FILIKH ETAIREIA

 

«Ορκίζομαι ενώπιον του αληθινού Θεού, ότι θέλω είμαι επί ζωής μου πιστός εις την Εταιρείαν κατά πάντα».

Πρόκειται για ένα μικρό απόσπασμα από τον όρκο που έδιναν τα νεοσύστατα μέλη της Φιλικής Εταιρείας, προκειμένου να εισχωρήσουν στα έγκατα της οργάνωσης και να προετοιμαστούν για τον κοινό σκοπό: Το δύσβατο δρόμο προς την εξέγερση και την ελευθερία!

Αν και η ημερομηνία ίδρυσης της Φιλικής Εταιρείας δεν μας είναι ακριβής, θεωρείται από τους ιστορικούς ως επικρατέστερη η 14η Σεπτεμβρίου του 1814, έναυσμα για το παρακάτω κείμενό μου, που σκοπό του έχει να θυμίσει στους μεγαλύτερους αλλά και να γνωρίσει στις νεότερες γενιές, την άσβεστη φλόγα που έκαιγε στις καρδιές των Ελλήνων σκιαγραφώντας δειλά – δειλά το πρόσφορο έδαφος της επανάστασης.

Οι διανοούμενοι Εμμανουήλ Ξάνθος, Νικόλαος Σκουφάς και Αθανάσιος  Τσακάλωφ, στην Οδησσό της Ρωσίας, αποφασίζουν μετά ώριμου σκέψεως και πολλών συζητήσεων, να ιδρύσουν τη Φιλική Εταιρεία και ορκίζονται ενώπιων του Θεού, σε κλίμα συγκίνησης και ευλάβειας. Στόχος της ήταν η προετοιμασία και η συνετή καθοδήγηση των μελών για την επανάσταση των Ελλήνων έναντι του Οθωμανικού καθεστώτος, η οποία λογίστηκε σε όλη την Ευρώπη, μια από τις μεγαλύτερες μυστικές οργανώσεις του 19ου αιώνα που άντεξε στο χρόνο λόγω του συντονισμού που ακολουθούσε. Ας μου επιτραπεί η έκφραση, ότι η σύσταση της Φιλικής Εταιρείας αποτέλεσε το θεμέλιο λίθο της Επανάστασης του 1821.

Οι ιδρυτές της, Έλληνες έμποροι όχι ιδιαίτερα επιφανείς, με έντονο το αίσθημα του πατριωτισμού, μπορεί να βρίσκονταν μακριά από την υποδουλωμένη Ελλάδα, πλην όμως αγωνιούσαν για την τύχη της και αναζητούσαν τρόπους ικανούς να συνδράμουν στην απελευθέρωσή της, έναντι του τούρκικου ζυγού.

Η λύση δόθηκε μέσα από τη σύσταση της Φιλικής Εταιρείας. Μιας άκρως απόκρυφη οργάνωση, όπου τα μελλοντικά μέλη της για να γίνουν δεκτά, έπρεπε να ελεγχθούν και να δοκιμαστούν για κάποιο χρονικό διάστημα, πριν ενταχθούν, μυηθούν ή καλύτερα κατηχηθούν και αποτελέσουν συνδετικό κρίκο μεταξύ των υπολοίπων μελών και αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας της.

Συνήθως τα μέλη μπορούσαν να προβούν σε συστάσεις νέων, όπου αν κρίνονταν ικανά, άξια και αφοσιωμένα στον κοινό στόχο της ελευθερίας της πατρίδας, ακολουθούσε η άκρως συγκινητική και ιερή ορκωμοσία τους, παρουσία ιερέα επισφραγίζοντας τοιουτοτρόπως την πίστη και τη θέλησή τους να αγωνιστούν με κάθε μέσο που διέθεταν στο ενεργητικό τους. Εδώ να αναφέρω, ότι η αθέτηση του όρκου, ισοδυναμούσε με θάνατο!  

Στα επόμενα χρόνια και ενώ η Φιλική Εταιρεία λειτουργούσε με απόλυτη μυστικότητα με αποτέλεσμα να είναι γνωστή μονάχα στα μέλη της, άντεξε στο χρόνο, πολλαπλασιάστηκε και έφτασε να απαριθμεί χιλιάδες ικανότατους συνοδοιπόρους, έτοιμους να δώσουν εκτός των άλλων και τη ζωή τους για τον αγώνα!

Πέραν του όρκου, οι μυστικοί χαιρετισμοί, η πειθαρχεία, η εχεμύθεια, η πίστη στο Θεό και ο κώδικας επικοινωνίας για την ανταλλαγή πληροφοριών αποτελούσε δέλεαρ, χτίζοντας σιγά- σιγά ένα θρύλο γύρω της, που λειτούργησε σαν εφαλτήριο για τα επόμενα 6 χρόνια που ακολούθησαν έως ότου έρθει η πολυπόθητη ώρα για να σημάνει το σήμαντρο της επανάστασης και να παρασύρει στο διάβα του όλους τους απανταχού Έλληνες!

Το 1818, ο απρόσμενος θάνατος του Νικόλαου Σκουφά και επιπλέον κάποιες συγκρούσεις και προστριβές μεταξύ ηγετικών στελεχών, ταράσσει προς στιγμήν τις ισορροπίες της Φιλικής Εταιρείας, αλλά η προσήλωση των περισσοτέρων στον ιερό στόχο της επανάστασης, επαναφέρει την τάξη και το συλλογικό πνεύμα στους κόλπους της.

Το 1820, χρονιά ορόσημο, ο υπασπιστής του τσάρου, πρίγκιπας Αλέξανδρος Υψηλάντης, θα αναλάβει τα ινία της οργάνωσης, θα προσεγγίσει και θα μυήσει τους υποδουλωμένους Έλληνες και θα ετοιμάσει το πρόσφορο έδαφος για να υποδεχτεί, την προ των πυλών εξέγερση!

Στα άμεσα σχέδια του Υψηλάντη ήταν μια πολυπόθητη συνεργασία με άλλους χριστιανικούς και υποδουλωμένους πληθυσμούς η οποία δυστυχώς έπεσε σε ύφαλο και επιπλέον η πρώτη εξέγερση έναντι των Τούρκων με δική του πρωτοβουλία στην ευρύτερη περιοχή της Μολδοβλαχίας, δεν στέφτηκε με επιτυχία, έχοντας ως αποτέλεσμα την πρόσκαιρη αμαύρωση του χαρακτήρα της Φιλικής Εταιρείας.

Στον ελλαδικό χώρο, ως πρώτοι Φιλικοί, μυήθηκαν σε κλίμα ενθουσιασμού οι Πελοποννήσιοι που πραγματικά υπάκουσαν στους κανόνες της οργάνωσης κατά την πλειοψηφία των ιστορικών, όμως το κοχλάζον  μίσος που επικρατούσε στην καρδιά των αγανακτισμένων Ελλήνων, η Φιλική Εταιρεία δεν ήταν σε θέση να το υποστηρίξει και δει να το δαμάσει. Οι γρήγορες εξελίξεις, έδωσαν τη σκυτάλη της ηγεμονίας στον αποκαρδιωμένο, υποδουλωμένο Έλληνα να ηγηθεί, αναλαμβάνοντας πρωταγωνιστικό ρόλο, με τη Φιλική Εταιρεία να παραμένει αρωγός και πολύτιμος συνεργάτης στο νέο καθεστώς που έμελλε να διαμορφωθεί.

Αρχές του 1821, οι προετοιμασίες εντείνονται, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης μέλος πλέον της Φιλικής Εταιρείας μαζί με την ομάδα του λαμβάνουν θέση μάχης, το λάβαρο της επανάστασης ορθώνεται με θάρρος και οι πρώτοι πυροβολισμοί οριοθετούν την έναρξη της πορείας στον κακοτράχαλο δρόμο της ελευθερίας...

Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την προσφορά στον αγώνα της Φιλικής Εταιρείας. Η μύηση, η κρυφή φωλιασμένη στις καρδιές ιδέα, το για πολλούς ουτοπικό όραμα, τα ιδανικά πρότυπα, το μακρινό κρυμμένο στο έρεβος όνειρο για την ελπίδα και την ελευθερία, η οικονομική ενίσχυση, η μανιακή πίστη και η βαθιά ριζωμένη Ελλάδα, διοχετεύτηκαν σε όλους τους μύστες του Αγώνα φυτεύοντας, ποτίζοντας και καλλιεργώντας ευλαβικά στην ψυχή όλων, τον σπόρο της αυριανής ελεύθερης Ελλάδας!

Κατερίνα Σιδέρη