Ιδιοφυής Εξερευνητής του Νέου Κόσμου
Εισαγωγή: O ιστορικός συνεχώς ερευνά και συνεχώς επιτυγχάνει νέες ανακαλύψεις – όπως o αρχαιολόγος, o εξερευνητής ή o θαλασσοπόρος. Το πιο κάτω κείμενο, που ανήκει στη Στήλη του ΣΠΕΚ «ΙΔΙΟΦΥΩΣ» συμβάλει στο να επικυρωθεί δίκαια και σ’ εύθετο χρόνο το ότι «ο Χριστόφορος Κολόµβος ήταν ελληνικής καταγωγής, και όχι γενουάτικης ή άλλης, όπως καταγράφηκε σκοπίμως και ιδιοτελώς από κάποιους».
Ήταν Ελληνικής καταγωγής ο ιδιοφυής Χριστόφορος Κολόμβος (1451-1506), ο μεγαλύτερος θαλασσοπόρος όλων των εποχών; Συμβαίνει σε προσωπικότητες του κόσμου, που είχαν άγνωστο τόπο γέννησης, να τους «διεκδικούν» διάφορα κράτη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο Όμηρος, που τον διεκδικούν ως τέκνο του, μέχρι και σήμερα, επτά πόλεις. Γιατί; Διότι η κάθε πόλη επιθυμεί σφοδρά ν’ αποκομίσει μέρος της διαχρονικά αναλλοίωτης αίγλης του μέγιστου αυτού ποιητή. Το ίδιο ισχύει και για τον Χριστόφορο Κολόμβο: τον διεκδίκησαν η Γένοβα της Ιταλίας, η Μπάστια της Κορσικής, η Καταλονία, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Γαλλία, η Αγγλία, το Ισραήλ.
Η άποψη του γράφοντος (δρα Ιωσήφ Σ. Ιωσηφίδη) είναι πως οι ενδείξεις για την ελληνική καταγωγή του Χριστόφορου Κολόμβου είναι πολλές, τεκμηριωμένες, σοβαρές και ότι η θεωρεία των πιθανοτήτων συνηγορεί υπέρ του ό,τι ‘Με διάστημα εμπιστοσύνης 95%, ο Κολόμβος ήταν Έλληνας, απόγονος ευγενών Βυζαντίου».
Τη θέση του, ο Ι.Σ.Ιωσηφίδης στηρίζει σε ενδελεχή μελέτη του πηγών του όπως α) ημερολόγιο, χειρόγραφα και επιστολές του ίδιου του Κολόμβου, και βιογραφία του από τον γιο του Φερδινάνδο καθώς και β) θέσεις, απόψεις και εύστοχες παρατηρήσεις μελετητών και/ ή ιστορικών όπως οι ακόλουθοι: Β. Ευθυµίου, Seraphim Canoutas, Αλέξανδρος Λαγκαδάς, Δημήτριος Σισιλιάνος, Κυριάκος Σιμόπουλος, Χρήστος Δ. Λάζος, Γιώργος Χατζιδάκης, Henry Vignaud, Salvador de Madariaga, Timothy Seretin, Hender Malesworth, Ruth Dourlacher – Walter (Marvin), Timothy Seretin, K.Hopf, Dr Larsen, κ.ά. Ο γράφων διενεργησε προσεκτικό στατιστικό έλεγχο των αναφερομένων μαρτυριών/ πηγών και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ‘επειδή τόσων πολλών η άποψη συγκλίνει προς το ίδιο θέμα, δηλαδή το ό,τι ο Κολόμβος ήταν ένας ευγενής ελληνικής καταγωγής, είχε συγγενική σχέση με βυζαντινό ευπατρίδη, ξεκίνησε από τη Χίο κ.ά. Κατέληξε στο κατά 95% στατιστικά σημαντικό γεγονός, ότι συναληθεύουν και οι 8 αυτές υποθέσεις και είναι στατιστικά αδύαντο ένας άλλος μελετητής να τις ανατρέψει.
Από την άλλη, η συνθετική παρούσα άποψη επιδιώκει ν’ ανατρέψει τις πεποιθήσεις αιώνων για την ιταλική καταγωγή του Χριστόφορου Κολόµβου και δίνει αφορµή για συζητήσεις και έρευνες. Και ποιος μπορεί ν’ αμφισβητήσει τα δύο ελληνικότα στοιχεία που διέθετε και τα οποία παρακίνησαν τον µεγάλο εξερευνητή στην ανακάλυψη του Νέου Κόσµου, δηλαδή α) την ελληνική ναυτική κληρονοµικότητά του, που διακρίνει τους Έλληνες β) την εντρύφησή του σε ελληνικά συγγράµµατα και σε χάρτες από Χίο.
Σύνθεση των μελετών και τεκμηρίωση της θέσης ότι ο Κολόμβος ήταν Έλληνας
Στοιχεία από τη βιογραφία του Χριστόφορου Κολόµβου
Ο Χριστόφορος Κολόμβος λέγεται ότι γεννήθηκε το 1451 στη Γένουα από πατέρα που ήταν υφαντουργός και από τη Σουζάνα Φονταναρόσα. Κατά µία άποψη, αυτός αρχικά ακολούθησε τις επιχειρήσεις του πατέρα του και διέµεινε στη Γένουα και στη Σαβόνα. Παρόλα αυτά, δεν λένε οι Γενουάτες τί ακριβώς έκανε ο Κολόμβος στα πρώτα χρόνια της ζωής του, ούτε παραθέτουν αξιόπιστες πηγές. Ο ίδιος ποτέ δεν επονόµασε τον εαυτό του Γενοβέζο, ποτέ δεν έγραψε στα ιταλικά αλλά πάντα στα ισπανικά, ενώ υπέγραφε με ελληνικά και κάποτε λατινικά σύμβολα. Από μικρός θα ήταν ονειροπόλος, ιδιοφυής, είχε ευφάνταστο μυαλό και ιδιοσυγκρασία έντονη – και αυτό συμπεραίνεται πιο κάτω.
Σε αξιόλογες μελέτες τους, ο Σ. Κανούτα (1953) και ο πρεσβευτής Δ. Σισιλάνος (1962), επιχειρούν ν’ αποδείξουν ότι ο Κολόμβος δεν ήταν Γενοβέζος, αλλά Βυζαντινός ευγενής που άκουγε στο όνομα Χριστόφορος Δισύπατος Παλαιολόγος. Ωστόσο, οι Γενουάτες, άσχετα με αυτά, και όσα ο ίδιος ο Κολόμβος γράφει, τον ταύτισαν με έναν αμόρφωτο υφαντουργό, με όνομα Χριστόφορος Κολόμβος και υποστήριζαν ότι αυτός ήταν ο μεγάλος θαλασσοπόρος. Για να πείσουν γι’ αυτό οι Γενουάτες, τοποθέτησαν επιγραφή στην πρόσοψη του σπιτιού, που υποτίθεται πως εκεί γεννήθηκε ο Κολόμβος, η δε επιγραφή γράφει: «Κανένας άλλος τόπος δεν αξίζει να προσεχθεί τόσο, όσον αυτός εδώ. Σε τούτο το σπίτι των προγόνων του, ο Κολόμβος πέρασε την παιδική του ηλικία και τα νεανικά του χρόνια». Και όμως! Το σπίτι του Κολόμβου, όπου έζησε νεαρός, είχε κατεδαφιστεί το 1700 και στη θέση του είχε κτισθεί μοναστήρι. Αυτό αποδεικνύει το πόσο δύσπιστοι πρέπει να είναι οι αναγνώστες αλλά και οι μελετητές στις αρχές εκείνες που παραποιούν την ιστορία για… τουριστικούς λόγους! Ο γιος του Κολόμβου και βιογράφος του Φερδινάνδος όσο και να έψαξε διατείνεται ότι δεν βρήκε την οικογένεια Κολόμπο στη Γένοβα· μόνο λίγα χρόνια μετά το θάνατο του πατέρα του.
Κατά την άποψη του Σ. Κανούτα, υπήρχαν δύο διαφορετικά άτομα: α) ο Don Cristoforo Colon που γνώριζε άπταιστα ελληνικά, γαλλικά, ισπανικά, λατινικά, που καταγόταν από τη βυζαντινή οικογένεια των Δισυπάτων Παλαιολόγων και είχε γεννηθεί το 1438 ή 39 (κατά άλλους στη Γένοβα το 1446 ή 1447), και β) ο Ιταλός αμόρφωτος εργάτης του λιναριού, Cristoforo Colombo, γεννημένος στη Γένοβα το 1451. Οι Γενουάτες τον θέλουν γεννημένο το 1451 μ.Χ. Ωστόσο, σε μία επιστολή του Κολόμβου προς τους Βασιλείς της Ισπανίας, όταν βρισκόταν στη φυλακή το 1500 μ.Χ., αναφέρει ότι είχε ήδη 40 χρόνια εμπειρίας στη θάλασσα και σε άλλη επιστολή του έγραψε ότι η εμπειρία του στη θάλασσα άρχισε από τότε που ήταν 14 χρόνων. Είναι γνωστό ότι για 7 συνεχόμενα έτη διαπραγματευόταν με τους Ισπανούς Βασιλιάδες, και επομένως το 1500 ήταν 61 χρόνων (40+14+7 = 61) συνεπώς πρέπει να γεννήθηκε το 1439. Σίγουρα όχι το 1451.
Με βάση τη θεωρία ότι γεννήθηκε το 1439, ο Κανούτας παραθέτει ότι σε επιστολή που έστειλε ο Κολόμβος στους βασιλείς, το 1474, πριν φτάσει στη Λισσαβώνα, είχε ήδη 23 χρόνια ναυτικής εμπειρίας. Επιπλέον, ο Bartholomeo Las Casas, φραγκισκανός μοναχός, ιστορικός της εποχής, φίλος και βιογράφος του Κολόμβου έγραψε ότι ο Κολόμβος στα 14 του χρόνια (δηλαδή το 1453) ακολούθησε ένα αυτοεξόριστο βυζαντινό πρίγκιπα, τον Γεώργιο Παλαιολόγο Δισυπάτο, γνωστός ως Colon the Younger.
Αυτός, μετά την Άλωση της Πόλης (1453) έγινε κουρσάρος και αργότερα Ναύαρχος του Γαλλικού στόλου. Την πιο πάνω πληροφορία την επιβεβαιώνει και ο γιος του Κολόμβου Φερδινάνδος, στη βιογραφία που έγραψε για τον πατέρα του.
Οι Λάζος, Κανούτας, Σισιλιανός και Βόλπερ θεωρούν ότι ο Κολόμβος ήταν βυζαντινός πρίγκιπας από την οικογένεια των Δισύπατων Παλαιολόγων, ότι γεννήθηκε το 1439 μ.Χ, και ότι μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης κατέφυγε στη Δυτική Ευρώπη, μαζί με τον Γεώργιο Κολόν Δισύπατο Παλαιολόγο, όπου κοντά του έμαθε τη ναυτική τέχνη, ταξιδεύοντας μαζί του ως πειρατής και ως θαλασσοπόρος για 23 χρόνια. Η ευγενική καταγωγή του αποδεικνύεται από διάφορα στοιχεία π.χ. αριστοκρατικοί τρόποι, ανώτερη μόρφωσή, ο γάμος του με γαλαζοαίματη, η ανεμπόδιστη πρόσβαση που είχες στις βασιλικές αυλές και η φιλική σχέση του με τους κύκλους του Βατικανού.
Η θεωρία των Γενουατών ότι ‘μέχρι τα 23 χρόνια του ο Κολόμβος ασχολείτο μόνο με την υφαντική τέχνη’ καταρρίπτεται διότι δεν θα γνώριζε τη ναυτική τέχνη τόσο γρήγορα, αφού όταν έφτασε το 1474 στη Λισαβώνα ήταν ήδη έμπειρος θαλασσοπόρος μεγάλων αποστάσεων. Εξάλλου, ο ίδιος ισχυρίζεται ότι γνώριζε Κοσμογραφία, Γεωγραφία, Μαθηματικά και Χαρτογραφία και ότι έμαθε να μιλάει και να γράφει Ισπανικά και Λατινικά. Αν ήταν άπορος υφαντής ως τα 23 χρόνια του θα είχε βασική μόρφωση και δεν θα προλάβαινε να είχε επαφές με βασιλείς, να γνωρίζει ναυτική τέχνη, επιστήμες.
Επίσης, αν είχε γεννηθεί στη Γένουα, πώς εξηγείται ότι ο πατέρας, κάποιος Δοµήνικος, ζούσε σε οικτρή φτώχεια; Εκτός και αν ο Κολόμβος βρέθηκε πολύ μικρός στη Γένοβα, μετά την πτώση του Βυζαντίου και ο Δομίνικος τον υιοθέτησε μέχρι την ενηλικίωσή και φυγή του, ενώ μετά έπαψαν να έχουν σχέση. Εξάλλου, ο αδελφός του Κολόμβου, ο Βαρθολομαίος, βρέθηκε να ζει στην Πορτογαλία. Άραγε κι αυτός πρόσφυγας από Χίο; Ας λεχθεί ότι συμπλήρωσε τις γνώσεις του στην Πορτογαλία, πλάι στον αδελφό του.
Υπάρχουν υπόνοιες ότι τον είχαν πάρει υπό την προστασία τους μεγάλες γενοβέζικες εμπορικές οικογένειες της εποχής, οι Σπινόλα, οι Ντινέγκρος και οι Σεντουριώνες. Ο Κολόμβος ποτέ δεν ξεκαθάρισε την καταγωγή του. Ίσως να ήταν τακτική του να την αποσιωπεί – ως τρόπος επιβίωσης ενός πρόσφυγα από τη Χίο σε ένα ξένο βασίλειο. Αν είναι έτσι, τότε μετά την πτώση της Πόλης θα ένιωθε πως ήταν ένας άνθρωπος χωρίς πατρίδα και ότι θα αντιμετώπιζε μία αρνητικά επιτηδευμένη συμπεριφορά στην προσπάθεια του για επιβίωση σε μία ξένη χώρα. Εξάλλου, ο γιος του Κολόμβου Diego, το 1504 πολιτογραφήθηκε ισπανός διά νόμιμου εγγράφου υπογεγραμμένου από τους Βασιλείς. Ήταν φυσικόν να μνημονεύεται στο έγγραφο αυτό η χώρα της καταγωγής του πατέρα του Χριστόφορου, αλλά το σημείο παρέμεινε κενό. Ο γιος του Κολόμβου Φερδινάνδος αναφέρει στη βιογραφία του πατέρα ότι το μόνο που δήλωνε ο πατέρας του ήταν ότι κατάγεται από ευγενική οικογένεια χωρίς να διευκρινίζει κάτι περισσότερο.
Ο γιος του Φερδινάνδος, γράφει ότι «παρ’ όλες τις έρευνές του ιδίου δεν κατάφερε να ανακαλύψει την πόλη ή το χωριό που γεννήθηκε ο πατέρας του Χριστόφορος». Το σίγουρο είναι ότι ο Κολόµβος στο ηµερολόγιό του αναφέρει ότι ήταν συγγενής του Δισυπάτου, Βυζαντινού ευπατρίδη, δηλ. του Γεώργιου Παλαιολόγου, που έζησε στη Χίο της Ελλάδας. Μήπως ο Κολόμβος κρυβόταν και δεν απεκάλυπτε την πραγματική γενέτειρά του; Αυτό δεν αποκλείεται, αν ληφθεί υπόψη ότι στα χρόνια 1450-1480 τα γεγονότα διαστρεβλώνονταν από τους Δυτικούς, λόγω και της μισαλλοδοξίας που έτρεφαν κατά του ‘αιρετικού’ Βυζαντίου που είχε καταρρεύσει το 1453.
Το 1474 μετέβηκε στη Λισαβώνα όπου ήδη διέμενε ο αδερφός του Βαρθολομαίος, ο οποίος δούλευε ως χαρτογράφος. Εκεί, απέκτησε γνώσεις περί χαρτογραφίας, γεωγραφίας, αστρονομίας, μαθηματικών και ναυτικής τέχνης. Επίσης, έμαθε ισπανικά και λατινικά. Οι αστρονομικές γνώσεις του ήταν απόλυτα χρήσιμες για τα 4 ταξίδια του στην Αμερική αργότερα. Τις απέκτησε γιατί προερχόταν από επιφανή οικογένεια ναυτικών και όχι υφαντουργών. Και πράγματι η επιστολή του προς τη νοσοκόμα του Πρίγκιπα Δον Χουάν της Καστίλλης, τη Donna Joanna του Torres, ομιλεί από μόνη της. Γράφει : «Δεν είμαι ο πρώτος ναύαρχος της οικογένειάς μου. Αφήσατε όμως να μου δίνουν το όνομα που τους αρέσει». Ο γιος του και βιογράφος του Φερδινάνδος εξηγεί ότι ο Κολόμβος υπονοεί πως είναι συγγενής με τον Ναύαρχο του Γαλλικού στόλου Γεώργιο Παλαιολόγο Δισύπατο. Πάντως, όλοι συμφωνούν ότι ο Κολόμβος είχε λαμπρή και επιβλητική εμφάνιση, ήταν μεγάλης διανοήσεως και ευφυίας, είχε τρόπους ευγενείς και ουδέποτε διέπραξε αγένεια ή επέδειξε αδεξιότητα στις σχέσεις του με τους Βασιλείς, τους Καρδινάλιους κ.ά. Από πού είχε διδαχθεί, παρά μόνο αν ήταν ευγενής. Πάντως, μελέτες Γάλλων ιστορικών στα τέλη του 19ου αιώνα συμπεραίνουν ότι ο «Κολόν ο Νεώτερος» δεν είναι άλλος από τον Γεώργιο Παλαιολόγο-Δισύπατο, τον Βυζαντινό πρίγκιπα της οικογένειας των Παλαιολόγων που, μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης, υπηρέτησε στον Γαλλικό στρατό καθώς και στην Γαλλική αυλή.
Διαβάζοντας τα διασωθέντα 64 απομνημονεύματα του Χριστόφορου Κολόμβου – από τα οποία τα 23 αυτόγραφα – αντλούμε σαφείς πληροφορίες για τον ίδιο και την εξέλιξή του. Συγκεκριμένα ο Χριστόφορος Κολόμβος ταξίδευε πολύ και το 1474 βρισκόταν στο Αιγαίο. Αναζητούσε πηγές για όσα περί Ατλαντίδος είχαν γραφεί (από τον Πλάτωνα). Είχε επισκεφθεί πολλές φορές τη «μυροβόλον Χίον». Κάθε φορά που προσέγγιζε το νησί απολάμβανε από τη γέφυρα του πλοίου την ευωδία, που έφεραν οι άνεμοι από τα αρωματικά φυτά του! Η αγάπη του αυτή για το νησί είχε και βαθύτερους λόγους.
Όπως αναφέρει σε κείμενά του ο Κολόμβος, από την ηλικία των 14 ετών βρέθηκε στη θάλασσα. Στο διάστημα 1472 -1473 ήταν σε πειρατικό πλοίο και στο διάστημα 1473-1474 βρισκόταν στο ελληνικό νησί της Χίου. Αργότερα βρίσκεται να συμμετέχει ως ναύτης στη ναυµαχία έξω από το Ακρωτήριο του Αγίου Βικεντίου (13 Αυγούστου 1476). Το πλοίο του πήρε φωτιά και αυτός, κρατηµένος από ένα κουπί, κολύµπησε ως την πορτογαλική ακτή. Το ό,τι στη ναυµαχία αυτή πολέµησε στο πλευρό των Πορτογάλων, εναντίον της Γένουας, δείχνει ότι δεν την αναγνώριζε ως γνήσια πατρίδα.
Όπως έγραφε ο Κολόμβος, οι πρόγονοί του ήσαν θαλασσινοί, Έλληνες ευγενείς. Πρόσθετα πειστήρια είναι τα εξής, και είναι δύσκολο να θεωρούν απλές συμπτώσεις:
- Η υπογραφή του Κολόμβου ήταν γραμμένη ελληνολατινικά – Χρο FERENS και αυτό δείχνει ότι γνώριζε τις δύο αυτές γλώσσες.
- Έδωσε οδηγίες στους απογόνους του να συνεχίσουν να υπογράφουν με την υπογραφή του, η οποία είναι ένα Χ με ένα S από πάνω του και ένα Μ με ένα ρωμαϊκό Α από πάνω του, διατηρώντας τη σχέση των γραμμών και των σημείων, χωρίς όμως να έχει αποκωδικοποιηθεί ως σήμερα η σημειολογία της τέτοιας υπογραφής του.
- Ο Κολόμβος έγραφε το νησί CHIOS με Χ δηλαδή Χίος, όπως γράφεται ελληνικά.
- Ονόμασε το Cape Maus στην Κούβα, ως ‘Άλφα και Ωμέγα’.
- Λέγεται ότι ουδέποτε ή σπανιότατα μιλούσε ή διάβαζε Ιταλικά.
- Οι σημειώσεις του στα βιβλία του ήταν στα ελληνικά.
- Τον αποκαλούσαν Γενοβέζε γιατί ντυνόταν με τη μόδα των Γενοβέζων.
- Υπέγραφε COLOMBUS DI TERRA RUMBA (Κόκκινη Γη), περιοχή που βρίσκεται στη νότιο Χίο.
- Σημείωνε τις ελληνικές λέξεις στο περιθώριο του αγαπημένου του βιβλίου Mago Mundi, του Καρδιναλίου Πιέρ Ντ’ Αϊλί.
******
Η σιωπή του Χριστόφορου Κολόμβου, για την καταγωγή του
Κατ’ αρχάς ο Κολόµβος, που στον βίο του αποδείχθηκε ευσεβής και ευγενής, δεν θα άφηνε ποτέ τους γονείς του στην ένδεια και χωρίς προστασία; Όταν πέθανε, ενώ άφησε διάφορα ποσά σε γνωστούς και φίλους του, δεν άφησε τίποτα στην Μπλαντσινέττα και στην οικογένειά της, γιατί ενώ αναφέρεται ως αδελφή του, αυτή δεν ήταν παρά η αδελφή κάποιου άλλου Κολόµβου. Αλλά δεν είναι πιστευτό – κάτι που γράφτηκε – ότι δεν γνώριζε την ιταλική αυτός και οι αδελφοί του. Στη εμπορική Γένοβα μιλούσαν διάφορες γλώσσες. Συνήθιζαν τα λατινικά γιατί η Ιταλική δεν είχε ωριμάσει ακόμα ως γλώσσα. Στην Βενετία μιλούσαν Ενετικά. Ο χαρτογράφος-κοσμογράφος αδελφός του Βαρθολοµαίος, γνώριζε τη λατινική. Ο άλλος αδελφός του επίσης, διότι έγινε επίσκοπος. Γενικά ομιλούντες, την εποχή εκείνη δεν ήταν δυνατόν να ανέβουν σε υψηλά, διανοητικά, κοινωνικά και εκκλησιαστικά επίπεδα όσοι ανήκαν σε οικογένεια υφαντή. Εάν ο Κολόµβος είχε ταπεινή καταγωγή στη Γένουα, δεν ήταν δυνατόν να παντρευτεί µε αριστοκράτισσα την Ντόνα Φιλίππα Μονίτος ντε Περεστρέλλο.
Το ερώτημα είναι γιατί δεν ανέφερε τίποτα στη Γένοβα και αλλού για την οικογένεια Κολόμπο και την ελληνική καταγωγή του. Την απέκρυβε, όπως ακριβώς ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, ο οποίος, για να εισέλθει χωρίς προκαταλήψεις στους «μεγάλους και εύπορους κύκλους» της ενετικής αριστοκρατίας της εποχής του και για να γνωρισθεί με υψηλά πρόσωπα και καλλιτέχνες (Τιτσιάνο, Μιχαήλ Άγγελος κ.ά.), απέκρυπτε την καταγωγή του, αφού τον καιρό εκείνο η λέξις «Γραικός», λόγω της περιφρονητικής συμπεριφοράς των Τούρκων έναντι των Ελλήνων, και λόγω έχθρας των Δυτικών με Ορθοδόξους ήταν συνώνυμη με τη λέξη επαίτης, ικέτης. Και μόνο όταν έγινε διάσημος στο ισπανικό Τολέδο υπέγραφε τελικά με το ψευδώνυμο «Εl Greco» (ο Έλληνας). Αν ο Κολόμβος έλεγε ότι καταγόταν από μια ορθόδοξη Χίο, μάλλον θα κινδύνευε σε καταδίκη, αποκλεισμό, στέρηση ευκαιριών/επαφών, στην Ιταλία και μετά στην Ισπανία.
Αλλά ο Κολόμβος ήταν αρκετά ευφυής ώστε, εσωτερικά μεν να νιώθει ως Έλληνας, εξωτερικά δε να συμπεριφέρεται ως γαλαντόμος αριστοκράτης, κοινωνικά αρεστός. Οι ιδέες του ήταν μεγάλες και δεν έπρεπε να τις φράξει με προκαταλήψεις των άλλων!
Υπενθυμίζεται ότι μετά την Άλωση το ελληνικό έθνος και η Εκκλησία βρισκόταν υπό διωγμό. Μόνη διέξοδος, ιδίως των θαλασσινών νησιωτών, ήταν η θάλασσα με φυγή κυρίως προς δυτικά (Ιταλία, Ισπανία, Ανδριατική). Χιλιάδες Ελλήνων αποδήμησαν και ανάμεσά τους ευγενείς του Βυζαντίου που για να επιζήσουν μπάρκαραν για τα ξένα ως ναυτικοί, άλλοι με δικά τους καράβια προς το «άγνωστο», για να εμπορευτούν, άλλοι για να διδάξουν στα δυτικά σχολεία και στα πανεπιστήμια ή να εργαστούν ως καλλιγράφοι. Ο συγγενής του Κολόμβου Γεώργιος Παλαιολόγος Δισύπατος τόλμησε να γίνει κουρσάρος εναντίον τουρκικών πλοίων, και πήρε μαζί του τον 14χρονο Κολόμβο. Πολύ αργότερα κατέληξε να γίνει Ναύαρχος του Γαλλικού στόλου. Κάποιοι θαλασσόλυκοι Χιώτες ταξίδεψαν δυτικά, εμπορεύτηκαν, έκαναν χάρτες, επέστρεψαν.
Επειδή ο Κολόμβος συνδεόταν έμμεσα πια με τη Γαλλική βασιλική αυλή – από τότε που ο συγγενής του Δισύπατος έγινε Ναύαρχος του Γαλλικού στόλου – η σχέση αυτή δεν θα τον βοηθούσε στο σχέδιό του να προσεγγίσει την Ισπανική βασιλική οικογένεια. Έτσι δεν μιλούσε για την καταγωγή του, για να μπορεί να επιτύχει και να επηρεάζει τους Ισπανούς. Αλλά και να είχε ευγενή βυζαντινή ρίζα ή στενή σχέση με βυζαντινούς ευγενείς πάλι θα την κρατούσε κρυφή για τον ίδιο λόγο. Χρήζει περαιτέρω μελέτης για το πόσο βαθιά ήταν η σχέση του Κολόμβου με τον Γεώργιο Παλαιολόγο-Δισύπατο ! Σε κάθε περίπτωση, καταρρίπτεται η θεωρία ότι ο Κολόμβος ήταν ένας ταπεινός και αμόρφωτος υφαντής, γιατί αν ήταν τέτοιος, και όχι ευγενής και μορφωμένος, ποτέ δεν θα είχε πρόσβαση στην Βασιλική Αυλή, ούτε θα είχε τις γνώσεις για ένα τέτοιο ταξίδι.
Συνοψίζοντας για την καταγωγή του, η πρώτη θεωρία που υποστηρίχθηκε από τον Σεραφείμ Κανούτας και τον Δημήτριο Σισιλιανό, θέλουν τον Κολόμβο να κατάγεται από την αυτοκρατορική οικογένεια των Παλαιολόγων Δισυπάτων. Η δεύτερη θεωρία, παραπλήσια της πρώτης, της Ολλανδής ερευνήτριας Ρουθ Ντούρλαχερ – Βόλπερ, θέλει τον Κολόμβο βυζαντινό πρίγκηπα που κατάγεται όμως από το νησί της Χίου.
Τελικά οι καθολικοί ηγεμόνες, μ’ επιστολή τους στις 20 Μαίου 1493, αναγνώρισαν την ευγενή καταγωγή του γι’ αυτό και του επέτρεψαν να χρησιμοποιεί το έμβλημά του.
Η Χίος, η αρχή του μίτου για την καταγωγή και τις εξερευνήσεις του Κολόμβου
Ένα από τα βασικά κλειδιά της μελέτης αυτής είναι τα συχνά ταξίδια του Κολόμβου στη Χίο. Με την επικέντρωσή της μελέτης στο θέμα αυτό, πολλά μπορούν να εξαχθούν συμπεράσματα ως προς την καταγωγή του Κολόμβου αλλά και ως προς τα σχέδιά του για τη μεγάλη εξερεύνηση που οραματιζόταν να κάνει, ως σύγχρονος Οδυσσέας. Η σχέση του μεγάλου εξερευνητή με τη Χίο είναι αδιαμφισβήτητη. Την επιβεβαιώνουν Έλληνες αλλά και ξένοι ερευνητές που μελέτησαν τον βίο του και τα σχέδιά του.
Το πιθανότερο είναι ότι έφτασε στο νησί το 1475 με τα γενοβέζικα καράβια που μετέφεραν επικουρίες στη Χίο, ενώπιον του κινδύνου της τουρκικής εισβολής. Όπως αναφέρει ο Henry Vignaud, φιλόλογος διπλωμάτης και ένας από τους καλύτερους μελετητές του Κολόμβου, πρέπει να δεχθούμε ότι ο Κολόμβος ταξίδεψε στη Χίο ως έμπορος ή απλός ναυτικός, ενώ όσα σημειώνει στο ημερολόγιο του για τη μαστίχα, μας επιτρέπουν τη βάσιμη υπόθεση ότι παρέμεινε στο νησί για αρκετό διάστημα. Όμως, άλλος φαίνεται να ήταν ο σκοπός του. Η ιδιότητα του εμπόρου ήταν πρόσχημα.
Τα ταξίδια του στην Χίο αποδεικνύουν ότι ο Κολόμβος δεν ήταν άσημος ναυτικός ή τέως λαναράς. Αντίθετα, στο νησί φιλοξενήθηκε για τουλάχιστον 18 μήνες στη ‘βίλλα Ομήρου’ του Άτζελο Ιουστινιάνι Μπάνκα. Δεν τους επισκέφθηκε ως έμπορος ή ναυτικός, αλλά ως συγγενής – ισχυρότατη ένδειξη ότι ήταν ευγενικής καταγωγής της οικογένειας των Δισύπατων Παλαιολόγων. Γεννημένος στη Χίο ήταν γνωστός της μεγάλης αυτής γενουάτικης γενεάς του Ιουστινιάνι ή είχε χρόνια επικοινωνία με αυτήν.
Αυτά επιβεβαιώνουν, ο Γερμανός ιστορικός Κ. Hopf και η Ολλανδή Routh Marvin. Ο Άντζελο Ιουστινιάνι Μπάνκα ήταν εραστής των γραμμάτων και των τεχνών. Είχε χτίσει μια έπαυλη που προς τιμή του Ομήρου την ονόμαζε «Ομέρικα» και ήταν κοντά στη Δασκαλόπετρα, την πέτρα του Ομήρου κατά την παράδοση. Στην έπαυλη αυτή ο Κολόμβος δεν φιλοξενήθηκε ως έμπορος ή ναυτικός αλλά ως συγγενικό πρόσωπο. Διαφορετικά δεν εξηγείται η παραμονή του στην έπαυλη για 18 τουλάχιστον μήνες.
Είναι άραγε σύμπτωση το ό,τι η Ruth Wolper, που έκανε μια ενδιαφέρουσα έρευνα για την καταγωγή του Κολόμβου το 1979 στην Χίο, με έκπληξη είδε στο Πυργί Γενοβέζικο αρχοντικό όπου σε πέτρα του αναφερόταν το όνομα Κολόμβος και πως ένας ιερέας με όνομα Κολόμβος της είπε πως η οικογένειά του χρονολογείται από το 1440;
Η σχέση του με τη Χίο προσδιορίζεται από ένα ταξίδι που έκανε στα πρώιμα χρόνια της ζωής του στο νησί αυτό. Απτή απόδειξη για το ταξίδι αυτό αποτελεί το Ημερολόγιο που κρατούσε ο Κολόμβος κατά το 1ο ταξίδι του προς την Αμερική/ τις ‘Δυτικές Ινδίες’.
Συγκεκριμένα, στο ημερολόγιό του καταχωρεί στις 12 Νοεμβρίου 1492 ότι στην Κούβα το μαστιχόδεντρο λεντίσκο είναι σαφώς μεγαλύτερο από αυτόν της Χίου· αναφέρει και τα μεγάλα κέρδη που αποφέρει η καλλιέργεια του δένδρου αυτού (σε Κούβα και Χίο). Έγραψε στο Ημερολόγιό του : ‘Che yo e visto en la Isia Scio el Arcipelago» («O θάμνος αυτός είναι μεγαλύτερος από εκείνον που είδα στη Χίο»). Επίσης, ένα μήνα μετά, στις 11 Δεκεμβρίου 1492, σε γράμμα του στον Σαντάντζελ τον παρακαλεί να ενημερώσει τους Ισπανούς βασιλείς ότι είναι πεπεισμένος πως ανακάλυψε το μαστιχοφόρο σχίνο που μόνο στη Χίο φύεται. Στην επιστολή της 11ης Δεκεμβρίου 1474 αναφέρει ότι η σοδειά μαστίχας στη Χίο -σε μια χρονιά αναφοράς- απέφερε 50,000 δουκάτα.
Τα πρώτα 2 ταξίδια του Κολόμβου στη Χίο πρέπει να τα πραγματοποίησε ως ναύτης κατά τις δυο αμυντικές ναυτικές επιχειρήσεις της Γένοβας (25 Μαΐου 1474, και Σεπτέμβρης του 1474) η οποία Γένοβα επειγόταν να προστατεύσει τη Χίο από τις απειλές των Τούρκων, αφού το νησί ήταν αποικία και ναύσταθμός της από το 1346. Στις δύο εκστρατείες της Γένοβας ηγούντο μέλη των αριστοκρατικών οικογενειών προστατών του πατέρα του Κολόμβου, Δομήνικου, δηλ. οι Σπινόλα και οι Ντι Νέγκρος.
Όμως το διάστημα των 18 μηνών που ο Κολόμβος παρέμεινε στη Χίο ήταν μακρύ. Για αυτό δεν είναι αφύσικο να υποτεθεί ότι στη Χίο ο Κολόμβος βρήκε ανθρώπους και μέσα για ν’ αναπτύξει το σχέδιό του για ένα ταξίδι προς τα δυτικά, πιο πέρα από την Ευρώπη. Αυτή η υπόθεση μπορεί κάλλιστα να στηριχθεί σε βάσιμους λόγους, αλλά πρέπει πρώτα να προταχθεί ένα σενάριο αιτίων-και-κινήτρων, υψηλής πιθανότητας.
Υπόθεση: O ονειροπόλος ‘κρυπτοέλληνας’ Don Cristobal de Colon, με πιθανή ευγενική καταγωγή από τη φημισμένη οικογένεια του Βυζαντίου, τους Παλαιολόγους, βρίσκεται στην Ιταλία σε κάποια επίσημη αποστολή, όταν πέφτει η Βασιλεύουσα στα χέρια των Τούρκων. Ξεμένει εκεί, περιπλανιέται στη Δύση και κάποια στιγμή συνδέεται με τον θείο του Γεώργιο Δισύπατο Παλαιολόγο, ο οποίος υπηρετεί ήδη ως Ναύαρχος Γαλλικού στόλου και ο οποίος κατατροπώνει τους Γενοβέζους σε διάφορες ναυμαχίες. Στα διάφορα ταξίδια του, έχοντας αποκτήσει πολλές γνώσεις για τις επιχειρήσεις των δυτικών χωρών (Πορτογαλία, Ισπανία, Αγγλία) να προσεγγίσουν στις Ινδίες πλέοντος δυτικά, ο Κολόμβος αποφασίζει να δοκιμάσει ένα δικό του εγχείρημα. Συγκεντρώνει πληροφορίες, χάρτες, στοιχεία για το θέμα αυτό και κάποια στιγμή πληροφορείται ότι οι Χιώτες ναυτικοί πέτυχαν άθλους στις θάλασσες. Σπεύδει στη Χίο, γνωρίζεται με τον Καπετάν -Ανδρέα και έμπειρους ναύτες του, τους πείθει να τον βοηθήσουν και αφού ταξιδεύει μαζί τους σε περιοδείες, φτιάχνουν μαζί χάρτες για το σπουδαίο ταξίδι του.
Πιο κάτω παρατίθενται κινήσεις κι έργα του Κολόμβου και αξιολογούνται πιθανολογικά
- Στην Χίο, εκτός από τα στοιχεία που ζητούσε για τη χαμένη Ατλαντίδα, ο Κολόμβος συγκέντρωνε πληροφορίες για την πέρα του Γιβραλτάρ άγνωστη θάλασσα, ως τη Νορβηγία και την Ισλανδία. Ένας γνώστης που βοήθησε ήταν ο πλοίαρχος Ανδρέας από το Βροντάδο και 3-4 Χιώτες έμπειροι ναύτες. Η συνεργασία του με τον πλοίαρχο, οι πληροφορίες που συγκέντρωσε και οι χάρτες που σχεδιάστηκαν με τη βοήθεια του καπετάν -Ανδρέα, βοήθησαν τον μεγάλο θαλασσοπόρο να πετύχει στο σκοπό του.
- Ο Κολόμβος εκτός από τη γνώση της καλλιέργειας της μαστίχας έμαθε σημαντικές πληροφορίες από Χιώτες ναυτικούς για νέους δρόμους προς την ανατολή. Εκεί άκουσε και για ένα Χιώτη πλοίαρχο, τον καπετάν Ανδρέα Κεφαλά από το Βροντάδο, που του λέχθηκε ότι είχε επισκεφθεί ήδη την Αμερική. Τον βρήκε για να συλλέξει πληροφορίες και να δει τους χάρτες του. Με αυτά άναψε το ενδιαφέρον τους για δική του εξερεύνηση στο μέλλον. Μα έπρεπε πρώτα να εκπαιδευτεί από τους Χιώτες.
- Με Χιώτες ναυτικούς έφτασε σε ακτές της βόρειας Ευρώπης. Αναζητούσε στοιχεία για διαδρομές των Βίκινγκς που το 1000 μ.Χ. έφθασαν στην Αμερική, αλλά και των Ισλανδών ιερέων που έφτασαν επίσης εκεί χωρίς να γνωρίζουν ότι πρόκειται για μία νέα ήπειρο. Εμπορεύτηκε και ξαναγύρισε στη Χίο, χαρτογραφώντας τη διαδρομή για μελλοντικά ταξίδια! Αυτούς πήρε μαζί του ο Κολόμβος στην Αμερική ως συμβούλους, με τους χάρτες που έφτιαξαν με τον πλοίαρχο Ανδρέα. Είναι αρκετή η πιθανότητα να έκανε με Χιώτες περιοδείες ως τις ακτές της Αφρικής, Νορβηγίας και Ισλανδίας, όπου συγκέντρωνε πληροφορίες, σχετικές με την ανακάλυψη της Αμερικής από Ισλανδούς.
- Η Χίος αποτέλεσε τον χώρο έμπνευσης του Κολόμβου για τη μεγάλη ανακάλυψη. Εκεί έλαβε πολύτιμες πληροφορίες με χάρτη και ναυτικές τεχνικές, όχι μυθεύματα, που όλα μαζί τον υποκίνησαν ν’ αναζητήσει ένα νέο κόσμο στα δυτικά της Ευρώπης. Αυτό μπορεί να θεωρηθεί υψηλής πιθανότητας σε βαθμό σίγουρο γεγονότος.
- Οι Χιώτες με την τόλμη τους και το εμπορικό δαιμόνιο τους, και η κατάσταση της Χίου που κινδύνευε να καταληφθεί από τους Τούρκους, ώθησαν τον Κολόμβο να σκεφθεί ριζικά το εξής: «με την Άλωση της Πόλης θα κλείσουν οι χερσαίοι δρόμοι των εμπόρων της Δύσης προς τα ανατολικά και άρα έπρεπε να εξερευνηθούν ασφαλείς δρόμοι δια θαλάσσης, ώστε τα προϊόντα των δυτικών χωρών να φτάνουν στις Ινδίες». Η Χίος έμελλε να αποτελέσει για τον Κολόμβο το εφαλτήριο για την αναζήτηση ενός εναλλακτικού ναυτικού δρόμου προς την ανατολή, που να προσεγγίζεται από τη δύση.
- Ο Κολόμβος θα είχε στα χέρια του, με κάπως υψηλή πιθανότητα, και άλλους χάρτες, άλλων χαρτογράφων που θα τον παρακινούσαν να επιχειρήσει το ταξίδι. Αλλά είναι χαμηλής πιθανότητας το αν είχε χάρτες αρχαίας ελληνικής προέλευσης π.χ. χάρτες της Αλεξανδρινής εποχής, του Ερατοσθένη, που λέγεται ότι φυλάσσονταν στη Βιβλιοθήκη του Ανακτόρου των Βλαχερνών. Θα ήταν δύσκολο να τους αποκτήσει ή να τους αντιγράψει. Συνεπώς θα ήταν ανακριβείς για την εποχή κι ελάχιστα χρήσιμοι.
- Παρόλα αυτά, είναι στατιστικά ασήμαντη η πιθανότητα της ανακοίνωσης του 1904 στο περιοδικό «Κυανή Επιθεώρησις» του Παρισιού (με τίτλο: «Περί Χριστόφορου Κολόμβου και Χίων Ναυτικών») ότι «… ο Κολόμβος αφού επισκέφθηκε τας ακτάς της Αμερικής (σε ηλικία 25-30 χρόνων;) μετέβη εις Χίον το 1474 και παρέμεινε παρά τω πλοιαρχώ Ανδρέα, όστις και τον συνόδευσε κατόπιν εις το μέγα ταξείδιόν του μετά τριών άλλων Χίων ναυτικών».
Αντίθετα είναι στατιστικά σημαντική η πιθανότητα του δημοσιεύματος το 1925 στην εφημερίδα «Εθνικός Κήρυκας» της Νέας Υόρκης που στο φύλλο της, ημερ. 4ης Ιανουαρίου 1925, αναδημοσιεύει κείμενο από την εφημερίδα της Δρέσδης «Τελευταίοι Ειδήσεις», που αναφέρει: «Η άποψη του δρ. Λάρσεν (;) βρίσκει στο Αιγαίο Πέλαγος μια σημαντική υποστήριξη. Στη Χίο είναι πλατιά διαδεδομένη η παράδοση πως ντόπιοι ναυτικοί οδήγησαν τον Κολόμβο στο ταξίδι του». Το δημοσίευμα εννοεί ότι ο 55-χρονος Κολόμβος στο ταξίδι, το 1492, πήρε χιώτικους χάρτες και οδηγούς τους Χιώτες ναύτες.
Σε Πορτογαλία και Ισπανία για να πείσει τους βασιλείς για την εξερεύνηση
Δύο χρόνια από την άφιξη του στη Λισαβώνα, το 1476 παντρεύτηκε την κόρη του Πορτογάλου ευγενή θαλασσοπόρου Petro Perestrello, Filippa, ανεβάζοντας με αυτήν του την πράξη το κοινωνικό του status. Εκείνο που έχει µεγάλη σπουδαιότητα είναι η φιλία της οικογένειας του Κολόµβου µε την οικογένεια του βασιλιά της Πορτογαλίας, Ιωάννη του Β’. Ο πατέρας του βασιλιά Ιωάννη Β’, ο Αλφόνσος, συνδεόταν µε στενούς συγγενικούς δεσµούς µε κάποιο Κολόµβο, ονοµαζόµενο Colon the Vounger. Aυτός έµενε στην αυλή του βασιλιά της Γαλλίας και ήταν ελληνικής καταγωγής. Όταν δε ο Αλφόνσος της Πορτογαλίας θέλησε να παραιτηθεί, λόγω εσωτερικών ταραχών στη χώρα του, επενέβη ο Έλληνας αυτός Colon ως αντιπρόσωπος του βασιλιά της Γαλλίας και απεσόβησε την παραίτηση. Έκτοτε άρχισε στενή φιλία των δύο αυτών οικογενειών.
Από τα ιστορικά αρχεία του 14ου αιώνα προκύπτει ότι ο Colon the Vounger, ο οποίος λεγόταν και George the Greek (Γεώργιος ο Έλληνας), είχε πολεµήσει τους Τούρκους το 1450 και όταν έπεσε η Κωνσταντινούπολη έφυγε αυτοεξόριστος. Έγινε ναυτικός πολεµώντας τους Τούρκους, σύµφωνα µε τη µαρτυρία του γιου του Κολόµβου Φερδινάνδου και την επιβεβαίωση του βιογράφου του Κολόµβου, του Law Casas. Και οι δύο προσθέτουν ότι ο συγγενής αυτός του Κολόµβου ήταν ο αυτοεξόριστος Γεώργιος Παλαιολόγος, ο Dissipat/ Δισύπατος. Η οικογένεια των Δισυπάτων ήταν µία από τις αξιόλογες αριστοκρατικές οικογένειες του Βυζαντίου (από το 800 µ.Χ.) και η οποία µεταξύ των άλλων τιτλούχων είχε δώσει και ένα ιερέα στο Ναό της Αγία Σοφίας.
Ο Κολόμβος στην Πορτογαλία απέκτησε έναν γιο, τον Ντιέγκο, ενώ το 1488 (στην Ισπανία) ένα νόθο παιδί, τον Φερδινάνδο, που έγινε ο βιογράφος του. Αν ο Κολόμβος ήταν άσημος υφαντής δεν θα κατάφερνε να νυμφευτεί κόρη ευγενούς καταγωγής. Άρα φαίνεται ότι ως βυζαντινός ευγενής ζήτησε το χέρι της Filippa. Ήταν τότε πρακτική: ‘οι γόνοι της βυζαντινής αυτοκρατορικής αυλής να παντρεύονται με αριστοκρατικές οικογένειες της Δυτικής Ευρώπης’, αν όχι με μέλη των βασιλικών τους οικογενειών.
Στα επόμενα χρόνια ταξίδεψε στις ατλαντικές ακτές της Ευρώπης και της Αφρικής και ειδικότερα μνημονεύονται τα ταξίδια του στη Χίο, στην Ισλανδία, στη Γουινέα και στην Αγγλία. Σ’ αυτά τα ταξίδια τού γεννήθηκε η ιδέα ότι η γη ως σφαιρική δίδει και διαδρομή σε καράβι να φτάσει στις Ινδίες από δυσμάς. Επίσης, ο αδελφός του Βαρθολομαίος επισκέφθηκε την αυλή του Βασιλιά της Αγγλίας Ερρίκου του 7ου με σκοπό να του δείξει τον χάρτη σφαιρικότητας και εναλλακτικής διαδρομής. Το έστειλε ο Κολόμβος κι αυτός παρέμεινε στη Γαλλική αυλή μέχρι το 1492. Το ότι τα δύο αδέλφια είχαν τόση μεγάλη επιρροή και πρόσβαση στις δύο αυτές βασιλικές αυλές, μπορεί να εξηγηθεί από τη συγγένεια τους με τον Γεώργιο Παλαιολόγο Δισύπατο τον Νεότερο, Ναύαρχο γαλλικού στόλου. Επίσης, εξηγείται και από το γεγονός ότι ο Χριστόφορος Κολόμβος παντρεύτηκε μία αριστοκράτισσα, και άρα γινόταν αποδεκτός από τη βασιλική αυλή της Πορτογαλίας όσο και απ’ αυτήν της Ισπανίας για συνομιλίες περί χρηματοδότησης ενός υπερωκεάνιου ταξιδιού του προς δυσμάς. Πάντως είναι αξιοθαύμαστο το ό,τι ο Βαρθολομαίος κατάφερε σε λίγα χρόνια από την άφιξη του στη Λισαβώνα να γίνει διάσημος χαρτογράφος, και μετά να διδάξει τη δύσκολη επιστήμη στον Χριστόφορο.
Και επειδή δεν κατάφερε τελικά ο Χριστόφορος Κολόμβος να πείσει τους Πορτογάλους βασιλείς να χορηγήσουν ένα ταξίδι εξερεύνησης του νέου αυτού θαλάσσιου δρόμου, έφυγε για την Ισπανία το 1484 μ.Χ.. Μετά από επτά (7) χρόνια διαπραγματεύσεων πείθει τους Ισπανούς βασιλείς να συγχρηματοδοτήσουν το ταξίδι του με 1 εκατομμύριο μαραβάντις και να τον θέσουν υπό την προστασία τους. Ο ίδιος δαπάνησε για την καραβέλα Σάντα Μαρία 500 χιλιάδες μαραβάντις. Το ποσό αυτό είναι μεγάλο και ίσως να προέρχεται από τον πλούσιο πεθερό του, πρώην θαλασσοπόρο, και από λάφυρα του ίδιου του Κολόμβου και του Δισύπατου, τον καιρό που κούρσευαν τουρκικά πλοία.
Δεν ζήτησε υποστήριξη από τη Γένοβα ως Γενοβέζος, αλλά εικάζεται ότι αυτό ήταν διαπραγματευτικό τέχνασμα του, για να κολακεύσει τους Ισπανούς και να κρατήσει την ανταγωνίστρια πόλη της Γένοβας εκτός μάχης για την κατάκτηση του Νέου Κόσμου.
Ταυτόχρονα, ο Κολόμβος ανάπτυσσε άριστη σχέση με την καθολική εκκλησία. Σημειώνεται ότι ένας αδελφός του ήταν καθολικός επίσκοπος. Επιπλέον, τρία μέλη της οικογένειας των Δισυπάτων, πριν την Άλωση της Πόλης, εργάζονταν ως πρεσβευτές στην Παπική αυλή για την ένωση της Ορθοδόξου με την Καθολική Εκκλησία. Στήριζαν θερμά την ένωση λαμβάνοντας το μέρος του Πάπα Ευγένιου Δ’ στη Σύνοδο Φερράρας – Φλωρεντίας το 1439. Έκτοτε, η παπική εκκλησία θεωρούσε τους Δισύπατους ως πιστούς φίλους και μέλη της καθολικής εκκλησίας. Έτσι εξηγείται και η ευμένεια από τον Πάπα που απολάμβανε ο Κολόμβος και οι αδερφοί τους ως απόγονοι Δισυπάτων. Αλλά την ίδια τακτική τήρησε και ο Δομίνικος Θεοτοκόπουλος (1541-1614), κρατώντας στενές σχέσεις με την Παπική εκκλησία και καρδινάλιους στη Ρώμη και στο Τολέδο που όλοι τον ευνόησαν. Και οι δύο, Κολόμβος και Ελ Γκρέκο, είχαν ταφεί ως καθολικοί.
Η ευφυής εξερεύνηση του Κολόμβου και το άδοξο τέλος του
Το πρώτο του ταξίδι ξεκίνησε στις 3 Αυγούστου του 1492 από το λιμάνι Πάλος ντε λα Φροντέρα, με με συνοδά καράβια, την Πίντα και την Μίντα. Στις 12 Οκτωβρίου 1492 προσάραξε στο Σαν Σαλβαδόρ (Γκουανανί) και πίστεψε ότι έφτασε στις Δυτικές Ινδίες.
*****
Στα πλοία του είχε έμπειρους Έλληνες ναυτικούς, από τη Χίο και άλλες περιοχές του κατακτημένου Βυζαντίου. Ως Έλληνες αναφέρονται, μεταξύ άλλων, οι ακόλουθοι:
- Για την επιχείρηση “Magellan” – Nicolas Griego (Νικόλαος Έλληνας), John Griego (Ιωάννης Έλληνας), Matteo Griego (Ματθαίος Έλληνας) και άλλοι.
- Για την κατάκτηση του Ρίο ντε λα Πλάτα της Βραζιλίας Jacobus Griego (Ιάκωβος Έλληνας) και Joannos Griego (Ιωάννος Έλληνας).
Ο ελληνικής καταγωγής Κολόμβος, πρώτος άνοιξε πλατύ τον δρόμο στους Έλληνες ναυτικούς. Τους καθιέρωσε ώστε να επανδρώσουν σκάφη και άλλων εξερευνητών.
- ο Petro de Cantia ή Peter the Cretan από την Κρήτη, δεξί χέρι του θαλασσοπόρου Φραντζέσκο Πιζάρο – που πάτησε πρώτος πόδι στο Περού- και ο συνναύτης του Giorgio ή Zorz Griego ο οποίος απέκτησε και μεγάλη περιουσία.
- Επιπρόσθετα, στον Παναµά, επί ισπανικής κατοχής, υπήρχε ένα στρατιωτικό σώµα από εθελοντές λεγεωνάριους το οποίο επονοµαζόταν «of Greeks» (Έλληνες).
- Στα νησιά Μπαρµπάντος υπάρχει ο τάφος του Φερδινάνδου Παλαιολόγου, απόγονου της αυτοκρατορικής οικογένειας των Παλαιολόγων, ο οποίος πέθανε εκεί στις 3 Οκτωβρίου 1678, που προφανώς είχε εγκατασταθεί πολύ πριν.
- Σε έκθεση του κυβερνήτη της Τζαµάικα συνταγµατάρχη Hender Malesworth (15 Νοεµβρίου 1684), αναφέρεται πολλοί Έλληνες ναυτικοί σε ισπανικά πλοία.
******
Επιστρέφοντας στα άλλα τρία ταξίδια του Κολόμβου, που διάρκεσαν ως το 1504, το δραματικότερο υπήρξε το 4ο (1502-04) όταν ο Κολόμβος έχασε την εύνοια των Ισπανών βασιλιάδων λόγω των χειρισμών του στις σχέσεις των ιθαγενών και των Ισπανών ναυτών. Ο Ισπανός βασιλεύς απέστειλε τον Φραγκίσκο ντε Μομπαντίλια να συλλάβει και να τον φέρει πίσω αλυσοδεμένο τον Χριστόφορο Κολόμβο, τον έως τότε ανακηρυγμένο Ναύαρχο των Ωκεανών και Αντιβασιλέα των Ινδιών. Στα τελευταία χρόνια της ζωής του πάσκιζε χωρίς επιτυχία ν’ ανακτήσει τις απέραντες χαµένες κτήσεις του. Πέθανε άδοξα στις 21 Μαΐου 1506 στη Βαγιαδολίδ της Ισπανίας.
Κατάφερε να αποφυλακιστεί αλλά ποτέ δεν απέκτησε το προηγούμενο κύρος του, ούτε τις κτήσεις του. Θάφτηκε σε μοναστήρι της Βαγιαδολίδ. Τρία χρόνια αργότερα η σορός του μεταφέρθηκε σε μοναστήρι της Σεβίλλης και μετά στον Καθεδρικό του Αγίου Δομίνικου στο νησί Εσπανιόλα. Εκεί μεταφέρθηκε και η σορός του γιου του Ντιέγκο.
Θεωρία πιθανοτήτων για τις υποθέσεις
περί ελληνικής καταγωγής του Χρ. Κολόμβου και άλλων
Εάν υποθέσουμε ότι οι πιο πάνω 8 υποθετικές προτάσεις περί Ελληνικής καταγωγής του Χριστόφορου Κολόμβου, περί επίσκεψης του στην Χίο, περί ευγενούς καταγωγής κ.ά. έχουν πιθανότητα να είναι μόνο κατά το ήμισυ αληθείς τότε η σύνθετη πιθανότητα να είναι όλες απλές συμπτώσεις και να μην έχουν σχέση με την αλήθεια, υπολογίζεται σε 4 τοις χιλίοις. Επομένως είναι δύσκολο για ένα τρίτον μελετητή να ανατρέψει τα πιο πάνω και να ισχυριστεί ότι είναι όλα συμπτώσεις, άσχετο το εάν μια υπόθεση είναι πιο φυσική και λογική άρα κάπως πιο ισχυρή από μια άλλη, που θέλει κάποια εστίαση.
Για πρακτικούς λόγους p(xi) = 0,5 είναι η πιθανότητα η κάθε υπόθεση να είναι αληθής
Επίσης είναι κατά 95% στατιστικά σημαντικό το ότι ο Χριστόφορος Κολόμβος είναι Έλληνας που συνεχίζει ως νεότερος θαλασσοπόρος του Οδυσσέα και του Πυθέα.
Τέλος το μέγα χάρισμά του Κολόμβου ήταν η ‘ελληνική ναυτική τόλμη’ του. Είπε:
«Ποτέ δεν θα μπορέσεις να διασχίσεις τον ωκεανό,
μέχρι να βρεις το θάρρος ν’ αφήσεις από τα μάτια σου τη στεριά
και ν’ απομακρυνθείς από την ακτή».
Αρθρογραφία:
- Ημερολόγιο και χειρόγραφες σημειώσεις του Χριστόφορου Κολόμβου (1480-1498)
- Επιστολές του Χριστόφορου Κολόμβου προς τον Sandier και προς τη Dona Juana de la Torre.
- Απομνημονεύματα Χριστόφορου Κολόμβου, έργο του βιογράφου και γιου του Φερδινάνδου.
- Έκθεση του κυβερνήτου της Τζαµάικα συνταγµατάρχου Hender Malesworth, 15 Νοεµβρίου 1684, ‘περί Ελλήνων ναυτικών σε ισπανικά πλοία’.
- Salvador de Madariaga, «Christopher Columbus. The very magnificent Lord, Don Cristobal Colon». Macmillan, 1940, New York.
- Seraphim Canoutas, Σεραφείµ Κανούτας: Περιοδικό ‘Hellenism in America’, Boston Mass, 1918, σελ. 44.
- Seraphim Canoutas, «Christofer Columbus, a Greek nobleman», 1943, New York.
- Δημήτριος Σισιλιάνος, «Χριστόφορος Κολόμβος – Βυζαντινός ευπατρίδης». Αθήνα 1962.
- Eφημ. «ΧΙΑΚΟΣ ΛΑΟΣ» (26-7-79) άρθρο «Ήταν Έλληνας ο Χριστόφορος Κολόμβος;»
- Κυριάκος Σιμόπουλος, «Ξένοι ταξιδιώτες στην Ελλάδα 333 μ.Χ. – 1.700 μ.Χ.», σελ. 336.
- Henry Vignaud, «Etudes critiques sur la Vie de Colomb avantses decouvetres», Paris 1905. (μεταφρασμένη στα ελληνικά στο δίτομο έργο των Φ. Αργέντη / Στ. Κυριακίδη, ‘Η Χίος παρά τοις Γεωγράφοις και Περιηγηταίς’).
- Ρουθ Ντουρλάχερ – Γουώλτερ (Μάρβιν), Διευθύντρια του Μουσείου του Σαν Σαλβαντόρ. Ομιλία στο Συνέδριο «Ομήραια», Χίος, 1979, για την ελληνική καταγωγή του Κολόμβου.
- Timothy Seretin, «The Voyage of «Brendan», National Geographic, Vol 152, No 6 (December1977), σελ. 770-797. Αναφέρεται στο ταξίδι του’ Αγίου Μπρένταν γύρω στο 600 μ.Χ. και στην ανακάλυψη από αυτόν της αμερικανικής ηπείρου. Βλ. και σχετικό άρθρο του.
- Γιώργος Χατζιδάκης, «Ο Κολόμβος στη Χίο», Περιοδικό «Ταχυδρόμος» στις 11/9/87.
- Άρθρο «Περί Χριστόφορου Κολόμβου και Χίων Ναυτικών», Περιοδικό «Κυανή Επιθεώρησις» 1904, Παρίσι.
- Αναδημοσίευση κείμενου από την εφημερίδα της Δρέσδης «Τελευταίοι Ειδήσεις», «Οι Χιώτες ναυτικοί οδήγησαν τον Κολόμβο στο ταξίδι του…», 4 Ιανουαρίου 1925.
- Κ. Hopf «Η φολοξενία του Κολόμβου στη Χίο από την οικογένεια των Ιουστινιάνι, γενοβέζικης καταγωγής».
- Αλέξανδρος Λαγκαδάς, βιβλίο «Η καταγωγή του Χριστόφορου Κολόμβου».
- Χρήστος Δ. Λάζος άρθρο: «Χριστόφορος Κολόμβος: ένα ελληνικό πρόβλημα», περιοδικό «ΤΟΤΕ..» [Νο 31 (4ο), Φεβρουάριος 1988, σελ. 26-34.]
- Χρήστος Δ. Λάζος, «Ο Κολόμβος έφτασε… τελευταίος στην Αμερική», Ιστορία Εικονογραφημένη, τευχ. 224 (Φεβρ. 1987), σελ. 61-74.
- Β. Ευθυµίου, βιβλίο «Σκιαγραφία των αποδήµων Ελλήνων της Αµερικής»
- Τaviani «Οι επισκέψεις του Χριστόφορου Κολόμβου στη Χίο»
- Samuel Eliot Morison «Περί της διαθήκης του Χριστόφορου Κολόμβου».
- Γκραβούρα του Ντε Μπρυ «Η αποβίβαση του Χριστόφορου Κολόμβου στον Νέο Κόσμο».
- Πίνακας του Σαλβαντόρ Νταλί: ‘Ο Χριστόφορος Κολόμβος στην Αμερική’ (Ο Νταλί χρησιμοποίησε ένα νέο της Χίου ως μοντέλο του για να ζωγραφίσει τον Χριστόφορο Κολόμβο).
Μελέτη: δρ Ιωσήφ Σ. Ιωσηφίδης
Δημοσίευση σχολίου
Αφήστε το σχόλιό σας ή κάνετε την αρχή σε μία συζήτηση
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.