Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος

Αθήνα: Καστανιώτη, 2003)

Όπως όλα τα μέλη των φαναριώτικων οικογενειών, ο Μαυροκορδάτος δεν είχε καμιά επαφή με τον ελλαδικό χώρο. Του ήταν ξένος ο τόπος, άγνωστοι οι πληθυσμοί, απόμακρο το φρόνημα, αόριστες οι πληροφορίες για τις συνθήκες ζωής, ξένοι τελικά και οι ίδιοι οι άνθρωποι. Κατά συνέπεια δέν διογκώνουμε τα πράγματα αν πούμε ότι κατερχόμενος στον Μοριά -διότι αυτός ήταν ο αρχικός προορισμός- ουσιαστικά κατευθυνόταν σε έναν άγνωστο τόπο. Αλλά δεν είχε τις αυταπάτες των φιλελλήνων που προσδοκούσαν να δουν απογόνους των Μαραθωνομάχων. Οι επαφές του με τα μέλη της Φιλικής φαίνεται πώς τον είχαν πείσει ότι το μέγα χάσμα ανάμεσα στους «αυτόχθονες» και τούς «ετερόχθονες» θα εγγυόταν την προσωπική του υπεροχή.

Δεν χωράει αμφιβολία ότι εξ υπαρχής είχε καθορισμένο σκοπό: άκαπνος ο ίδιος, χωρίς θητεία σε στράτευμα, καθότι η διοικητική του θέση στη Βλαχία απαγόρευε κάτι παρόμοιο, θα έστρεφε τη δραστηριότητα του στο μέγα κενό που παρουσίαζε ο τόπος: στη συγκρότηση κεντρικής διοικήσεως. Γι’ αυτό άλλωστε είχε προπονηθεί συστηματικά κατά την παραμονή του στην Πίζα. Οι πληροφορίες που είχε λάβει από τον μέντορά του Ιγνάτιο εκεί οδηγούσαν. Βρίθοντας από ανθρώπους των όπλων, ο τόπος στερούνταν την πολιτική κεφαλή που θα έθετε έστω τις σκιώδεις βάσεις του κρατικού μηχανισμού. Συνάμα, εφόσον η κάθοδο. του στη χώρα αρχικά αποσκοπούσε να προετοιμάσει την έλευση του ηγεμόνα Καρατζά, με άλλα λόγια και αντιταχθεί πάση θυσία στην παρουσία των Υψηλάντηδων, οι υποχρεώσεις του ήταν περίπλοκες. Ξένος ανάμεσα στους ντόπιους, φαναριώτης και εκδυτικισμένος, αν είχε κάποια δυνατότητα να αποκτήσει κύρος μέσα στην Επανάσταση, αυτή ήταν η πολιτική του δεινότητα: πράγμα ξένο για την επαναστατημένη χώρα.

Εξόχως σημαντικοί άλλωστε είναι και οι λόγοι που του υπαγορεύουν να κατέλθει στα πάτρια εδάφη με άλλη ενδυμασία, ευρωπαϊκή. Κατά τούς αιώνες της υποδούλωσης, η ενδυμασία δήλωνε αυτόματα και την ταυτότητα του προσώπου. Δεν μπορούσε ένας χριστιανός να φορά τα χρώματα των Οθωμανών (κυρίως το πράσινο), όπως δεν μπορούσε να ιππεύει ή να κρούει τις καμπάνες των εκκλησιών. Τον άνθρωπο τον γνώριζαν -και τον έκριναν από τα ρούχα του. Οι φαναριώτες, βέβαια, ως κάτοχοι μεγάλων αξιωμάτων, είχαν ειδικά προνόμια. Η περιβολή τους ήταν αριστοκρατική, διατηρούσαν γενειάδα, αλλά ουδέποτε έφεραν ευρωπαϊκή ενδυμασία γιατί απαγορευόταν ρητώς.

Ακόμα και στη Γενεύη και κατόπιν στην Πίζα, η περιβολή του Μαυροκορδάτου ήταν ανατολίτικη Ο Σέλεϋ συγκεκριμένα τον αποκαλούσε «ο τουρμπανοφόρος φίλος». Εντούτοις, ενώ οδεύοντας προς τη Δύση ο ποστέλνικος δεν άλλαξε την ενδυμασία, παρότι συναναστρεφόταν με Ευρωπαίους, όταν σημαίνει η ώρα του ξεσηκωμού, παίρνει τη μεγάλη απόφαση: αντί να περιβληθεί την τοπική ενδυμασία -όπως θα ήταν επόμενο- αντί να φορέσει τη φουστανέλα, προτιμά το ευρωπαϊκό ένδυμα πού (μαζί με τις διόπτρες, άγνωστες για τους Ρωμιούς) αυτόχρημα τον κάνουν διακριτό από τους ντόπιους.

Παρόμοιες αλλαξοφορεσιές δεν ήταν ποτέ αθώες. Υπήρχε ειδικός λόγος που ο αποστρατευμένος Αλέξανδρος Υψηλάντης διάβηκε τον πεπηγότα Προύθο με ρώσικη στρατιωτική στολή: ήταν σημαδιακή η κίνηση των κοτσαμπάσηδων του Μοριά πού, μόλις κηρύχθηκε η Επανάσταση, μασκαρεύτηκαν σε ραγιάδες: αναφέρουμε ακόμα τα «καλιοτζίτικα» ρούχα που ντύνουν τον Φλέσσα για να φτάσει ως τη Βοστίτσα, όπως και τα τούρκικα ρούχα με τα οποία εμφανίστηκε ο Νέγρης στην Αίγινα και παρ’ ολίγον να του κοστίσουν την ίδια του τη ζωή ή τα ευρωπαϊκά ρούχα με τα οποία εμφανίστηκε στους Μενιδιάτες ο Δήμος Αντωνίου. Ακόμα και ο Τσώρτς, Άγγλος αυτός, άσκησε υψηλή διπλωματία όταν αποφάσισε να εμφανισθεί στους επαναστατημένους ραγιάδες φορώντας τη φουστανέλα.

Δεν ξέρουμε αν η αλλαξοφορεσιά του ποστέλνικου συνεπαγόταν μασκάρεμα, ύποπτη μεταμφίεση, πολεμική σκευή, πάντως επέτυχε το ποθούμενο: τα ευρωπαϊκά τον ξεχώριζαν από το ντόπιο φύραμα – ήταν μια δύναμη που ήλθε απ’ έξω. Για να θυμηθούμε τη ρήση του Καποδίστρια, είχε αντικαταστήσει το τουρκικό «σαρίκι» με «πίλον ευρωπαϊκόν».

 phgh cognoscoteam

Με πολύ μεράκι αλλά και υπομονή συνεχίζουμε την προσπάθεια μας .Αθόρυβα …σιγά σιγά με πολύ   υπομονή αλλά και διάθεση προχωράμε 

Στόχος μας παραμένει να αρθρογραφούν οι πολίτες σε αθρα με   θέματα πολιτισμού   που  επιλέξουν

Το όνομα και επώνυμο αλλά η ευπρέπεια των άρθρων είναι απαραίτητα .Η διεύθυνση μας για επιστολές Άρθρα είναι   zantedanias@gmail.com 

Όπως έχουμε από την αρχή της προσπάθεια μας αναφέρει θα αναρτώνται μετά από έγκριση μας

Σας ευχαριστούμε από καρδιας

Τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους ο οποίος φέρει και την ευθύνη των γραφομένων και δε συμπίπτουν κατ’ ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας

https://www.youtube.com/channel/UC0wk2ge3sheyTkgpAkeBang