Περίοδος Νεολιθική

Προϊστορική τέχνη

Νεολιθική περίοδος

Στην Νεολιθική περίοδο από το 8.000 - 3.000 π.Χ. οι άνθρωποι πλέον χτίζουν σπίτια με ξύλα, πλίνθους ή πέτρες. Νεολιθικοί οικισμοί έχουν εντοπιστεί σε περιοχές της Θεσσαλίας, της Μακεδονίας, της Θράκης, στην Πελοπόννησο, στα νησιά Ιονίου και Αιγαίου, καθώς και στην Κρήτη. Οι Νεολιθικοί οικισμοί, στην πλειοψηφία τους υπαίθριοι, βρίσκονταν σε παράκτιες ή μεσόγειες περιοχές, πεδινές ή λοφώδεις, κοντά στις οποίες υπήρχαν υδάτινες πηγές. Η πυκνότητα των οικισμών διαφέρει κατά περιοχές. Για παράδειγμα οι μεγάλες και εύφορες πεδιάδες της Θεσσαλίας και Μακεδονίας είναι περισσότερο πυκνοκατοικημένες από τις ημιορεινές περιοχές της νότιας Ελλάδας και από τα νησιά. Στην βόρεια Ελλάδα τα σπίτια των νεολιθικών οικισμών, κατά κανόνα, είναι κατασκευασμένα από κλαριά και λάσπη και στηρίζονται σε έναν ξύλινο σκελετό. Στην Θεσσαλία, στη νότια Ελλάδα αλλά και στα νησιά του Αιγαίου, στην κατασκευή των σπιτιών χρησιμοποιούνται ευρύτατα ντόπιες πέτρες. Ο πιο συνηθισμένος χώρος προϊστορικού οικισμού για τις περιοχές της Μακεδονίας και της Θεσσαλίας είναι ο τεχνητός λοφίσκος που ονομάζεται «τούμπα» και «μαγούλα». Παράλληλα αναπτύσσεται ο επίπεδος οικισμός ο οποίος στη νότια Ελλάδα καταλαμβάνει μεγάλη έκταση. Λιμναίος οικισμός έχει ανασκαφεί στη θέση Δισπηλιό στην Καστοριά. Ξύλινοι πάσσαλοι στήριζαν επίσης ξύλινες πλατφόρμες επάνω στις οποίες στηρίζονταν τα σπίτια.

Οι αλλαγές στην τεχνοτροπία των νεολιθικών καλλιτεχνικών έργων, συνδέονται με τις αλλαγές που πραγματοποιήθηκαν στον τρόπο διαβίωσης: ο άνθρωπος από πλάνητας και κυνηγός μετεξελίχθηκε σε γεωργό και κτηνοτρόφο και από συλλογέας σε παραγωγό τροφής. Εγκαταστάθηκε σε μεγάλους οικισμούς με οργάνωση και κοινωνικές δομές, ενώ άρχισε να καλλιεργεί τη γη και να ασχολείται με την κτηνοτροφία. Για να διευκολύνεται στην καλλιέργεια σιγά- σιγά εφευρίσκει διάφορα εργαλεία, όπως το αλέτρι για να οργώνει την γη, το δρεπάνι για το θερισμό, την μυλόπετρα για να αλέθει τους σπόρους. Αυτά τα εργαλεία είναι συνήθως κατασκευασμένα από λειασμένο λίθο. Επιπλέον, τώρα εφευρίσκονται τα πήλινα αγγεία που ψήνονταν στη φωτιά. Στην αρχή όλα ήταν χονδροειδή, μονόχρωμα και ακόσμητα. Σταδιακά, τα σχήματά τους έγιναν κομψότερα και διακοσμήθηκαν με σχέδια και ζωηρά χρώματα.

3 neolithiki

Τα νεολιθικά ειδώλια κατασκευάζονταν κι αυτά από πηλό, σπανιότερα από λίθο και συχνά διακοσμούνταν με ζωγραφιστά σχέδια. Παριστάνουν κυρίως γυναικείες μορφές, όρθιες ή καθιστές, κάποτε με παιδί στην αγκαλιά. Λιγότερα είναι τα ειδώλια ανδρών και ακόμη σπανιότερα τα ειδώλια ζώων.

Ακόμη έχουμε υφαντική, καλαθοπλεκτική, κοσμήματα από πηλό, λίθο, χρυσό ή ασήμι και πιθανότατα και σφραγίδες για την κόσμηση του σώματος, που εκφράζουν την διάθεση για καλλωπισμό, τόσο στην καθημερινή ζωή όσο και σε εξαιρετικές περιπτώσεις.

Επίσης βρέθηκε και στην Κύπρο μεγάλος νεολιθικός οικισμός, επάνω σε έναν κωνικό λόφο κοντά στο χωριό Χοιροκοιτία, από όπου πήρε και το όνομά του ο οικισμός. Το χαρακτηριστικό του οικισμού είναι οι πετρόκτιστες θολωτές κατοικίες με στρογγυλή βάση από πέτρα κι από πάνω σχηματίζουν την στέγη με ελαφρότερα υλικά. Είναι τοποθετημένες σε μικρές ομάδες έξι ή επτά καλυβών γύρω από μια αυλή. Τις θρησκευτικές τους συνήθειες δείχνουν οι τελετουργίες της ταφής και τα πολλά ειδώλια και κτερίσματα που βρέθηκαν στους τάφους όπως αγγεία, κοσμήματα κ.ά. Προτού ακόμα χρησιμοποιήσουν τον πηλό κατασκεύασαν περίτεχνα αγγεία από πέτρα, αλλά υπάρχουν και μεταγενέστερα πήλινα με "κτενισμένη" διακόσμηση. Ο συνοικισμός της Χοιροκοιτίας, με τη σημαντική αρχιτεκτονική και τον ιδιόμορφο τρόπο της ζωής του, αποτελεί ένα ξεχωριστό παράδειγμα νεολιθικού πολιτισμού.

Πηγές:

http://users.sch.gr/ipap/Ellin