Τα λείψανα του Ιερού της Αμαρυσίας

 1. Τα λείψανα του Ιερού της Αμαρυσίας Αρτέμιδος στην Αμάρυνθο ανακάλυψε, έπειτα από 100 και πλέον χρόνια έρευνας, ομάδα αρχαιολόγων της Ελβετικής Αρχαιολογικής Σχολής στην Ελλάδα σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ευβοίας. Η σπουδαία ανακάλυψη ανακοινώθηκε πανηγυρικά την Πέμπτη 21 Σεπτεμβρίου 2017.

Τα παραπάνω αναφέρει σε ανακοίνωσή του το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, που σημειώνει ότι «κατά τη διάρκεια των εργασιών του καλοκαιριού 2017, ανοίχθηκαν τομές στον χώρο που περιβάλλεται από τις στοές, στις οποίες εντοπίστηκε ο πυρήνας του Ιερού, αποδεικνύοντας ότι πρόκειται πράγματι για το Ιερό της Αμαρυσίας Αρτέμιδος». Στην εικόνα 1, τα λείψανα του Ιερού της Αμαρυσίας Αρτέμιδος στο σημείο της ανασκαφής.

Το Ιερό έφερε στο φως ομάδα ελληνοελβετών αρχαιολόγων, υπό τη διεύθυνση του καθηγητή Karl Reber του Πανεπιστημίου της Λοζάνης, Διευθυντή της Ελβετικής Αρχαιολογικής Σχολής στην Ελλάδα, και της κ. Αμαλίας Καραπασχαλίδου, επίτιμης Εφόρου Αρχαιοτήτων Ευβοίας, που ανασκάπτει στην περιοχή τα τελευταία χρόνια.

«Από κάποιες ενεπίγραφες βάσεις και ενσφράγιστες κεραμίδες που φέρουν το όνομα ‘Αρτέμιδος’, στάθηκε δυνατή η ταύτιση του Ιερού της Αμαρυσίας Αρτέμιδος, καθώς οι επιγραφές αναφέρονται σε αναθέσεις στη θεά Αρτέμιδα, στον Αδελφό της Απόλλωνα και στη Μητέρα τους Λητώ».

Ιστορικές καταγραφές και αρχαιολογικές μελέτες, επιβεβαίωσαν την ύπαρξη τον Ιερού της θεάς Αμαρυνθίας / Αμαρυσίας Αρτέμιδας στον περιβάλλοντα τον λόφο της Παλαιοχώρας χώρο. Ο Παυσανίας στα «Αττικά» (31,5) αναφέρει τον Ναό της Αμαρυνθίας Αρτέμιδας, ενώ ο Vicento-Marco Coronellí (1865) στο «Izolario», βασιζόμενος στον Νικόστρατο, περιγράφει τον ναό αντόν «Μεγαλοπρεπέστατος Ναός, αφιερωμένος στη Θεά Αρτέμιδα, ο οποίος στηριζόταν σε ογδόντα (80) κολώνες από πάριο μάρμαρο…», και ο Αρχαιολόγος Δημήτριος Σταυρόπουλος αναφέρει το 1895 σε δημοσίευμα της Αρχαιολογικής Εταιρείας (Α.Ε. 1895.6.156) «Πάντων των Ερετρικών Ιερών το αξιολογώτατον και σεμνότατου ήτο το εν Αμαρύνθω Ιερών της Αμαρυνθίας Αρτέμιδος, από τον τόσον καλουμένης».

Ο ναός εντοπίστηκε 11 χιλιόμετρα μακριά από την αρχική τοποθεσία όπου παλιότερα οι αρχαιολόγοι εκτιμούσαν ότι βρισκόταν. Σημειώνεται ότι «σύμφωνα με τις αρχαίες γραπτές πηγές, η ύπαρξή του είναι γνωστή από το 10ο βιβλίο του έργου του γεωγράφου Στράβωνα. Από τον 19ο αιώνα, οι αρχαιολόγοι προσπάθησαν να εντοπίσουν το συγκεκριμένο ιερό, αλλά αυτό δεν κατέστη δυνατό, παρά τις πολλές υποθέσεις, εξαιτίας της λανθασμένης ένδειξης της απόστασης στο κείμενο του Στράβωνα. Όπως ορθά απέδειξε ο καθ. Ντένις Κνέπφλερ, ιστορικός και επιγραφικός στο Πανεπιστήμιο του Νοοϊσατέλ στην Ελβετία και στο Collège de France, το Ιερό της Αμαρυσίας Αρτέμιδος δεν βρισκόταν σε απόσταση 7 στάδια (δηλ. 1,5 χλμ.) από την πόλη της Ερέτριας, όπως αναφέρει ο Στράβων, αλλά σε απόσταση 60 στάδια (δηλ. 11 χλμ.)» καταλήγει η ανακοίνωση του ΥΠΠΟΑ.

Το Ιερό της Αμαρυσίας Αρτέμιδος ήταν λαμπρό, μεγάλο σε έκταση και φημισμένο. Ο ναός ήταν μεγαλοπρεπής και ασφαλώς συναγωνιζόταν τον ναό του Δίδυμου Αδερφού της Αρτέμιδος, του Απόλλωνος Δαφνηφόρου, που λατρευόταν στην γειτονική Ερέτρια.

Η κα Καραπασχαλίδου εξηγεί πως «το Ιερό καταστράφηκε από ανθρώπινο χέρι τόσο κατά την αρχαιότητα όσο και, κυρίως, τη σύγχρονη εποχή»! Όπως αναφέρει το liberal, «κατά τον περασμένο αιώνα (20ο αι.), σύμφωνα με πολλές μαρτυρίες, γινόταν συνεχής διαρπαγή του υλικού. Μάλιστα, μέσα στον χώρο του Ιερού, οι αρχαιολόγοι εντόπισαν ασβεστόλακκο, όπου αποθηκευόταν ο ασβέστης που προέκυπτε από τα μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη. Εντοπίσθηκαν επίσης μέλη κατακερματισμένα, εντοιχισμένα σε ένα εκκλησάκι κ.α.».

Το Ιερό καταστράφηκε κατά τα βυζαντινά χρόνια και, κυρίως, τα τελευταία χρόνια από νεοέλληνες για να χτιστεί η χριστιανική εκκλησία Παναγίτσα! Αρχιτεκτονικά μέλη του ιερού της Αρτέμιδας βρίσκονται εντοιχισμένα στην τοιχοποιία της χριστιανικής εκκλησίας Παναγίτσα στην Παλαιοχώρα Αμαρύνθου [εικόνα 2], μόλις 120 μ. από το Ιερό της Αμαρυσίας Αρτέμιδος!

Στην εκκλησία οδηγεί το βίντεο του καθηγητή Karl Reber του Πανεπιστημίου της Λοζάνης, Διευθυντή της Ελβετικής Αρχαιολογικής Σχολής, που δημοσιεύθηκε σε ελβετικό ιστότοπο [βλ. τελευταία δευτερόλεπτα του βίντεο εδώ: ]. Ακόμα και η κακότεχνη βρύση που διακοσμεί τον προαύλιο χώρο της εκκλησίας είναι κατασκευασμένη από αρχαίο υλικό του Ιερού της Αμαρυσίας Αρτέμιδας, συγκεκριμένα από μεγάλες ανάγλυφες πλάκες διακοσμημένες με περίτεχνους ρόδακες [εικόνες 3,4].

Η ακμή του Ιερού της Αμαρυσίας Αρτέμιδος τοποθετείται στην κλασική και ελληνιστική εποχή. Οι εορταστικές πομπές περιελάμβαναν ιππείς, λαμπαδηδρομίες και αγώνες δρόμου.Ανάμεσα στα ευρήματα είναι νομίσματα, τα οποία θα βοηθήσουν περαιτέρω στη χρονολόγηση όταν μελετηθούν, καθώς και λυχνάρια με επιγραφές του 1ου και 2ου αι. μ.Χ. Κατά την ανασκαφέα, αυτό, όπως και τα διάφορα προσκτίσματα, δείχνει μεγάλη διάρκεια ζωής του ιερού. [Πρώτο Θέμα : «Βρέθηκε ο χαμένος ναός της Αρτέμιδος στην Αμάρυνθο», liberal : «Βρήκαν ναό της Αρτέμιδος που έψαχναν επί έναν αιώνα]

2. Στις 6 Ιουλίου 2017, σε άρθρο με τίτλο ‘’The mystery behind Greece’s temples’’ που δημοσίευσε το έγκυρο βρετανικό δίκτυο BBC αναφέρει ότι, «Η ιδέα του τριγωνισμού του αρχαίου ελληνικού κόσμου δεν είναι καινούργια, αλλά μάλλον ένα παράδειγμα ‘‘ιερής γεωγραφίας’’, ή πώς τα λατρευτικοί χώροι τοποθετήθηκαν σύμφωνα με την αστρονομία ή τη μυθολογία. «(…) «Ο ναός του Ποσειδώνα στο Σούνιο σχηματίζει τέλειο ισοσκελές τρίγωνο με το ναό του Ηφαίστου στην Αθήνα και το ναό της Αφαίας Αθηνάς στην Αίγινα. Ο Απόλλων στους Δελφούς, η Αφαία στην Αίγινα και ο Παρθενώνας, τα ίδια: όλα σχηματίζουν τέλειο ισοσκελές τρίγωνο’’! (…) Ο ναός της Αφαίας στην Αίγινα λέγεται ότι σχηματίζει ισοσκελή τρίγωνα με αρκετούς άλλους ναούς σε ολόκληρη την Ελλάδα». Το δημοσίευμα του BBC αναφέρεται επίσης “(…) σε 12 τομείς του αρχαίου ελληνικού χώρου που αντανακλούν τα 12 σημεία του ζωδιακού κύκλου, με το Μαντείο των Δελφών ως ομφαλό ή «ομφαλός» της ηπειρωτικής Ελλάδας’’ [BBC, 6 July 2017: ‘’The mystery behind Greece’s temples’’ ].

Την τελειότητα του γεωδαιτικού τριγωνισμού των Ελληνικών ναών ανέδειξε και η ελληνική έκδοση της HuffPost στις 6 Ιουλίου 2017. Σε δημοσίευμά της με τίτλο «Τα ιερά τρίγωνα της Αρχαίας Ελλάδας στο BBC. Το μυστήριο πίσω από την τοποθεσία του κάθε ναού», αναφέρει ότι ‘’Η συζήτηση γύρω από το θέμα του τριγωνισμού των αρχαίων Ελληνικών ναών σε μέσα ενημέρωσης όπως το BBC, ίσως να αποτελέσει και την αφορμή για να διευρυνθεί το φάσμα των ενδιαφερόντων των αστρονόμων, αλλά και των αρχαιολόγων, και ίσως να συσταθεί ένας νέος επιστημονικός κλάδος’’ [HuffPost Greece , «Τα ιερά τρίγωνα της Αρχαίας Ελλάδας στο BBC. Το μυστήριο πίσω από την τοποθεσία του κάθε ναού» ]

Η αναφορά της HuffPost Greece σε «σύσταση ενός νέου επιστημονικού κλάδου της αρχαιολογίας» παραπέμπει στην επιστημονική μέθοδο της Αρχαιολογικής Γεωδαισίας. Κυριολεκτικά η Αρχαιολογική Γεωδαισία είναι η μελέτη των αρχαίων μνημείων βάσει της προβολής τής γεωγραφικής τους θέσης στη Μερκατορική χαρτογραφική προβολή της Γης (Google Maps), με αντικείμενο τον εντοπισμό γεωγραφικών θέσεων αρχαιολογικού ενδιαφέροντος με σκοπό την συστηματική ανασκαφή. Κύρια γεωδαισιακή δομή αρχαιολογικής διερεύνησης είναι ο τριγωνισμός μεταξύ των Ελληνικών ναών, τριγωνισμός στον οποίο εκτενώς αναφέρεται το BBC.

Πρώιμη εφαρμογή της Αρχαιολογικής Γεωδαισίας δημοσιεύθηκε στις 13/11/2014 στην επίσημη σελίδα της Καναδικής Διαστημικής Υπηρεσίας (Canadian Space Agency). Ένας 15χρονος Καναδός από το Κεμπέκ ανακάλυψε μία χαμένη πολιτεία των Μάγια εφαρμόζοντας τη γεωδαιτική θεωρία του που θέλει τον πολιτισμό αυτόν να επιλέγει την τοποθεσία όπου θα οικοδομήσει τις πόλεις του με βάση το σχήμα των αστερισμών όπως οι αυτοί αποτυπώνονται γεωδαιτικά στο χάρτη, σε έναν συσχετισμό που κανείς επιστήμονας δεν είχε σκεφτεί μέχρι σήμερα. [Το δημοσίευμα στη σελίδα της Καναδικής Διαστημικής Υπηρεσίας, εδώ ]

3. Η γεωδαισία του Ιερού της Αμαρυσίας Αρτέμιδος

(I) Ισοσκελές είναι το τρίγωνο με κορυφή το ναό της Αρτέμιδος Υμηττού (σήμερα μονή Καισαριανής), και πλευρές έως (α) το ναό του Δαφνηφόρου Απόλλωνα στην Ερέτρια (48.398,95 μ.) και (β) το ναό της Αμαρυσίας Αρτέμιδος (48.398,77 μ.). [εικόνα 5]

[Η μονή Καισαριανής, αφιερωμένη εισόδια της Παναγίας, ιδρύθηκε τον 11ο μ.χ. αιώνα στα λείψανα Ιερού της Αειπαρθένου Αρτέμιδος. Περιδιαβαίνοντας στον προαύλιο χώρο της μονής (που θεωρείται αρχαιολογικός χώρος) παρατηρούμε ότι υπάρχουν παντού γύρω μας αρχαία σπαράγματα και κομμάτια της πρώτης ιστορίας του τόπου αυτού (αρχαϊκή κεφαλή κριού, μαρμάρινο ανάγλυφο θεάς, αναθηματικοί μικροί κίονες, ενεπίγραφα όστρακα αγγείων). Στην μία από τις εισόδους στην μονή, υπάρχει μία πανάρχαια πηγή της οποίας το νερό ρέει μέσα από μία αρχαϊκή κεφαλή κριαριού. Οι τέσσερις κίονες στον κεντρικό ναό (εισόδια της Θεοτόκου) που συγκρατούν την οροφή του κτηρίου ανήκουν στον αρχαίο ναό της Αρτέμιδος (εικόνα 6).]

(II) Ισοσκελές είναι το τρίγωνο με κορυφή το ναό της Αμαρυσίας Αρτέμιδος, και πλευρές έως (α) το ναό του Ισμηνίου Απόλλωνος στη Θήβα (51.822,3 μ.) και (β) το ναό της Βραυρωνίας Αρτέμιδος στην Βραυρώνα Αττικής (51.822,82 μ.). [εικόνα 7]

(III) Ισοσκελές είναι το τρίγωνο με κορυφή ναό του Δελφινίου Απόλλωνα στην Αίγινα, και πλευρές έως (α) το ναό του Πυθίου Απόλλωνος στην νήσο Κέα (82.672,65 μ.) και (β) το ναό της Αμαρυσίας Αρτέμιδος (82.672,23 μ.). [εικόνα 8]

4. Οι παραπάνω γεωδαισιακές δομές μεταξύ 6 ναών των Διδύμων με το σημείο που βρίσκονται τα λείψανα του Ιερού της Αμαρυσίας Αρτέμιδος, καταδεικνύουν σαφώς ότι ο εντοπισμός τους από έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή μέτριας υπολογιστικής ισχύος θα οδηγούσε τους αρχαιολόγους α κ ρ ι β ώ ς στο σημείο συστηματικής ανασκαφής, όπου η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως το ναό της Αμαρυσίας Αρτέμιδος, σε χρόνο από κάποια δευτερόλεπτα έως λίγα λεπτά. Και πάντως σε χρόνο πολύ μικρότερο από τα 100 χρόνια που οι αρχαιολόγοι ψάχνουν το ναό.

5. Υποστηρίχθηκε στο προφίλ η άποψη σύμφωνα με την οποία οι γεωδαισιακές τριγωνικές δομές μεταξύ Ελληνικών ναών συνιστούν ντετερμινιστικά γεωδαιτικά μοτίβα που δημιουργήθηκαν εκτός του ανθρώπινου βουλητικού, υπακούοντας απόλυτα στον αιτιοκρατικό κανόνα που διέπει το Σύμπαν μας. Βάσει της παραδοχής του τριγωνισμού μεταξύ Ελληνικών ναών, αν υποθετικά ο σύγχρονος άνθρωπος μπορούσε να ταξιδέψει πίσω στο χρόνο στην Αρχαία Ελλάδα έχοντας μαζί του τους χάρτες της Google και ειδικό λογισμικό που εντοπίζει τους τριγωνισμούς μεταξύ των Ελληνικών ναών που θα επισκεπτόταν, τότε θα μπορούσε να προβλέψει τα σημεία που οι Αρχαίοι Έλληνες θα έχτιζαν μελλοντικά άλλους ναούς. Αυτό ακριβώς αποδεικνύει ο τριγωνισμός που εντοπίζουμε σήμερα μεταξύ Ελληνικών ναών που χτίστηκαν σε διαφορετικές περιόδους του χθες. Ότι αν στην Αρχαία Ελλάδα υπήρχαν χάρτες της Google, οι Αρχαίοι Έλληνες θα μπορούσαν, με τη μέθοδο του τριγωνισμού, να προβλέψουν τα σημεία που οι μελλοντικοί ναοί θα χτίζονταν.

Στο λινκ που ακολουθεί, επιστήμονες του κορυφαίου ΜΙΤ ισχυρίζονται ότι δημιούργησαν αλγόριθμο που προβλέπει μελλοντικές καταστάσεις! Ο νέος αλγόριθμος υπολογιστή βοηθά στην πρόβλεψη των ακραίων γεγονότων κάθε είδους στη στεριά, στη θάλασσα και στον αέρα. Τον αλγόριθμο ανέπτυξε ο Έλληνας ερευνητής του Πανεπιστημίου ΜΙΤ των ΗΠΑ, Θεμιστοκλής Σαψής.

Η δοκιμή του αλγόριθμου σε ένα μοντέλο προσομοίωσης της δυναμικής των χαοτικών ρευστών έδειξε ότι έχει την ικανότητα να προβλέπει ένα μελλοντικό ακραίο συμβάν στο 75% έως 99% των περιπτώσεων, ανάλογα με την πολυπλοκότητα του ρευστού.

Τα χαοτικά ρευστά είναι ο ορισμός αυτού που το είδος μας ορίζει ως «τυχαίο». Τα χαοτικά ρευστά υπάρχουν σε πολλές μορφές γύρω μας, από τον καπνό του τσιγάρου και τη ροή του αέρα γύρω από μια μηχανή αεροπλάνου έως την κυκλοφορία του αέρα στην ατμόσφαιρα, τα ρεύματα του νερού στους ωκεανούς, τη ροή των υδάτων στους ποταμούς, ή την κυκλοφορία του αίματος στο σώμα.

Το δημοσίευμα στο CNN στην ελληνική γλώσσα, εδώ .

Η δημοσίευση στο Science Advances , εδώ