Η περίπτωση της καταστροφής των Ιονίων Νήσων

«Η περίπτωση της καταστροφής των Ιονίων Νήσων ήταν η πρώτη απόπειρα οργανωμένης κρατικής παρέμβασης σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης του ελληνικού κράτους. 

Καθοριστικής σημασίας είναι η κατανόηση των βασικών παραμέτρων που συγκροτούσαν το κοινωνικοπολικό πλαίσιο της δεκαετίας του 1950 στην Ελλάδα. 

Η Ζάκυνθος, είχε την ατυχία να καταστραφεί από τους σεισμούς ακριβώς όταν η Ελλάδα ξεκινούσε πραγματικά τις προσπάθειες ανοικοδόμησης της οικονομίας και της κοινωνίας της ύστερα από 10 χρόνια πολέμου, κατοχής, πείνας και σχεδόν ολοκληρωτικής καταστροφής όλων των υποδομών της και, τέλος ύστερα από τέσσερα χρόνια αιματηρού εμφυλίου πολέμου. Είναι προφανές λοιπόν πως η Ελλάδα δεν είχε τους πόρους και την κρατική συνοχή και οργάνωση που απαιτείται για την αντιμετώπιση τέτοιου είδους καταστροφών.

Για την αντιμετώπιση της καταστροφής των Ιονίων Νήσων, τις πρώτες κιόλας μέρες, έγινε η σύσταση του «Υφυπουργείου Αποκαταστάσεως Σεισμοπλήκτων Ιονίων Νήσων», το οποίο δημιουργήθηκε για να υποκαταστήσει τη στρατιωτική διοίκηση που κάλυπτε τις ανάγκες της έκτακτης κατάστασης. Το υφυπουργείο ανέλαβε αρμοδιότητες θεσμικού, διοικητικού, οικονομικού, πολεοδομικού και άλλου περιεχομένου. Υπαγόταν στο υπουργείο Δημοσίων Έργων, αλλά παράλληλα συγκέντρωνε όλες τις αρμοδιότητες που άμεσα ή έμμεσα σχετίζονταν με την ανοικοδόμηση. Ασκούσε πολεοδομική πολιτική που υπερέβαινε τα όρια του φυσικού ελέγχου και της ρύθμισης της αστικής ανάπτυξης και επεκτεινόταν σε ευρύτερης σημασίας ζητήματα σχεδιασμού και ανασυγκρότησης, όπως τη χάραξη και την εφαρμογή πολεοδομικής, στεγαστικής και οικιστικής πολιτικής σε συνδυασμό με ένα γενικότερο οικονομικό και κοινωνικό σχεδιασμό, την διαμόρφωση του κατάλληλου τεχνικού προσωπικού μέχρι και τη διάθεση οικοδομικών υλικών. 

Επίσης, το υφυπουργείο καθόριζε τους δικαιούχους της αρωγής και των αντισεισμικών επισκευών, την επιλογή θέσεων για τη μετεγκατάσταση των οικισμών, αλλά και τη διενέργεια απαλλοτριώσεων.

 Αργότερα, όλες οι προαναφερθείσες λειτουργίες μεταβιβάστηκαν στο Υπουργείο Δημοσίων Έργων, σε ειδική διεύθυνση, η οποία στη συνέχεια μετεξελίχθηκε στην υφιστάμενη σήμερα Υπηρεσία Αποκατάστασης Σεισμόπληκτων.

Η επίταξη ακινήτων για την κάλυψη αναγκών, η κατασκευή οργανωμένων ξύλινων προσωρινών συνοικισμών σε περιοχές εκτός σχεδίου, αλλά κοντά στην πόλη (περιοχή Αγ. Λαζάρου, περιοχή Ξηφίτα, Παναγούλα, κτλ), που όμως είχαν ύδρευση, αποχέτευση και ηλεκτρική ενέργεια, για να αντικατασταθούν οι σκηνές αφού δεν μπορούσαν να αποτελέσουν μακροπρόθεσμη λύση.

 Επίσης, δόθηκαν μέσω του στρατού υλικά, όπως ξυλεία και εργαλεία, ώστε οι σεισμόπληκτοι να δημιουργήσουν μόνοι τους κάποιες συνθήκες στέγασης. 

Πράγματι, ιδιαίτερα στα γύρω χωριά, αλλά και στους συνοικισμούς της Χώρας, ανεγέρθηκαν ξύλινα οικήματα και διανοίχθηκαν πηγάδια για την υδροδότησή τους, με πρωτοβουλία των κατοίκων. Οι οικισμοί αυτοί ήταν προαποφασισμένο να καθαιρεθούν μετά την ολοκλήρωση της ανοικοδόμησης.

Προβλέφθηκε η παροχή αρωγής με σκοπό την ανοικοδόμηση των κατεστραμμένων πόλεων και χωριών στους Νομούς Κεφαλληνίας και Ζακύνθου με τη μορφή τοκοχρεωλυτικού δανείου με επιτόκιο 4%, εξοφλητέου σε 20 ετήσιες τοκοχρεωλυτικές δόσεις και με την δωρεάν παροχή οικοδομικών υλικών . 

Το δάνειο χορηγείτο υποθηκεύοντας τόσο το οικόπεδο όσο και το υπό ανέγερση κτίσμα, με την αυτοδίκαιη εγγραφή υποθήκης, ακόμη και χωρίς τη συναίνεση του οφειλέτη. Γίνεται πρόβλεψη των διατυπώσεων που ακολουθούνται καθώς και των περιορισμών που τίθενται προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα χρήματα θα διατεθούν για το σκοπό που δόθηκαν. Ρητά ορίζεται ότι μέχρι την οριστική αποπληρωμή του δανείου απαγορεύεται οποιαδήποτε μεταβίβαση κυριότητας είτε επιβάρυνση με εμπράγματο δικαίωμα του ακινήτου ή του οικοπέδου αυτού καθώς και υποθήκης. Επιπλέον καθορίζονται οι όροι με τους οποίους επιτρέπεται υπέρ του Δημοσίου αναγκαστική απαλλοτρίωση στο πλαίσιο της ανοικοδόμησης της πόλης.

Με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών και του Υφυπουργού Οικισμού και Σεισμοπλήκτων Νήσων προβλέπονταν η απαλλαγή από τους εισαγωγικούς δασμούς σε κατηγορίες υλικών ή δομικών στοιχείων προκατειργασμένων που ήταν απαραίτητα για την ανοικοδόμηση κατεστραμμένων οικιών».

ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΠΛΑΤΥΠΟΔΗ: ΟΙΚΙΣΤΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ. ΜΝΗΜΗ ΚΑΙ ΔΟΜΗΜΕΝΟΣ ΧΩΡΟΣ. Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΗΣ ΖΑΚΥΝΘΟΥ, ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΕΙΟ ΠΟΛΙΤΕΧΝΕΙΟ, 2020

https://www.youtube.com/channel/UC0wk2ge3sheyTkgpAkeBang