Το αντίπαλο δέος: ο τουρκικός στρατός της περιόδου 1920-1922

Η ελληνική ιστοριογραφία γύρω από την μικρασιατική εκστρατεία επικεντρώνεται στην προσπάθεια του ελληνικού στρατού και στα αίτια της ήττας του. Ως εκ τούτου, γνωρίζουμε αρκετά για τον οπλισμό, την ενδυμασία, την οργάνωση και τις κινήσεις του ελληνικού στρατού, αλλά ελάχιστες αντίστοιχες πληροφορίες για τον τουρκικό στρατό που αντιμετώπισε. Οι γνώσεις μας περιορίζονται στους περιβόητους τσέτες, σε ορισμένους σε διοικητές του τουρκικού στρατού όπως οι Νουρεττίν και Φεβζή πασάδες, στενοί συνεργάτες του Κεμάλ, καθώς και στην προμήθεια όπλων από τους Γάλλους και τους Ιταλούς, θεωρητικούς συμμάχους της Ελλάδας. Μέσα από αναπαράσταση στολών ξένων εντύπων στρατιωτικής ιστορίας, θα πάρουμε μια μικρή ιδέα για τον τουρκικό στρατό που αντιτάχθηκε στα 3 σώματα στρατού που απέστειλε η Ελλάδα στη Μικρά Ασία. Πρώτα όμως, ας δούμε μερικές βασικές πληροφορίες για τον αναδιοργανωμένο στρατό του Κεμάλ.

Ο τουρκικός στρατός της περιόδου 1920-1922 έχει τις ρίζες του στα 9 οθωμανικά σώματα στρατού που απέμεναν σε υπηρεσία μετά την υπογραφή της ανακωχής του Μούδρου το 1918. Κατά την εντολή των Συμμάχων, η πλειοψηφία των αντρών που υπηρετούσαν σε αυτά τα σώματα αποστρατεύτηκε και οπλισμός τους παραδόθηκε. Ωστόσο, αξιωματικοί και πρώην οπλίτες ήταν δυσαρεστημένοι με την πολιτική της Αντάντ στην διαλυμένη πλέον οθωμανική αυτοκρατορία μέσω του υποχείριου σουλτάνου, θεωρώντας τις πράξεις του προδοτικές. Έτσι, ήδη από το 1919 άρχισαν δειλά να κάνουν την εμφάνισή τους κυρίως την Ανατολία ομάδες ατάκτων οι οποίες και παρενοχλούσαν τις ελληνικές δυνάμεις της ζώνης της Σμύρνης. Παράλληλα, οι άνδρες των «Kuva-yi Milliye» ( οι ονομασία των ομάδων ατάκτων στα τουρκικά) στρέφονταν τόσο εναντίον των Αρμένιων όσο και εναντίον των Πόντιων. Τον Σεπτέμβριο του 1920, ο αριθμός τους σε όλη την Μικρά Ασία υπολογίζεται σε 15.000 άνδρες.

Όταν στις 23 Απριλίου του 1920, ο Μουσταφά Κεμάλ ίδρυσε την Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας, ο μόνος μάχιμος σχηματισμός στην Ανατολική Μικρά Ασία ήταν το 15ο σώμα στρατού του Kαζίμ Πασά. Επρόκειτο για έναν στρατηγό που είχε αρνηθεί να αφοπλίσει τους στρατιώτες του και ο οποίος αμέσως δήλωσε πίστη στον Κεμάλ, παρέχοντας μάλιστα μία ταξιαρχία ιππικού για κάλυψη του Αττατουρκ στο Ερζερούμ. Στις 8 Νοεμβρίου 1920, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τα 3 καλά εξοπλισμένα σώματα στρατού της Ελλάδας, ο Κεμάλ και οι συνεργάτες του αποφάσισαν την συγκρότηση τακτικού στρατού (Düzenli ordu τουρκιστί). Μερικοί διοικητές που ονομαστικά είναι γνωστοί από τις μάχες με τον ελληνικό στρατό είναι οι Νουρεττίν Πασάς, Σεβκή Πασάς, Φεβζή Τσακμάκ και Φαχρετίν Αλτάϊ. Ο τακτικός στρατός δημιουργήθηκε από την συνένωση πιστών μονάδων του πάλαι ποτέ οθωμανικού στρατού, νεοσύλλεκτους και ατάκτους. Ομάδες ατάκτων βέβαια συνέχισαν αυτόνομα να πολεμούν, στη νότια κυρίως Μικρά Ασία.
Όπλα και πυρομαχικά που είχαν κατασχεθεί από τους Συμμάχους, μεταφέρθηκαν κρυφά από την Κωνσταντινούπολη στην Ανατολία. Παράλληλα αρκετοί αξιωματικοί του 20ου σώματος στρατού έφτασαν στην Άγκυρα και ξεκίνησαν την οργάνωση του τακτικού στρατού. Οι στολές του στρατού απλοποιήθηκαν και οι αξιωματικοί πλέον έφεραν ελάχιστα διακριτικά. Με την παρουσία της Αντάντ στη Μικρά Ασία να είναι χαλαρή, ο στρατός του Κεμάλ μπορούσε να κινείται και να εκπαιδεύεται σχεδόν ανενόχλητος. Η πρώτη μάχη στην οποία ο τακτικός στρατός έλαβε μέρος ήταν η μάχη του Ινονού τον Ιανουάριο του 1921. Μέχρι τον Αύγουστο του 1922 και παρά τις συνεχείς του ήττες από τις ελληνικές δυνάμεις, ο τακτικός τουρκικός στρατός θα αποκτήσει αριθμητικό πλεονέκτημα και νέα όπλα κατόπιν συμφωνιών του Κεμάλ με ιταλικές και γαλλικές εταιρίες. Ήταν η εποχή που οι πρώην σύμμαχοι της Ελλάδας, αναγωρίζοντας τα νέα δεδομένα, άλλαζαν στρατόπεδο.
Στρατιώτες του στρατού της Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης

1. Δεκανέας ιππικού της 14ης μεραρχίας ιππικού το καλοκαίρι του 1922. Φέρει την χαρακτηριστική κυρτή σπάθα ιππικού. Να σημειωθεί πως το τουρκικό ιππικό έφτασε να αριθμεί περί τους 6.000 ιππείς υπερτερώντας του ελληνικού, υπέροχη που αποδείχτηκε απαραίτητη στις αχανείς εκτάσεις της Μικράς Ασίας.

2. Λοχίας πεζικού, καλοκαίρι 1922

3. Πεζικάριος στο Εσκισεχίρ το 1921

4. Δεκανέας του 1ου τάγματος εφόδου στη μάχη του Σαγγάριου τον Αύγουστο του 1921. Τα τάγματα εφόδου ήταν οι επίλεκτες μονάδες του τακτικού τουρκικού στρατού. Είχαν σχηματιστεί κατά τα γερμανικά πρότυπα και ο οπλισμός τους ήταν γερμανικής προέλευσης όπως φαίνεται από το κράνος και τις χειροβομβίδες.

Να σημειωθεί πως όλοι οι άνδρες του πεζικού φέρουν γερμανικά τυφέκια Mauser, εκτός από το νούμερο 3 που φαίνεται να φέρει βρετανικό τυφέκιο Lee Enfield. Επίσης, όλοι εκτός του νούμερου 4 φέρουν πηλίκο τύπου σάκος με τα εμβλήματα του νέου τουρκικού στρατού.

1. Λοχαγός πεζικού το 1921

2. Ο αντιστράτηγος Ισμέτ Ινονού τον Ιανουάριο του 1921. Ο Ισμέτ Ινονού θα γινόταν μία δεκαετία αργότερα Πρωθυπουργός της Τουρκίας

3. Λογχοφόρος ιππικού το 1922

4. Άτακτος Τούρκος στρατιώτης το 1921

Άτακτοι της περιόδου 1920-1922. Εντύπωση προκαλεί η ποικιλοχρωμία των στολών τους αλλά και η διαφορετικότητα του οπλισμού τους. Τα σώματα ατάκτων ήταν γνωστά για την σκληρότητά τους.

Επιμέλεια κειμένου: Αναστάσιος Καρδαμάκης, φοιτητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών

Σας προσκαλώ να εγγραφείτε στο νέο κανάλι μου στο you tube

Να το στηρίξετε και να έχετε έγκαιρη και έγκυρη ενημέρωση.

https://www.youtube.com/channel/UC0wk2ge3sheyTkgpAkeBang

Όπως επίσης μπορείτε να μου στέλνετε στο mail μου dsgroupmedia@gmail.com   τα  video σας να τα ανεβάζουμε άμεσα.

Αν σας άρεσε το άρθρο κάντε ένα like, κοινοποιήστε το στους φίλους σας και μοιραστείτε μαζί τους την γνώση