 Προϊστορικοί χρόνοι |
 Από τις αρχές της Νεολιθικής περιόδου είχε αρχίσει να αναπτύσσεται πολιτισμός σε όλη την περιοχή του βόρειου Αιγαίου, στην οποία ανήκουν η Χίος και τα Ψαρά. Οι ευνοϊκές οικολογικές συνθήκες προσέλκυσαν τους άποικους του νησιού.Οι ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν σε περιοχές του νησιού όπως ο Εμπορειός και το Άγιο Γάλας μαρτυρούν ότι στην διάρκεια της Νεολιθικής περιόδου και της εποχής του Ορείχαλκου (6000 -2000 π.Χ.), η Χίος πέρασε από διαφορετικά στάδια πολιτισμού και οικονομικών δομών. |
 Σχετικά με το ποιοι ήταν οι πρώτοι άποικοι του νησιού, πρόκειται για ερώτημα που ακόμη παραμένει αναπάντητο. Υπάρχουν τρεις ξεχωριστές εκδοχές σε ό,τι αφορά το παραπάνω.Σύμφωνα με τη πρώτη, οι πρώτοι άποικοι του νησιού ήταν οι Πελάσγιοι, από τους οποίους μέχρι σήμερα υπάρχουν πολλά τοπωνύμια του νησιού που φέρουν το όνομά τους. Τέτοια παραδείγματα είναι Πεληναλίο, Κρόνος, Δοσιόν, Λαρισιόν και άλλα. Σύμφωνα με τη δεύτερη εκδοχή ο πρώτος άνθρωπος που εγκαταστάθηκε στο νησί ήταν ο Οινοπίων, γιος του Θεού Διόνυσου και της Αριάδνης, ο οποίος ήρθε από τη Κρήτη. Το νησί ονομάστηκε σε Χίο από το όνομα της κόρης του, της νύμφης Χίων. Τέλος, σύμφωνα με τη τρίτη εκδοχή που υποστηρίζεται από τον ιστορικό Ισίδωρο, το όνομα του νησιού προέρχεται από τους Phoenicians και στη συριακή γλώσσα σημαίνει μαστίχα. |
 Είναι πολύ πιθανό οι πρώτοι άποικοι πριν τους Ιώνες να ήταν οι Αβάντες από την Εύβοια. Επίσης, η παράδοση αναφέρεται στο βασιλιά Αμφίκλο, ο οποίος ήρθε στο νησί ανταποκρινόμενος σε χρησμό που έλαβε από το μαντείο των Δελφών. Τέσσερις γενιές αργότερα ο βασιλιάς Έκτορας, σύμφωνα πάντοτε με την παράδοση, απέλασε τους πρώτους ιθαγενείς του νησιού. Η καταστροφή του μυκηναϊκού οικισμού στον Εμπορειό συμπίπτει με την έναρξη του ιωνικού αποικισμού. |
Η Χίος την Κλασική εποχή |
 Γύρω στα 1000 π.Χ. οι πρώτοι Έλληνες, Ιώνες από τη Βοιωτία, την Αττική και την ανατολική Πελοπόννησο αποίκισαν σταδιακά τα νησιά Χίος και Σάμος μαζί με 10 πόλεις της Μικράς Ασίας, ιδρύοντας την Δωδεκάπολη των Ιώνων. Το κέντρο της ήταν το καταφύγιο του Πανιωνίου, κοντά στην Μικάλη, το οποίο από θρησκευτική και πανηγυρική σύνοδο απέκτησε τον τύπο του Κοινού.Οι Ίωνες γρήγορα διασκορπίστηκαν σε όλο το νησί σε οικισμούς όπως τα Καρδάμυλα, τα Κοίλα, η Βολισσός, τα Φανά, ο Ποσειδών, το Λευκώνιο και άλλα, σύμφωνα με φιλολογικές πηγές. Η Χίος γνώρισε ακμή και έγινε μεγάλη ναυτική δύναμη. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι στην περιοχή της Μεσογείου έχουν βρεθεί χιακά νομίσματα. Πέρα από μοναδικό προϊόν, τη μαστίχα που παρήγαγε το νησί, το χιώτικο κρασί – Αριούσιος Οίνος- ήταν επίσης πολύ γνωστό και ταυτόχρονα αποτελούσε μια πηγή πλούτου και δόξας, καθώς ο Αριούσιος ήταν ένα από τα πιο ακριβά κρασιά στην αρχαία Ελλάδα. |
 Κατά τον 6ο αιώνα π.Χ. η Χίος ήταν η μεγαλύτερη πόλη με πληθυσμό 60.000-80.000 κατοίκους, αριθμοί που δεν περιλαμβάνουν τους δούλους.Στη διάρκεια των πρώτων χρόνων της εγκατάστασης των Ιώνων, το πολίτευμα που επικρατούσε ήταν το μοναρχικό. Από τα πιο δημοφιλή ονόματα βασιλέων ήταν ο Έκτορας και ο Ίπποκλος. Περισσότερες πληροφορίες με το πολίτευμα κατά τον 6ο αιώνα π.Χ. αναφέρουν ότι πρόκειται για μια συντηρητική ολιγαρχία ή δημοκρατία στα αρχικά της βήματα. Από τα πρώτα χρόνια του ελληνικού κόσμου χρησιμοποιήθηκε ο όρος «Βουλή». Αυτός ο όρος περιλαμβάνει δύο συμβούλια, ένα δημοκρατικό με εκλεγόμενα μέλη και αντιπροσώπους από κάθε μια φυλή και το αριστοκρατικό με εκλεγμένα μέλη. Ενδεχομένως από τα μέσα του 7ου αιώνα π.Χ. οι Χιώτες να διαμόρφωσαν ένα τυπικό είδος Πόλης – Κράτους, απολαμβάνοντας με αυτόν τον τρόπο πολιτική σταθερότητα , πλούτο και ευημερία. |
 Ο φύλακας άγγελος των Χιωτών ήταν ο Δίας Πεληναίος, ο οποίος λατρεύονταν στο καταφύγιο του βουνού Πελληναίο, το οποίο σύμφωνα με ιστορικές αναφορές ήταν υπό την φροντίδα του γένους Κλυτίδοι. Η επίσημη θεά ήταν η Αθηνά Πολιας, η οποία είχε ναό στην πόλη της Χίου. Ο ναός του Απόλλωνα στα Φανά είναι ένας από τους πιο γνωστούς στον αρχαίο κόσμο.Όλη αυτή η περίοδος ευημερίας έφτασε στο τέλος της το 493 π. Χ. όταν η Χίος κατακτήθηκε από τους Πέρσες. Οι Πέρσες προκάλεσαν λεηλασίες στο νησί και συγκεκριμένα έκαψαν τους ναούς, κατέστρεψαν τους αμπελώνες και απέστειλαν μεγάλο αριθμό αιχμαλώτων στον Πέρση βασιλιά. |
 Μετά τη μάχη της Μυκάλης (479 π.Χ.) οι Χιώτες επαναστάτησαν και απέκτησαν την ανεξαρτησία και την αυτονομία τους, ενώ συμμετείχαν και στην Αθηναϊκή Σύμπραξη. Επακολούθησε μισός αιώνας ειρήνης και ανάπτυξης, συνθήκες οι οποίες διακόπηκαν από το Πελοποννησιακό Πόλεμο. Από την έναρξη του πολέμου έως και τη κατάκτηση της Ελλάδος από το Μέγα Αλέξανδρο, η Χίος υπέφερε από πολιτική αστάθεια. Το 332 π.Χ. ο Μέγας Αλέξανδρος έστειλε ένα γράμμα στους Χιώτες με το οποίο ανέφερε την αποκατάσταση του πολιτικού δημοκρατικού σώματος, την ενίσχυση των νέων νόμων και την επουσιώδη τροποποίηση της υπαρκτής νομοθεσίας, σύμφωνα με το νέο καθεστώς. Επίσης, ο Μέγας Αλέξανδρος υποχρέωσε τους Χιώτες να υποβάλλουν τους δικούς τους νόμους σε αυτόν για έγκριση, επέβαλλε τη συμμετοχή στο στόλο του και εγκαθίδρυσε μακεδονική φρουρά στο νησί. Η αποδυνάμωση του ρόλου της ανεξάρτητης πόλης – κράτους ήταν πολύ εμφανής. Μετά το θάνατο του Μέγα Αλέξανδρου η Χίος αποτέλεσε τμήμα του Μακεδονικού κράτους και στη συνέχεια πέρασε στην κυριαρχία του Πτολεμαίου του 1ου, των Σελεύκηδων και του βασιλιά της Περγάμου. |
 Όταν οι Ρωμαίοι έφτασαν στην Ελλάδα συμμάχησαν με αυτούς και τους βοήθησαν να κυριαρχήσουν εναντίον των Σελεύκηδων της Συρίας (190 π.Χ). Έτσι, απέκτησαν σπουδαία προνόμια. Στη διάρκεια των αυτοκρατορικών χρόνων το νησί επισκέφτηκαν οι Τιβέριοι και πιθανόν ο Νέρων. Οι Ρωμαίοι σταδιακά αφαίρεσαν από το νησί έργα τέχνης και η καταστροφή ολοκληρώθηκε με μια σειρά από καταστρεπτικούς σεισμούς. Τελικά, το 70 μ.Χ οι Βεσπάσιοι κατάργησαν την αυτονομία της Χίου και ξεκίνησε η οικονομική παρακμή κατά το τέλος του πρώτου αιώνα μ.Χ. μέσω κάποιων δραστηριοτήτων, όμως η παραγωγή του εξαιρετικού κρασιού του νησιού, ακόμη συνεχίστηκε. |
Η Χίος τη Πρωτοχριστιανική Εποχή |
 Οι γραπτές πληροφορίες για τα πρώτα Χριστιανικά χρόνια στη Χίο είναι περιορισμένες και καμιά φορά αντικρουόμενες, έτσι ώστε ελάχιστο φως ρίχνουν στη μελέτη της ιστορίας του νησιού κατά τη περίοδο αυτή. Είναι άγνωστο παράδειγμα πότε η νέα θρησκεία, ο Χριστιανισμός, εξαπλώθηκε στο νησί. Η Χιακή παράδοση αναφέρει ότι το 54μ.Χ, ο Απόστολος Παύλος στο δρόμο του για την Ελλάδα πέρασε και από τη Χίο. Η παράδοση όμως αυτή φαίνεται πως δεν έχει καμιά ιστορική βάση ενώ στο «Βίο του Αγίου Νίκωνος της Νάπολης» η Χίος εμφανίζεται να μην έχει χριστιανική κοινότητα λίγο πριν το μεγάλο διωγμό του Δεκίου.Ο Άγιος Νίκων, που μαρτύρησε στη Μικρά Ασία, οδηγήθηκε στη Χίο από κάποιο όραμα και έμεινε για οκτώ ημέρες σε ένα βουνό του νησιού νηστεύοντας και προσευχόμενος. Επειδή όμως δεν συνάντησε κανένα Χριστιανό είτε ντόπιο είτε ξένο αναγκάστηκε να επιβιβαστεί σε καράβι και να περάσει στη Μικρά Ασία. |
 Ο πρώτος που ανέπτυξε δραστηριότητα για τη διδασκαλία και την επέκταση του Χριστιανισμού στο νησί ήταν ο Άγιος Ισίδωρος, ο μετέπειτα πολιούχος και μεγάλος προστάτης του. Ο μάρτυρας καταγόταν από την Αλεξάνδρεια και μαρτύρησε επί Αυτοκράτορος Δεκίου, στα 250 μ.Χ. όταν η μοίρα του Ρωμαϊκού στόλου, στην οποία υπηρετούσε, στάθμευσε στη Χίο. Στις διάφορες βιογραφίες του Αγίου μπορούμε να βρούμε λεπτομέρειες για τη δραστηριότητα του πάνω στο νησί, όπως για παράδειγμα τον προσηλυτισμό στο Χριστιανισμό κάποιας Άφρας, γυναίκας κακών ηθών, καθώς και της μητέρας της Ιλαρίας και άλλων γυναικών του περιβάλλοντος.Η πρώτη βεβαιωμένη μνεία Χίου Επισκόπου βρίσκεται στους επισκοπικούς καταλόγους της Δ` Οικουμενικής Συνόδου στη Νίκαια το 451 μ.Χ. Πρόκειται για τον Επίσκοπο Τρύφωνα που αναφέρεται στους καταλόγους άλλοτε «ως Χίου Επίσκοπος» άλλοτε ως «Επίσκοπος Χίου πόλεως» και άλλοτε ως «Επίσκοπος νήσου». Στα τέλη του 7ου αιώνα μ.Χ. επί αυτοκράτορος Ιουστινιανού Β` η Χίος παρουσιάζεται να έχει «αποθήκη των βασιλικών κομμερκίων» δηλαδή αποθήκη όπου το εμπόριο διακομιζόταν από το ίδιο κράτος. |
 Οι γραπτές πληροφορίες για τα μνημεία της Χίου είναι ελαχιστότατες σχετικά με τα μνημεία της προχριστιανικής περιόδου. Οι διάφοροι ξένοι περιηγητές, που άρχισαν να επισκέπτονται το νησί ήδη από τον 8ο αιώνα μ.Χ. ,άφησαν αξιόλογα κείμενα περιγράφοντας λεπτομέρειες για τη φυσική ομορφιά του, τα ήθη και τα έθιμα των κατοίκων, τη κοινωνική και εμπορική ζωή. Για παράδειγμα, ο Βενετός κληρικός Gerbanus Gerbani, ο οποίος στα 1125 έκλεψε το Άγιο σκήνωμα του Αγίου Ισιδώρου και το μετέφερε στη Βενετία, μας δίνει μια αρκετά ασαφή περιγραφή της βασιλικής του Αγίου.Η αρχαιολογική έρευνα που είναι σχετικά περιορισμένη μπορεί να μας δώσει μια πιο σαφή εικόνα για την ιστορία του νησιού στα πρώιμα χριστιανικά χρόνια. Παλαιοχριστιανικές βασιλικές, παράλιοι οικισμοί, αγροικίες, ψηφιδωτά δάπεδα, λείψανα οικοδομημάτων, έργα γλυπτικής και μικροτεχνίας, η κυκλοφορία των νομισμάτων, όλα δείχνουν ότι από τον 4ο έως τα μέσα 7ου αιώνα μ.Χ. υπάρχει μια άνθηση στο νησί, ύστερα από καταστροφές πολέμου, σεισμών και λοιμών. |
Η Χίος τη Βυζαντινή Εποχή |
 Η Χίος από τα τέλη του 7ου μέχρι περίπου τα τέλη του 10ου αιώνα μ.Χ. μοιράζεται τη παρακμή και την οικονομική κατάρρευση των περιοχών της Μικράς Ασίας και του Ελλαδικού χώρου. Η αναδιοργάνωση του νησιού αρχίζει κυρίως τον 11ο αιώνα. Στη πόλη κτίζεται πιθανότατα το Φρούριο, ενώ το χρυσόβουλο του Αυτοκράτορα Νικηφόρου Βοτανειάτη (1078-1081) μνημονεύει πλήθος αξιωματούχων διοικητικών και στρατιωτικών. Χαρακτηριστική είναι η παρουσία βασιλικών κάστρων, καστροκτιστών και καστροφυλάκων που δείχνει τη φροντίδα της πρωτεύουσας για αμυντικά έργα στο νησί, κάτι που πιθανότατα είχε αρχίσει επί βασιλείας Ηρακλείου (610-641) και διακόπηκε στη περίοδο της παρακμής. Σύμφωνα με την Άννα Κομνηνή (1093) ο βυζαντινός στρατηγός Κωνσταντίνος Δαλασσινός εκδιώκει τον Τούρκο Τζαχά από τη Χίο. |
 Το 1124 και 1171 οι Βενετοί προσπαθούν να καταλάβουν το νησί διότι ενέσκηψε λοιμός και είχαν μάθει ότι έρχεται εναντίον τους ο Βυζαντινός στόλος με αρχηγό το Δούκα Κοντοστέφανο Ανδρόνικο. Μετά το 1204 η Χίος υπάγεται στο Λατινικό κράτος της Κωνσταντινούπολης αλλά απελευθερώνεται από τον Ιωάννη Δούκα Βατάτζη το 1225. Μετά από μια σειρά περιπετειών οι Γενουάτες καταλαμβάνουν το νησί που το κράτησαν υπό την κυριαρχία τους για δύο περίπου αιώνες. |
Η Χίος την Εποχή των Γενουατών |
 Όταν οι Γενοβέζοι κατέκτησαν το νησί το 1346, παρατηρήθηκε μια πολιτιστική και οικονομική ανάκαμψη. Όλο το νησί δόθηκε στους 29 (που αργότερα έγιναν 12) εμπόρους και πλοιοκτήτες από τη Γένοα. Αυτοί εγκαθίδρυσαν μια εταιρεία αποθεμάτων που ονομάστηκε Μαόνα, από την αραβική λέξη Μαούνατς που σημαίνει εμπορική εταιρεία. Οι μέτοχοι της εταιρείας ονομάζονταν Ιουστίνιανς, από το Ιουστίνιαν παλάτι της Γένοα, όπου ήταν η έδρα της εταιρείας. Ο Ιωάννης Ιουστινιάνης, ήταν ένας από αυτούς. Ήταν ο επικεφαλής των δεκαννέων και μαχόταν γενναία, βοηθώντας τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο στη διάρκεια της πολιορκίας της Κωνσταντινούπολης το 1453. |
 Οι Ιουστινιάνοι, κυβέρνησαν τη Χίο, διορίζοντας ένα διοικητικό επίτροπο, διοικώντας 52 στρατιωτικούς Γενουάτες στο νησί. Στη διάρκεια των ετών (1346-1566), το εμπόριο αναζωογονήθηκε και η ευημερία ήρθε ξανά στο νησί. Αργότερα, οι Ιουστινιάνοι εισήγαγαν την καλλιέργεια εσπεριδοειδών δέντρων και εγκαθίδρυσαν βιομηχανία μεταξιού. Αυτοί αναλάμβαναν πολλά δημόσια έργα και επέβαλλαν διαταγές. Η διοίκησή τους ήταν αυστηρή, με αποτέλεσμα τον περιορισμό της πολιτιστικής ανάπτυξης, προκαλώντας επίσης το μίσος των ανθρώπων. |
Η Χίος τα Νεότερα Χρόνια |
 Η τουρκική κατοχή στο νησί διήρκησε 350 χρόνια (1566-1912). Οι Τούρκοι παραχώρησαν στους Χιώτες πολλά προνόμια, θρησκευτικά και πολιτικά. Έτσι, σ` αντίθεση με την υπόλοιπη Ελλάδα το νησί ευημερεί και οι περιηγητές μιλούν για την υψηλή ποιότητα ζωής. Η οικονομία ακμάζει καθώς και οι τέχνες και τα γράμματα. Το 1792 ιδρύεται η φημισμένη Σχολή της Χίου με Βιβλιοθήκη και τυπογραφείο. Η ακμή σταματά το 1822, όταν η Χίος επαναστάτησε και οι Τούρκοι κατέσφαξαν τον πληθυσμό κι ερήμωσαν το τόπο. Από τους κατοίκους που επέζησαν οι περισσότεροι έφυγαν και ίδρυσαν πολλές παροικίες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Παρά το εντυπωσιακό τόλμημα του Κανάρη με την ανατίναξη της Τουρκικής ναυαρχίδας τον ίδιο χρόνο της σφαγής και την εκστρατεία του Γάλλου Φαβιέρου το 1827, η Χίος εξακολουθεί να παραμένει κάτω από τον Οθωμανικό ζυγό, προσπαθώντας να ανασυγκροτήσει την οικονομία της. Για μια ακόμη φορά η οικονομική και πολιτιστική παράδοση του τόπου ανακόπτεται από τον καταστρεπτικό σεισμό το Μάρτη του 1881 που μεταβάλλει τα πάντα σε ερείπια. |
 Κατά τους Βαλκανικούς αγώνες στις 11 Νοεμβρίου του 1912 η Χίος τελικά ελευθερώνεται κι ενώνεται με την Ελλάδα. Η οικονομική της ανάπτυξη βασίζεται κυρίως στο ναυτικό της. Στο νησί κτίζονται σπίτια και μάλιστα αρκετά σε νεοκλασικό ρυθμό. Τα τελευταία όμως χρόνια τσιμεντένια απρόσωπα κτίρια αλλοίωσαν την αρχιτεκτονική μορφή του νησιού, ακολουθώντας το συρμό της εποχής.Τη κατοχή γνώρισε ξανά η Χίος στις 4 Μαρτίου 1941, όταν καταλήφθηκε από τους Γερμανούς. Η Γερμανική κατοχή τερματίστηκε στις 10 Σεπτεμβρίου 1944 και στη διάρκεια της σημειώθηκαν ηρωικές πράξεις αντίστασης από μέρους των Χιωτών. Σήμερα η Χίος είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα και πολιτισμένα νησιά της χώρας μας με τις πλούσιες φυσικές ομορφιές της, πολλά μνημεία και ιδιαίτερα με την παραδοσιακή ευγένεια και αρχοντιά των κατοίκων της. |
Οι πολυάριθμες παραλίες της Χίου ικανοποιούν και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη. Μερικές από τις ωραιότερες και κοσμοπολίτικες παραλίες του νησιού βρίσκονται κοντά στην πόλη: Καρφάς, Μέγα Λιμνιώνας, Αγία Φωτιά, Αφανής Ναύτης, Όρμος Λω και Δασκαλόπετρα. Στα δυτικά βρίσκονται οι καταπληκτικές παραλίες με τα πεντακάθαρα νερά: Ελίντα, Τιγάνι, Μετόχι, Μάναγρος, Λήμνος και Αγία Μαρκέλλα. Άλλες ωραίες παραλίες που είναι και οι πιο κοσμοπολίτικες της Χίου βρίσκονται στα νότια: Κώμη, Μαύρα Βόλια, Βρουλίδια. Τέλος αξίζει να κολυμπήσετε στην παραλία του Ναγού με τα κρυστάλλινα και πεντακάθαρα νερά της. Στη συνέχεια ακολουθεί μία λίστα με όλες τις παραλίες του νησιού.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Χωριά της ΧίουΗ Χίος αποτελείται από 66 διαφορετικά γραφικά χωριά. Στη βόρεια πλευρά του νησιού ξεχωρίζουν τα χωριά Καρδάμυλα, Αμάδες, Βίκι, Καμπιά και Λαγκάδα, ενώ βορειοδυτικά ο επισκέπτης του νησιού μπορεί να θαυμάσει τα χωριά Βολισσός, Άγιο Γάλας, Πιραμά, Αγιάσματα και Νενητούρια. Τα παραπάνω χωριά ξεχωρίζουν για τις μικρές κοιλάδες και τα ιαματικά τους νερά. Ο επισκέπτης της Χίου μπορεί επίσης να επισκεφτεί το χωριό Ανάβατος που βρίσκεται στο κεντρικό μέρος του νησιού και το οποίο είναι χτισμένο πάνω σε ένα μεγάλο βράχο από γρανίτη. Στη νότια πλευρά του νησιού βρίσκονται τα χωριά Πυργί, Ολύμποι και Μεστά. Πρόκειται για τα «Μεσαιωνικά χωριά» της Χίου, τα οποία θυμίζουν κάστρα καθώς χτίστηκαν με αυτό τον τρόπο ώστε να προστατεύουν τους κατοίκους από τους πειρατές την περίοδο του Μεσαίωνα. Τα χωριά αυτά έχουν διατηρήσει την αρχιτεκτονική τους στο πέρασμα των αιώνων. Αξίζει να σημειωθεί ότι το χωριό Πυργί είναι γνωστό για τα "ξυστά του". Οι τοίχοι σε όλα τα σπίτια του χωριού είναι βαμμένοι με ασπρόμαυρα γεωμετρικά σχήματα. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Δημοσίευση σχολίου
Αφήστε το σχόλιό σας ή κάνετε την αρχή σε μία συζήτηση
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.