.Η λέξη μας ύπαιθρος έγινε από το υπό+αίθρος -από την αίθρη και αίθρα- που σήμερα είναι η αιθρία = ξάστερος ουρανός, χωρίς σύννεφα, ανέφελη μέρα, καλοκαιρία. Από εδώ έγινε και το αίθριο -ως ουσιαστικό πλέον- η εσωτερική αυλή, το προαύλιο από όπου φωτίζεται το σπίτι.
Γράφει ο φιλόλογος Θωμάς Ηλιόπουλος
Οι αρχαίοι μας είχαν το ρήμα αίθω που σημαίνει καίγομαι, φλέγομαι, λάμπω, άρα φωτίζω από όπου έγινε και ο αιθέρας ο λαμπρός. Από εδώ έγινε και η αίθουσα = όπου υπάρχει φως, από εδώ και το μεγαλύτερο ενεργό ηφαίστειο της Ευρώπης: η Αίτνα.
Στην ελληνική κατοικία το αίθριο ήταν το κεντρικό τμήμα, ενώ οι άλλοι χώροι ήταν τοποθετημένοι περιμετρικά του αιθρίου. Από αυτό έπαιρναν φως και επικοινωνούσαν μεταξύ τους με ένα μεγάλο άνοιγμα. Στη Δήλο έχουν σωθεί σπίτια με αίθριο. Δεν είναι σπάνια και τα παραδείγματα των αιθρίων με ψηφιδωτό δάπεδο ή με υπόγειες δεξαμενές για τη συλλογή των νερών της βροχής. Στη ρωμαϊκή κατοικία το αίθριο έχει τη μορφή σκεπαστής αυλής, που φωτίζεται από ένα τετράγωνο άνοιγμα.
Στην αρχιτεκτονική το αίθριο αποτελεί συνθετικό στοιχείο το οποίο εμφανίζεται σε πληθώρα κτιρίων από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Το αίθριο χρησιμοποιήθηκε ανά τους αιώνες από πάρα πολλούς πολιτισμούς, για την ομαλότερη ένταξη των κατασκευών στις κλιματικές συνθήκες που επικρατούσαν σε κάθε περιοχή.
Στις μέρες μας, εξαιτίας της ανάπτυξης της τεχνολογίας και της χρήσης νέων υλικών, το αίθριο έχει εξελιχτεί μορφολογικά και τυπολογικά, διατηρώντας, όμως, παράλληλα αναλλοίωτες τις βασικές αρχές του, τη ζωτική του σημασία για το κτήριο καθώς και το σκοπό του. Σημαντικότερη, ίσως, εξέλιξη αποτελεί το γεγονός ότι το αίθριο το συναντούμε σήμερα και κλειστό, δηλαδή να είναι στεγασμένο με υαλοστάσιο.
ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΤΟΥ ΑΙΘΡΙΟΥ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ
Οι Ετρούσκοι -που κατοικούσαν στο μέσον της σημερινής Ιταλίας- γύρω στο 750 π. Χ. πήραν το ελληνικό αλφάβητο από τους μετανάστες Έλληνες από την Κύμη της Εύβοιας. Μαζί με αυτό πήραν φυσικά και χιλιάδες ελληνικές λέξεις πολιτισμού. Έτσι έφτασε το αίθριο στην Ευρώπη για να φωτίσει τα σπίτια των Ετρούσκων.
Δυστυχώς, όμως, οι Ετρούσκοι, παίρνοντας το αλφάβητο, δεν οικειοποιήθηκαν και το ελληνικό Θ, γιατί δεν είχαν αυτό τον φθόγγο στη γλώσσα τους. Έτσι το αίθριο γράφτηκε μόνο ως Άτριο. Το ι στο αρχικό Αι του αιθρίου θεωρήθηκε προσθετικό, σαν αυτό που λέμε σήμερα υπογεγραμμένη. Όταν αργότερα οι Λατίνοι και οι Ρωμαίοι πήραν το ελληνικό αλφάβητο από τους Ετρούσκους -με τις δεκάδες χιλιάδες λέξεις- πήραν και το αίθριο και το εκλατίνισαν με δική τους κατάληξη και έγινε Atrium! Διατήρησε, όμως, όλο το λαμπερό του φως.
ΤΟ ΑΙΘΡΙΟ ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ
Η αγγλική γλώσσα το πήρε από τα λατινικά ετοιμοπαράδοτο ως Atrium και τα περισσότερα Λεξικά λένε ότι το πήραν από τη Λατινική γλώσσα, χωρίς να σκάψουν πιο κάτω από πού και πώς έφτασε εκεί. Λένε: «The Latin word atrium referred to the open central court, from which the enclosed rooms led off, in the type of large ancient Roman house known as a domus». Ακόμη και το domus είναι ελληνική λέξη, το Δώμα.
Προσθέτουν και μία περαιτέρω ανακρίβεια ότι «The new Latin word atrium (court, entrance hall, reception hall in a Roman house) is derived from the Proto-Indo-European root *ater»!! ( Αμάρτυρος τύπος = δεν υπάρχει γραμμένος πουθενά. Αυτό δηλώνει ο αστερίσκος*). Θαυμάστε γλωσσολόγους!
Πλάκωσαν και εδώ οι … Πρωτο-Ινδο-Ευρωπαίοι για να θάψουν την Ελληνική γλώσσα, αλλά με τι; Μόνο με άλλες Ελληνικές λέξεις! Δεν είναι αυτό το Πρωτοπαράλογο; Και ανερυθρίαστα προσθέτουν ελληνιστί: «The role of the atrium in modern architectural icons is the central theme in a structure”.
ΚΑΙ ΩΣ ΕΠΙΜΥΘΙΟ
Ποια είναι τα πιο εντυπωσιακά αίθρια στον κόσμο;
Ας αρχίσουμε από τη Μελβούρνη: One of the main public spaces at Federation Square, in Melbourne, is called «The Atrium» and is a street-like space, five storeys high with glazed walls and roof. Θα τα βρείτε επίσης στο Πανεπιστήμιό της, στα Μουσεία και σε άλλα δημόσια και κομψά κτήρια. Επίσης: As of 2007, Dubai’s Burj Al Arab, has the «Tallest Atrium». The Burj Al Arab was built to impress and to iconize the urban development in the city of Dubai. Και στην Αμερική: The Luxor Hotel, in Las Vegas, Nevada, has «The Largest Αtrium» in the world (by volume) at 29 million cubic feet (820,000 m³). Αυτά και χίλια άλλα στον κόσμο χαίρονται το ελληνικό τους όνομα, αλλά αυτό δεν το γνωρίζουν!
Η λέξη δρόμος -ως δεύτερο συνθετικό- έδωσε πάρα πολλές σύνθετες λέξεις: αεροδρόμιο, πεζοδρόμιο, ιπποδρόμιο και πολλές άλλες. Το ίδιο και στα Αγγλικά: aerodrome, hippodrome, velodrome και άλλα.
Σήμερα ζούμε στην εποχή των συνδρόμων: σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, σύνδρομο γαστρο-οισοφαγικής παλινδρόμησης, σύνδρομο του Σαββατοκύριακου, σύνδρομο μερικής γνωστικής ανεπάρκειας και πάμπολλα άλλα. Η επιστήμη αποκαλύπτει νέου τύπου παθήσεις, που δεν ανήκουν στην κατηγορία των γνωστών νοσημάτων και όλα πλέον ονομάζονται σύνδρομα. Στην ιατρική επιστήμη υπάρχουν πλέον εκατοντάδες τέτοια σύνδρομα.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΝ
Το συν είναι μία καταπληκτική μας λέξη, πολύ χρήσιμη και την έχουμε στη γλώσσα μας από τα πανάρχαια χρόνια. Δεν μπορούμε να κάνουμε χωρίς αυτήν. Την ονομάζουμε και πρόθεση, γιατί, όπως βλέπετε, στις σύνθετες λέξεις έχει την πρώτη θέση. Το τελικό «ν» αλλάζει, και αυτό εξαρτάται από την επόμενη λέξη. Ας τα πούμε όλα εδώ, απλώς για όλους που μας διαβάζουν και όντως ενδιαφέρονται.
1) Η μορφή Συν παραμένει πριν από τις λέξεις που αρχίζουν με φωνήεν. Λέμε: συνάγω, συνέρχομαι, συνιδρύω, συνοδεύω, συνυπάρχω, συνωστισμός, συναισθάνομαι, συνειρμός, συνοικία.
2) Το συν παραμένει αυτούσιο και με τις λέξεις που αρχίζουν από οδοντικά σύμφωνα: δ, θ, ν, τ. Έτσι γράφουμε: συνδέω, συνθέτω, σύντομος, σύνταξη.
3) Το συν γίνεται συγ πριν από τα ουρανικά σύμφωνα κ,γ,χ. Έτσι: συγγνώμη, συγκίνηση, συγχαίρω.
4) Το συν γίνεται συμ πριν από τα χειλικά σύμφωνα β, π, φ, ψ. Έτσι έγιναν τα: συμβαίνω, συμπονώ, σύμφυτος, συμψηφώ.
5) Στο συν αποβάλλει το ν πριν από τα σύμφωνα ζ, ξ, σ. Έτσι γράφουμε: σύζυγος, σύξυλος, συσσωρεύω
6) Στο συν το ν αφομοιώνεται με το επόμενο σύμφωνο μ, λ, ρ. Έτσι γράφουμε: συμμετρία, συλλογή, συρράπτω.
Θα πρέπει να τονίσουμε εδώ, ότι με πρώτο συνθετικό το συν, στην ελληνική γλώσσα έχουμε ΧΙΛΙΑΔΕΣ ελληνικές λέξεις. Μια καλή άσκηση είναι να βρείτε μόνοι σας τις πρώτες χίλιες. Αυτό είναι για τους… προχωρημένους μαθητές!
ΤΟ ΣΥΝ ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚA
Το σύνδρομο στα Αγγλικά έγινε syndrome και είναι ένας αριθμός συμπτωμάτων που συμβαίνουν μαζί: «From Greek syndrome, that is concurrence of symptoms, from «σύνδρομος» = place where several roads meet,» literally «a running together», from Greek Συν= «with» + Δρόμος= «a running, course». Ήτοι, ό,τι ειπώθηκε παραπάνω στα Ελληνικά.
Θα πρέπει, όμως, εδώ να πούμε και μερικά άλλα σπουδαία πράγματα για το συν στην αγγλική γλώσσα. Το συν μπήκε στα Αγγλικά αυτούσιο ως syn και ακολούθησε όλους τους ελληνικούς κανόνες προφοράς και ορθογραφίας που αναφέρθηκαν παραπάνω. Αυτό το συν μπήκε στα Αγγλικά μετά την Αναγέννηση, δηλ. το 14ο αιώνα. Νωρίτερα, η λατινική γλώσσα το έγραψε το συν ως com = together. Το έγραψαν έτσι, γιατί στην αρχή η λατινική γλώσσα δεν είχε το ύψιλον (Υ) και το έβαλε στο αλφάβητο πολύ αργότερα και γι’ αυτό βρίσκονται τα ελληνικά γράμματα XYZ στο τέλος του.
Όμως, οι παραπάνω ελληνικοί κανόνες μετέτρεψαν στα Αγγλικά το com σε όλα τα παρακάτω: Co = coordinate, col = collect, con = con-nect, cor = cor-rode, cou = council, cu = custom, cur = cur-ry. Με αυτές τις αλλαγές του ελληνικού συν έχουμε ΧΙΛΙΑΔΕΣ λέξεις και στην αγγλική γλώσσα. Εδώ η άσκηση για τους καλούς μαθητές είναι να βρείτε μόνο… εκατό!
ΕΝΑ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΚΑΙ ΑΝΑΝΤΙΡΡΗΤΟ ΕΠΙΜΥΘΙΟ!
Μία εξονυχιστική έρευνα μπορεί να αποδείξει ότι οι δύο γλώσσες, Ελληνική και Λατινική, μοιάζουν καταπληκτικά. Ας ακούσουμε παρακάτω και μερικά ρηξικέλευθα συμπεράσματα για το θέμα τούτο:
Η Ελληνική και η Λατινική ΔΕΝ ήταν δύο διαφορετικές γλώσσες. Ήταν μόνο διαφορετικές εξελίξεις και διαμορφώσεις της ίδιας γλώσσας που μιλούσαν ΟΛΟΙ όσοι πήραν μέρος στον Τρωικό Πόλεμο και ήταν της ίδιας εθνότητας. Αυτός ο πόλεμος, χώρισε αυτή τη γενιά στα δύο. Μετά από αυτόν, οι νικητές εξουσίασαν την Ανατολική Μεσόγειο και οι νικημένοι βρήκαν νέα πλατιά χώρα στη σημερινή Ιταλία στο Λάτιο, στη Δυτική Μεσόγειο.
Στο επίθετο πλατύς αποβλήθηκε το αρχικό π και έτσι έγινε το Latium και από το νέο Λάτιο ονομάστηκε η γλώσσα Λατινική. Με αυτή τη ματιά όλη η Ιστορία μας μπαίνει στη σωστή τροχιά!
Η ελληνική γλώσσα είναι και προ-ομηρική, αλλά και προκατακλυσμιαία!
Να λοιπόν και ένα άλλο νέο ΣΥΝΔΡΟΜΟ! (Running together)! Τρέχουν μαζί Ελληνική και Λατινική σε όλη την Ευρώπη. Έτσι επιβεβαιώνεται η καθημερινή μας φράση: «Ούνα φάτσα, ούνα ράτσα»! (That is «one face, one race», to describe the deep historical, cultural and ethnic closeness of the two peoples)!
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
– Στρατή Βούλγαρη, «Η Ελληνική Ιστορία Κατηγορεί τους Ξένους Ιστορικούς», Θεσσαλονίκη 1958.
– Francis Valpy, Etymology of Latin Language, London 1838.
Πηγή: Ο γλωσσικός ελληνισμός της Αγγλικής / Το σύνδρομο / ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ
Δημοσίευση σχολίου
Αφήστε το σχόλιό σας ή κάνετε την αρχή σε μία συζήτηση
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.