλάθια, επέστρεφαν στο αρρηφόριο για να τα παραδώσουν στην ιέρεια της Αθηνάς. Η όλη τελετουργία έπρεπε να γίνει κάτω από το φως του φεγγαριού και να κρατηθεί εντελώς μυστική για να μη χαθεί η μαγική δύναμή της.

Ο προορισμός και η θητεία των αρρηφόρων ολοκληρωνόταν με το πέρας της μυστικής τελετουργίας και την παράδοση των κανίστρων. Τότε γύριζαν πίσω στα σπίτια τους για να αντικατασταθούν την επόμενη χρονιά από άλλες νεαρές κόρες.

Στην εορτή των Αρρηφορίων επιβίωσε ένα πανάρχαιο δρώμενο που στόχευε στην ενίσχυση της ευφορίας της γης. Σύμφωνα με μαρτυρία του Λουκιανού, τα καλάθια περιείχαν ψωμάκια με μορφή φιδιών και φαλλών, κλαδιά και καρπούς κουκουναριάς, όλα τους σύμβολα της γονιμότητας. Σήμερα οι μελετητές ισχυρίζονται πως τα άρρητα δεν ήσαν τίποτε άλλο παρά απλά κλωνάρια, που πάνω τους ακουμπούσε η νυχτερινή δροσιά. Σε περιοχές που δεν φημίζονταν για την αφθονία των νερών τους όπως η Αττική, η νυχτερινή δροσιά ήταν ευεργετική για τη γονιμοποίηση της γης. Πιστεύεται λοιπόν ότι τα άρρητα ήσαν μάλλον οι πολύτιμες δροσοσταλίδες που δροσίζουν τα διψασμένα φυτά τις νύχτες του θέρους και συμβάλλουν στο θαύμα της φύσης.

Αυτή η φεγγαρόλουστη τελετουργία μιας θερινής νύχτας των αρρηφόρων θυμίζει και συμπίπτει εποχιακά με το παραδοσιακό ελληνικό έθιμο του Κλήδονα. Κάτι παρόμοιο γινόταν στην Παλαιά Αθήνα –έως και τη γενιά των μανάδων μας– την παραμονή του Αϊ-Γιαννιού του Κλήδονα, τη νύχτα της 23ης Ιουνίου. Ανύπαντρες κοπελιές μετέφεραν «τ’ αμίλητο νερό» με τα μικρά φυλακτά τους μέσα, τα σκέπαζαν ευλαβικά με ένα κόκκινο πανί, με κλαριά λυγαριάς και το άφηναν «κάτω από τ’ άστρα» όλη τη νύχτα.

Νωρίς το πρωί, πλησίαζαν τον ...''θησαυρό”!

Τότε, κάθε φορά που μια από τις κόρες τραβούσε ένα φυλακτό, κάτω από το κόκκινο πανί, έλεγε και ένα μαντολόγι που θα αφορούσε στην κοπέλα, την οποία ανήκει το “άρτι ανελκυσθέν” φυλακτό!...

Το έθιμο με τις φωτιές συνδέθηκε με τις τελετουργίες των αρρηφορίων καθώς συγγενεύει με συμβολισμούς και συμπίπτει χρονικά. Εξηγείται καθώς το πυρ, η φωτιά, εξαγνίζει ό,τι φθαρτό και έχει τη δύναμη να μετουσιώνει...

“Πυρές”, φωτιές, ανάβονταν κατά τις “νουμηνίες” δηλ. νεομηνίες και, κατά τις τελετές των ηλιοστασίων. Μάλιστα, στο θερινό ηλιοστάσιο άναβαν φωτιές και πρόσφεραν τις απαρχές των σίτων!

Η λέξη Κλήδονας (ομηρική “Κληηδών” και Κληδών) σημαίνει οιωνός, μαντική ρήση, ευτυχές μήνυμα και θυμίζει το “άρρητο”, ''αμίλητο” νερό και τις μαντικές φράσεις που το συνοδεύουν!

Έτσι, λοιπόν, συνδέονται οι αρχαιότατες τελετουργίες για την ευφορία της γης με τα δικά μας εντυπωσιακά δρώμενα του Άϊ-Γιάννη του Κλήδονα...

''Πηγή'' κελαρυστή ,η γραφή τηs αγαπημένηs μαs Άρτεμις Σκουμπουρδή

Υ.γ.- Η χριστιανική εκκλησία στην προσπάθεια κατάργησηs του ''ειδωλολατρικού'' εθίμου του Κλήδονα, προχώρησε στον αφορισμό του, στην 6η Ιερά Σύνοδο. Καθώs όμωs ο εορτασμός του ηλιοστασίου ήταν βαθιά ριζωμένος και εξακολουθούσε να συναντάται στην εθιμογραφία του λαού, τοποθετησε τη γιορτή του Άη Γιάννη του Προδρόμου (του Ριγανά)την μέρα του Κλήδονα(ο Ιωάννης ο Πρόδρομος ήταν έξι μήνες μεγαλύτερος του Χριστού-όπωs γράφει και ο ευαγγελιστήs Λουκάs-και οι ημερομηνίεs ''βόλεψαν"). Την ημέρα των ''γενεθλίων'' του, σε πολλά μέρη(Ζάκυνθοs-Τρίπολη-Άρτα...) οι ανύπαντρες νέες έβγαιναν ομαδικά στην ύπαιθρο και μαζεύαν ρίγανη . Η αηγιαννιώτικη ρίγανη έπρεπε να μαζευτεί πρωί-πρωί, πριν την δει ο ήλιος, καθώs η «ανήλιαγη» ρίγανη θρυλείται πωs διαθέτει ικανότητεs ελιξηρίου. Και το βράδυ σε μεγάλεs ''αποτρεπτικέs και καθαρτικέs'' φωτιέs καιγονταν μαγιάτικα στεφάνια,ξόρκια και ''κλειδωμένα'' λόγια (φωτιέs αυτήν την μέρα συναντώνται σε όλη την οικουμένη-Στοουνχεντs,Βαλτική,Σκανδιναυία- καθώs ο ''Θεόs''Ήλιοs παντού δέεται από την φθαρτή ''αφεντιά'' μαs ).

''Βάλ’ του ρίγανη στο στόμα'', ''αυτά τα λένε στον Κλήδονα'', ''τέτοια να λες στον Κλήδονα'', ''ήπιε το αμίλητο νερό'' και πολλά άλλα έχουν σωθεί και προέρχονται από την γιορτή του Μεσοκαλόκαιρου, την μεγαλύτερη μέρα του χρόνου.

Καλό "φανέρωμα" λοιπόν στα "άρρητα " και τ"ανειπωτα" της Ζήσης μας.