Παρασκευή 16 Ιουλίου 2021

ΜΑΡΙΝΟΣ ΣΙΓΟΥΡΟΣ: [ΣΤΗ ΜΠΟΧΑΛΗ & ΣΤΟΥ ΠΙΚΡΙΔΗ]


 «Η μικρή μας πατρίδα δεν είναι αμέτοχη στην αναγέννηση της Ελλάδας. Άλλα δεν είναι μονάχα οι ευγενείς που καταγίνονταν με τα γράμματα στην παλιά Ζάκυνθο, κ’ οι καλόγεροι στα μοναστήρια μελετούσαν, αντιγράφανε κώδικες, συνάζανε βιβλία, διδάσκανε όσους θέλανε να μορφωθούν. ο Παχώμιος Ρουσσάνος (1470-1553) ταξίδεψε σε διάφορες ελληνικές πόλεις κάνοντας συγκριτική έρευνα της ζωντανής γλώσσας του λαού.

Στη Μαρκιανή βιβλιοθήκη της Βενετίας είδα κώδικες και άλλα χειρόγραφα που τα πήραν από το ζακυθινό μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου στα τελευταία χρόνια της Βενετοκρατίας. Και το μοναστήρι των Στροφαδιών είχε πλούσια βιβλιοθήκη σπανίων χειρογράφων και βιβλίων, που τα άφησαν εκεί διάφοροι ζακυθινοί λόγιοι μαζύ με ανέκδοτα έργα τους.

Όλα, κινητά κι’ ακίνητα, όσα έδειχναν τον ζακυθινό πολιτισμό, καταστράφηκαν από τον σεισμό και τη φωτιά, εκείνα που δεν άλλαξαν είναι ο κάμπος, οι λόφοι, τα βουνά και τ’ ακρογιάλια, αλλά και σ’ αυτά κάποιοι φιλοπρόοδοι θέλουν να δώσουν άλλα ονόματα.
Έτσι, με την έγκριση του κράτους, το Μπελούσι μεταβαφτίστηκε σε Κυψέλη, το Κοιλιωμένο σε Άγιο Νικόλαο, το Ρόϊδο σε Αμπελοκήπους, το Κούκεσι σε Καλλιθέα, το Φαγιά σε Αγία Μαρίνα. Αν είναι κολλητική αυτή ή αρρώστια δεν θ’ αργήσουν και τ’ άλλα ζακυθινά χωριά ν’ αρνηθούν τ’ όνομά τους! .
Όταν από το σπίτι μου στο Ακρωτήρι αντικρύζω την Μπόχαλη, που μοιάζει με συμβολικό στολίδι, πάνω από την πόλη και κάτου από το Κάστρο, συλλογίζομαι μήπως την ξαναβαφτίσουν κι’ αυτή, μη γνωρίζοντας πούθε κρατά ή σκουφιά της και τι σημαίνει μια τέτοια λέξη.
Το χειρότερο είναι όταν ο αμαθής φιλοδοξεί να γίνη και φιλοπρόοδος, δεν σέβεται τίποτε γιατί δεν γνωρίζει τίποτε.

Άλλα τι σημαίνει αυτή ή λέξη Μπόχαλη; Δεν το ξέραμε ούτε κ’ οι μορφωμένοι, και με συγκίνηση το έμαθα εδώ και λίγο καιρό που έτυχε να διαβάζω τον βυζαντινό ιστορικό Λαόνικο Χαλκοκονδύλη:
Η οικογένεια Μπόχαλη είναι δοξασμένο ιστορικό όνομα των τελευταίων χρόνων της Βυζαντινοκρατίας. Ο Μανουήλ Μπόχαλης ήταν γαμπρός του Γεωργίου Παλαιολόγου. Οταν ο Θωμάς και Δημήτριος Παλαιολόγοι, αδελφοί του τελευταίου αυτοκράτορα, αλληλομαχούσαν, ο Μανουήλ Μπόχαλης ήταν σύμμαχος του Δημητρίου. Όταν στα 1460 Μωάμεθ 6 Β' πήγε σαν κατακτητής και στην περιοχή της Μεγαλούπολης σφάζοντας, εκεί μονάχα, έξι χιλιάδες Μοραΐτες, ο Μανουήλ Μπόχαλης πολέμησε, και ακόμη στα 1466 πολεμούσε με τον Πέτρο Μπούα, στο τέλος νικήθηκε στα 1468, σε μια ηρωική αντίσταση κ’ αιχμαλωτίστηκε από τους Τούρκους που έσφαξαν τους τριακόσιους συμπολεμιστές του, κι’ αυτόν τον διχοτόμησαν ζωντανό.
Για όσους απορήσουν πώς, αφού βρήκε τέτοιο μαρτυρικό θάνατο, έγινε κτηματίας στη Ζάκυνθο, θα δώσουμε την ακόλουθη απάντηση. Στα σκοτεινά εκείνα χρόνια οι αρχηγοί, που αποφάσιζαν στην ώρα του κίνδυνου να θυσιάσουν τη ζωή τους, φρόντιζαν να σώσουν τις αγαπημένες υπάρξεις και τους θησαυρούς των. Μπορούμε. να υποθέσουμε πως ο Μπόχαλης πριν φτάση ο εχτρός θάστειλε στην Ζάκυνθο την οικογένειά του με όσα πλούτη κινητά θα είχαν. 'Ο συμπολεμιστής του Πέτρος Μπούας, που γνώριζε καλά τη Ζάκυνθο, ίσως του σύστησε ν’ αγοράσει αυτό το κτήμα.
Άλλος Μπόχαλης, δ Θεόδωρος, στα 1454, ύστερα από την άλωση, όταν οι Αρβανίτες είχαν επαναστατήσει κατά των Παλαιολόγων στο Μοριά, ελευθέρωσε τον τοπάρχη Κορίνθου Νικηφόρο Λουκάνη, που τον κρατούσαν αιχμάλωτο στο Χλουμούτσι.

Θυμούμαι τους Μποχαλιώτες που έφερναν στην πόλη και πουλούσαν ανθοδέσμες από τα περιβόλια τους. το μοσκοβόλημά τους ήταν σαν εθνικό λιβάνι στη μνήμη του αγωνιστή Μανουήλ Μπόχαλη, που βρήκε μαρτυρικό θάνατο πολεμώντας τον βάρβαρο εχτρό. Πρέπει να μένουν σεβαστά τα διάφορα παλιά τοπωνυμικά γιατί αποτελούν την ιστορική αλυσίδα της εθνικής μας ζωής. Καί πρέπει στην κοινοτική σφραγίδα και στα δημόσια έγγραφα να μη γράφουν Πόχαλη, που δεν σημαίνει τίποτε, αλλά Μπόχαλη γιατί είναι ένα από τα ηρωικά ονόματα που δόξασαν το ψυχομάχημα της Ελληνικής φυλής.
Όλα θυμίζουν κάτι σε όσους γνωρίζουν την παλιά εθνική παράδοση.

Η Παναγία του Πικρίδη, κάτου από το Κάστρο και την Μπόχαλη, είναι χτισμένη στο χώρο που βρισκόταν ο ναός του Βάκχου κατά την αρχαιότητα. Στο προαύλιο ήταν τοποθετημένη μια μαρμαρένια στήλη, και στον καιρό των Βένετων έβαζαν τις νύχτες φανάρι.
Κα'ι ο Πικρίδης είναι όνομα ιστορικό. Ομώνυμη τοποθεσία βρισκόταν στην Κωνσταντινούπολη και στο μέρος εκείνο κατά την πολιορκία ο Μωάμεθ Β' έστησε κινητή γέφυρα πάνω στη θάλασσα για να ενώση τις δυο όχθες του Κεράτιου κόλπου. Κάποιος Πικρίδης σαν Βυζαντινός πρόσφυγας θα βρήκε καταφύγιο στη Ζάκυνθο κι οι απόγονοί του έχτισαν την εκκλησία, όπου ο Κολοκοτρώνης, στα προεπαναστατικά χρόνια, πήγαινε με το γιο του, γεννημένο στη Ζάκυνθο, και του έδειχνε τον σκλαβωμένο Μοριά.

Άλλά φτάνουν αυτά. Και όσοι ακόμη αγνοούν ή περιφρονούν την ιστορία θαυμάζουν όμως τις πρόσχαρες και μαγευτικές ζακυθινές τοποθεσίες.
ΜΑΡΙΝΟΣ ΣΙΓΟΥΡΟΣ (1885-1961): «ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ», ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΝ ΣΥΓΓΡΑΜΜΑ ΚΑΤΑ ΤΡΙΜΗΝΙΑΝ ΕΚΔΙΔΟΜΕΝΟΝ, ΤΟΜΟΣ Α' ΑΡ. 3 (ΙΟΥΛΙΟΣ-ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 1959)

ΠΗΓΗ  

Dionisis Vitsos







Δημοσίευση σχολίου

Αφήστε το σχόλιό σας ή κάνετε την αρχή σε μία συζήτηση

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.

Δημοφιλείς κατηγορίες

...
Οι πιο δημοφιλείς κατηγορίες του blog μας

Whatsapp Button works on Mobile Device only