Τι έτρωγαν οι αρχαίοι Έλληνες;

Τελικά τη συνήθεια να μην τρώμε πρωινό την κουβαλάμε αιώνες. Διότι ούτε οι αρχαίοι πρόγονοί μας κάθονταν στο τραπέζι το πρωί για να γευματίσουν, πριν ξεκινήσουν τις καθημερινές ασχολίες τους.

Όπως σημειώνει η Δρ. Αρχαιολόγος Γεωργία Καραμήτρου-Μεντεσίδη – προϊσταμένη Λ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων (Νομοί Κοζάνης – Γρεβενών) – στο ενδιαφέρον κείμενό της για τη διατροφή των αρχαίων Ελλήνων στην ιστοσελίδα του Μουσείου Αιανής, οι πρόγονοί μας σηκώνονταν νωρίς το πρωί και, πριν φύγουν από το σπίτι, έτρωγαν κάτι λιτό. Αυτό το πρώτο γεύμα τους λεγόταν ακράτισμα και περιελάμβανε ψωμί βουτηγμένο σε λίγο ανέρωτο κρασί.

Προς το μεσημέρι ή το απόγευμα έπαιρναν ένα απλό και γρήγορο γεύμα, το άριστον, και πριν από το βραδινό γεύμα έτρωγαν πάλι κάτι στα γρήγορα, το εσπέρισμα. Το κανονικό γεύμα, που ήταν πλουσιοπάροχο, το έπαιρναν στο τέλος της μέρας και λεγόταν δείπνον. Έτρωγαν κανονικά μόνο τα βράδια, γιατί σχεδόν καθημερινά είχαν καλεσμένους.

Έλληνες οι ψωμοφάγοι

Οι αρχαίοι Έλληνες χαρακτηρίζονταν για τη λιτότητα στα φαγητά τους, μας πληροφορεί η κ. Καραμήτρου-Μεντεσίδη. Έτρωγαν συνήθως δημητριακά – σιτάρι και κριθάρι, γι΄ αυτό ο Όμηρος τους αποκαλεί «ψωμοφάγους». Είχαν δύο ειδών ψωμιά: τη μάζα, που ήταν κριθάρι ζυμωμένο σε γαλέτα (φτηνό ψωμί που το έψηναν είτε μόνοι τους στα σπίτια είτε στους φούρνους), και τον άρτο, που ήταν κανονικό ψωμί. Κάθε στέρεη τροφή (χόρτα, κρεμμύδια, ελιές, ψάρια, κρέας, φρούτα, γλυκίσματα) που συνόδευε το ψωμί ονομαζόταν όψον.

Μια πολύ αγαπημένη τους τροφή ήταν το έτνος, φάβα από κουκιά και φακές. Έτρωγαν επίσης πολλά σκόρδα καθώς και τυρί. Το κρέας ήταν ακριβό, γι΄ αυτό σπάνια το είχαν στο τραπέζι τους. Βασική τροφή τους ήταν τα ψάρια, τα οποία κατανάλωναν φρέσκα ή παστά (τάριχος).

Το κρασί νερωμένο

Το δείπνο τελείωνε με επιδόρπιο, το τράγημα, που αποτελούνταν από φρούτα φρέσκα ή ξερά, γλυκά, μέλι και καρύδια. Βασικό τους ποτό ήταν το κρασί, που το έπιναν συνήθως νερωμένο για να έχουν διαύγεια στη συζήτηση. Ένα άλλο ποτό που συχνά έπιναν και που καθόριζε το τελετουργικό στα Ελευσίνια μυστήρια ήταν ο κυκεών, ένα μείγμα κριθάλευρου, νερού και αρωματικών φυτών.

Ένα ακόμα ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι οι πρόγονοί μας δεν χρησιμοποιούσαν πιρούνια. Έκοβαν τη στέρεη τροφή σε μικρά κομμάτια και την έπιαναν με το χέρι. Ωστόσο χρησιμοποιούσαν κουτάλια – μερικές φορές και την κόρα του ψωμιού ως κουτάλι, όπως επίσης οβελούς (σούβλες).