Σάββατο 12 Ιουνίου 2021

Αρχαία Θουρία


 Η Θουρία υπήρξε η σημαντικότερη πόλη της δυτικής Μεσσηνίας. Η θάλασσα μάλιστα, από την Αβία και τις Φαρές μέχρι τις εκβολές του Παμίσου ποταμού [1]ονομαζόταν «Θουριάτης κόλπος».[2] Τα ερείπια της αρχαίας Θουρίας εντοπίζονται σε πλαγιά περίπου 10 χλμ. βορειοδυτικά της Καλαμάτας, βόρεια της σημερινής κωμόπολης Θουρίας και δεξιά του δημόσιου δρόμου (παλιού) Καλαμάτας - Μεγαλόπολης. Είναι μία επιμήκης ράχη μήκους χιλίων περίπου μέτρων από βορρά προς νότον κατά μήκος του αμαξιτού δρόμου που το μεγαλύτερο ύψος της από την πεδιάδα της φθάνει στα 100 μέτρα. Η πεδιάδα έχει πλούσιο, μαλακό αργιλώδες έδαφος εξ αιτίας των πλημμυρών των ποταμών του Άρι και του Παμίσου, που την διαρρέουν. Η θέση της Θουρίας ειναι με βεβαιότητα γνωστή από τα επιγραφικά ευρήματα που αναφέρουν το όνομα. Η θέση της Ακρόπολης ήταν στην βορειότερη κορυφή, την πιο ευρύχωρη, η οποία βρίσκεται πάνω από το σημερινό χωριό Αίπεια.




Στη πόλη υπήρχε ανοιχτό θέατρο που περιγράφεται από τον Ernst Curtius, [3] . Στην ίδια σελίδα περιγράφει δεξαμενή διαστάσεων 14χ28 βημάτων με τρία χωρίσματα. Νοτιοανατολικά αναφέρει την ύπαρξη ερειπίων ενός μικρού δωρικού ναού από ασβεστόλιθο (Ασκληπιείο;) Die ruine eines kleinen dorishen tempels aus  Muschelkalkstein [4] Περιγραφή του θεάτρου και την ύπαρξη του Δωρικού ναού αναφέρει και ο The Late RIGHT HON. SIR THOMAS WYSE, K.C.B[5] κατά την επίσκεψή του το 1858. Το θέατρο έχει βρεθεί και ο χώρος ανασκάπτεται. Η θέση του δωρικού ναού δεν έχει προσδιορισθεί ακόμη.

Θέση των Μυκηναϊκών τάφων Simpson, R. Hope Identifying a Mycenaean State.

Αυτή ήταν η Ακρόπολη της πόλης των κλασσικών χρόνων η οποία κατά την διάρκεια των Αυτοκρατορικών χρόνων είχε απλωθεί προς δυσμάς χαμηλά :Θουριᾶται δὲ ἐκ τῆς πόλεως ἐν μετεώρῳ τὸ ἀρχαῖον οἰκουμένης ἐς τὸ πεδίον κατελθόντες οἰκοῦσιν[6] και εξακολουθούσε να υπάρχει τα χρόνια του Βυζαντίου με την ονομασία Ελληνικά, που σημαίνει ότι άργησε να εγκαταλείψει την αρχαία θρησκεία[7]. Κατά την διάρκεια της τουρκοκρατίας ονομάζεται και Παλαιόκαστρο. Στα νότια η ράχη συνεχίζεται με τρεις κορυφές με ασφαλή προϊστορική εγκατάσταση.[8] Στην Ανατολική πλαγιά, κατά μήκος όλου του μικρού υψώματος , επισημάνθηκαν 25 τουλάχιστον θαλαμωτοί μυκηναϊκοί τάφοι ,, μερικοί τύμβοι και ένας θολωτός στα δυτικά της μακριάς ράχης.[9]

 H ίδρυση του πρώτου οικισμού της Αρχαίας Θουρίας τοποθετείται κάπου  2500-2000 π.Χ., . Η πόλη αναφέρεται ως Άνθεια για πρώτη φορά  από τον Όμηρο (800- 700π.Χ)   «…ἠδ᾽ Ἄνθειαν βαθύλειμον ...» όπου  εξυμνείται  ως Άνθεια με τα πυκνά λιβάδια Ιλιάδα[10] ,  και οι κάτοικοί της χαρακτηρίζονται ως : «εν δ᾽ άνδρες ναίουσι πολύρρηνες πολυβούται ..»[11] .




Mετά την Καθοδο των Δωριέων, το 1050 περίπου π.Χ., και την καταστροφή των μυκηναϊκών βασιλείων[12] [13][14]ήταν η μεγαλύτερη πόλη της Μεσσηνίας. Αλλά και μετά  το 369 π.Χ.  δεν έπαψε να είναι η μεγάλη πόλη της αρχαίας Μεσσηνίας  και, παρά την ύπαρξη  πλησιέστερα στη θάλασσα  της πόλης των αρχαίων Φαρών (Καλαμάτα).Ο  Μεσσηνιακός Κόλπος τους χρόνους  του Παυσανία, το 150 περίπου μ.Χ.),  λεγόταν «Θουριάτης Κόλπος». . Το τοπωνύμιο Θουρία μπορεί να σημαίνει : "Ορμητική",

Οι «πολύρρηνες» και «πολυβούται» κάτοικοι της «βαθυλείμου» Άνθειας, όπως αναφέρονται δύο φορές στην Ιλιάδα[15] , ανήκαν στους ευκατάστατους Μεσσηνίους, που αναγκάστηκαν να εκπατριστούν μετά το τέλος του Α΄ Μεσσηνιακού πολέμου. Οι κατακτητές Λακεδαιμόνιοι εγκαταστάθηκαν στον τόπο κατά το τελευταίο τέταρτο του 8ου αι. π.Χ. και φαίνεται ότι από τότε το νέο όνομα «Θουρία» άρχισε να εκτοπίζει το μυκηναϊκό τοπωνύμιο.

Στην κλασική εποχή η Θουρία έγινε «περίοικος» πόλη, καθώς οι Μεσσήνιοι κάτοικοί της, που υπήρξαν έμπιστοι των Λακεδαιμονίων απολάμβαναν κάποιων προνομίων έναντι των άλλων Μεσσηνίων υποτελών. Στο σεισμό του 464 π.Χ. [16]οι κάτοικοι της πόλης προσπάθησαν να αποδεσμευθούν από τους Σπαρτιάτες και αφού προσεταιρίσθηκαν τους Μεσσηνίους είλωτες κατέφυγαν και οχυρώθηκαν στην Ιθώμη. Όμως ηττήθηκαν και αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη Μεσσηνία και να μεταφερθούν στη Ναύπακτο με τη βοήθεια των Αθηναίων "καὶ αὐτοὺς οἱ Ἀθηναῖοι δεξάμενοι κατ᾽ ἔχθος ἤδη τὸ Λακεδαιμονίων ἐς Ναύπακτον κατῴκισαν".[17][18]




Στον επόμενο αιώνα μετά την ίδρυση της Μεσσήνης το 369π.χ., η Θουρία έπαψε να ειναι εξαρτημένη από την Σπάρτη και αποτέλεσε μέλος της ελεύθερης μεσσηνιακής πολιτείας.όπως προκύπτει και από την Δελφική επιγραφή SGDI 2619, 325π.χ. ή 315π.χ. [19]

Μάλιστα σε ένα σημαντικό ψήφισμα γραμμένο σε οπισθόγραφη στήλη που βρέθηκε στην πόλη, γίνεται διευθέτηση των συνόρων της με τη Μεγαλόπολη, υπό τη διαιτησία της Πάτρας. Η στήλη, που χρονολογείται γύρω στο 180 π.Χ., εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσηνίας στην Καλαμάτα.

Στα 182 π.Χ. η Θουρία μαζί με τις Φαρές και την Αβία αποσπάσθηκαν από τη Μεσσήνη και προσαρτήθηκαν ως ανεξάρτητες πόλεις στην Αχαϊκή Συμπολιτεία. Μετά τη ναυμαχία του Ακτίου (31 π.Χ.), ο Αύγουστος υπήγαγε τη Θουρία και πάλι στην κατοχή των Λακεδαιμονίων της Σπάρτης, ως τιμωρία, επειδή οι Μεσσήνιοι είχαν πάρει το μέρος του αντιπάλου του Αντωνίου.

Χάλκινο νόμισμα του Νομισματοκοπείου Θουρίας διαμέτρου 20,83χιλ και μάζας  4,68 γρ.Στον εμπροσθότυπο φέρει καλυμμένη και θωρακοφόρα προτομή του αυτοκράτορα. Στον οπισθότυπο η θεά Αθηνά κρατά δόρυ στο δεξί χέρι ενω ακουμπά το αριστερό στην Ασπίδα της.. ΛΑ (Λακεδαίμων)[20]

Κατά την εποχή του Τιβερίου (25 μ.Χ.), όταν έγινε επαναοριοθέτηση των συνόρων μεταξύ Μεσσηνίας και Λακωνίας, πιθανόν να αποδόθηκε και πάλι στους Μεσσήνιους μαζί με την περιοχή των Φαρών. Όμως νομίσματα της Θουρίας[21], που κόπηκαν επί των πρώτων Σεβήρων (193-217 μ.Χ.), φέρουν τα αρχικά γράμματα των Λακεδαιμονίων, εμφανίζοντας τους Θουριάτες ως Λακεδαίμονες : ΛΑ (Λακεδαίμων).

Όταν ο περιηγητής Παυσανίας επισκέφθηκε την περιοχή (2ος αι. μ.Χ.), ανέφερε ότι η πόλη από «ψηλά» είχε μεταφερθεί και εξαπλωθεί προς τα δυτικά, στις υπώρειες του λόφου. Τα επιβλητικά ερείπια των ρωμαϊκών θερμών στη θέση «Λουτρά», που σώζονται σε μεγάλο ύψος και σε άριστη κατάσταση διατήρησης στην περιοχή αυτή, επιβεβαιώνουν τις πληροφορίες του περιηγητή.


Στην πόλη υπήρχαν πολλά ιερά , φαίνεται όμως ότι η Αθηνά ήταν ιδιαίτερα τιμώμενη θεότητα, αφού ο ιερέας της ήταν ο επώνυμος αξιωματούχος της πόλης. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι σε νομίσματα των Θουριατών της ρωμαϊκής αυτοκρατορικής εποχής απεικονίζεται η Αθηνά με κράνος, δόρυ στο αριστερό και φιάλη στο δεξί χέρι.[22]

Πιθανόν ο τύπος αυτός να αντιστοιχεί στο λατρευτικό άγαλμα της θεάς, που υπήρχε στη Θουρία. Ένα ονομαστό ιερό της πόλης ήταν αφιερωμένο στη Συρία θεά[23] μία θεότητα ανατολικής προέλευση[24], που εισάχθηκε κατά τον 2ο αι. π.Χ. στην Ελλάδα (Δήλος) από την πόλη της βόρειας Συρίας Ιεράπολη.

Η ακρόπολη της κλασικής εποχής δεν εγκαταλείφθηκε πλήρως και συνέχισε να κατοικείται στους αυτοκρατορικούς χρόνους, στο μεσαίωνα και στην τουρκοκρατία.





Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας, Νομισματοκοπείο Θουρίας, Σειρά Ι

ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΘΟΥΡΙΑΣ

Μετά την ήττα της Μεσσήνης από τους Αχαιούς , (Πόλεμος Μεσσήνης 183/2 Π.Χ..) η Θουρία συνάπτει χωριστή συνθήκη με τη Συμπολιτεία και γίνεται «αυτόνομη» . Κατά την διάρκεια  της περιόδου της «αυτονομίας» της (από την αρχή του 2ου αιώνα π.χ. μέχρι το τέλος του 1ου αιώνα π.χ.)   κόβει δικά της νομίσματα που μπορούν να χωριστούν σε δύο ενότητες  και τρεις σειρές:

Α. Σειρά I

Τα νομίσματα της σειράς αυτής αναπαριστούν από την μία μεριά την κεφαλή της Αθηνάς με κορινθιακό κράνος και από την άλλη φέρουν τα τρία πρώτα γράμματα της εθνοτικής καταγωγής  ΘΟΥ μέσα σε στεφάνη από στάχυα.[25]

Β. Σειρά II

Τα νομίσματα αυτής της σειράς από την μία μεριά αναπαριστούν την  κεφαλή της Δήμητρας που φέρει  στεφάνι από σιτηρά. Από την άλλη, αναπαρίσταται ο  Δίας ο Ιθωμάτας σε διασκελισμό, κρατώντας κεραυνό με το δεξί του χέρι και αετό ιστάμενο (γαντζωμένο) στον αριστερό καρπό του. Στα δεξιά υπάρχει κλαδί σιτηρών και στα αριστερά το εθνοτικό ΘΟΥ. Έχουν μελετηθεί 9 νομίσματα  από 5  διαφορετικές κοπές .[26]

Ο Δίας Ο Δίας ο Ιθωμάτας σε διασκελισμό, κρατώντας κεραυνό με το δεξί του χέριANS American Nomismatic Sosiety

Β. Σειρά III

Τα νομίσματα αυτής της σειράς από την μια μεριά αναπαριστούν  τον Δία στεφανωμένο και από την άλλη την Αθηνά που κρατά με το δεξί χέρι δόρυ και ακουμπάει το αριστερό πάνω στην ασπίδα της. Υπάρχει επίσης δίπλα της στεφάνι από σιτηρά, τα αρχικά του εθνοτικού ΘΟΥ και το όνομα του άρχοντα: ΝΙΚΩΝΥΜΟΣ. Έχουν μελετηθεί από το Κέντρο Μελέτης Ιστορίας Αρχαίας Θουρίας 44 νομίσματα από 16 διαφορετικές κοπές  που μερικά περιγράφονται δίπλα: Zeus- Athena, Nikonymos .[27]

Η χρονολόγηση των σειρών δεν μπορεί να γίνει με ακρίβεια. Χαρακτηριστικά για την σειρά III οι νομισματολόγοι των Πανεπιστημίων και των Μουσείων την τοποθετούν σε ένα εύρος 240 ετών (από το 280π.χ. μέχρι το 40π.χ.). Αν το ΝΙΚΩΝΥΜΟΣ ήταν το όνομα του άρχοντα τη περιοχής τότε θα μπορούσε κάποιος να θεωρήσει «δυναστεία» αλλά αυτό δεν συνάδει ιστορικά. Σε κάθε περίπτωση  το εύρος είναι υπερβολικά μεγάλο. Βέβαια οι πολλές διαφορετικές μήτρες (16 έχουν μελετηθεί μέχρι τώρα) θα μπορούσαν να υποδηλώσουν πολλές κοπές οι οποίες τεκμηριώνουν μεγάλο αριθμό νομισμάτων σε βάθος χρόνου. Μία λογική χρονολόγηση της σειράς III θα μπορούσε να είναι από τις αρχές μέχρι το τέλος του 1ου μ.χ. αιώνα, της σειράς II το τέλος του 2ου μ.χ. αιώνα και της σειράς I οι αρχές του 2ου μ.χ. αιώνα.

Νομισματοκοπείο Θουρίας Σειρά ΙΙΙ


Πολύ αργότερα, το νομισματοκοπείο της Αρχαίας Θουρίας «κόβει» ξανά, την εποχή της δυναστείας των Σεβήρων  (193-217 μ.χ.),  55 τύπους  νομισμάτων σε 91 διαφορετικές κοπές  που αναπαριστούν από την μία μεριά τους αυτοκράτορες (Septimius Severus, Julia Domna, Caracalla, Geta)  . Από την άλλη μεριά αναπαρίστανται οι θεοί (Απόλλων, Αθηνά, Δίας, Τύχη, Ποσειδώνας , Άρτεμης, Διόνυσος κλπ) και άλλα θέματα που σχετίζονται με την περιοχή .

Έχουν μελετηθεί 239 νομίσματα από τις 113 διαφορετικές κοπές .[26]


πηγη https://el.wikipedia.org/


















Δημοσίευση σχολίου

Αφήστε το σχόλιό σας ή κάνετε την αρχή σε μία συζήτηση

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.

Δημοφιλείς κατηγορίες

...
Οι πιο δημοφιλείς κατηγορίες του blog μας

Whatsapp Button works on Mobile Device only