pitcher, 1st half of 20th century, height 21cm
collection of Diktio, a platform for the study of pottery in Southern-eastern Europe, Athens
Η ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΩΣ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑΣ;
(scroll down for English)
Στις 25 Αυγούστου 1937, ο Ιταλός υπουργός Εξωτερικών Κόμης Τσιάνο έγραψε στο ημερολόγιό του τα εξής για τις σχέσεις της Ιταλίας με την Αλβανία: «Πρέπει να δημιουργήσουμε σταθερά κέντρα ιταλικής επιρροής εκεί. Ποιος ξέρει τι μπορεί να επιφυλάσσει το μέλλον. Δεν πρόκειται να αποσυρθούμε αυτή τη φορά, όπως κάναμε το 1920. Στα νότια [της Ιταλίας] έχουμε απορροφήσει αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες Αλβανούς. Γιατί να μην συμβεί το ίδιο και στην άλλη πλευρά της Αδριατικής»*1.
Αυτό πρακτικά συνέβη δύο χρόνια αργότερα, το 1939, όταν μετά από μια σύντομη στρατιωτική επιχείρηση, η κεντρική και νότια Αλβανία καταλήφθηκε από την Ιταλία και έγινε αυτόνομο τμήμα της Ιταλικής Αυτοκρατορίας μέχρι το 1943. Πρόθεση της Ιταλίας ήταν να κάνει την Αλβανία μέρος μιας Μεγάλης Ιταλίας μέσω της αφομοίωσης Αλβανών ως Ιταλών και την αποίκηση της Αλβανίας με Ιταλούς εποίκους από την Ιταλική χερσόνησο για να την μετατρέψουν σταδιακά σε ιταλικό έδαφος*2, *3.
Η Ιταλία σχεδίαζε την προσάρτηση της Αλβανίας πολύ καιρό πριν από αυτό το γεγονός. Τον Ιούνιο του 1917, αφού οι στρατιωτικές της δυνάμεις πήραν τον έλεγχο σημαντικών περιοχών της χώρας, η Ιταλία ανακήρυξε την κεντρική και νότια Αλβανία προτεκτοράτο της. Ωστόσο, αυτό ανατράπηκε τον Σεπτέμβριο του 1920 όταν η Ιταλία δέχθηκε πίεση να αποσύρει τον στρατό της*4.
Σε όλη τη δεκαετία του 1920 και του 1930, η οικονομία της Αλβανίας εξαρτιόταν από τα πολλαπλά χρηματοδοτικά δάνεια της Ιταλίας. Τον Αύγουστο του 1933, ο Μουσολίνι, στο πλαίσιο της συνέχισης της Ιταλικής υποστήριξης απαίτησε σημαντικά ανταλλάγματα από τον βασιλιά Ζόγκου, που μεταξύ αυτών περιλαμβάνονταν μια εμπορική σύμβαση που καθιστούσε την Ιταλία την «πιο ευνοούμενη χώρα της Αλβανίας» στο εμπόριο*5.
Η Αλβανία ήταν πολιτιστικά και ιστορικά σημαντική για τους εθνικιστικούς σκοπούς του φασιστικού καθεστώτος του Μουσολίνι: ήταν μέρος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ενώ κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, για πολλά χρόνια, του Βασιλείου της Νάπολης και της Δημοκρατίας της Βενετίας. Επικαλούμενο μελέτες, το ιταλικό φασιστικό καθεστώς υποστήριξε την ύπαρξη φυλετικής συγγένειας μεταξύ Αλβανών και Ιταλών, ιδιαίτερα σε αντίθεση με τους Σλάβους της Γιουγκοσλαβίας*6. Αλλά παρόλο που η Ιταλία θεωρούσε την Αλβανία ως προέκταση του δικού της εδάφους και όχι αποικία, κατά τη διάρκεια της ιταλικής κατοχής (1939-1943) η Αλβανία αντιμετωπίστηκε ως ένα πρωτόγονο μέρος που χρειαζόταν να εκπολιτιστεί.
Η ίδρυση του ιταλικού προπαγανδιστικού και εκδοτικού οίκου "Distaptur" το 1940 στα Τίρανα είναι ένα παράδειγμα των πολυάριθμων διοικητικών, αρχιτεκτονικών, αστικών και οικονομικών πρωτοβουλιών ανάπτυξης που ανέλαβε η Ιταλία εκείνη την περίοδο. Ο Distaptur διατήρησε μέχρι το 1943 το δικαίωμα στην Αλβανία να βγάζει σε αποκλειστικότητα όλες τις εκδόσεις με πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό και τουριστικό περιεχόμενο, συμπεριλαμβανομένων και εικονογραφημένων καρτ ποστάλ*7 (περίπου 400 καρτ ποστάλ τοπίων και παραδοσιακών κοστουμιών), δείτε φωτογραφίες 4, 5.
Στο ίδιο πνεύμα, αλλά προφανώς σε μικρότερη κλίμακα, θα πρέπει ίσως να κατανοήσουμε τον αντίκτυπο και την επιρροή που είχε ή επιδίωκε να έχει η τεχνολογικά ανώτερη κεραμική της Ιταλίας στην αλβανική αγορά και τοπική παραγωγή χρηστικών κεραμικών.
Τα κεραμικά που κατασκευάστηκαν ειδικά για την αλβανική αγορά, όπως για παράδειγμα το κανάτι με την προχοή στις φωτογραφίες 1, 2, 3, παρουσίαζαν τα βασικά χαρακτηριστικά του παραδοσιακού αλβανικού ιμπρίκ για το σερβίρισμα της ρακής: το διάφραγμα που συνδέει την σωληνοειδής προχοή με το λαιμό, το οποίο μιμείται την φόρμα του λειριού του κόκορα , ένα αρκετά διαδεδομένο χαρακτηριστικό στην κεραμική των σλαβικών πληθυσμών των Βαλκανίων (φωτογραφίες 11, 12, 13). Ωστόσο, είχαν επίσης σαφείς διαφορές στο σχήμα της λαβής και του στομίου, όπως καθώς και στον τρόπο εφυάλωσης και τη διακόσμηση.
Σε αντίθεση με τα τυπικά ιμπρίκς της αλβανίας, το ιμπρίκ προς συζήτηση έχει αδιαφανή λευκή κασσιτερούχα εφυάλωση και είναι διακοσμημένο με τα τυπικά χρώματα και διακοσμητικά μοτίβα της Γκροτάλιε, τρεις γιρλάντες που στο κέντρο τους έχουν ένα μικρό μπλε λουλούδι φτιαγμένο με στένσιλ, διαδεδομένη τεχνική στην Απουλία από τα μέσα του 19ου αιώνα και μετά. Επιπλέον, περιμετρικά του κάτω μέρους του αγγείου, αντί των οριζόντιων αυλακώσεων που συνήθως συναντάμε στα αντίστοιχα αλβανικά, βλέπουμε ζωγραφισμένες γραμμές που μιμούνται αυτές τις αυλακώσεις (φωτογραφίες 6, 7, 8, 9, 10).
Αυτού του τύπου τα κεραμικά είτε φτιάχτηκαν στην περιοχή της Απουλίας για την αλβανική αγορά κατά τη δεκαετία του 1920 και του 1930, είτε φτιάχτηκαν στην Αλβανία από Ιταλούς τεχνίτες που στάλθηκαν από το καθεστώς του Μουσολίνι για να μυήσουν τους τοπικούς αγγειοπλάστες της νότιας Αλβανίας σε νέες τεχνικές και τύπους κεραμικών, όπως συνέβη και στην Κέρκυρα την ίδια περίοδο*8. Εάν αυτό ισχύει, τότε κάποια από αυτά τα κεραμικά θα μπορούσαν να έχουν κατασκευαστεί και από Αλβανούς τεχνίτες που έμαθαν την τεχνική από Ιταλούς μάστορες. Άλλωστε, η πλειονότητα της κεραμικής που βλέπουμε σε φωτογραφίες από τη δεκαετία του 1920 και μετά στα εργαστήρια του Kavaje και στην αγορά των Τιράνων έχουν συγγένειες με κεραμικές φόρμες που ξέρουμε από την Απουλία (φωτογραφίες 14, 15).
Η υπόθεση ότι τα κεραμικά μπορεί να έχουν κατασκευαστεί στην Ιταλία υποστηρίζεται επίσης και από τη μακροχρόνια παρουσία αλβανόφωνων κοινοτήτων στη νότια Ιταλία και ιδιαίτερα στην Απουλία, κορυφαίο αγγειοπλαστικό κέντρο με πολυετή παράδοση, που πάει πίσω στον 17ο αιώνα. Αυτές οι αλβανικές εθνογλωσσικές ομάδες της Νότιας Ιταλίας, γνωστές και ως Arbëreshë, είχαν φύγει από τη νότια Αλβανία και την Ήπειρο μεταξύ του 14ου και του 18ου αιώνα λόγω της οθωμανικής εισβολής στα Βαλκάνια. Συγκεντρώθηκαν κυρίως στις περιοχές Απουλία, Βασιλικάτα, Καλαβρία, Καμπανία, Μολίζε και Σικελία*9.
Πάντως ανεξάρτητα από την προέλευση αυτών των ιμπρίκς, είτε δηλαδή κατασκευάστηκαν στην Αλβανία από Ιταλούς ή Αλβανούς αγγειοπλάστες, είτε στην Απουλία από Ιταλούς ή Ιταλοαλβανούς τεχνίτες, αυτά τα κεραμικά προσπάθησαν πάνω απ’ όλα να επανασυστήσουν και να προτείνουν μια πιο «πολιτισμένη» ιταλική εκδοχή του παραδοσιακού Αλβανικού ιμπρίκ στην αλβανική αγορά, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα τη σύνδεση της χειροτεχνίας της Αλβανίας με τον πολιτισμό και την ιδεολογία της Ιταλίας, υποβαθμίζοντας παράλληλα την οθωμανική και σλαβική φυσιογνωμία της τοπικής κεραμικής παραγωγής.
Κρίνοντας από τον μικρό αριθμό τέτοιων αγγείων που βρέθηκαν*10, μπορούμε επίσης να υποθέσουμε ότι αυτός ο τύπος κεραμικών παράχθηκε σε μικρές ποσότητες και κυκλοφόρησε στην αγορά της Αλβανίας μόνο για μικρό χρονικό διάστημα.
Επίσης, λόγω του υψηλού κόστους παραγωγής τους, σε σχέση με αυτά που κατασκευάζονταν τοπικά, μπορούμε να θεωρήσουμε ότι αυτά τα κεραμικά δεν απευθύνονταν σε όλους και πιθανώς ως εισαγόμενα είδη πολυτελείας να έδιναν κύρος στους αγοραστές τους.
Λόγω του περιορισμένου προς το παρόν διαθέσιμου υλικού για μελέτη και του γεγονότος ότι η αλβανική κεραμική κατά την περίοδο της ιταλικής κατοχής είναι ένα σχετικά αχαρτογράφητο ερευνητικό πεδίο, όπως και εν γένει όλη η νεότερη κεραμική της ευρύτερης περιοχής, όλα τα συμπεράσματα θα πρέπει να ερμηνεύονται μόνο ως υποθέσεις για περαιτέρω εξέταση.
(απόσπασμα από ένα υπό δημοσίευση κείμενο)
Κείμενο και έρευνα: Βαγγέλης Βλάχος
Συνιδρυτής του ΔΙΚΤΥΟΥ Νεότερης Κεραμικής, Αθήνα
CERAMICS AS A PROPAGANDA TOOL?
On August 25, 1937, Italian Foreign Minister Count Ciano wrote the following in his diary on Italy's relations with Albania: "We must create stable centres of Italian influence there. Who knows what the future may have in store? We are not going to withdraw this time, as we did in 1920. In the south [of Italy] we have absorbed several hundred thousand Albanians. Why shouldn’t the same thing happen on the other side of the entrance to the Adriatic."1.
This practically became a reality two years later in 1939, when after a brief military campaign, central and south Albania was occupied by Italy and became an autonomous part of the Italian Empire until 1943. Italy's intention was to make Albania part of a Greater Italy by assimilating Albanians as Italians and colonizing Albania with Italian settlers from the Italian Peninsula to transform it gradually into an Italian land*2, *3.
The backside of the postcard depicting the pottery market in Berat during the italian ocupation of Albania (1939-1943)
Of course, Italy had been planning Albania’s annexation for years prior to this event. In June 1917, after its military forces seized control of substantial areas of Albania, Italy proclaimed central and southern Albania a protectorate of Italy. However, this was overturned in September 1920 when Italy came under pressure to withdraw its army*4 .
Throughout the 1920s and 1930s, under King Zog's rule, Albania's economy was dependent on multiple financial loans from Italy. In August 1933, Mussolini placed stringent demands on Zog in exchange for Italy's continued support of Albania, including a commercial convention that made Italy Albania's "most favoured country" in trade*5.
Albania was culturally and historically important to the nationalist aims of Mussolini’s Fascist regime: it had long been part of the Roman Empire and later, during the High Middle Ages chiefly by the Kingdom of Naples and the Republic of Venice for many years. Invoking studies, the Italian regime proclaimed the existence of a racial affinity between Albanians and Italians, especially as opposed to the Slavic Yugoslavs*6. But even though Italy considered Albania as an extension of its own territory rather than a colony, during Italian occupation (1939-1943) Albania was treated as a primitive place to be civilized.
The establishment of the Italian propaganda and publishing house "Distaptur" in 1940 in Tirana is one example of the numerous administrative, architectural, urban and economic development initiatives undertaken by Italy during that period. Distaptur retained until 1943 the exclusive right in Albania to publish all publications with a political, social, economic and tourist propaganda content, including illustrated postcards*7 (roughly 400 postcards of landscapes and traditional costumes), see photos 4, 5.
In the same vein, but obviously on a smaller scale, we should perhaps understand the impact and influence that Italy's technologically superior ceramics had or sought to have on the Albanian market and local pottery production. Ceramics made especially for the Albanian market, for instance the pitcher in photos 1, 2, 3, featured the basic characteristics of the traditional Albanian pitcher for serving raki: the diaphragm that connects the tubular spout with the neck, which imitates a rooster’s wattle, a quite widespread characteristic in the pottery of the Balkans’ Slavic populations (see photos 11, 12, 13). However, they were also clear differences in the shape of the handle and the mouth, as well as in the glazing and decoration.
In contrast to the Albanian ones, the pitcher in question has an opaque pewter glazing and is decorated with three garlands that have at their center a small blue stencilled flower, a typical motif and technique in Apulia from the middle of the 19th century onwards. Furthermore, around the lower part of the pitcher, instead of the horizontal grooves we usually find in Albanian pitchers, we see painted stripes and lines that mimic these grooves (see photos 6, 7, 8, 9, 10).
These pitchers were either produced in the area of Apulia for the Albanian market during the 1920s and 1930s, or were made in Albania by Italian craftsmen who were sent by the Mussolini’s regime to introduce local potters of southern Albania to new techniques and formsas it happened in Corfu the same period*8. If the latter is true, then some of these ceramics could also have been made by Albanian craftsmen who learned the technique from Italian potters who settled in Albania during this period. After all, the majority of the pottery we see in photographs from the 1920s onwards in Kavaje's workshops and in the Tirana market have affinities with the pottery forms from Apulia (see photos 14, 15).
The hypothesis that the ceramics might have been made in Italy is also supported by the long-term presence of Albanian-speaking communities in southern Italy and especially in the region of Apulia, the leading centre of South Italian pottery with a centuries-long tradition dating back to the 17th century. These long established Albanian ethnolinguistic groups in Southern Italy, also known as Arbëreshë or Italo-Albanians, had fled south Albania and Epirus between the 14th and the 18th centuries because of the Ottoman invasion of the Balkans. They were mostly concentrated in the regions of Apulia, Basilicata, Calabria, Campania, Molise and Sicily*9.
Regardless of their origin of production, whether they made in Albania by Italian or Albanian potters, or in Apulia by Italian or Italo-Albanian craftsmen, these ceramics above all tried to reintroduce and establish a more “civilized” Italian version of the traditional Albanian pitcher in the Albanian market, highlighting simultaneously the connection of Albania’s pottery craftsmanship to Italy's culture and ideology, whilst simultaneously downplaying the inherited Ottoman and Slavic physiognomy of the local pottery production.
Judging by the small number of such ceramics that have been found*10, we can also assume that this type of pottery was produced in small quantities and was marketed in Albanian market only for a short period of time.
Also, due to the high cost of their production, in relation to the ones that were manufactured locally, we can consider that these ceramics were not addressed to everyone and probably as imported luxury items they were giving a kind of prestige to their buyers.
Due to the limited amount of material currently available for study and the fact that Albanian pottery during the period of the Italian occupation is a relatively unchartered research field, all conclusions should only be interpreted as hypotheses for further examination.
Text and research: Evangelos Vlachos
Co-founder of DIKTIO, a platform for the study of pottery in South-Eastern Europe
-------------------------------------------
*1 Owen Pearson, Albania in the twentieth century: a history, Volume 3. London, England, UK; New York, New York, USA: I.B. Taurus Publishers, 2004, pp. 389.
*2 Lemkin, Raphael; Power, Samantha (2008), Axis Rule in Occupied Europe, The Lawbook Exchange, Ltd., pp. 99–107.
*3 Οι πρώτοι Ιταλοί που αποίκισαν την Αλβανία ήταν οικογένειες ψαράδων από την Απουλία, οι οποίες μετακόμισαν στο νησί Σάσων απέναντι από τη Βλόρα το 1918. Το 1926, η ιταλική κυβέρνηση, σε συμφωνία με τις αλβανικές αρχές, έστειλε 300 Ιταλούς αποίκους στη Κάμζα, κοντά στα Τίρανα για να προωθήσουν την αγροτική ανάπτυξη. Οι περισσότεροι από αυτούς ήταν αγρότες από κοινότητες Arberesh στη νότια Ιταλία. Μετά την κατάληψη της Αλβανίας το 1939, ο Μουσολίνι έστειλε σχεδόν 11.000 Ιταλούς αποίκους στην Αλβανία. Οι περισσότεροι ήταν από την περιοχή Βένετο και τη Σικελία. Εγκαταστάθηκαν κυρίως στις περιοχές Δυρράχιο, Βλόρα, Σκόδρα, Πόρτο Παλέρμο, Ελμπασάν και Σαράντα. Εκτός από αυτούς τους αποίκους, 22.000 Ιταλοί εργάτες πήγαν στην Αλβανία τον Απρίλιο του 1940 για την κατασκευή δρόμων, σιδηροδρόμων και υποδομών. / The first Italians to colonise Albania were fishing families from Apulia, who moved to the island of Sazan opposite Vlora in 1918.
In 1926, the Italian government, in agreement with Albanian authorities, sent 300 Italian colonists to Kamez, near Tirana to promote agricultural development. Most of them were farmers from Arberesh communities in southern Italy.
After the occupation of Albania in 1939, Mussolini sent nearly 11,000 Italian colonists to Albania. Most of them were from the Veneto region and Sicily. They settled primarily in the areas of Durrës, Vlorë, Shkodër, Porto Palermo, Elbasan and Saranda. In addition to these colonists, 22,000 Italian casual laborers went to Albania in April 1940 to construct roads, railways and infrastructure.
*4 Nigel Thomas. Armies in the Balkans 1914–18. Osprey Publishing, 2001. Pp. 17.
*5 Owen Pearson, Albania in the twentieth century: a history, Volume 3. London, England, UK; New York, New York, USA: I.B. Taurus Publishers, 2004, pp. 351.
*6 Kallis, Aristotle A. (2000), Fascist ideology: territory and expansionism in Italy and Germany, 1922-1945, Routledge, pp. 132-133.
*7 Resta, Giuseppe (2016), The Italian Way: Urban Planning Heritage in Albania, published online by De Gruyter Open, https://www.sciendo.com/article/10.1515/aup-2016-0003 pp. 19-20.
*8 Κέρκυρα κυβερνιόταν για πολλά χρόνια από τη Βενετία και η ιταλική επιρροή ήταν ισχυρή. Ο Μουσολίνι χρησιμοποίησε την ιστορική σύνδεση της Κέρκυρας με την Ιταλία για να δικαιολογήσει δύο φορές την κατάληψή του στο νησί, μία σύντομα το 1923, και μετά πάλι το 1941. Κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου αρκετοί Ιταλοί αγγειοπλάστες από την Απουλία εγκαταστάθηκαν μόνιμα στην Κέρκυρα και λειτούργησαν τα εργαστήριά τους μέχρι περίπου το τέλος του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι, ο Vitto Gianfrate, ο οποίος το 1921 μετακόμισε στην Κέρκυρα και έστησε το εργαστήριο κεραμικής του στο Μαντούκι, στο οποίο εργάστηκαν και Έλληνες, αργότερα όταν ο Vitto έφυγε, συνέχισε ο γιος του Silvestro, αρχικά στο Μαντούκι και αργότερα στη συνοικία Γαρίτσα μέχρι το 1944, οπότε επέστρεψε στην Grottaglie μαζί με την Ελληνίδα γυναίκα του. Στην Κέρκυρα όπως καθώς και στην Πάτρα υπάρχουν αναφορές και για παλαιότερες εποικήσεις Ιταλών αγγειοπλαστών καηόλη την διάρκεια του 19ου αιώνα. / Corfu was long ruled by Venice and Italian influence remained strong. Mussolini used Corfu’s historical connection to Italy to twice justify his occupation of the island, once briefly in 1923, again in 1941. During that period Italian potters from Puglia settled permanently in Corfu and operated their workshops until about the end of WW2. As for example, Vitto Gianfrate, who in 1921 moved to Corfu and set up his pottery workshop, in which Greeks also worked, later this workshop was taken over by his son Silvestro until 1944, when he returned to Grottaglie with his Greek wife. In Cofu as well as perhaps in Patras there are also reports of older settlements of Italian potters throughout the 19th century.
*9 Minni, C. Dino; Ciampolini, Anna Foschi (1990). Writers in transition: the proceedings of the First National Conference of Italian-Canadian Writers, Guernica Editions. Pp. 63-4.
*10 Από όσο γνωρίζουμε, τέτοιου τύπου κεραμικά έχουν βρεθεί κυρίως σε παλαιοπωλεία της Αθήνας και έχουν εισαχθεί, σύμφωνα με τους πωλητές, από την Αλβανία μετά τη δεκαετία του 1990. / As far as we know, such ceramics have been found mainly in antique stores in Athens and have been imported, according to the sellers, from Albania after the 1990s.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία / Indicative Bibliography:
Charitonidou 1983: Charitonidou, A., “Stoicheia paradosiakis kerameikis 19ou kai 20ouaiona. Epeiros, Kerkyra, Zakynthos”, Epeirotika Chronika 25, 287-294.
Korre-Zografou, K. 1995, Τα κεραμικά του Ελληνικού χώρου, Athens.
Kyriazopoulos, V. 1984, Ελληνικά Παραδοσιακά Κεραμικά, ΕOMMEX, Athens.
Kyriazopoulos and Charitonidou 1986 : Kyriazopoulos, V., Charitonidou, A., “Ellinoitalikoi mastrapades”, Sylloges 5, Athens
Onuzi, Afërdita. 1988, Poçeria popullore në Shqipëri (Popular Pottery in Albania), Akademia e Shkencave e RPS të Shqipërisë, Inst. i Kulturës Popullore, Tiranë.
Tsouris 1982: Tsouris, K., “Gianniotiki kerameiki tou telous tou 18ou aiona”, Epeirotika Chronika 24.
Vroom 2007b: Vroom, J., “Pottery finds from a ‘cess-pit’ at the southern wall in Durres, Central Albania” in: Late antique and medieval pottery and tiles in Mediterranean archaeological contexts, Proceedings of the First International Symposium (Canakkale 13 June 2005), 319-334.
Museo della Ceramica di Grottaglie Muzeu Historik i Shkodrës Muzeu Etnologjik - Ethnological Museum, Prishtinë Muzeu Historik dhe Etnografik, Krujë Muzeu Etnografik Durrës Folk Art and Ethnological Museum of Macedonia and Thrace CeramicAntica
https://www.youtube.com/channel/UC0wk2ge3sheyTkgpAkeBang
Ενημέρωση
και ψυχαγωγία. Επικοινωνία στο dsgroupmedia@gmail.com.
Δημοσίευση σχολίου
Αφήστε το σχόλιό σας ή κάνετε την αρχή σε μία συζήτηση
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.