Το 1838, όταν ο Γερμανός βασιλιάς Όθωνας κυβερνούσε την Ελλάδα, ένας Βαυαρός στρατιώτης ανακάλυψε ένα φθαρμένο κρανίο σε μια χαράδρα κοντά στο Πικέρμι, σημερινό προάστιο της Αθήνας. Το κρανίο φαινόταν ανθρώπινο, αλλά ο στρατιώτης θαμπώθηκε από τα “διαμάντια” που έλαμπαν στις σχισμές του. Επιστρέφοντας στη Βαυαρία, ο στρατιώτης δεν μπορούσε να μην καυχηθεί στις ταβέρνες για τον ελληνικό θησαυρό του. Η είδηση της καλής του τύχης έφτασε στις Αρχές, οι οποίες κατάσχεσαν το κλεμμένο κρανίο.
Ο Γερμανός παλαιοντολόγος, Andreas Wagner, εξέτασε τα οστά με τα “διαμάντια”. Οι πολύτιμοι λίθοι ήταν κρύσταλλοι ασβεστίτη, οι οποίοι σχηματίζονται πάνω σε ορυκτοποιημένα απολιθώματα. Όμως, προς μεγάλη έκπληξη του Wagner, το κρανίο δεν ανήκε σε άνθρωπο, αλλά σε πίθηκο από την εποχή του Μειόκαινου, πριν από περίπου 8 εκατομμύρια χρόνια. Μέχρι τότε, οι επιστήμονες υπέθεταν ότι οι άνθρωποι και οι πίθηκοι είχαν εμφανιστεί ταυτόχρονα σε μια πιο πρόσφατη γεωλογική εποχή. Ο πίθηκος του Πικερμίου (Mesopithecus pentelicus) απέδειξε το λάθος αυτής της υπόθεσης και έδωσε το έναυσμα για την αναζήτηση ενός μεταβατικού συνδέσμου μεταξύ πιθήκων και homo sapiens.
Οι πιο διάσημοι αρχαίοι θησαυροί της Ελλάδας είναι τα μαρμάρινα γλυπτά. Αλλά η ανακάλυψη του Βαυαρού στρατιώτη το 1838 πυροδότησε μια φούρια σε διεθνή κλίμακα για την ανακάλυψη περισσότερων παλαιοντολογικών ευρημάτων.
Το Πικέρμι έγινε η “Μέκκα” για Βρετανούς, Γάλλους, Γερμανούς, Ελβετούς, Αυστριακούς και Έλληνες επιστήμονες. Η κόκκινη γη του Πικερμίου περιείχε ένα θησαυρό θηλαστικών από την εποχή του Μειόκαινου. Τα απολιθώματα αυτά αποκάλυψαν πώς το κλίμα και η γεωγραφία επηρέαζαν τις μεταναστεύσεις των ζώων στους αιώνες πολύ πριν οι άνθρωποι κατοικήσουν την περιοχή της Μεσογείου.
Από τον ομαδικό τάφο των ζώων που είχαν περιπλανηθεί στην Ελλάδα πριν από εκατομμύρια χρόνια προέκυψαν τα λείψανα πιθήκων, στρουθοκαμήλων, τίγρεων που έφεραν δόντια σε στυλ ξίφους, προγονικών ελεφάντων, γιγάντιων καμηλοπαρδάλεων και ρινόκερων, καθώς και συγγενών της ζέβρας, των αλόγων και της αντιλόπης. Μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα, οι παλαιοντολόγοι άρχισαν να συνθέτουν μια εικόνα της προϊστορικής Ελλάδας, ως τοπίου με δάση και βάλτους που μετατράπηκε σιγά-σιγά από την κλιματική αλλαγή σε λιβάδια όπως οι σημερινές σαβάνες της Αφρικής.
Ορισμένα παράξενα πλάσματα στο Πικέρμι δεν είχαν καμία ομοιότητα με ζωντανά ζώα. Για παράδειγμα, το Αγκυλοθηρίο -“θηρίο με αγκιστρωτά νύχια”- ήταν ένα μεγάλο, αλλόκοτο φυτοφάγο ζώο που μπέρδεψε αρκετά τους επιστήμονες. Το θηρίο είχε τεράστια γαμψά νύχια και ανέτρεψε τη θεωρία ότι όλα τα φυτοφάγα ζώα έχουν οπλές.
Το Δεινοθήριο, το δεύτερο μεγαλύτερο θηλαστικό που υπήρξε ποτέ, είχε ύψος 15 ποδών. Οι τεράστιοι χαυλιόδοντές του καμπυλώνονταν προς τα κάτω και πίσω και όχι προς τα πάνω όπως των άλλων ελεφάντων.
Οι παλαιοντολόγοι δεν μπορούσαν να ταξινομήσουν αυτό το παράξενο θηρίο – το είχαν κατατάξει στις οικογένειες των ιπποπόταμων, των θαλάσσιων ίππων και των γιγάντιων βραδύποδων, μέχρι που τελικά αναγνωρίστηκε ως ελέφαντας του βάλτου, ο οποίος χρησιμοποιούσε τους χαυλιόδοντές του ως ένα είδος τσάπας. Οι Δεινοθήρες ήταν τα πρώτα θύματα στα απολιθωμένα στρώματα του Πικερμίου. Καθώς τα αγαπημένα τους έλη συρρικνώθηκαν σε μικρές οάσεις στα ξηρά λιβάδια, εξαφανίστηκαν, δίνοντας τη θέση τους στην τυπική πανίδα του Πικερμίου, όπως έγινε και με ζώα της Αφρικής.
Οι πλούσιες αποθέσεις απολιθωμάτων προϊστορικών θηλαστικών στο Πικέρμι παρείχαν στους επιστήμονες του 19ου αιώνα αρκετά στοιχεία για να προωθήσουν μια τολμηρή θεωρία. Πριν σχηματιστεί η Μεσόγειος Θάλασσα, μια τεράστια χερσαία μάζα συνέδεε την Ασία και την Αφρική με την Ευρώπη.Μέχρι την Πλειόκαινο Εποχή, πριν από 5 εκατομμύρια χρόνια, τεράστιες πεδιάδες εκτείνονταν από την Ελλάδα μέχρι την Ινδία. Η Ελλάδα ήταν το σταυροδρόμι μεγάλων μεταναστεύσεων πολλών ομάδων ζώων. Οι αντιλόπες και οι καμηλοπαρδάλεις, αρχικά από την Ευρώπη και την Ασία, μετανάστευσαν στην Αφρική μέσω της Ελλάδας. Άλλα ζώα, όπως ο ελέφαντας, προέρχονταν από την Αφρική και ταξίδεψαν προς στην Ινδία.
Ένας άλλος ισχυρός δεσμός μεταξύ ελληνικής και αφρικανικής πανίδας δημιουργήθηκε με την ανακάλυψη του Ελλαδοθήριου – ελληνικό ζώο -, ένα κοινό απολίθωμα του Πικερμίου. Αυτός ο παράξενος συνδυασμός ζέβρας, αντιλόπης και καμηλοπάρδαλης προβλημάτισε τους επιστήμονες για μισό αιώνα. Είναι αξιοσημείωτο ότι το 1901 ανακαλύφθηκε ολοζώντανο στην Αφρική ένας συγγενής του Ελλαδοθηρίου, το okapi.
Αν και τα παλαιοντολογικά ευρύματα του Πικερμίου ήταν τα πρώτα που προσέλκυσαν την επιστημονική προσοχή, άλλα μέρη της Ελλάδας αποδείχθηκαν εξίσου σημαντικά στην αποκάλυψη σημαντικών απολιθωμάτων. Το 1872, για παράδειγμα, οι ανασκαφές στη Σάμο έφεραν στο φως τα λείψανα του Σαμοθηρίου, μιας γιγάντιας καμηλοπάρδαλης που έβοσκε στις δασωμένες πεδιάδες, μια περιοχή που σήμερα καλύπτει το Αιγαίο.
Οι συνεχείς ανασκαφές έφεραν στην επιφάνεια απολιθωμένους σκελετούς ρινόκερων και μαστόδοντων. Εν τω μεταξύ, στη Μεγαλόπολη της Πελοποννήσου, οι αποθέσεις τύρφης περιείχαν λείψανα του μαστόδοντα, μαμούθ και του Pleistocene megafauna. Παρόμοια απολιθώματα βρίσκονται στη Θεσσαλία, την Κρήτη, την Εύβοια, τη Νάξο, την Κάρπαθο, τη Ρόδο, τη Χίο και την Κω.
Στο τέλος της Εποχής του Πλειόκαινου, κατά τη διάρκεια των τελευταίων μεγάλων μεταναστεύσεων των ζώων και χιλιάδες χρόνια πριν από την υποχώρηση των τελευταίων παγετώνων από την Ευρώπη, εμφανίστηκε στην Ελλάδα το ανθρώπιον είδος. Ο αρχαιότερος ολόκληρος ανθρώπινος σκελετός που βρέθηκε στην Ελλάδα προέρχεται από το σπήλαιο Φράγχθι, στη νότια Αργολίδα. Στοιχεία κατοίκησης που ξεκινούν το 20.000 π.Χ. δείχνουν ότι οι κάτοικοι του σπηλαίου ήταν παλαιολιθικοί κυνηγοί αγριοκάτσικων και κόκκινων ελαφιών.
Αυτοί οι “ευπροσάρμοστοι νεοφερμένοι” έκαναν τα πρώτα βήματα στον δρόμο που θα οδηγήσει στον κλασικό, βυζαντινό και σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό. Τι παραμύθια πρέπει να έπλαθαν για τα εξαιρετικά πλάσματα του μακρινού παρελθόντος, τα απολιθωμένα οστά των οποίων εξακολουθούν να βγαίνουν από το χώμα της Ελλάδας.
*Η Adrienne Mayor είναι λαογράφος και ιστορικός που εξετάζει την αρχαία “λαϊκή επιστήμη”. Υπήρξε υπότροφος Berggruen στο Κέντρο Προηγμένων Μελετών στις Επιστήμες της Συμπεριφοράς του Στάνφορντ, 2018-2019. Το αφιέρωμα προέρχεται από το βιβλίο Flying Snakes and Griffin Claws, and Other Classical Myths, Historical Oddities, and Scientific Curiosities (Princeton University Press, 2022).
πηγηneoskosmos
Με πολύ μεράκι αλλά και υπομονή συνεχίζουμε την προσπάθεια μας .Αθόρυβα …σιγά σιγά με πολύ υπομονή αλλά και διάθεση προχωράμε
Στόχος μας παραμένει να αρθρογραφούν οι πολίτες σε αθρα με θέματα πολιτισμού που επιλέξουν
Το όνομα και επώνυμο αλλά η ευπρέπεια των άρθρων είναι απαραίτητα .Η διεύθυνση μας για επιστολές Άρθρα είναι zantedanias@gmail.com
Όπως έχουμε από την αρχή της προσπάθεια μας αναφέρει θα αναρτώνται μετά από έγκριση μας
Σας ευχαριστούμε από καρδιας
Τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους ο οποίος φέρει και την ευθύνη των γραφομένων και δε συμπίπτουν κατ’ ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας
https://www.youtube.com/channel/UC0wk2ge3sheyTkgpAkeBang
Δημοσίευση σχολίου
Αφήστε το σχόλιό σας ή κάνετε την αρχή σε μία συζήτηση
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.