Μια έρευνα στο κορυφαίο λογοτεχνικό δημιούργημα αυτό του Ομήρου, που, πέρα από την αισθητική και νοηματική πλευρά, μας βοηθά να γνωριστούμε καλύτερα τον Ομηρικό κόσμο, τον τρόπο ζωής και τα μέσα που χρησιμοποιούσαν, για ν’ αντιμετωπίσουν τα προβλήματα της ζωής. Πρωτόγονα, για σήμερα, τεχνολογικά επιτεύγματα, όμως, μεγάλης σημασίας για τότε και πολύ βοηθητικά στην κατανόηση του πολιτισμού των αρχαίων.
Αναλύοντας τα τεχνολογικά επιτεύγματα των Αρχαίων Ελλήνων όπως αυτά αποκαλύπτονταιμέσα από τα Ομηρικά Έπη. Στο ερώτημα αν υπάρχουν τέτοιες γνώσεις, η επιστημονική κοινότητα έως και μερικές δεκαετίες πριν, αν δεν απαντούσε αρνητικά ήταν εξόχως διστακτική. Το πλήθος των επιστημονικών γνώσεων αλλά και των τεχνικών επιτευγμάτων που περιγράφουν τόσο μα τόσο παραστατικά, αποδιδόταν περισσότερο στην ποιητική σύλληψη του ποιητή παρά στο γνωστικό του υπόβαθρο.
Σε μερικές περιπτώσεις επρόκειτο μόνον ίσως για σύλληψη μιας ιδέας που δεν πραγματώθηκε, όπως πχ. η «αναφορά» για τα χρυσά κορίτσια του Ηφαίστου, που αν και φτιαγμένα από άψυχη ύλη «δύναμιν έχουν και φωνήν , νουν έχουν εις τες φρένες, και τεχνουργήματα έμαθαν από τους αθανάτους» μας λέει ο Όμηρος στη Σ ραψωδία της Ιλιάδας. (Ιλ. Σ. 419-20) [1]. Σ΄ αυτόν ακριβώς τον στίχο είδε ο Ισαάκ Ασίμωφ, ένας από τους μεγαλύτερους συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας, τα πρώτα ρομπότ .
Σε άλλες, όμως, περιπτώσεις η περιγραφή είναι τόσο λεπτομερής που είναι δυνατή η ανακατασκευή τους και εν συνεχεία η θεωρητική αλλά και πειραματική ανάλυση τους. Με όλα αυτά ασχολείται ένας νέος επιστημονικός κλάδος, η πειραματική αρχαιολογία.
Ο σκοπός της είναι να διερευνήσει κατά πόσον θα μπορούσαν οι κάτοικοι μιας συγκεκριμένης περιοχής αλλά και σαφώς καθορισμένης εποχής να κατασκευάσουν τα εν λόγω τεχνουργήματα.
Σαν παράδειγμα αναφέρουμε τις ασπίδες του Αχιλλέα και του Αίαντα και τη συμπεριφορά των τους κατά την μάχη. Είναι ευνόητο ότι τα εν λόγω σημεία στα Ομηρικά Έπη εντοπίστηκαν και μελετήθηκαν από ειδικούς επιστήμονες και τεχνολόγους θετικής κατεύθυνσης που, όμως, είχαν ευρύτερα ενδιαφέροντα.
Μία από τις πολλές υποθετικές ανακατασκευές της ασπίδας του Αχιλλέα |
Μία από τις πολλές υποθετικές ανακατασκευές της ασπίδας του Αχιλλέα |
- 1) Από την άμεση ή έμμεση κατοχή των πρώτων υλών για την παραγωγή τους
- 2) από την τεχνογνωσία για την εξόρυξη τους και την παραγωγή τους και
- 3) από την επεξεργασία τους.
- και κάτι ακόμη που πολλές φορές δεν το λαμβάνουμε υπ΄ όψιν.
- 4) Η χρήση τους ως νόμισμα άλλαξε δραματικά την οικονομική ιστορία και σφράγισε και σφραγίζει τις φάσεις ανάπτυξης των κοινωνιών.
Είναι δε, τόσο σημαντικά τα μέταλλα που καθόρισαν την ανθρώπινη ιστορία. Ο άνθρωπος μέχρι και την 6η χιλιετία πΧ δεν χρησιμοποιούσε μέταλλα ούτε για εργαλεία ούτε για όπλα. Μόνον περιστασιακά είτε σαν κοσμήματα είτε σαν λατρευτικά αντικείμενα κάτι που συνεχίζει ακόμη και σήμερα . Οι εποχές αυτές είναι γνωστές ως παλαιολιθική και νεολιθική κατά σειρά. Από την 6η με 5η χιλιετία και μετά ξεκινά η εποχή των μετάλλων. Αν περιοριστούμε στους πολιτισμούς γύρω από την Μεσόγειο και την μέση ανατολή τότε διακρίνουμε τις εποχές.
Το 5.000 πΧ μέχρι και το 3.000 πΧ , εποχή χαλκού - 3.000 πΧ μέχρι και το 1.000 πΧ, εποχή του κρατερώματος και από το - 1.000 πΧ μέχρι και σήμερα, εποχή του σιδήρου. Κρατέρωμα είναι η μείξη του χαλκού με άλλα μέταλλα και συγκεκριμένα με κασσίτερο ώστε να προκύψει ο μπρούντζος. Τα μέταλλα αποτελούν στοιχεία μείζονος σημασίας της οικονομίας κύρους που περιγράφεται στα έπη
Στις αρχαίες κοινωνίες εντοπίζονται δυο τύποι οικονομίας που αλληλοσυμπληρώνονται. Η οικονομία της επιβίωσης που βασίζεται στην ανταλλαγή αναγκαίων προϊόντων και η οικονομία των δώρων
Αλλά τι είναι εκείνο που δίνει αξία σε ένα αντικείμενο ώστε να το χρησιμοποιεί ένας πολιτισμός; Είναι η χρησιμότητά του; Ήταν πάντα χρήσιμο και σε όλους τους πολιτισμούς; Πάρτε παράδειγμα έναν χρυσό σταυρό ή ένα χρυσό κόσμημα.
Καμία αξία δεν θα είχε έξω από τα συγκεκριμένα πολιτισμικά, και επομένως, πνευματικά πλαίσια του συγκεκριμένου πολιτισμού. Η αξία του δεν έχει να κάνει τόσο με την κατασκευή του όσο με τους συμβολισμούς που είναι συνδεδεμένο. Δεν υπάρχει ουσιαστική διάκριση μεταξύ τεχνολογίας και πνευματικού πολιτισμού.
Γιατί να θεωρείται πνευματική εργασία η τακτοποίηση λέξεων ώστε να προκύψει ένα ποίημα και όχι η σύλληψη και δημιουργία ενός εργαλείου; Αναρωτηθήκατε ποτέ πόση πνευματική εργασία κρύβεται στην παραγωγή του;
Κατά την Ομηρική εποχή η πολιτική και οικονομική ισχύς βρίσκεται στα χέρια της αριστοκρατικής τάξης που προσδιορίζεται από την κατοχή γης και αγαθών. Ο βασιλεύς/άναξ ήταν υποχρεωμένος να αποδεικνύει ότι ήταν ο πλέον ισχυρός μεταξύ των ευγενών.
Αυτό το επιτύγχανε με την κατοχή αγαθών διαβίωσης αλλά και αγαθών που σκοπός τους ήταν να αποθησαυριστούν στο “κειμήλιον” (η αποθήκη των πολυτίμων αντικειμένων) που, συνήθως, τοποθετούνταν σε κάποιο μυστικό σημείο του ανακτόρου, μέχρι να ξαναδοθούν . Αυτά, πάλι, όσο περισσότερο άλλαζαν χέρια τόσο αύξανε η αξία τους.
- 1) σε λειουργικά αντικείμενα, μάλλον χάλκινα ή μπρούντζινα, για καθημερινή χρήση, όπως τρίποδες λέβητες κρατήρες, δοχεία ανάμειξης κ.α.
- 2) χρυσά αντικείμενα κυρίως για τελετουργικούς σκοπούς
- 3) όπλα. Η αξία των όπλων μάλιστα αύξανε αν προερχόταν από κάποιον ένδοξο πολεμιστή. Πχ το σκήπτρο του Δία που δόθηκε κληρονομιά στον Αγαμέμνονα (Ιλ Β 100-107) [3] , το δώρο του Μενέλαου στον Τηλέμαχο κ.α.
Μία από τις πολλές υποθετικές ανακατασκευές της ασπίδας του Αχιλλέα |
Τα 2 εξωτερικά είναι σκληρά και τα 3 εσωτερικά μαλακά. Η κατασκευή εμφανίζει μέγιστη αντίσταση σε διάτρηση όταν προσβληθεί από την αιχμή ενός διατρητικού στοιχείου, δηλ ενός βέλους ή δόρατος ή φάσγανου .
Η μοναδική αυτή λεπτομερής περιγραφή τόσο της κατασκευής όσο και της συμπεριφοράς του όπλου είναι η πρώτη γνωστή εφαρμογή πολύστρωτων κατασκευών στην ανθρώπινη ιστορία.
Η ασπίδα του Αίαντα
Η κινητική ενέργεια του δόρατος υπολογίσθηκε ίση προς αυτήν που έχει το ακόντιο του παγκόσμιου πρωταθλητή του έτους 2000 στο αγώνισμα του ακοντισμού. Διατηρώντας το πάχος της ασπίδας σταθερό έγιναν διάφορες δοκιμές από 4 στρώσεις μέχρι 8.
Επιβεβαιώθηκε πλήρως πως μόνο στη περίπτωση των 8 στρώσεων (δηλ. 7 δέρμα+1 μπρούντζος) η ασπίδα άντεξε στη διάτρηση από την ρίψη του δόρατος και μάλιστα ήταν στην τελευταία στρώση του δέρματος που σταμάτησε το δόρυ.
Ένα άλλο σημείο, άξιο προσοχής, είναι η συμπεριφορά της αιχμής του δόρατος.
Στο πείραμα η αιχμή υπέστη στρέβλωση όπως ακριβώς αναφέρεται και στην Ιλιάδα (Ιλ. Η 258).
Σημειωτέον ότι μαθηματική επεξεργασία των δεδομένων έδειξε ότι το δόρυ θα συμπεριφερόταν ακριβώς το ίδιο εάν είχαμε περισσότερες στρώσεις δέρματος. Αυτό σημαίνει ότι η αρχαία κατασκευή ήταν η βέλτιστη.
https://www.youtube.com/channel/UC0wk2ge3sheyTkgpAkeBang
Ενημέρωση
και ψυχαγωγία. Επικοινωνία στο dsgroupmedia@gmail.com.
Δημοσίευση σχολίου
Αφήστε το σχόλιό σας ή κάνετε την αρχή σε μία συζήτηση
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.