Πώς ήταν άραγε να μάχεται κανείς τους Σαρακηνούς

 [Ἡ Αὐτοκρατορία ἀντεπιτίθεται]

Πώς ήταν άραγε να μάχεται κανείς τους Σαρακηνούς για 30 χρόνια; Όταν ο Φωκάς έφτασε στην Κρήτη είχε ήδη 30 χρόνια στα ακριτικά. Ήταν η μυρωδιά τους στο πετσί του; Ο Νικηφόρος ήταν φανατικός Χριστιανός και το μίσος του για τους Σαρακηνούς ήταν απύθμενο. Το μόνο που ήξερε ήταν ο κόκκινος ήλιος της Καππαδοκίας· όσο ήταν ψηλά ήταν μία ακόμα μέρα εναντίον τους.

Όταν η πολιορκία ξεκίνησε το Καλοκαίρι του 960 ο Δομέστιχος γνώριζε ότι θα ήταν δύσκολη εναντίον τόσων δυνάμεων. Αφού έστησε καλά το στρατόπεδό του – το ελληνορωμαϊκόν «ἄπληκτον» – και περιέκλεισε με τεχνητό τείχος την τάφρο του Χάνδακα, θεώρησε προτιμότερο να τους δελεάσει σε έξοδο καταστρέφοντας τα πέριξ. Πράγματι οι πολιορκούμενοι συνεννοήθηκαν με τους εκτός, και ένα σώμα κατά τι λιγότερο 40.000 Σαρακηνών συγκεντρώθηκε στους κοντινούς λόφους του Αυτοκρατορικού στρατοπέδου· και ανέμενε το κοινό σύνθημα. Ο Νικηφόρος χώρισε το στράτευμα στα δύο, με το μισό να επαγρυπνεί για τυχόν έξοδο ενώ ο ίδιος επιτέθηκε την νύχτα στους Σαρακηνούς εκτός και τους κατέσφαξε. Οι Φωκάδες, οι Σκληροί, οι Κουρκούες ήταν έμπειροι τέτοιων τακτικών στα ορεινά περάσματα για την Συρία.
Έδωσε μετά εντολή τα κεφάλια τους να συγκεντρωθούν και να εκτεθούν στο τεχνητό τείχος γύρω από τον Χάνδακα σε παλούκια· κατόπιν, όπως λέει ο Λέων ο Διάκονος, έκανε επίθεση στις επάλξεις υπό τις κραυγές φρίκης των Σαρακηνών καθώς πρόσταξε να ρίξουν τα υπόλοιπα με καταπέλτες στα τείχη.

Οι Άραβες του Εμιράτου είχαν χάσει κάθε ελπίδα για ενισχύσεις, αλλά η οχύρωση του κάστρου ήταν τόσο καλή που παρέμειναν πολεμώντας παρά το δριμύ ψύχος εκείνου του Χειμώνα. Αντιστοίχως, από την Κωνσταντινούπολη έφθαναν μεγάλες ποσότητες εφοδίων που μαζί με τις υποσχέσεις του Νικηφόρου για την πλούσια λεία κρατούσαν το ηθικό ακμαίο. Μέχρι να φθάσει η Άνοιξη έγιναν επιχειρήσεις τόσο εξόδου των πολιορκούμενων – οι οποίες απέτυχαν – όσο και επιθέσεις από Μουσουλμάνους της ενδοχώρας. Επίσης αρκετοί (κρυπτο)Χριστιανοί αυτομολούσαν συχνά προσφέροντας πληροφορίες για το γίγνεσθαι. Αλλά ήταν και αυτοί οι ελληνόφωνοι που είχαν υπαχθεί στους Άραβες αλλαξοπιστώντας. Ένας από αυτούς ο Μουσουλμάνος πολέμαρχος Καραμούντης, με 10.000. Είχε αρχικά επιτυχίες δε, εναντίον του στρατοπέδου του Φωκά και του Στρατηγού Παστιλά· αλλά ο Νικηφόρος έστρεψε μεγάλες δυνάμεις εναντίον του που εξολόθρευσαν το γιουρούσι και ο ίδιος έφυγε από την Κρήτη ντροπιασμένος.

Την Άνοιξη ο Φωκάς έθεσε σε κίνηση το σχέδιό του. Στις 7 Μαρτίου 961 διέταξε να γεμίσουν με μπάζα και ξύλα ένα μέρος της τάφρου γύρω από το κάστρο. Aπό εδώ και πέρα βλέπουμε την εκτέλεση της βυζαντινής πολιορκίας που περιγράφεται στα κατά περιόδους Τακτικά – by the book. Στο σημείο αυτό συγκέντρωσε τις πολιορκητικές μηχανές που κατασκεύαζε τον Χειμώνα, «τάς ἀφετηρίους μηχανάς», και ελεπόλεις με κριούς· «ὀνομάζουσι τῷ δίκην κριοῦ προτομῆς τόν σίδηρον ἀπεικάζεσθαι». Οι Σαρακηνοί εν μέσω βλημάτων υποχώρησαν από αυτό το μέρος των τειχών. Τότε προχώρησαν οι λαίσες και πολλοί άνδρες πήδησαν μέσα στην τάφρο με σκαπάνεις και άρχισαν να υποσκάπτουν το σημείο. Δεν είχε επιλεχθεί τυχαία. Ήταν από ψαμμόλιθο που υποχωρούσε εύκολα. Για να μη καταρρεύσει δε πρόωρα έβαλαν και υποστηρίγματα. Κατόπιν γέμισαν το ρήγμα με εύφλεκτα υλικά και την κατάλληλη στιγμή το άναψαν.

Μπροστά στα μάτια των έκπληκτων Σαρακηνών οι δύο πύργοι που συγκρατούσε το τείχος έπεσαν στο κενό. Μέσα από τα συντρίμια πέρασε ο στρατός που άρχισε να σφάζει αδιακρίτως. Ο Λέων ο Διάκονος λέει πως όταν ο Νικηφόρος μπήκε στην πόλη διέταξε να σταματήσουν· αλλά για αυτό θα πιστέψουμε μάλλον τους Άραβες Ιστορικούς. Ο Φωκάς στο παρελθόν – αλλά και στις μελλοντικές εκστρατείες – δεν είχε δείξει κανένα έλεος στους αντιστεκόμενους. Μετά την πτώση του τείχους ακολούθούσε σφαγή και λεηλασία· όπως έκαναν οι Σαρακηνοί για 200 χρόνια στην Ανατολία. Δεν είχε σκοπό να χαριστεί. Η σκληρότητα με την οποία αντιμετώπιζε όλους τους μουσουλμανικούς πληθυσμούς, αδιακρίτως, είχε φτάσει στην Κων/πολη προκαλώντας τον αποτροπιασμό. Ο ίδιος όταν έγινε Αυτοκράτορας ήθελε να κηρύξει «ιερό πόλεμο», όπως οι Σαρακηνοί, δεν ήθελε να αφήσει κανένα πλεονέκτημα ανεκμετάλευτο από τα πιστά μέχρι τελευταίας στον ίδιον στρατεύματα, βέβαια για τις ικανότητές του και για τα όσα θα απεκόμιζαν σε τυχόν άλωση. Αλλά αυτό κρίθηκε μετά βδελυγμίας αντιχριστιανικό από την Σύνοδο.
Ο Άραβας Nuwari γράφει ότι 200.000 σφαγιάσθηκαν και άλλοι 200.000 αιχμαλωτίσθηκαν· αμύθητα πλούτη διαμοιράστηκαν στους στρατιώτες και το Ρωμαϊκό κράτος. Για όσους παρέμειναν μόνον ο εκχριστιανισμός ήταν αποδεκτός, και οι αραβικές οχυρώσεις καταστράφηκαν. Είναι χαρακτηριστικό ότι από την εποχή του Εμιράτου πολύ λίγα απομεινάρια υπάρχουν στην Κρήτη. Τα τείχη του al-Kḫandaq γκρεμίστηκαν καθώς ο κόκκινος ήλιος έδυε.

[συνεχίζεται]

Ο Νικηφόρος Φωκάς με το επιτελείο του, Λέοντα Φωκά, Ιωάννη Τζιμισκή, Κουρκούες, Βόρτση κ.ά, στο παρεκκλήσι των Φωκάδων στην Καππαδοκία, 10ος