Κτιριακό συγκρότημα εξοχικής έπαυλης, κτισμένο το 1926, με γοτθικά αρχιτεκτονικά στοιχεία και μπαρόκ επιρροές, που προσομοιάζουν την έπαυλη με πύργο. Έχει χαρακτηριστεί ως έργο τέχνης και έχει κηρυχτεί Σύγχρονο Ιστορικό Διατηρητέο Μνημείο (ΦΕΚ 35 /τ.2/ 1992). [αλλά κατά την γνωστή ελληνική τακτική «προστασίας» κτιρίων, αφού κηρύχθηκε αφέθηκε να ρημάζεται από το χρόνο]
Χαρακτηριστικές οι κατασκευές στον περιβάλλοντα χώρο του, όπως ο δρομίσκος πρόσβασης στην οικία (μαΐστρα) και η πέτρινη αυλόπορτα.
Κατασκευάσθηκε στις αρχές του [20ου] αιώνα για εξοχική κατοικία της ζακυνθινής οικογένειας Αμπελοράβδη. Δεν κατοικήθηκε γιατί οι ιδιοκτήτες της πέθαναν.
Στο χτίσιμο της εξοχικής του κατοικίας ο Αμπελοράβδης δεν έδειξε καμία φειδώ στα έξοδα της διακόσμησης, παρόλο που λέγεται ότι είχε … καβούρια στην τσέπη. Ο Δημήτριος Πελεκάσης είχε ζωγραφίσει τους θαυμάσιους γοτθικίζοντες υαλοπίνακες. Τα σχέδια όλα, του σπιτιού του ξέπορτου, των πορτονιών, των κάγκελων, όλα είχαν έρθει από την Αγγλία, μέχρι και η εσωτερική ξύλινη σκάλα. Μπροστά στην κύρια είσοδο βρίσκονταν ένα ηλιακό ρολόι.
Ο πύργος Αμπελοράβδη βρίσκεται στο Καλιπάδο , χτισμένος σε έναν υπερυψωμένο χώρο που δεσπόζει στην περιοχή. Η περιοχή ανήκε στην αρχοντική οικογένεια Βούλτσου και αγοράσθηκε από αυτήν. Έχει περιέλθει στην ιδιοκτησία Ι. Καρδάρη.
ΠΑΝΟΣ ΜΑΝΙΑΤΟΠΟΥΛΟΣ: «Τα 6 σωζόμενα παλιά αρχοντικά της Ζακύνθου», Ψηφιακή έκδοση 2020.
.
[ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΑΜΠΕΛΟΡΡΑΒΔΗΣ( -1931): Διδάκτωρ της Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών. Ίδρυσε μαζί με τον αδελφό του Αντώνιο Εμπορικό και τραπεζικό οίκο και έγινε πλούσιος Προερχόταν από οικογένεια από την Πελοπόννησο, που εγκαταστάθηκε στην Ζάκυνθο το 1787, στο χωριό Χουρχουλίδι. Επιδόθηκε και στα Γράμματα και δημοσίευσε μελέτες για οικονομολογικά θέματα. Ίδρυσε βραβείο για τους αριστεύσαντες μαθητές του Γυμνασίου Ζακύνθου].
.
[Πιο πολλές φωτογραφίες εδώ: http://elenitranaka.blogspot.com/.../tower-ampeloravdi...
ΤΟ ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ ΜΕΣΣΑΛΑ ΣΤΗ ΛΙΘΑΚΙΑ ΖΑΚΥΝΘΟΥ
Το κτήριο της οικογένειας Μεσσαλά στη Λιθακιά Ζακύνθου είναι χαρακτηριστικό δείγμα αρχοντικού της Ζακύνθου.
Αναστηλώθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1990 από την Κοινότητα και χρησιμοποιείται έκτοτε σαν Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Στα χρόνια της Αγγλοκρατίας της νήσου Ζακύνθου, χρησιμοποιήθηκε σαν δικαστήριο.
Πρόκειται για διώροφο, λιθόκτιστο, κεραμοσκεπές κτίσμα με τετράρριχτη στέγη. Διατηρεί σε άριστη κατάσταση όλα τα αρχιτεκτονικά και διακοσμητικά εκείνα στοιχεία, που χαρακτηρίζουν την αρχιτεκτονική της εποχής στην περιοχή.
Χαρακτηρίζεται από συμμετρία στις όψεις, αντιστοιχία ανοιγμάτων ισογείου-ορόφου, τα οποία, επίσης, φέρουν πέτρινα κορνιζώματα, ξύλινα ανώφλια και μικρούς φεγγίτες στα ανοίγματα του ορόφου. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα επιμέρους στοιχεία, όπως το κεντρικό, επί της προσόψεως, τοποθετημένο μπαλκόνι, με το έντεχνο παραδοσιακό κιγκλίδωμα, η λίθινη εξωτερική σκάλα ανόδου στον όροφο και τα πέτρινα υπέρθυρα.
Είναι από τα λίγα δείγματα της Επτανησιακής αρχιτεκτονικής, που διασώθηκε από το σεισμό του 1953, στη Ζάκυνθο.
ΠΑΝΟΣ ΜΑΝΙΑΤΟΠΟΥΛΟΣ: «Τα 6 σωζόμενα παλιά αρχοντικά της Ζακύνθου», Ψηφιακή έκδοση 2020.
.
[Το άλλοτε αρχοντικό της οικογένειας Μεσσαλά, που χρησίμευε στα χρόνια των Άγγλων σαν δικαστήριο και προσωρινές φυλακές, ευτυχώς, διασώθηκε. Στην πρόσοψη του αρχοντικού αυτού υπάρχει επιγραφή του χρόνου επισκευής και του πρωτομάστορα ή του ιδιοκτήτη της εποχής 1898: Κ. Γιατράς.
Σύμφωνα με προφορική παράδοση το αρχοντικό αυτό κρατούσε παλιό ανάγλυφο πέτρινο οικόσημο της οικογένειας Μεσσαλά, που ζήτησε κι έλαβε ο Γεώργιος ο Α΄ όταν επισκέφτηκε τη Λιθακιά το 1864. Το κτήριο, σύμφωνα με συμβόλαιο υπ.αριθμ 56/2-9-1988 της συμβολαιογράφου Μαρίας Παπαδάτου, παραχωρήθηκε στην κοινότητα Λιθακιάς δωρεάν, από τους ιδιοκτήτες Αικ. χήρας Διον Μαλόυχου, Διον. Γιατρά-Πεσάδου, και των αδελφών Αντωνίου, Παναγιώτη και Ζωής Γιατρά. Η δωρεάν παραχώρηση συνοδεύτηκε υπό τον όρο ότι θα επισκευασθεί την προσεχή εξαετία και θα αξιοποιηθεί. Μετά την επισκευή παραχωρήθηκε για να στεγαστεί το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Αξίζει να αναφερθούν τα ονόματα των προέδρων των κοινοτικών συμβουλίων της Λιθακιάς που πρωταγωνίστησαν στη μεν παραχώρηση-δωρεά του Σπυρ. Λουκίσα-Κροκίθα, στη δε επισκευή του Νικ. Σούλη-Λουρέτζου.
.
[Το Κέντρο δια Βίου Μάθησης για το Περιβάλλον και την Αειφορία Λιθακιάς Ζακύνθου ιδρύθηκε το 1997 και στεγάζεται στο παλιό αρχοντικό Μεσσαλά, σε ένα αναπαλαιωμένο κτήριο, εντυπωσιακό δείγμα της παραδοσιακής ζακυνθινής αρχιτεκτονικής.
Διαθέτει αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, 150 ατόμων, εξοπλισμένη με σύγχρονο εποπτικό και τεχνολογικό υλικό για διαλέξεις, σεμινάρια και εκδηλώσεις, αίθουσα βιβλιοθήκης και πολυμέσων, καθώς και εργαστήρια περιβαλλοντικών μετρήσεων. Σκοπός του Κέντρου είναι η στήριξη του θεσμού της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, με εκπαιδευτικά προγράμματα, για μαθητές και ενήλικες, η διοργάνωση επιμορφωτικών σεμιναρίων, η παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού και η ανάπτυξη τοπικών και διεθνών συνεργασιών. Το Κέντρο δέχεται και φιλοξενεί περιβαλλοντικές ομάδες μαθητών που επιθυμούν να παρακολουθήσουν τα περιβαλλοντικά του προγράμματα. Μπορεί, επίσης, να δεχθεί ομάδες μαθητών και ενηλίκων από την Ελλάδα και την Ευρώπη που επιθυμούν να ενημερωθούν σε θέματα περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος και να συνδυάσουν τη γνωριμία τους με το μαγευτικό φυσικό περιβάλλον της Ζακύνθου, με γνώσεις και δεξιότητες για την προστασία του, στην κατεύθυνση μιας βιώσιμης ανάπτυξης.
ΔΗΜΟΣ ΖΑΚΥΝΘΟΥ, https://www.zakynthos.gov.gr/.../enalaktik.../perivalon.html
].
.
[ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΜΕΣΣΑΛΑ: Από τις αρχαιότερες και μεγαλύτερες οικογένειες της Ρώμης από την εποχή του Τιβέριου. Η οικογένεια αυτή διέπρεψε επί Βυζαντίου στην Κωνσταντινούπολη μετά την Πτώση της οποίας κατέφυγε στη Μεθώνη. Μετά την πτώση κι αυτής κατέφυγε στη Μάνη και από εκεί στη Ζάκυνθο, όπου το 1746 γράφτηκε στο Libro d' Oro. O Διονύσιος Μεσσαλάς διορίστηκε το 1867 Ιδιαίτερος Γραμματέας και Κλειδούχος της βασίλισσας Όλγας. Ήταν επίσης και ο κηδεμόνας και επίτροπος του Διονυσίου Σολωμού μετά το θάνατο του πατέρα του τελευταίου.
ΜΕ ΒΑΣΗ: Λ.Χ.ΖΩΗ «ΛΕΞΙΚΟΝ ΙΣΤΟΡΙΚΟΝ ΚΑΙ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟΝ ΖΑΚΥΝΘΟΥ»]
,
[ΚΤΙΡΙΟ ΜΕΣΣΑΛΑ , ΕΙΚΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ: http://iivw.di.ionio.gr/%CE%BA%CF%84%CE%AE%CF%81%CE.../...
]
ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΔΡΑΚΟΝΤΑΕΙΔΗΣ: «ΣΤΟΥ ΜΕΣΣΑΛΑ»
Η θητεία του κόμη Στέφανο Μεσσάλα στη Ζάκυνθο διήρκεσε είκοσι ένα χρόνια, ως το 1809, και δεν θα υπήρχε λόγος να μην παραταθεί, αν ο κόμης δεν είχε εκφραστεί υπέρ των Γάλλων δημοκρατικών, αν δεν πρόσφερε διευκολύνσεις σε λογής ελευθεροτέκτονες, σε καταζητούμενους και σε Ρωμιούς κήρυκες της ελευθερίας του Γένους των Ελλήνων. Η προσωπική ζωή του μπορεί να σκανδάλιζε, το πάθος της χαρτοπαιξίας ήταν ανεκτό αφού ικανοποιούσε τους τοκογλύφους δανειστές του, ενώ ταυτόχρονα μεριμνούσε για την αγωγή των παιδιών του, προς εξασφάλιση των οποίων είχε αγοράσει μεγάλες εκτάσεις γόνιμης γης σε μικρή απόσταση από την πόλη της Ζακύνθου. Για τους γηγενείς ήταν ο «κόντε Μεσσαλάς» και ο τόπος της περιουσίας του λεγόταν πια «στου Μεσσαλά».
Η φωτογραφία που έχουμε μπροστά μας χρονολογείται το 1928. Στο κέντρο η κυρία Μαίρη, δασκάλα, απόφοιτος του Αρσακείου Πατρών, φέρει δαχτυλίδι στον παράμεσο του αριστερού χεριού της. Τότε ήταν 35 ετών, πολύ αργότερα άρχισε να κρύβει την ηλικία της, επιμένοντας πως ήταν «όσο φαινόταν». Και είναι αλήθεια πως ως τα βαθιά γεράματά της είχε πρόσωπο λαμπερό, μάτια γκρίζας γάτας. Μπροστά της, η πρωτότοκη Λέλα με λευκό φόρεμα, στη μέση η Νανά με δαντελένιο κολαρίνο στο φόρεμά της, δίπλα στη Νανά ο Γιάννης, ο μοναχογιός. Άγνωστο το αγόρι δίπλα στον Γιάννη, στην μπουτονιέρα του όμως διακρίνεται λευκό άνθος. Στη δεύτερη σειρά, ανάμεσα στην κυρία Μαίρη και στο άγνωστο αγόρι, ο Διονύσιος, σύζυγος της κυρίας Μαίρης, δάσκαλος, απόφοιτος μετ’ επαίνων του Σχολαρχείου Κερκύρας, φοράει λευκό πουκάμισο και φέρει λαιμοδέτη. Ο πατέρας των παιδιών, εννοείται. Εννοείται επίσης πως είναι βέβαιον ότι του μοιάζουν, ας μοιάζουν εξίσου στην κυρία Μαίρη. Το μουστάκι του άντρα στην αριστερή πλευρά της φωτογραφίας είναι ίδιο στην κόψη και στη φτιαξιά με το μουστάκι του Διονύσιου, εξ ου και το συμπέρασμα ότι πρόκειται για τον μεγαλύτερο αδερφό, τον Νικόλα, ο οποίος έχει το πουκάμισό του κουμπωμένο ως πάνω. Όσο για τον άντρα που στέκει πίσω από την κυρία Μαίρη, η υποψία μουστακιού ίδιου στην κόψη και στη φτιάξη με το μουστάκι του Διονύσιου και του Νικόλα επιτρέπει την υπόθεση ότι είναι ο έτερος αδερφός, ο νεότερος, ο Παναγιώτης.
Αυτή είναι η οικογένεια Τριβιζά, ιταλικής καταγωγής κατά τους ιστορικούς, από την πόλη Τρεβίζο, κάποιοι υποστήριξαν πως το όνομα προέρχεται από τους Τρεβιζάν, δόγηδες της Βενετίας. Όσο για την κυρία Μαίρη, το οικογενειακό της όνομα ήταν Μόζερα, γερμανικής καταγωγής κατά τους ιστορικούς, το όνομα Μόζερ δεν έχει, ευτυχώς, καμία σχέση με τα εβραϊκά Μόσες, Μόζες και άλλα τέτοια, η κυρία Μαίρη ήταν πάντα αυστηρή δασκάλα, έδερνε τα κακά παιδιά με μια ψιλή βέργα από κυδωνιά, που την έλεγε Σωφρονούλα και την άφηνε να αναπαύεται στην έδρα της στην τάξη. «Να μην ξυπνήσω τη Σωφρονούλα», απειλούσε τα κακά παιδιά και επικρατούσε ησυχία.
Η φωτογραφία που μας απασχολεί φέρει τη σφραγίδα του κυρίου Δάφνου, του γνωστότερου φωτογράφου της πόλης Ζακύνθου, που φρόντιζε να είναι παρών στο κουρείο του Πατρίκιου, όταν ο δάσκαλος Διονύσιος Τριβιζάς εμφανιζόταν εκεί, όποτε υπήρχε ανάγκη περιποίησης του μουστακιού του και τακτοποίησης της κόμης του. Ο κύριος Δάφνος άκουγε με τη δέουσα προσοχή τη συζήτηση ανάμεσα στον Πατρίκιο και στον δάσκαλο, όσο ο Διονύσιος Τριβιζάς καθόταν στην πολυθρόνα του κουρέα. Έλεγε πως η συζήτηση ήταν «ψυχωφελής». Χάρηκε μάλιστα ιδιαίτερα όταν πληροφορήθηκε από τον κουρέα πως ο δάσκαλος είχε αγοράσει τα χωράφια «στου Μεσσαλά» από τους απογόνους του κόμη Στέφανο Μεσσάλα, που είχαν καταχρεωθεί διάγοντας έκλυτο βίο ανά τις Βαβυλώνες της Ευρώπης, όταν πια είχαν εξαντλήσει όλα τα περιθώρια ασυδοσίας και οργίων στο νησί της Ζακύνθου. Ως απόδειξη της χαράς του για την αγορά «στου Μεσσαλά» από τον δάσκαλο, είχε μεταβεί επιτόπου για να φωτογραφίσει την οικογένεια Τριβιζά στη νέα περιουσία της. Ο Διονύσιος, ο Νικόλας και ο Παναγιώτης είχαν φτύσει αίμα για να συγκεντρώσουν το ποσό της αγοράς, είχαν βάλει υποθήκη ό,τι είχαν και δεν είχαν, είχαν κάνει μετά συγχωρήσεως το σκατό τους παξιμάδι, είχαν παζαρέψει και είχαν πετύχει το καλύτερο.
Τα αμπέλια απλώνονταν ως εκεί όπου έβλεπε το μάτι. Τα μποστάνια ανηφόριζαν στην πλαγιά του κοντινού λόφου. Τα λιόδεντρα κατηφόριζαν προς τη δημοσιά. Και τα όρια της περιουσίας ήταν ανατολικά ως το λιθάρι του Μπάμπη τση Γάτας, δυτικά ως την ιτιά την κλαίουσα του Κουκουνάρα, νότια ως την ταβέρνα του Καρμανιόλου, βόρεια ως τις πέντε λεύκες του Κουκουλομάτη, δηλαδή του Τεμπονέρα.
Είκοσι χρόνια μετά από αυτήν τη φωτογράφιση, στις 14 Οκτωβρίου 1948, πριν χαράξει, ο δάσκαλος Διονύσιος Τριβιζάς πέθανε αιφνιδίως στο μικρό σπίτι που είχε χτίσει μπροστά στα αλώνια, όπου άπλωναν τη σταφίδα να ξεραθεί στον ήλιο. Είχε πάει «στου Μεσσαλά» για να γραδάρει το κρασί στα βαρέλια στο πίσω μέρος του μικρού σπιτιού. Τον βρήκε ο Νικόλας λίγες ώρες αργότερα. Τον βρήκε με τη σκελέα του ελαφρώς κατεβασμένη, φαίνεται πως ετοιμαζόταν να τραβήξει το δοχείον νυκτός, το λεγόμενο κατρουγυάλι, κάτω από το κρεβάτι του, για να κάνει το ψιλό του. Η διαθήκη του όριζε πως είχε προικίσει με ένα σπίτι στο κέντρο της πόλης της Ζακύνθου, «στο Γιοφύρι» και μετρητά τις κόρες του Λέλα και Νανά. Κληρονόμος της περιουσίας «στου Μεσσαλά» ήταν ο μοναχογιός του Γιάννης, γνωστός στους κακόγλωσσους ως ο «Εμβάσατε», λόγω των αλλεπάλληλων τηλεγραφημάτων προς τον πατέρα του να του στείλει χρήματα, αγωνιζόμενος να περατώσει τις σπουδές του στην Βαβυλώνα της Αθήνας.
Λόγω έλλειψης εμβασμάτων μετά τον θάνατο του Διονύσιου, ο Γιάννης, προκειμένου να μην εγκαταλείψει την Βαβυλώνα της Αθήνας, δεν έπαψε να πουλάει «στου Μεσσαλά», ανατολικά ως το λιθάρι του Μπάμπη τση Γάτας, δυτικά ως την ιτιά την κλαίουσα του Κουκουνάρα, νότια ως την ταβέρνα του Καρμανιόλου, βόρεια ως τις πέντε λεύκες του Κουκουλομάτη, δηλαδή του Τεμπονέρα.
ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΔΡΑΚΟΝΤΑΕΙΔΗΣ, ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ «ΧΑΡΤΗΣ», Τ.11- ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2019
.
[ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΔΡΑΚΟΝΤΑΕΙΔΗΣ(1940- ): Γεννήθηκε στις 17 Σεπτεμβρίου 1940 στη Χαλκίδα. Από πατέρα Κεφαλλονίτη και μητέρα ζακυνθινή.Ο πατέρας του, ενεργό μέλος της Εθνικής Αντίστασης, εκτελέστηκε τον Απρίλιο του 1944. Αποφοίτησε από το Βαρβάκειο (1958), πέτυχε στις εισαγωγικές εξετάσεις για την Ανωτάτη Εμπορική (1958), αλλά δεν ολοκλήρωσε, εξαιτίας οικονομικών δυσκολιών, τις σπουδές του εκεί. Έγινε δεκτός στο Προπαιδευτικό Έτος της Σορβόννης και, μετά από εξετάσεις, εγγράφηκε στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης, όπου ολοκλήρωσε πτυχιακές σπουδές φιλολογίας και ιστορίας (1968). Το 1993, έγινε δεκτός στο Πανεπιστήμιο του Μονπελλιέ Paul Valéry (Montpellier III), όπου έλαβε μεταπτυχιακό δίπλωμα στα κλασσικά γράμματα (1995) και διδακτορικό δίπλωμα (1997, έδρα Αδαμάντιος Κοραής) για τη διατριβή του Οι φιλόσοφοι της ελληνικής Αρχαιότητας και οι πηγές τους στα Δοκίμια του Μισέλ ντε Μονταίνι.
Εμφανίστηκε στα γράμματα το 1962 και έχει δημοσιεύσει μυθιστορήματα, νουβέλες και συλλογές διηγημάτων.
Το δοκιμιακό έργο του αναφέρεται σε σύγχρονα προβλήματα, όπως η πολιτική του τρόμου στον 20ο αιώνα (Ο Φεβρουάριος αιών), η εξέλιξη της λογοτεχνίας από την Αναγέννηση ως τις μέρες μας (Παραμύθι της λογοτεχνίας), οι αλλαγές που κομίζει η τεχνολογία στην αντίληψη της προσωπικής και συλλογικής ιστορικής μνήμης (Μνήμη και μνήμη), η αντιμετώπιση του ερωτήματος τι; ως υποχρέωσης του σκέπτεσθαι (Λόγος ερειπίων).
Οι μεταφράσεις του, από τα γαλλικά και ισπανικά, φέρνουν για πρώτη φορά στο ελληνικό κοινό τα πλήρη και σχολιασμένα κείμενα του Μισέλ ντε Μονταίνι (Δοκίμια), του Φρανσουά Ραμπελαί (Γαργαντούας και Πανταγκρυέλ), του Ισπανού ιερωμένου και στοχαστή Μπαλτάσαρ Γκρασιάν (Χρησμολόγιο και τέχνη της φρόνησης, Ο Ήρωας), του Πορτογάλου ποιητή Φερνάντο Πεσσόα (Τα ποιήματα του Αλμπέρτο Καγιέιρο), του Μεξικανού πεζογράφου Χουάν Ρούλφο (Η πεδιάδα στις φλόγες). Επιπλέον, μετέφρασε για το Θέατρο Τέχνης- Κάρολος Κουν το έργο του Ραμόν Μαρία δελ Βάγιε Ινκλάν Θεϊκά λόγια, το οποίο ανέβηκε στη σκηνή της οδού Φρυνίχου.
Ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων, Ιππότης της Τάξης Τεχνών και Γραμμάτων της Γαλλίας, Ιππότης της Τάξης της Ισαβέλλας της Καθολικής (Ισπανία), μέλος της Ελληνικής Λέσχης Αστυνομικής Λογοτεχνίας, β’ κρατικό βραβείο μυθιστορήματος (1981), συνεργάστηκε και συνεργάζεται με λογοτεχνικά έντυπα, αρθρογραφεί και παρουσιάζει βιβλία Ελλήνων και ξένων συγγραφέων και στοχαστών σε περιοδικά και εφημερίδες. Το 2015, δώρισε το προσωπικό αρχείο του (1955-2010), λογοτεχνικά και επιστημονικά βιβλία, ξένα περιοδικά και αντικείμενα τέχνης, στο Μουσείο Μπενάκη, τις συλλογές του λογοτεχνικών περιοδικών στην Εταιρεία Κερκυραϊκών Σπουδών-Μουσείο Σολωμού και βιβλία τέχνης στο υπό ίδρυση Μουσείο Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή στην Αθήνα.
Είναι γνώστης της γαλλικής, αγγλικής και ισπανικής γλώσσας.
Η φωτογραφία[της προηγούμενη ανάρτησης] δημοσιεύτηκε στην Αθηναϊκή εφημερίδα «Τα Νέα» τις 19 του περασμένου Αυγούστου[2017]. Συνοδευόταν από ένα κείμενο του Φίλιππου Δ. Δρακονταειδή, στον οποίο υποθέτω ανήκει η φωτογραφία αφού σε αυτήν απεικονίζεται η μητέρα του Νανά και οι γονείς της. Το κείμενο ξεκινάει με τη φανταστική διήγηση μιας ημέρας στη ζωή του κόντε Στέφανο Μεσσάλα, όπως τον λέει, του κόντε Μεσσαλά των Ζακυνθινών, το 18ο αιώνα. Συνεχίζεται, με υποθέτω λίγο-πολύ πραγματικά περιστατικά, το 1928, όταν βγήκε αυτή η φωτογραφία. Πρόκειται για Τριβιζαίους, τους νέους ιδιοκτήτες των χτημάτων του κόντε Μεσσαλά στον κάμπο κάτω από το Γαλάρο.
Βρήκα τη φωτογραφία συναρπαστική, και ακόμα περισσότερο το κείμενο. Γιατί με το Φίλιππο Δρακονταειδή μας ενώνει αίμα Τριβιζαίικο και η νοσταλγία για εκείνο το κομμάτι του κάμπου που ακόμα λέγεται «του Μεσσαλά». Η καρδιά «του Μεσσαλά» είχε μείνει σε χέρια Τριβιζαίικα και μετά την πώληση του από το θείο του κ. Δρακονταειδή. Η μάνα μου γεννήθηκε τέσσερα χρόνια μετά τη φωτογραφία, Τριβιζοπούλα κι αυτή, η μάνα της δασκάλα όπως της Νανάς. Η οικογένεια της κουβαλιόταν κάθε καλοκαίρι από το χωριό «στου Μεσσαλά». Έτσι ήταν και για μένα ένας από τους μικρούς παραδείσους των παιδικών μου χρόνων, τη δεκαετία του 1960 πια.
[...]
Τα δικά μου όρια ήταν στενότερα – όχι «ανατολικά ώς το λιθάρι του Μπάμπη τση Γάτας, δυτικά ώς την ιτιά την κλαίουσα του Κουκουνάρα, νότια ώς την ταβέρνα του Καρμανιόλου, βόρεια ώς τις πέντε λεύκες του Κουκουλομάτη, δηλαδή του Τεμπονέρα», αλλά μοναχά από το στιβαρό φοίνικα στα νότια μέχρι το μεγάλο ευκάλυπτο βόρεια και το ρεματάκι ανατολικά, αυτό που αν το ακολουθήσεις φτάνεις μέχρι τον Άγιο Χαράλαμπο, στη Χώρα. Εκεί μου επιτρεπόταν να τριγυρίζω.
[...]
Αν πιστέψει κανείς αυτά που γράφει ο Ευγένιος Ρίζος-Ραγκαβής και ο Λεωνίδας Ζώης για την οικογένεια Μεσσαλά τότε πρόκειται για έναν «Εκ των αρχαιοτέρων και επισημοτέρων οίκων της Ρώμης, επί της εποχής των Ταρκυνίου και Τιβερίου». Από τη Ρώμη, άγνωστο πως και γιατί, η οικογένεια μετανάστεψε στην Κωνσταντινούπολη και μετά την πτώση της το 1453 βρέθηκε στο χωριό Κουτήφαρι της Μάνης. Από κει δε στη Ζάκυνθο, όπου η ευγένεια της καταγωγής τους δεν μπορούσε, υποτίθεται, παρά να αναδυθεί και πάλι.
Ο κατάλογος αποδείξεων της Ρωμαϊκής προέλευσης της οικογένειας είναι κάπως περιορισμένος. Δηλαδή, για να κυριολεκτούμε, η ένδοξη και αρχαία τους καταγωγή στηρίζεται μόνο στην ομοιότητα του ονόματος τους με αυτό της Ρωμαϊκής οικογένειας Messala. Ούτε εγώ όμως διαθέτω το παραμικρό στοιχείο που να διαψεύδει όσα ισχυριζόταν η ευγένεια τους.
[...]
Επειδή είμαι, όπως είπα, άπιστος Θωμάς, αναρωτιέμαι απλά μήπως το Μεσσαλάς δεν προέρχεται από το Messala αλλά από το μεσάλι ή την μεσσάλα (εκ του λατινικού mensale κατά τον Κριαρά), δηλαδή το μεσαιωνικό τραπεζομάντηλο. Με άλλα λόγια μήπως το Μεσσαλάς σημαίνει Τραπεζομαντηλάς, κατά το Τσουκαλάς ή το Αμπελάς – ή, μάλλον, για να χρησιμοποιήσω δύο γνωστά επώνυμα από το Κουτήφαρι, όπως το Δοξαράς και το Γεννηματάς. Αν τα πράγματα είναι έτσι, τότε ο πιο ένδοξος πρόγονος τους είναι κάποιος Ζακυνθινός ονόματι Γεώργιος Μεσσαλάς, απόγονος ανυφαντρών της Μάνης, λοχίας του Τσέρνιδου (Πολιτοφυλακής), που πριν από καμιά τριακοσαριά χρόνια προήχθη σε λοχαγό και πήρε «τίτλο ευγενείας».
[...]
Το πότε, το γιατί και από που ήρθαν στη Ζάκυνθο οι Τριβιζαίοι του Γαλάρου δεν είναι γνωστό. Δεν μπορούμε έτσι να γνωρίζουμε αν είχαν σχέση, οσοδήποτε μακρινή, με την παλιά και ευάριθμη φάρα των Trevisan ή Trivisan του Δόγη Marcantonio. Αν είναι δηλαδή, έστω και τραβηγμένη από τα μαλλιά, «φαμίλια ντουκάλε», όπως θα έλεγε ο Ρώμας. Σημασία δεν έχει, αφού οι άνθρωποι αυτοί ποτέ δεν παινεύτηκαν για τέτοιες σχέσεις, ποτέ δεν χρησιμοποίησαν οικόσημο. Ήταν πάντα υπερήφανοι για την οικογένεια τους χωρίς ανάγκη από τέτοια φτιασίδια.
Όταν ήμουν παιδί καμιά φορά αναρωτιόμουνα γιατί όλοι αναφέρονταν πάντα σε έναν συγκεκριμένο συγγενή με το επώνυμο του μοναχά. Δεν ρώτησα ποτέ ούτε ποιο ήταν το μικρό του όνομα ούτε γιατί δεν το χρησιμοποιούσαν. Το συνήθισα. Το λόγο τον έμαθα πριν μερικά χρόνια, όταν έτυχε να είμαι στη Ζάκυνθο και πήγα στην κηδεία του: ήταν περίπου την εποχή της φωτογραφίας όταν ένας από τους Τριβιζαίους, ο πατέρας του, κατάφερε επιτέλους, μετά από πολλές προσπάθειες, να αποχτήσει ένα γιό. Περιχαρής και περήφανος τον βάφτισε Τριβιζά, έτσι που να έχει το ίδιο όνομα και επώνυμο και να μην είναι τίποτα άλλο εκτός από Τριβιζάς.
ΠΑΜΠΑΛΑΙΟΣ, 11 Μαρτίου 2018
.
[ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ:
- ΤΟ ΟΙΚΟΣΗΜΟ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΜΕΣΣΑΛΑ
Στο προάστιο Αργάσι, και λίγο πριν από την πούντα του Νταβία, ευρίσκεται το εμβληματικό οχυρωμένο «παλάτι-πύργος» δηλαδή οχυρωμένη αγρέπαυλη ευγενών, Δομενεγίνη, από τις ελάχιστες που διασώθηκαν μετά από τους καταστροφικούς σεισμούς του 1953.
Ο λεγόμενος «Πύργος του Δομενεγίνη», άλλοτε ιδιοκτησία της οικογένειας, σήμερα ανήκει στο Υπουργείο πολιτισμού, το οποίο φρόντισε για την αποκατάστασή του εντάσσοντάς το σε αναπτυξιακά προγράμματα από την δεκαετία του ΄90 και πρόσφατα τα έτη 2013-2015.
Το μνημείο ευρίσκεται σε παραθαλάσσια θέση και αποτελεί ενότητα με το παρακείμενο παρεκλήσι του Αγίου Θεοδοσίου, που ανήκε, επίσης, στην ίδια οικογένεια. Είναι κτισμένο πάνω σε μια στενή λωρίδα γης, που περικλείεται ανατολικά από την θάλασσα και δυτικά από τον δρόμο του Βασιλικού και τη ρίζα του Σκοπού.
Ο δρόμος του Βασιλικού κατασκευάστηκε στην περίοδο της Βρετανικής κυριαρχίας στα Ιόνια νησιά (1809-1864). Η προσπέλαση στο οχυρωμένο παλάτι-Πύργο τα πρώτα χρόνια γινόταν από παραλιακό δρόμο που σήμερα δεν υπάρχει. Ξεκινούσε από τον Άγιο Σπυρίδωνα στις γούρνες και πιθανόν κατέληγε στην Βενετσιάνικη βαρδιόλα (παρατηρητήριο) ίχνη της οποίας έχουν απομείνει στην Πούντα του Δαβία, σε απόσταση 200 μέτρων περίπου από τον Πύργο του Δομενεγίνη. Από τον δρόμο αυτό δεν έχει απομείνει παρά μόνο μια τρίτοξη γέφυρα κυριολεκτικά μέσα στη θάλασσα…
Η περιοχή είναι καταπράσινη και με πολλά πηγαία νερά και δεν θα μπορούσε φυσικά να λείπει και η απαραίτητη βρύση! Μια βρύση μόλις λίγα μέτρα μακρυά από τον πύργο με μπαρόκ μορφολογικά στοιχεία που θυμίζουν απόληξη απλού φράγκικου (πλακέ) επτανησιακού καμπαναριού και που είναι γνωστή ως «Βρύση του Σολωμού». Την περιοχή του Πύργου ο Διονύσιος Σολωμός επισκεπτόταν συχνά και εμπνεύστηκε εκεί το τετράστιχο :
«Δεν ακούεται ούτ΄ ένα κύμα
εις την έρμη ακρογιαλιά
λες και η θάλασσα κοιμάται
μες της γης την αγκαλιά».
Ο Πύργος Δομενεγίνη έχει πλούσια ιστορία με αναφορές σε ιστορικά γεγονότα αλλά και μέσα στο μύθο. Στον Πύργο είχε βρει άσυλο και προστασία μικρός ο ποιητής Ούγκο Φόσκολο ύστερα από τα γεγονότα του Γέτου την άνοιξη του 1785.
Τον Πύργο η τοπική Εφορία της Φιλικής Εταιρείας έκρινε ότι έπρεπε να χρησιμοποιηθεί σαν μυστικός τόπος συνεδριάσεων και συγκέντρωσης πολεμοφοδίων και ντόπιων εθελοντών αγωνιστών, που θα έφευγαν για την επαναστατημένη από το 1821 Πελοπόννησο. Για να το πετύχουν αυτό καλλιέργησαν τον μύθο του στοιχειωμένου Πύργου, [στους επιρρεπείς σε ιστορίες φαντασμάτων Άγγλους διώκτες τους] πετώντας πέτρες στους περαστικούς το βράδυ. Λέγεται από τότε και «ο Διαολόπυργος». Από εδώ έφυγε και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης με καΐκι για την Πελοπόννησο για να ηγηθεί στον αγώνα.
Ο Πύργος είναι ένα μνημείο της παλαιότατης πολιτιστικής κληρονομιάς της Επτανήσου. Την εποχή της εγκαθίδρυσης της ενετικής κυριαρχίας στο νησί, (1484-1797), η περιοχή ήταν ερημωμένη λόγω των συνεχόμενων πειρατικών επιδρομών. Το 1566 η ενετική διοίκηση προκειμένου να αντιμετωπίσει το φαινόμενο, διέταξε την εγκατάσταση 20 ιππέων στην περιοχή. Η αρχαιολογική έρευνα δεν έχει επιβεβαιώσει τη σύνδεση της κατασκευής του Πύργου με την εγκατάσταση φρουράς στο Αργάσι, η οποία υπονοείται από ντόπιους ιστοριοδίφες που τοποθετούν την ανέγερση του κτίσματος στα μέσα του 16ου αιώνα.
Η κατασκευή του έχει γίνει σε τρία επίπεδα με ορθογώνια κάτοψη. Το επίγειο πρώτο επίπεδο είναι σκάρπα, δηλαδή έχει κεκλιμένες τις πλευρές του. Εδώ συντηρήθηκε και αποκαταστάθηκε το σωζόμενο δάπεδο από κεραμικές τετράγωνες πλάκες. Η είσοδος γίνεται από πέτρινη σκάλα που καταλήγει στο δεύτερο επίπεδο. Στο εσωτερικό του Πύργου κατασκευάστηκε νέο μετζοπάτωμα με σκάλα που οδηγεί στο τρίτο επίπεδο. Καλύπτεται από τετράριχτη στέγη με εγχώρια κεραμίδια στο χρώμα της ψημένης ώχρας.
Έχει λίγα ανοίγματα, πολεμίστρες στα δύο πρώτα επίπεδα και ζεματίστρες ή καταχύστρες με περίτεχνες πέτρινες ελικοειδείς απολήξεις στο τρίτο επίπεδο, από τις οποίες οι αμυνόμενοι έριχναν καυτά υγρά στους επιτιθέμενους.
Σήμερα έχει την υποδομή να φιλοξενήσει εικαστικές εκθέσεις και πολιτιστικές εκδηλώσεις, που δεν υλοποιούνται όμως «λόγω έλλειψης προσωπικού» (!).
ΜΑΡΙΑ ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΙΤΗ -ΚΟΝΤΟΝΗ https://www.kefaloniapress.gr/
.
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΔΟΜΕΝΕΓΙΝΗ: Οίκος με ευγενή βενετσιάνικη καταγωγή που ανεγνώριζε ως Γενάρχη της τον Δόγη Δομένικο Σύλβιο (1069), εγκαταστάθηκε στην Ζάκυνθο μετά την πτώση της Κάντιας(Ηρακλείου) Κρήτης στους Οθωμανούς το 1669 και γράφτηκε στο Libro d’ Oro di Zante το 1741. Οι Δομενεγίνηδες διακρίθηκαν σε διάφορες μάχες εναντίον των Οθωμανών Τούρκων, επίσης διακρίθηκαν ως νομικοί, βουλευτές κ.α . Ο Αναδάλε ή Ναδάλε (Ναθαναήλ) Δομενεγίνης (1793-1854), συμμετείχε με άλλους Ζακυνθινούς στο Ηπειρωτικό κίνημα, αιχμαλωτίστηκε στο Πέτα όπου και ευρήκε μαρτυρικό θάνατο.
Ο ποιητής της αθηναϊκής Σχολής Σούτσος, [τον οποίο ο Δ. Σολωμός δεν ήθελε να τον βλέπει ούτε ζωγραφιστό, αλλά ο ίδιος πάντα προσπαθούσε να βρει προσβάσεις στην Ζάκυνθο], του αφιέρωσε το δίστιχο:
«Παραιτεί την Ζακυνθό του, ο Δομενεγίνης
ως παρήτει την πατρίδα ο πολεμιστής μάρτυς της Σπάρτης».
ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ- ΛΑΜΠΡΙΝΟΣ ΔΟΜΕΝΕΓΙΝΗΣ
Ο Φραγκίσκος Δομενεγίνης (1809-1874) ήταν κυρίως συνθέτης, μουσικοδιδάσκαλος και διευθυντής ορχήστρας, αλλά και νομικός και ζωγράφος .
Γόνος επιφανούς οικογενείας του νησιού, με καταγωγή από την Ιταλία, καταγραμμένη στο Ενετικό Libro d'Oro, εγγονός του γερουσιαστή Ναθαναήλ Δομενεγίνη και εξάδελφος του ριζοσπάστη Ναθαναήλ Δομενεγίνη.
Σπούδασε στο εκπαιδευτήριο Tolommei της Σιένας στην Ιταλία. Άρχισε να στιχουργεί με επιτυχία στα λατινικά. Στη συνέχεια φοίτησε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Μπολόνια. Παράλληλα άρχισε μουσικές σπουδές, ασχολούμενος επίσης και με τη ζωγραφική. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, συνέχισε τις μουσικές του σπουδές κοντά στο Νικόλαο Μάντζαρο στην Κέρκυρα.
Με την εκδήλωση του Ριζοσπαστισμού στα Επτάνησα γίνεται Ριζοσπάστης.
Το 1829 έλαβε μέρος στην Ελληνική Επανάσταση ως αξιωματικός του τακτικού ιππικού και διακρίθηκε στις επιχειρήσεις της Εύβοιας υπό την ηγεσία του Ιωάννη Καποδίστρια. Μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια επέστρεψε στη γενέτειρά του, την Ζάκυνθο, όπου επιδόθηκε στη μουσική και το θέατρο.
Ως βουλευτής Ζακύνθου στην Ιόνιο Βουλή, το 1850, ήταν ένας από τους πρώτους που υπέγραψαν το Α΄ ψήφισμα υπέρ της Ένωσης. Για αυτόν το λόγο, η Βρετανική Αρμοστεία αντέδρασε και τον εξόρισε στα Αντικύθηρα, όπου έμεινε απ’ το Δεκέμβριο του 1851 ως τον Οκτώβριο του 1853. Κατά το διάστημα της εξορίας του επανεκλέγεται βουλευτής κατά τις εκλογές προς ανάδειξη της δεκάτης Βουλής (1852). Παρά τις διαμαρτυρίες τις δικές του και άλλων ριζοσπαστών δεν απολύεται και έτσι παρεμποδίζεται η είσοδός του στη Βουλή.
Όταν απολύθηκε από την εξορία και επανήλθε στη Βουλή, ξανάρχισε την πολεμική του κατά της Προστασίας και μαζί με το Λομβάρδο και τον Βερύκιο υπέβαλε ψήφισμα απολύσεως από την εξορία των Ζερβού και Μομφεράτου.
Τα μαρτύρια των ριζοσπαστών στην εξορία περιγράφει ζωηρότατα σε επιστολές του προς τη σύζυγό του, κόρη του Ρώσου Προξένου στην Ζάκυνθο.
Διετέλεσε πληρεξούσιος Πατρών και τιμήθηκε για τις υπηρεσίες του στην πατρίδα με το εθνικό Αριστείο του Αγώνος.
Όταν ήρθε ο Γλάδστων στη Ζάκυνθο ως μέλος του επαρχιακού συμβουλίου, του παρέδωσε το ψήφισμα της Ένωσης.
Όλα τα μουσικά έργα του έχουν εξαφανιστεί σήμερα.
Με θέμα την ένωση με την Ελλάδα, έγραψε έναν ύμνο για χορωδία και ορχήστρα, ο οποίος ακούστηκε στην πρώτη επίσκεψη του Βασιλιά Γεωργίου στη Ζάκυνθο, και μια εισαγωγή για ορχήστρα.
Ήταν από τους πρώτους συνθέτες που έκαναν τα γεγονότα της Ελληνικής επανάστασης θέμα της όπερας συνθέτοντας τις όπερες Μάρκος Μπότσαρης (με λιμπρέτο του Γεώργιου Λαγουδαρά) και Δέσπω η ηρωίς του Σουλίου (με λιμπρέτο από τον Τυπάλδο). Ιδιαίτερη εστίαση στο έργο του ήταν η ορθόδοξη εκκλησιαστική μουσική όπου είχε γράψει ένα, χαμένο σήμερα, εγχειρίδιο θεωρητικής μουσικής.
.
[ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ:
-ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ- ΛΑΜΠΡΙΝΟΣ ΔΟΜΕΝΕΓΙΝΗΣ
-ΤΟ ΠΙΑΝΟ ΤΟΥ ΔΟΜΕΝΕΓΙΝΗ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΟΛΩΜΟΥ & ΕΠΙΦΑΝΩΝ ΖΑΚΥΝΘΙΩΝ]
Με πολύ μεράκι αλλά και υπομονή συνεχίζουμε την προσπάθεια μας .Αθόρυβα …σιγά σιγά με πολύ υπομονή αλλά και διάθεση προχωράμε
Στόχος μας παραμένει να αρθρογραφούν οι πολίτες σε αθρα με θέματα πολιτισμού που επιλέξουν
Το όνομα και επώνυμο αλλά η ευπρέπεια των άρθρων είναι απαραίτητα .Η διεύθυνση μας για επιστολές Άρθρα είναι zantedanias@gmail.com
Όπως έχουμε από την αρχή της προσπάθεια μας αναφέρει θα αναρτώνται μετά από έγκριση μας
Σας ευχαριστούμε από καρδιας
Τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους ο οποίος φέρει και την ευθύνη των γραφομένων και δε συμπίπτουν κατ’ ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας
https://www.youtube.com/channel/UC0wk2ge3sheyTkgpAkeBang
Δημοσίευση σχολίου
Αφήστε το σχόλιό σας ή κάνετε την αρχή σε μία συζήτηση
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.