Στις αρχαίες Οινιάδες το μοναδικό σχεδόν στον κόσμο αρχαίο καρνάγιο!
Στο Νεώριο των Οινιαδών, το οποίο πιθανότατα κατασκευάστηκε στις αρχές του 4ου αι. π.Χ. και το οποίο προκαλεί δέος και θαυμασμό,, αγκυροβολούσαν, επισκευάζονταν και προστατεύονταν τα πλοία της πόλης
Του Γιώργου Π. Μπαμπάνη
Οινιάδες! Η χώρα του βασιλιά Ανήλιαγου. Μία πόλη- κράτος, η οποία μόνο δέος και θαυμασμό προκαλεί στον επισκέπτη καθώς και σε εκείνον που πρόκειται να την μελετήσει και να την εξερευνήσει. Είναι μία από τις τρεις ισχυρές παραποτάμιες πόλεις στην περιοχή του Κάτω Ρου του πολυγύριστου Αχελώου.
Σε αυτή την πόλη, συναντάς την περίφημη καμαρωτή τοξωτή πύλη, μία από τις καλύτερα σωζόμενες του είδους της και ένα από τα εντυπωσιακότερα μνημεία της πόλης.
Η ακρόπολη έχει δικό της οχυρωματικό περίβολο, του οποίου η μία πλευρά αποτελεί τμήμα του ανατολικού τείχους της πόλης, η δε άλλη είναι εσωτερικό τείχος προς τη μεριά της πόλης.
Στην αγορά των Οινιαδών έχει αποκαλυφθεί σειρά δημόσιων κτιρίων που ορίζουν τη βόρεια, τη νότια και τμήμα της ανατολικής πλευράς της. Ανάμεσά τους εκτείνεται η πλατεία.
Εκεί ο επισκέπτης θα δει το εκπληκτικό θέατρο, το Βουλευτήριο, το Ηρώο, αλλά αυτό που προκαλεί δέος είναι το ναυπηγείο, τα νεώρια, που είναι το επιβλητικότερο μνημείο των Οινιαδών και σχεδόν μοναδικό του είδους του.
Στο νοτιοδυτικό άκρο της οχύρωσης του λιμανιού βρίσκονται οι νεώσοικοι, ένα από τα επιβλητικότερα μνημεία της αρχαιότητας και σχεδόν μοναδικό, λόγω της εξαιρετικά καλής διατήρησής τους, όπου ναυπηγήθηκαν πλοία για να ταξιδέψουν και να σχίσουν τις θάλασσες!
Oόρος νεώριον (νεωρός, λατ. navalia) χρησιμοποιήθηκε από τους αρχαίους για να δηλώσει την έννοια του ναύσταθμου ή ακόμη και του πολεμικού λιμένα. Διαφοροποιείται οπωσδήποτε από τη σημερινή έννοια του όρου, που χρησιμοποιείται για τον χώρο κατασκευής πλοίων, δηλαδή το ναυπηγείο.
Η δρ. Αγγελική Γ. Σίμωσι, αρχαιολόγος στην Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων σε κείμενο της στο archaiologia. gr σε μία ιδιαίτερη περιγραφή για τα νεώρια της εποχής εκείνης, γράφει τα εξής:
«Τα νεώρια ήταν εγκαταστάσεις κοντά στη θάλασσα και αποτελούσαν καθ’ όλη τη διάρκεια της αρχαιότητας τους χώρους για τη φύλαξη των πολεμικών σκαφών. Τα μακρά πολεμικά πλοία δεν ήταν δυνατόν να διατηρηθούν σε καλή κατάσταση και να είναι ετοιμοπόλεμα για την περίπτωση ναυμαχίας, εάν δεν φυλάσσονταν σε ξηρό μέρος.
Ειδικότερα, οι τριήρεις με το εύθραυστο σκαρί τους δεν έπρεπε να παραμείνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα μέσα στη θάλασσα, επειδή θα βάραιναν και κατά συνέπεια θα μειωνόταν η ευελιξία και η ταχύτητά τους.
Όλοι οι μεγάλοι λιμένες των παράλιων αρχαίων πόλεων, όπως η Σάμος, η Θάσος, η Κόρινθος, η Κέρκυρα, το Γύθειο, οι Συρακούσες κ.λπ. είχαν τα νεώριά τους.
Τα μεγαλύτερα ωστόσο ήταν των Αθηνών, των οποίων η κατασκευή άρχισε στα χρόνια του Θεμιστοκλή μετά τους Μηδικούς Πολέμους, και η μέγιστη ακμή τους συμπίπτει με την ακμή του αθηναϊκού ναυτικού στα χρόνια του Περικλή.
Η Ζέα ήταν ο κύριος πολεμικός λιμένας, ο οποίος μπορούσε να περιλάβει 200 τριήρεις, ενώ περίπου 100 είχε τη δυνατότητα να περιλάβει ο πλησίον ευρισκόμενος πολεμικός λιμένας της Μουνιχίας, καθώς και ο Κάνθαρος, σημερινός λιμένας του Πειραιά.
Τα νεώρια χωρίζονταν σε διαμερίσματα, τους νεώσοικους, τα οποία έφεραν δίρριχτες στέγες και τα δάπεδά τους είχαν κλίση προς τη θάλασσα.
Η ανέλκυση των πολεμικών πλοίων γινόταν άλλοτε σε κτιστές επικλινείς κρηπίδες (ράμπες) με σχισμή στη μέση, άλλοτε πάνω σε ξύλα τοποθετημένα σε κανονικά διαστήματα κατά πλάτος των νεωρίων (εσχάρες), ενώ δεν έχει εξακριβωθεί ο τρόπος ανέλκυσης των σκαφών, δηλαδή εάν γινόταν με μηχανικά μέσα ή με ανθρώπινα χέρια.»
Οι ανασκαφές
Οι πρώτες ανασκαφές, στον χώρο πραγματοποιήθηκαν από τους B. Powell και J.M. Searsστα 1900 και ολοκληρώθηκαν αργότερα από τον αρχαιολόγο Λάζαρο Κολώνα ανάμεσα στα έτη 1986-1995.
Οι νεώσοικοι εντοπίζονται στο νοτιοδυτικό άκρο της οχύρωσης του λιμανιού, στην οποία παρατηρείται η τοξωτή Πύλη και δεσπόζουν ο «κοκκινόπυργος», καθώς και τα ερείπια ενός δεύτερου μεγάλου σε μέγεθος πύργου που το προστατεύει. Στη δυτική πλευρά του λιμανιού υπήρχε ναός, πιθανώς αφιερωμένος στη Θεά Αθηνά Σωτήρα.
Ήταν ένα μεγάλο στεγασμένο κτήριο διαστάσεων 41Χ47 μ. και ύψους 11 μ. περίπου, του οποίου οι παρειές, το οπίσθιο τμήμα και το δάπεδο ήταν λαξευμένα στον φυσικό βράχο.
Τις παρειές συμπλήρωνε η πολυγωνική οχύρωση, η οποία ενσωμάτωνε και περιέβαλλε κατά τις τρεις πλευρές το μνημείο, ενώ στη συνέχεια έφραζε την είσοδο του γειτνιάζοντος λιμανιού.
Στο τέλος των μακρών πλευρών του υψώνονταν πύργοι, οι οποίοι επικοινωνούσαν με δύο πύλες, που προφανώς εξασφάλιζαν την πρόσβαση από την αρχαία πόλη στους νεώσοικους και το λιμάνι.
Το εσωτερικό του οικοδομήματος διαιρούσαν συμμετρικά έξι κιονοστοιχίες από δεκαεπτά αρράβδωτους κίονες, που στήριζαν δίρριχτες επιμήκεις στέγες. Μεταξύ των κιονοστοιχιών αναπτύσσονταν πέντε ισόχωρα κλίτη με λαξευτά σκαφοειδή και ανηφορικά προς το βάθος των νεωσοίκων δάπεδα. Πρόκειται για τις ράμπες στις οποίες σύρονταν τα πλοία στον υπόστεγο χώρο.
Κατασκευάστηκε το 4ον αιώνα π.Χ.
Το μνημείο πιθανότατα κατασκευάστηκε στις αρχές του 4ου αι. π.Χ., ενδεχομένως υπό την επιρροή και την υπόδειξη των Αθηναίων, οι οποίοι εξάλλου την εποχή αυτή εγκαθιστούν στρατιωτική βάση στις Οινιάδες, που χρησιμοποιούν ως ναυτικό ορμητήριο των επιχειρήσεών τους.
Μετά την καταστροφή των νεωσοίκων περί τα τέλη του 3ου αι. π.Χ., κατασκευάστηκε μικρό ορθογώνιο κτήριο κοντά στο βόρειο κλίτος τους, το οποίο λειτούργησε μέχρι το τέλος της ελληνιστικής εποχής ως μικρό ναυπηγείο ή επισκευαστήριο πλοίων. Είναι φανερό ότι η μέγιστη χωρητικότητα των νεώσοικων είναι πέντε τριήρεις ή μέχρι 20 πλοιάρια.
Έτσι, δεν είναι δυνατόν οι νεώσοικοι να φιλοξενούσαν ολόκληρο στόλο.
Είναι όμως, δυνατόν να ήταν καταφύγιο, για ορισμένα σκάφη είτε για επισκευές, είτε για μεγαλύτερη προστασία. Οι μεγάλες ομοιότητες που παρατηρούνται με αυτό της Ζέας μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι είναι πολύ πιθανό να κατασκευάστηκαν από τους Αθηναίους όταν αυτοί φύλαγαν στόλο τους εκεί, σαν βάση εξόρμησης γύρω στα 390 π. Χ. και μετέπειτα.
Επίσης , υπάρχει ένα σημαντικό οικοδόμημα, του οποίου ερείπια συναντάμε στο Νότιο άκρο της διχάλας του λιμανιού. Διακρίνουμε ερείπια επτά χώρων. Από αυτούς, τους χώρους οι δύο έχουν κυκλική άποψη και φέρουν πλακόστρωτο με κυκλικά διατεταγμένες σφηνοειδής και λουτήρες, ενώ στα Νοτιοδυτικά υπάρχει χώρος ψυκτηρίου.
Για την αρχαία πόλη τελευταία μνεία έχουμε από τον Στράβωνα, όταν αναφέρεται στην ίδρυση της Νικοπόλεως το 30 π.Χ. από τον Οκταβιανό Αύγουστο μετά τη ναυμαχία του Ακτίου, σε ανάμνηση της νίκης του κατά του Μάρκου Αντώνιου και της Κλεοπάτρας.
Οι κάτοικοι των οχυρωμένων παραποτάμιων πόλεων της Ακαρνανίας (μεταξύ των οποίων και οι Οινιάδες και η Μητρόπολη – Παλαιομάνινα), και οι κάτοικοι της Ηπείρου, υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν τις πόλεις τους και να μετοικήσουν στη νεοϊδρυθείσα Νικόπολη.
Έτσι, κυριάρχησε η «ερημία» στην περιοχή, με αποτέλεσμα να μείνουν και να είναι στη διάθεση του χρόνου οι επιβλητικές ακροπόλεις, οι εντυπωσιακοί πύργοι και τα μεγαλειώδη τείχη…
Πηγές:
-Archaiologia.gr
– Εφορεία Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδος
-Αναστάσιος Πορτελάνος, Οι Αρχαίες Αιτωλικές Οχυρώσεις
-«American Journal of Archaeology» *
*Η ασπρόμαυρη φωτογραφία απεικονίζει την ερευνητική ομάδα κατά τις ανασκαφές που εντοπίστηκε το νεώριο των Οινιάδων.
Με πολύ μεράκι αλλά και υπομονή συνεχίζουμε την προσπάθεια μας .Αθόρυβα …σιγά σιγά με πολύ υπομονή αλλά και διάθεση προχωράμε
Στόχος μας παραμένει να αρθρογραφούν οι πολίτες σε αθρα με θέματα πολιτισμού που επιλέξουν
Το όνομα και επώνυμο αλλά η ευπρέπεια των άρθρων είναι απαραίτητα .Η διεύθυνση μας για επιστολές Άρθρα είναι zantedanias@gmail.com
Όπως έχουμε από την αρχή της προσπάθεια μας αναφέρει θα αναρτώνται μετά από έγκριση μας
Σας ευχαριστούμε από καρδιας
Τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους ο οποίος φέρει και την ευθύνη των γραφομένων και δε συμπίπτουν κατ’ ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας
https://www.youtube.com/channel/UC0wk2ge3sheyTkgpAkeBang
Δημοσίευση σχολίου
Αφήστε το σχόλιό σας ή κάνετε την αρχή σε μία συζήτηση
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.