Αναζητώντας υλικό, εικονογράφησης κυρίως, για το νέο μου βιβλίο με θέμα την ιστορία και αρχαιολογία της Λήμνου, έπεσα πάνω σε ένα ενδιαφέρον τεκμήριο: ένα επιστολικό δελτάριο (καρτ ποστάλ) που ταχυδρομήθηκε από το νησί προς την Μοντένα της Ιταλίας το καλοκαίρι του 1931 («ἸΤΑΛΊΑΝ» διαβάζουμε στη διεύθυνση). Τραβηγμένη μάλλον κατά τη δεκαετία του 1920, η φωτογραφία στην μπροστινή όψη της κάρτας δείχνει μια πανέμορφη εικόνα του παλιού Κάστρου, με το φρούριο (και τα κτίρια της οθωμανικής περιόδου ακόμη στη θέση τους), και την πόλη χαμηλότερα, με τα δύο τζαμιά της (το τζαμί του λιμανιού στέκεται ώς σήμερα, χωρίς βέβαια τον μιναρέ του – πρόκειται για το καφενείο «Αιγαίον»). Βλέπουμε και το λιμανάκι και την προκυμαία, με κάποια από τα κτίρια που σώζονται και σήμερα, ενώ άλλα έχουν δώσει τη θέση τους σε νεότερα.
Η έκπληξη βέβαια ήρθε όταν, έχοντας πλέον αποκτήσει την κάρτα, ασχολήθηκα και με την πίσω όψη. Διαπίστωσα ότι την είχε στείλει νεαρός αρχαιολόγος προς τη μητέρα του, παραμονές Δεκαπενταύγουστου του 1931. Με ημερομηνία 13 Αυγούστου (ήταν ημέρα Τετάρτη, σύμφωνα με το ημερολόγιο), ο νέος, που υπογράφει απλά ως «Τζίνο», ενημερώνει την μητέρα του (την οποία δείχνει να υπεραγαπά) πως μόλις έφτασε στο νησί, ότι ο καιρός είναι ευχάριστος, και ότι το ίδιο κιόλας βράδυ αυτός και άλλοι τρεις θα φύγουν για τα Καμίνια όπου «από Δευτέρα» αρχίζουν την ανασκαφή. Πρόκειται φυσικά για την ανασκαφή της Πολιόχνης, που είχε μόλις την προηγούμενη χρονιά ξεκινήσει υπό τον Αλεσσάντρο Ντέλα Σέτα και τον Μπερναμπό Μπρέα. Από το επώνυμο της μητέρας του, καταλαβαίνουμε ότι ο νεαρός δεν είναι άλλος από τον Λουίτζι Μορικόνε (1906-1979), τον μετέπειτα επιφανή αρχαιολόγο και γεωλόγο που συνέδεσε την διακεκριμένη σταδιοδρομία του με το νησί της Κω (το 1935 επρόκειτο να αναλάβει τη διεύθυνση των εκεί ανασκαφών, και λίγο αργότερα να γίνει διευθυντής του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου στη Ρόδο). Το 1931 ήταν μόλις 25 ετών, φοιτητής ακόμη της αρχαιολογίας. Γύρισε στην Πολιόχνη άλλη μία φορά, το 1932.
Τίποτα στο δελτάριο του εκκολαπτόμενου αρχαιολόγου δεν προμηνύει την λαμπρή του εξέλιξη. Ξεχωρίζει, αντίθετα, η αγάπη προς τη «μανουλίτσα» του, όπως την προσφωνεί, τα «αμέτρητα στοργικά φιλιά» που της στέλνει, οι χαιρετισμοί «στη θεία και την άλλη θεία», και η παράκληση να του γράψει «γρήγορα και όχι περιληπτικά, αλλά με λεπτομέρειες» για τη ζωή όλων αυτών των γυναικών στη Μόντενα ενώ αυτός βρίσκεται στη Λήμνο.
Μια ανατριχιαστική επισήμανση στην κάρτα είναι το «ΙΧ», δηλαδή «έτος 9» στην ημερομηνία. Πρόκειται για το φασιστικό ημερολόγιο που είχε εισαγάγει ο Μουσολίνι το 1927, και μετρούσε τα χρόνια από την έναρξη της «εποχής του Φασισμού» («era fascista») στη χώρα.
(Με τις θερμές μου ευχαριστίες στον κ. Γ. Μπιτσάκο για τη βοήθειά του με το κείμενο, και την κ. Ιλαρία Συμιακάκη, υπεύθυνη του αρχείου εγγράφου και φωτογραφιών της Ιταλικής Αρχαιολογικής Σχολής Αθηνών για τις πληροφορίες που μου έδωσε).
Δημοσίευση σχολίου
Αφήστε το σχόλιό σας ή κάνετε την αρχή σε μία συζήτηση
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.