Τα νερά της βροχής πλημμύρισαν τον σηκό του μεγάλου ναού! σπάνια εικόνα....
Όταν οι καθημερινές ειδήσεις γίνονται όλο και πιο απογοητευτικές, η αρχαιολογία μπορεί να μας χαρίσει την μαγεία ενός ταξιδιού στον χρόνο, αλλά και στον χώρο.... εδώ μια αγαπημένη ιστορία που μου θύμισε το φβ...
Ανασκαφές στην Φαϊλάκα των Μακεδόνων
«Πριν από το 2007 ο Περσικός Κόλπος ήταν για μένα ο δύσκολος περίπλους του Νέαρχου, ο Σεβάχ ο Θαλασσινός, πετρέλαια, ένας πόλεμος σε τηλεοπτική αναμετάδοση... γεωπολιτικές ισορροπίες στην κόψη του ξυραφιού...
Ώσπου ξαφνικά μπήκε στη ζωή μου η Φαϊλάκα, ένα μικρό νησί του Κουβέιτ. Ανάμεσα στο Ιράν, στο Ιράκ και στη Σαουδική Αραβία, μπροστά στις εκβολές του Τίγρη και του Ευφράτη αυτό το νησάκι ελέγχει τη θαλασσινή πύλη της Μεσοποταμίας, τον δρόμο που τώρα οδηγεί στη Βασόρα και στη Βαγδάτη και άλλοτε έφτανε στη Βαβυλώνα, ιδανικό παρατηρητήριο, κρύβει ακόμη στην άμμο του τον απόηχο των γεγονότων που σημάδεψαν αυτήν την μήτρα του πολιτισμού ανάμεσα στους αιώνες.
Το ταξίδι ξεκινάει από τη μαρίνα του Κουβέιτ, που είναι γεμάτη με πολυτελή γιοτ. Το δικό μας ταχύπλοο πλησιάζει στο νησί κλυδωνιζόμενο άγρια- τα ισχυρά ρεύματα και οι δυνατοί άνεμοι είναι πολύ συχνό φαινόμενο στον Κόλπο- και τότε αντικρίζουμε ανάμεσα από τα κύματα να αναδύεται μια χαμηλή ασπρουδερή γραμμή στεριάς.
Ένα σχεδόν επίπεδο νησί το υψηλότερο σημείο του οποίου δεν ξεπερνά τα οκτώ μέτρα. Πίσω από το λιμανάκι μάς περιμένει η πρώτη έκπληξη: το Αλ Ζορ, μια πόλη-φάντασμα. Στη δεκαετία του 1980 ήταν εδώ ένας τόπος διακοπών, πλούσια σπίτια και επαύλεις, ευρύχωροι δρόμοι, τζαμιά και ένα μικρό μουσείο με σήμα κατατεθέν το ιωνικό κιονόκρανο...
Το 1991 όμως πέρασε από τη Φαϊλάκα ο πόλεμος του Κόλπου... Τα κτίρια στέκονται ακόμη, αλλά είναι άδεια και γαζωμένα από τα πολυβόλα, η άμμος γέμισε βλήματα, χρειάστηκαν θωρακισμένα να καθαρίσουν τις νάρκες. Δύο- τρία τανκς που σκουριάζουν στον ήλιο είναι το μνημείο του πολέμου. Η κυβέρνηση αποζημίωσε τους κατοίκους, το νησάκι σχεδόν εγκαταλείφθηκε. Τα μεγαλεπήβολα σχέδια τουριστικής ανάπτυξης μετατέθηκαν σε πιο ευοίωνους καιρούς και το μοναδικό ξενοδοχείο -μικρά σπιτάκια σε παραδοσιακό ύφος- ανοίγει μόνο για το «week end».
Από τον Οκτώβριο ως τον Απρίλιο μόνιμοι κάτοικοι του νησιού είναι τα μέλη των αρχαιολογικών αποστολών και οι εργάτες, κυρίως Αιγύπτιοι, που δουλεύουν στις ανασκαφές και στην επιδιόρθωση των τζαμιών.
Στην εποχή του Χαλκού (τη 2η χιλιετία π.Χ.) στον Κόλπο άκμαζε το βασίλειο του Ντιλμούν που για τους Βαβυλωνίους ήταν η μαγική χώρα πέρα από το νερό, από όπου έρχονταν πολύτιμα ξύλα και μπαχαρικά, μαργαριτάρια και αρώματα. Στο Τελ Σάιντ, δίπλα στη θάλασσα, κάτω από το παλιό αρχοντικό, όπου στις αρχές του 20ού αιώνα έρχονταν να παραθερίσουν οι γυναίκες του σεΐχη, βρέθηκαν τα θεμέλια ενός ναού Ντιλμούν και λίγο πιο πέρα, όχι μακριά από το οχυρό μας, ένα αρχαίο παλάτι.
Το παλάτι και ο ναός δεν υπήρχαν το 325 π.Χ. όταν ο Νέαρχος, ο ναύαρχος του Μεγαλέξανδρου, επιστρέφοντας από την Ινδία είδε εδώ πυκνό δάσος με κάθε λογής δέντρα, ελάφια και αγριοκάτσικα που οι κυνηγοί δεν επιτρεπόταν να τα αγγίξουν παρά μόνο για τις θυσίες της θεάς τους. Το νησάκι Αγκαρούν, όπως ονομαζόταν τότε η Φαϊλάκα, ήταν ένας παράδεισος της Μεγάλης θεάς που οι Ελληνες είπαν Αρτεμη και οι Βαβυλώνιοι Ιστάρ. Η γυμνή Ιστάρ, θεά του έρωτα και του θανάτου, μας «φανερώθηκε» κατά την ανασκαφή δύο φορές μέσα από τα πήλινα ειδώλια, που οι κάτοικοι του οχυρού φύλαγαν στα σπίτια τους για να έχουν την ευλογία της.
στην αμμουδιά...
Ο Αλέξανδρος δεν πάτησε ποτέ στο νησί, του έδωσε όμως ο ίδιος το όνομα που έγινε γνωστό στην ελληνιστική οικουμένη: Ίκαρος, τόπος ιερός της Ταυροβόλου Αρτέμιδος και του Απόλλωνα... Το πρόσωπο του νεαρού κοσμοκράτορα αναδύθηκε από την άμμο αστράφτοντας στο ασήμι των νομισμάτων. Ήρθε με τους πρώτους έλληνες οικιστές στο παλιό ιερό του Τελ Χαζνέχ και στοίχειωσε το νησί, όπως και όλο τον κόσμο. Κάθε φορά λοιπόν που ένας Κουβεϊτιανός με ρωτάει με επιμονή «τελικά έφτασε εδώ ο Μεγαλέξανδρος;» ελπίζοντας σε καταφατική απάντηση, νιώθω την αμηχανία του καπετάνιου μπροστά στη γοργόνα... Οχι, ο ίδιος δεν πρόλαβε.
Εφτασαν όμως τα όνειρά του...
το ιερό οχυρό, ο ελληνιστικός πύργος
ένα πολύ πλούσιο στρώμα καταστροφής του 2ου αι. π.Χ.
ανασκαφή...
Ο Σέλευκος, ο πιο Μακεδόνας και συγχρόνως ο πιο κοσμοπολίτης από όλους τους διαδόχους, συμμαθητής και συμπολεμιστής του Αλέξανδρου, είναι αυτός που έχτισε με μέτρα μακεδονικά το ιερό οχυρό της Ικάρου, το οποίο επί αιώνες λειτούργησε ως «χαιρετισμός» στα καράβια που έρχονταν από την ανατολή. Σε αυτό το οχυρό, που οικοδομήθηκε με λόγο τη «χρυσή τομή», αποτυπώθηκαν η φύση και ο χαρακτήρας της εξουσίας του νέου ηγεμόνα, το μανιφέστο της πεφωτισμένης Αρχής που ονειρεύεται την ειρηνική συνύπαρξη των λαών.
τα δένδρα της ερήμου
Στους κίονες του Ελληνιστικού ναού οι περσικές βάσεις παντρεύονται με τα ιωνικά κιονόκρανα, ανακαλώντας τους γάμους των Μακεδόνων με τις Περσίδες στα Σούσα, και, όταν την ώρα της Εζάν ο αιγύπτιος εργάτης, που δουλεύει μαζί μας, γονατίζει για να προσευχηθεί στις πλάκες του αρχαίου ναού, όλα τα σύνορα μοιάζει να καταλύονται...
μικρά ειδώλια της μεγάλης θεάς, σφραγίδες Dilmun. ένας μικρός βωμός για λιβάνι, το κεντρικό ανθέμιο του ελληνικού ναού, ύψος 0,65 μ. δηλαδή ακριβώς δύο μακεδονικοί πόδες!
Χαραγμένη στην πέτρα η επιστολή του Ανάξαρχου, ενός αξιωματούχου του βασιλείου των Σελευκιδών, προς στους οικιστές της Ικάρου, μιλάει με απροσδόκητη αμεσότητα για τη ζωή των Ελλήνων στο νησί: Κοινή εστία, κοινοτική πρόνοια, αγώνες γυμνικοί, κήποι και χωράφια, εμπόριο πέρα από τη θάλασσα... Στο τέλος του 2ου αιώνα π.Χ., όταν η αυτοκρατορία των Σελευκιδών καταρρέει, το βασιλικό ιερό της Ικάρου είναι ήδη ένας μικρός οχυρωμένος οικισμός. Έτσι κι εμείς μετράμε στο χώμα στρώματα καταστροφής και τη φωτιά που έκαψε και ξανάκαψε τα πλινθόκτιστα σπίτια.
Ο ναός και στο βάθος το σπίτι της ανασκαφής
ο Σέλευκος βασιλεύς της Ασίας
Ήταν εισβολή εχθρών, πειρατική επιδρομή, η πίσσα που άναψε στα πιθάρια ή μήπως μια απρόσεχτη μαγείρισσα και ξαφνικά λαμπάδιασαν όλα; Άγνωστο. Τις τελευταίες ημέρες της ανασκαφής, όμως, τρελαινόμαστε κυριολεκτικά. Παντού ξεπροβάλλουν καμένα πανέρια! Και ανάμεσα στα πεσμένα πλιθιά και στα σπασμένα πιθάρια, το απολύτως απροσδόκητο: «Βαλσαμωμένα» ψάρια με τα λέπια τους! Τον καιρό που καταστράφηκε αυτό το σπίτι (στα τέλη του 2ου ή αρχές του 1ου αιώνα π.Χ.) η Φαϊλάκα ανήκε στο κράτος των Χαρακηνών. Πρωτεύουσα του ήταν η Αλεξάνδρεια ή Αντιόχεια Χάραξ, μια περίφημη πόλη που δεν έχει εντοπισθεί ακόμη. Ο Πέρσης βασιλιάς της είχε το όνομα Υσπαοσύνης, ενώ γυναίκα του -και μετά το θάνατό του, ηγεμόνας πλάι στον ανήλικο γιο της- ήταν η Θαλασσία, μια ελληνίδα βασίλισσα στον Περσικό Κόλπο!
η Φαϊλάκα και οι ομάδες μας. Στο κόκκινο σημάδι το ιερό οχυρό των Σελευκιδών
Στα χρόνια του Χριστού το οχυρό μας παύει να υπάρχει. Στη θέση του υψώνεται ένας πύργος. Στο Αλ Κουζούρ, στο κέντρο του νησιού, οι Νεστοριανοί (χριστιανική αίρεση του 4ου-5ου αιώνα μ.Χ.) χτίζουν μοναστήρι και ολόγυρά του ένα ανθηρό χωριό με πολλά σπίτια. Οι μουσουλμάνοι όμως προτιμούν τη θάλασσα. Ιδρύουν δύο μικρά οχυρά, το Αλ Καρανίγια στα ανατολικά και το Αλ Ζορ στα δυτικά, γύρω τους ψαροχώρια, ενώ στην ενδοχώρα απλώνεται τεράστιο το νεκροταφείο
επί τωι έργωι
. Στα βόρεια το όνομα Αλ Χιντρ, όπως αποκαλείται ένας μουσουλμάνος άγιος, κάτι σαν τον δικό μας Αη Γιώργη, σμίγει τις παραδόσεις, αφού για άλλους είναι η επιβίωση του αρχαίου θεού της γονιμότητας και για τους μυστικούς ο πρώτος Σούφι...
Τώρα, όπου και να γυρίσω το βλέμμα μου, πέρα από τον οικισμό-φάντασμα, απλώνεται παντού η έρημος. Δεν λείπουν μάλιστα και οι καμήλες, ένα ολόκληρο κοπάδι, ιδιοκτησία του εμίρη, που απολαμβάνουν τις ημέρες τους τεμπελιάζοντας, ζωντανό μνημείο της αραβικής παράδοσης. Δίπλα στο οχυρό της Ελληνιστικής εποχής μερικά δεντράκια, κατάλοιπα μιας προσπάθειας αναβίωσης του αρχαίου παραδείσου, αγωνίζονται κόντρα στην άμμο, στην αρμύρα, στον άνεμο, στον ανελέητο ήλιο
τα πιθάρια άρχισαν να φαίνονται...
. Και όταν έρχεται το χαμσίνι, η αμμοθύελλα από την έρημο της Αραβίας, ο τόπος σκοτεινιάζει. Τα πράγματα χάνουν το περίγραμμά τους, η άμμος είναι παντού,
δυσκολεύεσαι να ανασάνεις και καταλαβαίνεις την ευλογία του ρούχου που σκεπάζει κεφάλι και σώμα... Και όμως η Φαϊλάκα είναι ο μόνος τόπος στο Κουβέιτ που έχει γλυκό νερό. Μάλιστα ως το 1960 που ήρθε το πετρέλαιο και άλλαξαν όλα, ήταν το μποστάνι του φτωχού, τότε, εμιράτου.
Ηλιοβασίλεμα. Στα σκαλιά του βωμού αφουγκράζομαι τη θάλασσα, σκέφτομαι τον Σεβάχ... Δίπλα μου χαραγμένα στην πέτρα γράμματα ελληνικά, ξέμειναν και αυτά όπως και το όνομα Φαϊλάκα (παραφθορά του Φυλακή, Φυλακαί), φυλάκιο της μνήμης…. « όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει».
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 29/08/2010 06:46
To Bήμα, συνέντευξη στην Maria Thermou
PHGH
Angeliki Kottaridi
Με πολύ μεράκι αλλά και υπομονή συνεχίζουμε την προσπάθεια μας .Αθόρυβα …σιγά σιγά με πολύ υπομονή αλλά και διάθεση προχωράμε
Στόχος μας παραμένει να αρθρογραφούν οι πολίτες σε αθρα με θέματα πολιτισμού που επιλέξουν
Το όνομα και επώνυμο αλλά η ευπρέπεια των άρθρων είναι απαραίτητα .Η διεύθυνση μας για επιστολές Άρθρα είναι zantedanias@gmail.com
Όπως έχουμε από την αρχή της προσπάθεια μας αναφέρει θα αναρτώνται μετά από έγκριση μας
Σας ευχαριστούμε από καρδιας
Τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους ο οποίος φέρει και την ευθύνη των γραφομένων και δε συμπίπτουν κατ’ ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας
https://www.youtube.com/channel/UC0wk2ge3sheyTkgpAkeBang
Δημοσίευση σχολίου
Αφήστε το σχόλιό σας ή κάνετε την αρχή σε μία συζήτηση
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.